NELER ÖĞRENECEKSİNİZ?

(1)

NELER ÖĞRENECEKSİNİZ?

EĞİTİMİN TOPLUMSAL TEMELLERİ

Eğitim Sosyolojisinin Tanımı, Amacı ve

Diğer Alanlarla İlişkisi

Eğitim Sosyolojisinin

Tarihçesi Eğitimin İşlevleri

Eğitimin Toplumsal

Süreçlerle İlişkisi Sosyalleşme ve

Eğitim Toplumsal Değişme ve Eğitim

Toplumsal Hareketlilik ve

Eğitim

Toplumsal Kontrol (Denetim) ve Eğitim

(2)

Sosyoloji

◦ Sosyoloji = +

◦ Sosyolojinin amacı; toplumsal olayları ortaya çıkarmak, açıklamak, ilişkileri belirlemek ve bunlara bağlı olarak ilgili kuramlar üretmektir

2

Society Toplum

logy Bilim

(3)

Sosyolojinin AlanIarı

◦ Sosyoloji toplum bilimi olduğuna göre toplum içinde yer alan her kurum, her çeşit toplumsal ilişki ve toplumsal olaylar sosyolojinin alanı

içerisindedir.

◦ Sosyoloji toplumu hem statik (toplumsal yapı) hem de dinamik (toplumsal değişme) özellikleri bakımından incelemektedir.

(4)

Sosyolojinin alt dalları

Criminal sosyoloji, Eğitim sosyolojisi, Sanayi sosyolojisi, Medikal sosyoloji,

Köy ve şehir sosyolojisi,

İş sosyolojisi (occupational sociology)

(5)

Toplum Bilim

(The Science of Society)

(6)

◦ Sosyolojide çalışılan alan insan ve toplum olduğundan, son dönemlerde kendine ait alt çalışma dallarını oluşturmuştur.

◦ Bilgi sosyolojisi, din sosyolojisi, ahlak sosyolojisi, hukuk sosyolojisi, siyaset sosyolojisi, ekonomi

sosyolojisi, kent sosyolojisi, köy sosyolojisi ve

eğitim sosyolojisi bu alt çalışma alanlarına örnek olarak verilebilir.

◦ Bunlar içerisinde eğitim sosyolojisi eğitim – toplum ilişkilerini irdelemesi açısından önem taşımaktadır^.

6

(7)

Eğitim sosyolojisi

EĞİTİM

SOSYOLOJİ

EĞİTİM SOSYOLOJİSİ

(8)

TEMEL

KAVRAMLAR

◦ EĞİTİM SOSYOLOJİSİ:

Toplumbilimin ilkelerini, kurallarını, ulusal ve çevresel düzeydeki eğitim sorunlarına uygulayan ve genellikle çevre-okul ilişkileri, öğretmenin

toplumsal görevi, okulun toplumdaki yeri, okul etkinliklerine biçim veren toplumsal etkenler, küme

çalışmasının önemi vb. konular üzerinde inceleme ve araştırmalar yapan toplumbilim dalı.

(9)

Eğitim

Sosyolojisinin Çalışma Alanı

◦ Toplumsal yapı içerisinde eğitim sorunlarına ilişkin araştırma yapan bir disiplindir.

◦ Toplumun kültürüne uygun bir eğitim politikasının belirlenmesi ile ilgili

çalışmaların temelini oluşturur.

◦ Eğitim ve öğretim faaliyetleri aracılığı ile var olan birikimin gelecek kuşaklara nasıl aktarılacağı ve toplumun ihtiyaç duyduğu bireylerin nasıl yetiştirilmesi gerektiği de eğitim sosyolojisinin çalışma alanındadır.

(10)

Eğitim Sosyolojisinin Çalışma Alanı

◦ Toplumsallaşma ve toplumsallaşmaya eğitim kurumları ve diğer kurumların etkileri

◦ Toplumsal değişme, toplumsal hareketlilik, toplumsal ilişkiler ve toplumsal

tabakalaşmada eğitimin rolü

◦ Toplumda rol ve statü kazanmada eğitimin etkisi

◦ Sosyal adalet ve eğitimde fırsat eşitliği

10

(11)

Eğitim Sosyolojisinin Çalışma Alanı

Eğitim sistemi

Öğretmen

Veli ilişkileri

Okul Eğitim

programları Öğrenci

(12)

Eğitim Sosyolojisi

12

Eğitim

antropolojisi, Eğitim psikolojisi,

Klinik ve medikal psikoloji,

Genel

sosyoloji, Kültürel

antropoloji, Toplumsal psikoloji,

Tarih, Ekonomi

Siyaset bilimi ile

• işbirliği yapar.

(13)

Eğİtİm Sosyolojİsİnİn Tarİhçesİ

◦ Eğitim sosyolojisinden, sosyolojinin bir dalı olarak ilk kez A.B.D.’de 1907 yılında bahsedildi. 1917 yılında ilk kez eğitim sosyolojisi kitabı yazıldı.

◦ Eğitim sosyolojisinin A.B.D.’de ortaya çıkış nedeni;

A.B.D’nin sosyal yapısıdır. Çok farklı din, dil, ırk ve

milletlere mensup insanların yaşadığı bir ülkede bu yapı sorunların kaynağını oluşturmuştur.

◦ Bu sorunların aşılmasında eğitimin etkili olabilmesi için eğitimcilerin bireylerin içinden geldiği yapıyı tanımaları ve onların değer yargılarını ve tavırlarını bilmeleri

gerektiği düşünülmüştür. İşte bu yaklaşım eğitim

(14)

Eğİtİm Sosyolojİsİnİn Tarİhçesİ

◦ Ülkemizde eğitim sosyolojisinin tarihi 1915’li yıllara dayanır.

◦ Eğitim sosyolojisinin doğmasına katkı sağlayanlar;

❖ Ziya Gökalp,

❖ Prens Sebahattin,

❖ İsmail Hakkı Baltacıoğlu,

❖ Ethem Nejat,

❖ Satı Bey,

❖ Abdullah Cevdet.

14

(15)

Eğİtİm Sosyolojİsİnİn Tarİhçesİ

◦ Üniversite düzeyinde, Darülfünunda eğitim sosyolojisi dersi 1917 yılından itibaren verilmeye başlanmıştır.

◦ 1965’te ise Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi programdan bağımsız olarak bir Eğitim Sosyolojisi dersi koymuştur.

◦ İlköğretmen okullarında eğitim sosyolojisi dersinin ilk okutulmaya başlanması 1953 ’ te olmuştur.

◦ 1967-1968 öğretim yılından itibaren Eğitim Enstitüleri programlarına eğitim sosyolojisi dersi

(16)

Eğitimin İşlevleri

okul Siyasal

Seçme ve yöneltme

Bireyi geliştirme Toplumsal

laştırma Ekonomik

Kültürel Miras

16

Her toplumda eğitimin işlevleri toplumun amaçlarına göre şekillenmektedir. Dolayısıyla bir eğitim sistemi

yapılanırken hareket noktası olarak ilk önce amaçlar ve buna bağlı olarak işlevler gündeme gelmektedir .

(17)

İnsanlar niçin okullar kurarlar?

Niçin eğitime bu kadar para ve zaman harcarlar?

Okullar ne yapar? (sosyalleştirme, iş-meslek, politik,

dini veya ideolojik biçimlendirme, kültürel gelişim,

bilginin genç beyinlere ekilmesi-dikilmesi ve orada

büyütülmesi…)

(18)

1. TOPLUMSALLAŞTIRMA

◦ Buradaki hedef bireyin toplumun bir üyesi olarak içinde bulunduğu toplumun kurallarını, normlarını

(yapılması istenen ve istenmeyen) bireye öğretmektir.

18

Tartışma:

Toplumsallaşmanın birey ve toplum açısından yararları neler olabilir?

(19)

2. KÜLTÜREL MİRASI AKTARMA

◦ Geçmişle bağlantıları güçlü olan milletler hedeflerine daha sağlıklı ve güvenli olarak ulaşırlar. Bu nedenle kültürel mirasın yeni nesillere aktarılması görevi okullara

verilmiştir.

◦ Okullar, toplumdaki yenilikleri başlatarak, geliştirerek, yenilikçi ve yaratıcı bireyler yetiştirip kültürel birikimi sağlarlar.

(20)

3. SİYASAL İŞLEVİ

◦ Toplumların siyasal rejimlerini koruma ve devam ettirme istekleri vardır.

◦ Eğitim kurumları bireyleri toplumların sahip oldukları

ideolojiye, değerlere ve hedeflere ulaştırabilecek mevcut siyasi düzene bağlı vatandaşlar olarak yetiştirirler.

◦ Okullarda üzerinde yaşanılan vatanın bayrağını, devletin dayandığı temel felsefi değerler ve ideoloji, ilkeler,

bayramlar ve kutlamalar öğrenilir.

◦ Ülkemizin bütün eğitim kurumlarında Atatürk İlke

İnkılâplarına bağlı, devletine karşı görev ve sorumluluklarını bilen, bayrağını seven, vatanı ve milletini seven, bu uğurda gerektiğinde canını verebilecek bireylerin yetiştirilmesi

hedeflenir.

20

(21)

4. SEÇME VE YÖNELTME İŞLEVİ

◦ Eğitim kurumları çeşitli yeteneklerdeki öğrencileri yetenekleri doğrultusunda seçer ve yönlendirirler.

◦ Bu sorumluluk yerine getirilirken ilk önce ilgi ve yetenekler tespit edilir, daha sonra da

yönlendirme yapılır.

◦ Bu sayede mesleğini seven, işini yapmaktan haz duyan mutlu insanlar ve mutlu bir toplum

meydana gelir^.

(22)

5. BİREYİ GELİŞTİRME İŞLEVİ

◦ İnsanlar genellikle para kazanıp yaşamlarını

sürdürebilecekleri bir işi daha kolay bulabilmek veya daha çok kazandıran bir meslek sahibi

olabilmek için eğitim almaktadırlar.

◦ Bu nedenle birçok insan nitelikli, aranan ve

kendini geliştirmiş eleman olabilmek için eğitim olanaklarından yoğun şekilde yararlanmaktadır.

◦ Bu anlamda eğitim bireyi, yeteneklerini ve bilgisini geliştirmekte ve onu aranan eleman

haline dönüştürmeye yardımcı olmaktadır.

22

(23)

6. EKONOMİK İŞLEVİ

◦ Ülkelerin gelişmişlik ve geri kalmışlıklarında önemli bir kriter ekonomileridir.

◦ Ekonomik hedeflere ulaşabilmek için bilinçli, alanında uzman teknik elemanlara ve üreticilere ihtiyaç vardır.

◦ Eğitimin en önemli özelliklerinden birisi de hem devletin hem de özel sektörün ihtiyaç duyduğu nitelikli elemanları yeterli sayıda yetiştirmek ve bu sektörlerin hizmetine sunmaktır.

(24)

Eğitimin Gizli İşlevleri

OKUL

Eş seçme

Tanıdık sağlama

Statü kazandırma İşsizliği

önleme Bireyi

koruma

24

(25)

Eğitimin Toplumsal Kurum Ve Süreçlerle İlişkisi

◦ Eğitim, işlevlerini yerine getirirken bir yandan bir takım toplumsal kurumlarla (aile, ekonomi, politika, din, hukuk gibi) etkileşim halindedir.

◦ Diğer yandan da eğitim, toplumsal yaşamda önemli rol oynayan bazı toplumsal süreçlerle de ilişkilidir.

(26)

Eğitimin Toplumsal Kurum ve Süreçlerle İlişkisi

Eğitim

Aile

Ekonomi

Politika Din

Hukuk

26

(27)

Ekonomi ve Eğitim

◦ Ekonomik faaliyetlerin gelişmesi ve giderek çeşitlenmesi bu faaliyetleri gerçekleştirecek nitelikli insan gücü ve

teknolojinin de gelişmesine dolayısıyla eğitim

kurumlarının değişme ve gelişmesine neden olmaktadır.

◦ Ekonominin ihtiyaç duyduğu yetişmiş insan gücünü

nicelik ve nitelik yönünden planlanması gerekmektedir.

Bu planlamada serbest piyasa ekonomisinin kuralları benimsemektedir.

◦ Sonuç olarak eğitim ve ekonomi birbirlerini karşılıklı

(28)

Siyaset ve Eğitim

◦ Siyasi partiler, hükümet, belli başlı siyasi kurumlar eğitimin gelişme ve değişmesine etkide bulunurlar.

◦ Her toplumda devlet yönetimini üstlenen siyasi kurumlar, eğitim yoluyla bireylere kendi siyasi düşüncelerini

aktarmaya çalışırlar.

◦ Gelişmekte olan ülkelerde eğitim kurumlarındaki köklü değişiklikler ve hızlı gelişmeler politik kurumların

etkisiyle olur.

◦ Ülkemizde de cumhuriyetin getirdiği yenilikler ve temel ilkeler eğitim kurumlarının sayesinde toplumun her

kesimine yayılmış ve bunlar benimsetilmiştir.

28

(29)

Din ve Eğitim

◦ Tarih boyunca tüm toplumlarda görülen din, toplumun yapılanmasında, ekonomik, politik etkinliklerin

düzenlenmesinde önemli rol oynamıştır.

◦ İlk zamanlar eğitim kurumları ile dini ibadet yerleri iç içedir. Daha sonra laik eğitim kurumları açılmıştır.

◦ Gelişen ekonominin nitelikli insan gücüne ihtiyaç

duyması sonucu dini kurumlardan ayrı eğitim kurumları kurulmaya başlanmıştır.

(30)

Aile ve Eğitim

İlk toplumlarda çocuk bütün eğitimini ailede almaktaydı.

Üretim ve tüketim aile içindeydi.

Gelişen teknoloji ve ekonomiler sonucunda eğitim kurumları eğitim işlevini büyük ölçüde aileden

devralmışlardır.

Ailenin kazandırdığı değer yargıları çocuğun okul

başarısını etkilemektedir. Bunun için çocuk eğitiminde aile okul işbirliği şarttır.

NELER ÖĞRENECEKSİNİZ?