Konu: İMKB Devlet İç Borçlanma Senetleri (DİBS) Endekslerine İlişkin Esaslar.

4 fc

Genelge No: 218

Tahvil ve Bono Piyasası Müdürlüğü

İSTANBUL

MENKUL KIYMETLER

Emirgan 34467 İstanbul Tel : (0212) 298 21 00 Faks: (0212) 298 25 00

İstanbul, 20 Aralık 2004 Konu: İMKB Devlet İç Borçlanma Senetleri (DİBS) Endekslerine İlişkin Esaslar.

Sayın Üyemiz,

Bilindiği gibi 28.01.2004 tarih ve 5083 sayılı "Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Para Birimi Hakkında Kanun" hükmü doğrultusunda 01.01.2005 tarihinden itibaren 'Yeni Türk Lirası' para birimi olarak kullanılmaya başlanacak ve değişim oram 1 Yeni Türk Lirası = 1.000.000 Türk Lirası olacaktır.

Yeni para birimine uyum çerçevesinde, ÎMKB Yönetim Kurulunun 06.12.2004 tarihli toplantısında, İMKB DİBS endekslerine ilişkin esasların yeniden düzenlenmesine karar verilmiştir.

Bu çerçevede, söz konusu düzenlemeleri oluşturan;

> 19.12.1995 tarih, 349 nolu Genel Mektup,

> 21.11.2000 tarih, 1004 nolu Genel Mektup,

> 21.12.2000 tarih, 1011 nolu Genel Mektup,

> 05.03.2004 tarih, 1515 nolu Genel Mektup, hükümleri, tek genelge altında toplanmıştır.

Bu kapsamda, İMKB DİBS endekslerine ilişkin esasları belirleyen ekteki Genelge, yeni para birimi YTL'ye geçiş tarihi olan 01.01.2005 tarihinde yürürlüğe girecek, söz konusu Genelge altında toplanan 349, 1004, 1011 ve 1515 nolu Borsamız Genel Mektupları, yeni genelgenin yürürlüğe giriş tarihi itibarıyla iptal edilecektir.

Konu hakkında bilgilerinizi ve gereğini rica ederim.

Saygılarımla,

İSTANBUL

MENKUL KIYMETLER BORSASI BAŞKANLIĞI

Osman BİRSEN . Başkan

Genelge No: 22.$

İMKB DİBS ENDEKSLERİ 1. GENEL ESASLAR

Sabit getirili menkul kıymet endekslerinin hesaplanmasındaki ana amaç, bu tür menkul kıymetlere yatırım yapan bireysel ve kurumsal yatırımcıların yatırım yaptıkları kıymetlerin fiyat ve getirilerindeki gelişmeleri basit ve anlaşılabilir göstergeler yardımı ile izleyebilmelerini sağlamaktır. Bu doğrultuda oluşturulan İMKB Devlet İç Borçlanma Senetleri (DİBS) endeksleri "Fiyat ve Performans Endeksleri" ve "Portföy Performans Endeksleri" olmak üzere iki alt gruba ayrılmaktadır.

91, 182, 273, 365 ve 456 günlük vadelerdeki Fiyat ve Performans Endeksleri'nin baz tarihi 2 Ocak 2001'dir. Fiyat endeksleri standart vadeli bir tahvil/bononun fiyatında sadece piyasa faiz oranlarının değişmesi nedeniyle meydana gelen değişimleri gösterirken, Performans endeksleri baz dönemde yatırım yapılan standart vadeli bir tahvil/bononun fiyatında, hem vadeye kalan günün azalması hem de piyasa faiz oranlarının değişmesi (artış veya azalış) nedeni ile meydana gelen değişimleri gösterir. Bu endeksler, İMKB Tahvil ve Bono Piyasası'nda (TBP) gerçekleşen işlemlerin ağırlıklı ortalama fiyat ve getirileri dikkate alınarak gün sonunda hesaplanır ve bültenler ile bilgi dağıtım firmalarının ekranlarında yayınlanır.

"Portföy Performans Endeksleri" İMKB Tahvil ve Bono Piyasası'nda aynı gün valörlü işlemlerin gerçekleştiği 9:30 - 12:00/13:00-14:00 saatleri arasında gün içi gelişmeleri işlemler gerçekleştikçe gerçek zamanlı ve eş anlı olarak gösterir. Endekslerin gün içinde oluşan "en yüksek", en düşük" ve "son" değerleri gün içinde gerçek zamanlı olarak TBP Otomatik Tahvil Alım Satım Sistemi (OTASS) ve bilgi dağıtım firmalarının ekranlarında, gün sonunda ise OTASS ekranları ve bültenlerde yayınlanır. Baz tarihleri 31 Aralık 2003 olan Portföy Performans Endeksleri altı adet Tahvil ve Bono, bir adet Repo endeksi olmak üzere Eşit Ağırlıklı Kısa Vadeli Endeks (EA 180-), Eşit Ağırlıklı Uzun Vadeli Endeks (EA 180+), Eşit Ağırlıklı Genel Endeks (EA GENEL), Piyasa Değeri Ağırlıklı Kısa Vadeli Endeiks (PDA 180-), Piyasa Değeri Ağırlıklı Uzun Vadeli Endeks (PDA 180+), Piyasa Değeri Ağırlıklı Genel Endeks (PDA GENEL) ve Repo Endeksi'nden oluşmaktadır.

İMKB DİBS ENDEKSLERİ

FİYAT VE PERFORMANS ENDEKSLERİ PORTFÖY PERFORMANS ENDEKSLERİ FİYAT ENDEKSLERİ PERFORMANS ENDEKSLERİ PİYASA DEĞERİ

AĞIRLIKLI

EŞİT AĞIRLIKLI

REPO ENDEKSİ

91 GÜNLÜK 91 GÜNLÜK 180- 180- GECELİK

182 GÜNLÜK 182 GÜNLÜK 180+ 180+

273 GÜNLÜK 273 GÜNLÜK GENEL GENEL

365 GÜNLÜK 365 GÜNLÜK 456 GÜNLÜK 456 GÜNLÜK

GENEL

2. FİYAT VE PERFORMANS ENDEKSLERİ

2.1 FİYAT ENDEKSLERİ

2.1.1 Endeks Portföyündeki Menkul Kıymetler ve Ağırlıkları

Endeks portföyü hazine bonosu ve kuponsuz devlet tahvillerinden oluşur. 91, 182, 273, 365, 456 günlük endeksler ile birlikte, piyasanın genel eğilimini göstermek amacıyla bir genel endeks de yayınlanır. Bu endeksin hesaplanmasında ağırlık olarak ilgili vadelerin ihraç tutarları esas alınır.

2.1.2 Esas Alman Fiyatlar

Endeksin hesaplanmasında esas alınan fiyatlar, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası-Tahvil ve Bono Piyasası'nda o gün gerçekleşen işlemlerden hesaplanan ağırlıklı ortalama fiyatlardır.

Bilindiği gibi, İMKB-TBP'de gerçekleşen işlemler her işlem gününün sonunda Günlük Bülten'de ilan edilmektedir. Bültende aynı tanımlı hazine bonosu/devlet tahvili üzerinde aynı valörle gerçekleşen işlemler tek bir satırda gösterilmekte, bu işlemlerin farklı fiyatlarla gerçekleşmesi durumunda aşağıdaki formüle göre hesaplanan ağırlıklı ortalama fiyatlar ilan ;

edilmektedir:

Pl*V¹+P²*V²+. . ,+Pⁿ*Vⁿ

(VI+V2+. . .+Vn)

2.1.3 Endeks Hesabının Dayandığı Temeller

Endeksin temelini, piyasada gerçekleşen işlemlerin ağırlıklı ortalama fiyatları üzerinden.

hesaplanan getiri oranlan ile vadeler arasındaki ilişkiyi gösteren vade-getiri grafiği (yield curve) oluşturur. Bu grafik üzerinden belirli vadeler için endeks değerleri hesaplanır. Hesap aşamalan aşağıda gösterilmiştir:

1- Her işlem günü günlük bültende ilan edilen ağırlıklı ortalama fiyatlar üzerinden hesaplanan getiri oranlan ve vadeye kalan gün sayılan kullanılarak vade-getiri grafiği bulunur.

2- Getiri oranlarından hareketle çizilen vade-getiri grafiği kesikli (discrete) bir eğri olduğundan, yani endeks hesaplanacak her vade için her gün bir işlem olmayabileceğinden, bu eğrinin sürekli (continuous) bir fonksiyon olarak yeniden çizilmesi gerekmektedir. Vade- getiri eğrisini en uygun şekilde temsil eden r= a+bc fonksiyonu için katsayılar bulunur, (r : getiri, c : vadeye kalan gün sayısı, a: sabit değer, b: regresyon katsayısı)

3- Bu fonksiyon yardımı ile vadesine 91, 182, 273, 365, 456 gün kalmış olan karakteristik bonoların/tahvillerin getirileri hesaplamr.

4- (3)'te bulunan getiriler kullanılarak, söz konusu karakteristik bonolann/tahvillerin fiyatlan aşağıdaki şekilde hesaplamr.

100 P =

(l+r*(c/365))

5- Baz alman dönem için aynı şekilde bulunmuş olan fiyatlar ( P ç ^ , Pl82b>

P273b' P365b' ?456b ) kullanılarak vade bazında endeksler hesaplanır:

P9 1/ P9 1 b *100 Pl82/Pl82b*100 P²73/P273b*^{1 0 0} P365/P365b*10°

P456/P456b*10°

= IF91 vade bazında endeks (91 gün)

=IF^g2 v ade bazında endeks(182 gün)

= IF273 vade bazında endeks (273 gün)

~ 1^365 v ade bazında endeks (365 gün)

= IF455 vade bazında endeks (456 gün)

Bu ifadeleri tek bir formüle indirgeyebiliriz :

Pv.t

IF^v,t = x 100

Pv.b

IFv t : t günündeki v günlük fiyat endeksi

Pv,t : itfasma v gün kalan tahvil/bononun t günündeki piyasa fiyatı

Pv>b : itfasma v gün kalan tahvil/bononun baz günündeki piyasa fiyatı

6- Vade bazındaki bu endeksler kullanılarak genel endeks aşağıda gösterildiği gibi hesaplanır:

I G = EWv,t*IFv,t

Wv,t = t gününde v vadeli tahvil/bononun toplam ihraç içindeki ağırlığı

2.1.4 Endeks Hesabında Baz Alınacak Dönem

Endeksler, 200 İyilinin ilk işlem günü olan 2 Ocak 2001 günü baz alınarak hesaplanır. 2 Ocak 2001 tarihinde söz konusu beş farklı vade bazındaki endeks değerleri 100 olarak alınmıştır.

2.1.5 Endekslerin Hesaplanma Başlangıcı ve Sıklığı

Endeksler 2 Ocak 2001 tarihinden itibaren günde bir kez, piyasa kapandıktan sonra hesaplanıp Borsa bültenlerinde yayınlanır ve bilgi dağıtım firmalarının ekranlarında ilan edilir.

2.1.6 Fiyat Endekslerinin Yorumlanması

Fiyat Endekslerindeki bir artış (azalış), elinde aynı vadede bir tahvil/bono bulunduran yatırımcının getirişinin arttığını (azaldığını) göstermemektedir. Endeksteki artışın (azalışın) gösterdiği şey, o vadedeki tahvil/bono fiyatının baz dönemine göre arttığı (azaldığı)dır.

Tahvil/bonoların fiyatlarındaki artış/azalış, aynı karakteristik vadedeki tahvil/bonoların getirişinin azaldığını/arttığını ifade eder. Fiyat endeks değerlerindeki artışın (azalışın) nasıl yorumlanması gerektiğini daha iyi anlatabilmek için aşağıdaki karşılaştırmalı endeks değerlerine dayanılarak bir örnek verilmiştir:

(2.1.2001)

if

^182

^273

^365

^456

(3.1.2001) if

=100,22

^182 =100,22

^273 =99,38 (4.1.2001) if

=100,26

^182 = 99,74

w273

= 98,00 (5.1.2001) if

=100,47

^182 = 99,50

ff

273 = 96,35

Örnekte görüldüğü gibi 5.1.2001 tarihli endekste vadesi 91 gün olan fîktif tahvil/bononun değeri baz dönemine göre % 0,47 artmıştır. Yani bu tahvil/bono 5.1.2001 gününde baz dönemine göre daha yüksek fiyatla alınıp satılmıştır. Dolayısıyla bu tahvil/bonoyu elinde tutan yatırımcı, baz döneminde elinde benzer bir tahvil/bonoyu tutmakta olan bir yatırımcıya göre bu tahvil/bonoyu görece daha yüksek bir fiyata satma şansına sahiptir. Diğer yandan, olası bir alıcı aynı tahvil/bonoya baz dönemine kıyasla daha fazla ödemek, dolayısıyla parasını baz dönemine oranla daha düşük bir getiri oranı ile yatırmak durumundadır.

Bu örneği biraz daha açarak baz döneminde elindeki parayı çeşitli vadelerdeki tahvil/bonolar arasında paylaştıran bir yatırımcının 5.1.2001 tarihinde nakde ihtiyacı olduğunu ve elindeki tahvil/bonoların tümünün endeksteki fiktif vadelere uyduğunu varsayalım. Bu durumda elindeki tahvil/bonoların bir kısmını satmak zorunda kalan yatırımcı, eğer tercihini etkileyecek fiyat dışında başka bir etken yoksa, o gün endeks değeri (yani fiyatı) en yüksek dolayısıyla getiri oram en düşük olan 91 gün vadeli tahvil/bonoları satacaktır. Aynı gün alım yapmak isteyen bir başka yatırımcı ise, eğer varsayım ve beklentileri aynı ise, tercihini endeks değeri en düşük dolayısıyla getiri oram en yüksek olan vadeden yana kullanacaktır (örnekte 273 günlük vade).

Alıcı, tabii ki bu tercihlerini belirlerken tahvil/bononun olası elden çıkarma tarihindeki vadesini hesaplayacak ve bu vadedeki endeksin o tarihe kadar nasıl bir gelişme göstereceğini tahmin etmeye çalışacaktır.

Bir başka örnek için 273 günlük endeksin 2.1.2001 ve 5.1.2001 tarihlerindeki değerlerini ele alalım. Burada endeksin 5.1.2001 tarihinde 96,35'e düşmesi, yatırımcının % 3,65 zararı olduğunu göstermemektedir. Endeksin söylediği, 273 günlük bir tahvilin, baz dönemine göre, 5.1.2001'de % 3,65 daha düşük fiyattan işlem gördüğüdür. Yatırımcı, söz konusu tahvil/bonodan vadeye kadar kümülatif olarak artan bir getiriyi zaten elde etmektedir. Buna göre, elinde tahvil/bono bulunduran bir yatırımcının, eğer vadesinden önce elden çıkartmayacak ise, piyasadaki fiyatlara göre yatırımının getiri oranının artması veya azalması söz konusu değildir (Tahvil/bonoyu hisse senedinden ayıran en önemli farklardan birisi de budur).

Öte yandan, zaman geçtikçe tahvil/bononun vadesi kısaldığından, sözkonusu kıymet, aynı tahvil/bono olmaktan çıkmaktadır.

Bu çerçevede Fiyat Endeksi, belirli vadelerde ve genel olarak, tahvil/bono fiyatlarının baz dönemine, bir hafta öncesine, bir gün öncesine vb, göre düştüğünü veya yükseldiğini gösteren bir gösterge olarak yorumlanmalıdır.

Genel Endeks (IG), çeşitli karakteristik vadeler için hesaplanmış olan endeksleri temsil eden ortalama bir endeks olup endekslerin ihraç tutarları ile ağırlıklandınlmıştır.

2.2 PERFORMANS ENDEKSLERİ

Performans endeksleri yıl boyunca 91, 182, 273, 365 ve 456 günlük bonolara sürekli yatırım yapıldığı varsayımıyla oluşturulmuştur. Böylece, her yıl başında tüm vadeler için endeksler 100 : olarak alındığında, yıl boyunca söz konusu vadelerdeki bono yatırımlarının performansı izlenir ve yıl sonunda yukarıda belirtilen vadelerdeki tahvil/bono yatırımlarının performansları arasında karşılaştırma yapmak mümkün olur.

2.2.1 Performans Endeksinin Amacı ve Gerekliliği

Tahvil/bono yatırımcısı için, sabit getirili menkul kıymetlerdeki fiyat hareketleri kadar elinde bulundurduğu kıymetlerden o ana kadar elde ettiği toplam getiri de önemli bir gösterge olmaktadır. Fiyat endeksinde, söz konusu tahviller/bonolarda belirli vadelerdeki fiyat hareketlerini gösteren bir endeks oluşturulmuştur. Buna ilave olarak, yatınmcmm elinde bulundurduğu tahvil/bonodan o ana kadar sağladığı getiriyi gösteren bir endeks de' oluşturulmuştur.

Performans endeksi yardımıyla, yatırımcının tahvil piyasasındaki yatırımlarını elden çıkarması durumunda elde edeceği gelir, mevduat faizleri ve diğer alternatif yatırım araçlarının getirilen ile karşılaştınlabilir.

2.2.2 Performans Endeksi Hesabının Dayandığı Temeller

Bu endeks hesaplanırken, fiyat endeksinde olduğu gibi 91, 182, 273, 365 ve 456 günlük yatıran dönemleri seçilir ve vade bitimlerinde anapara ve önceki yatınm dönemlerinde elde edilen faiz gelirinin yine aynı vadeli yatınma dönüştürüldüğü kabul edilir. Böylece, yıl başında yapılan"

ilgili vadeli yatınmın, vadesi geldiğinde tekrar aynı vadeli bir yatınma dönüştürüleceği varsayımıyla endeks değerleri hesaplanır. Sonuçta yıl içindeki herhangi bir günde endeks değerleri karşılaştırdığında hangi vadedeki yatıranların, ne oranda getiri sağladıklan görülür.

Endeks hesabının hangi temellere dayandığı ile ilgili ayrıntılı açıklama, Fiyat Endeksi ile ilgili kısımda mevcuttur.

2.2.3 Performans Endeksinin Bazı

Performans endeksinin baz tarihi olarak 2 Ocak 2001'dir. Performans endeksinin sürekliliğinin . sağlanması amacıyla, endeksin baz değeri ve baz tarihi olarak her karakteristik vadeli tahvil/bononun itfa olduğu ve yeni tahvil/bononun endekse dahil edildiği tarihler ve bu tarihte oluşan endeks değerleri alınır. 91, 182, 273, 365 ve 456 günlük performans endekslerinde vade bitimindeki endeks değerleri, müteakip dönemlerin baz değerleri olur.

2.2.4 Hesaplama Örneği

Performans endeksine temel alman ağırlıklı ortalama fiyatlar ve regresyon hesaplama tekniği

"Fiyat Endeksi"nin aynısıdır. En önemli fark, Fiyat Endeksi'nde sürekli sabit tutulan karakteristik vadelerin Performans Endeksi'nde sürekli olarak iki işlem günü arasındaki fark kadar azaltılmasıdır. Performans endeksi, aşağıdaki formülle hesaplanmaktadır :

t gününde:

Pv,

IPv,t= X IPv>b

Pv,b

t+i gününde:

Pv-UH

IPv,t = x IPv,b Pv,b

I Pv, t : t günündeki v günlük performans endeksi

Pv>t : v gün vadeli tahvil/bononun t günündeki piyasa fiyatı Pv>b : v gün vadeli tahvil/bononun baz günündeki piyasa fiyatı

IPv,b : Baz günündeki v vadeli bononun performans endeksi

Pv-i,t+i : t+i gününde, itfa tarihine v-i gün kalmış olan bononun fiyatı

Örneğin 2 Ocak tarihinde 91 gün vadeli bir tahvil/bonoya yatırım yapan yatırımcı, 3 Ocak günü bu yatırımından endeksin 100,00'den 100,22'e çıkışıyla ifade edilen %0,22 oranında bir getiri sağlamıştır. Aynı yatırımcının 5 Ocak'ta endeksin 100,47 olması durumunda getiri oranı ise

%0,47'ye çıkmıştır. Anlamlı bir karşılaştırma yapabilmek için dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, karşılaştırmanın, o gün işlem gören gerçek tahvil/bonolar üzerinde değil aynı , fiktif tahvil/bononun gün gün gelişimini gösteren endeks değerleri arasında yapılmasıdır.

Gerçek tahvil/bonolar üzerinden yapılan bir karşılaştırma ise belirli bir yaklaşıklıkla Performans Endeksini desteklemektedir.

2.2.5 Performans Endeksinin Yorumlanması ve Fiyat Endeksi ile Karşılaştırılması

Bilindiği gibi, belirli bir vadeye sahip, sabit getirili yatırımların getirilerinin vade bazında nasıl bir dağılım gösterdiği ve bu dağılımın zaman içinde nasıl değiştiği genel olarak vade-getiri grafikleri üzerinde incelenebilmektedir. Bu grafiklerdeki iki tür hareketin yatırımcılar tarafından takip edilmesi zorunludur. Bu hareketlerden birisi vade-getiri grafiğinin kaymasıdır.

Fiyat Endeksi bu hareketi göstermektedir. Diğeri ise, vade-getiri grafiği üzerindeki harekettir.;

Performans endeksi, bu iki hareketi birlikte yansıtmaktadır.

Bu çerçevede. Performans Endeksi, bir yandan Fiyat Endeksinin hesaplanmasına dayanak teşkil eden regresyon yoluyla hesaplanmış vade getiri eğrisindeki değişmeyi, diğer yandan da tahvil/bononun vadeye bir gün daha yaklaşması sonucu meydana gelen değer artışını içermektedir.

3. PORTFÖY PERFORMANS ENDEKSLERİ

Portföy Performans Endeksleri, İMKB Tahvil ve Bono Piyasası'nda aynı gün valörlü işlemlerin gerçekleştiği 9:30 - 12:00/13:00-14:00 saatleri arasmda gün içi gelişmeleri işlemler gerçekleştikçe gerçek zamanlı ve eş anlı olarak özetler. Bu endeksler altı adet Tahvil ve Bono, bir adet Repo endeksinden meydana gelir.

İMKB DİBS Portföy Performans Endeksleri; Piyasa'da en çok talep gören Türk Lirası/Yeni Türk Lirası cinsinden iskontolu DİBS'lerden oluşan portföylerin getirilerinin diğer yatırım alternatiflerinin getirileri ile karşılaştınlabilmesine olanak sağlarlar.

Kısa vadeli endeksler vadesine 180 ve daha az gün kalan DİBS'lerden, uzun vadeli endeksler ise vadesine 181 ve daha fazla gün kalan DİBS'lerden oluşur. İki vade grubunu temsil eden endekslere ek olarak, genel endeks her iki portföyde yer alan DİBS'lerden oluşur ve Piyasanın tamamını temsil eder.. Diğer taraftan, Repo endeksi sadece günlük vadede yapılan yatırımların getirilerini temsil eder.

Endeksler; içerdikleri DİBS'lerin endeksteki ağırlıklarına göre eşit ağırlıklı ve piyasa değeri ağırlıklı olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Eşit ağırlıklı endekslerde portföylerde yer alan kıymetlere aynı tutarda yatırım yapıldığı, Piyasa değeri ağırlıklı endekslerde ise piyasa değerleri ile orantılı olarak yatırım yapıldığı varsayılır.

Endekslerin getirileri portföy içeriklerinde yer alan DİBS'lerin getirilerinin ortalamasını yansıtır.

Endekslerdeki günlük getiriler, ilgili DİBS'lerin önceki işlem gününe göre günlük getirilerinin ortalamasıdır. Bu nedenle, önceki işgününde veya endeksin hesaplandığı gün içerisinde işlem görmeyen bir DİBS'in günlük getirişi hesaplanmaz ve bu DİBS o gün için endeks hesaplamalarında kullanılmaz.

3.1 TAHVİL ve BONO ENDEKSLERİ 3.1.1 Endekslerin Kapsamı

Endeksler vadeye kalan günlerine göre gruplandırılmış Türk Lirası/Yeni Türk Lirası cinsinden, iskontolu DİBS'leri kapsar. Vadeye kalan gün sayısı kısa vadeli endekslerde yer alacak DİBS'ler için 180 ve daha az, uzun vadeli endekslerde yer alacak DİBS'ler için 181 ve daha fazladır.

Genel endeksler ise vadeye kalan gün sayısına bakılmaksızın bütün Türk Lirası/Yeni Türk Lirası cinsinden iskontolu DİBS'leri kapsar.

3.1.2 Endeks Türleri

Tahvil ve Bono endeksleri "eşit ağırlıklı (EA)" ve "piyasa değeri ağırlıklı (PDA)" olmak üzere aşağıda belirtilen kısa, uzun ve genel endekslerden oluşur.

Eşit Ağırlıklı Kısa Vadeli Endeks (EA 180-) Eşit Ağırlıklı Uzun Vadeli Endeks (EA 180+) Eşit Ağırlıklı Genel Endeks (EA GENEL)

Piyasa Değeri Ağırlıklı Kısa Vadeli Endeks (PDA 180-) Piyasa Değeri Ağırlıklı Uzun Vadeli Endeks (PDA 180+) Piyasa Değeri Ağırlıklı Genel Endeks (PDA GENEL)

3.1.3 Fiyatlar

Endekslerin hesaplanmasında İMKB TBP Kesin Alım Satım Normal Emirler Pazan'nda aynı gün valörlü olarak 9:30-12:00/13:00-14:00 saatleri arasında gerçekleşen DİBS fiyatları esas alınır. Her iki tarafi aynı üye olan işlem fiyatları hesaplamalarda kullanılmaz. DİBS'lerin kapanış fiyatı 14:00 öncesinde gerçekleşen son işlem fiyatıdır.

3.1.4 DİBS'lerin Nominal İhraç Tutarları

DİBS'lerin piyasa değerlerinin hesaplanmasında kullanılan nominal ihraç tutarları aşağıda belirtilen yöntemlerle yapılan satışlar ve geri alımlar ile tespit edilir.

a) DİBS satış ihaleleri

b) DİBS satış ihalelerinde, ihalede oluşan ortalama fiyattan (faizden) piyasa yapıcı bankalara yapılan rekabetçi olmayan teklif satışları

c) DİBS satış ihalesinde kazanan piyasa yapıcılara, talep etmeleri halinde, ihalede oluşan ortalama fiyattan (faizden) yapılan ilave opsiyon satışları

d) Daha önceden belirlenmiş fiyatlardan (faiz oranlarından) T.C. Merkez Bankası kanalıyla yapılan DİBS satışları (TAP)

e) Daha önceden ihraç edilmiş DİBS'lerin yapılan başka bir DİBS ihracı ile değiştirilmesi f) Daha önceden ihraç edilmiş DİBS'lerin ikincil piyasada T.C. Merkez Bankası tarafından Hazine nam ve hesabına yapılan alış ve satışları

g) Daha önce ihraç edilmiş olan DİBS'lerin vadesinden önce itfa edilmesi için açılan geri alım ihaleleri

Nominal ihraç tutarları, Piyasa'da işlem görebilecek nominal tutarları ifade etmekte olup ihalelerde kamu kurum ve kuruluşlarına yapılan rekabetçi olmayan teklif satışlarını kapsamaz.

3.1.5 DİBS'lerin Piyasa Değerleri

DİBS'lerin piyasa değerleri bir önceki işlem günü kapanış fiyatları ile hesaplamr. Herhangi bir DİBS için piyasa değeri, nominal ihraç tutarının önceki işgünü kapanış fiyatı ile çarpılarak

100'e bölünmesi suretiyle bulunur.

3.1.6 DİBS'lerin Endekslerdeki Ağırlıkları

Piyasa değeri ağırlıklı endekslerde her bir DİBS'in ağırlığı, o DİBS'in piyasa değerinin endeks hesaplamalarında kullanılan bütün DİBS'lerin toplam piyasa değerine oranıdır. Eşit ağırlıklı endekslerde ise her bir DİBS'in ağırlığı eşittir.

3.1.7 Endeks Hesaplamalarında Kullanılan DİBS'ler

Türk Lirası/Yeni Türk Lirası cinsinden, iskontolu DİBS'ler vadeye kalan günlerine göre ilgili endekslerin içeriğini oluşturur. Endekslerin hesaplandığı gün içerisinde veya bir önceki işlem gününde fiyat oluşmayan DİBS'ler endeks hesaplamalarında kullanılmaz. Kapanış fiyatı olan DİBS'ler gün içerisinde işlem gördükçe endeks hesaplamalarına dahil edilir.

3.1.8 Endekslerin Baz Tarih ve Değeri

Endekslerinin baz tarihleri 31 Aralık 2003 ve baz değerleri 100'dür. Endekslerin hesaplanmasına 2004 yılının ilk işlem günü olan 2 Ocak 2004 tarihinden itibaren başlanmıştır.

3.1.9 Endeks Formülü

Endeks hesaplamalannda kullanılan değişkenler ile endeks hesaplama formülü aşağıdadır.

Ft

Ft., Gt

N PD En Et n

DİBS'in son işlem fiyatı

DİBS'in önceki işlem günü kapanış fiyatı

DİBS'in önceki işlem gününe göre günlük dönemsel getirisi= (Ft/ Ft_] -1) DİBS'in nominal ihraç tutarı

DİBS'in piyasa değeri = N x Fn /100 Endeksin önceki işlem günü kapanış değeri Endeksin son değeri

Endeks hesaplamalannda kullanılan DİBS sayısı

Formül 1 Tahvil ve Bono Endeksleri Formülü

Et = Et -1 x

X ( P D( l) x G t( l) ) 1 + — —

Z P D ( i ) i=l

Eşit ağırlıklı endeksler için yapılan hesaplamalarda piyasa değeri l(PD-l) kabul edilir.

Yukanda yer alan formülde endeksin yeni değeri endeksin hesaplandığı anda hesaplamalara dahil edilen DİBS'lerin piyasa değerleri ağırlıklı ortalama (eşit ağırlıklı endekslerde aritmetik ortalama) günlük getirilerinin 1 ile toplanarak önceki gün endeks değeri ile çarpılması ile bulunur. Endeksin günlük getirişi endeks hesaplamalannda kullanılan DİBS'lerin piyasa değeri veya eşit ağırlıklı ortalama günlük getirişine eşittir.

3.1.10 Endeks İçeriklerinin Güncellenmesi

Türk Lirası/Y eni Türk Lirası cinsinden, iskontolu DİBS'ler vadeye kalan günlerine göre ilgili endekslerin içeriğini oluşturur. Aşağıda belirtilen durumlarda endeks içerik ve değişkenlerinde güncelleme yapılmaktadır.

a) Vadeye kalan gün sayısının azalması: Daha önceden uzun vadeli endeks grubunda yer alan bir DİBS vadesine 180 gün kaldığında kısa vadeli endeks grubuna dahil olur.

b)Yeni ihraç: DİBS'lerin ilk kapanış fiyatı ancak aynı gün valörlü işlemlerin yapılabildiği ihraç valöründe oluştuğundan, söz konusu DİBS'ler endeks hesaplamalarına ihraç valörünün ertesi işgünü dahil edilir.

c)İtfa: DİBS'ler itfa günlerinde endekslerden çıkanlır.

d)Nominal ihraç tutarında değişiklik: Endeks hesaplamalannda kullanılan nominal ihraç tutarlan, erken itfa ve geri alımlar gibi nedenlerle bu tutarlarda meydana gelen değişikliklerin açıklandığı ve İMKB Tahvil ve Bono Piyasası Müdürlüğü tarafından öğrenildiği işlem gününün ertesi işgününde geçerli olmak üzere güncellenir.

3.2 REPO ENDEKSİ 3.2.1 Endeks Kapsamı

Repo Endeksi; ÎMKB TBP Repo-Ters Repo Normal Emirler Pazan'nda aynı gün valörlü olarak günlük vadede (O/N) gerçekleşen ve tescil edilen işlemlerin ağırlıklı ortalama net günlük getirişi kullanılarak hesaplanır.

Endeks hesaplamalarında oran; İMKB TBP Repo-Ters Repo Normal Emirler Pazan'nda aynı gün valörlü olarak günlük vadede gerçekleşen işlemlerin ağırlıklı ortalama oranıdır.

3.2.3 Endeksin Baz Tarih ve Değeri

Endeksin baz tarihi 31 Aralık 2003 ve baz değeri 100 olarak belirlenmiştir. Endeksin hesaplanmasına 2004 yılının ilk işlem günü olan 2 Ocak 2004 tarihinden itibaren başlanmıştır.

3.2.4 Endeks Formülü

Endeks hesaplamalarında kullanılan değişkenler ile endeks hesaplama formülü aşağıdadır.

O ağ : Günlük vadede gerçekleşen işlemlerin ağırlıklı ortalama brüt faiz oranı S : Stopaj kesintisi (vergi, harç, fon vb. dahil)

T : Repo süresi

Et.ı : Endeksin önceki işlem günü kapanış değeri Et : Endeksin son değeri

Formül 2 Repo Endeks Formülü

Günlük getiri; günlük brüt ortalama faiz oranından stopaj (vergi, harç, fon vb. dahil) kesintisi yapıldıktan sonra bulunan net faiz oranının repo süresi içerisindeki getirişidir. Bu getiri repo işleminin bitiş valöründe elde edileceğinden gelecekteki getiriyi ifade etmektedir. Endeksin yeni değeri; endeksin hesaplandığı andaki günlük getirinin 1 ile toplanıp bir önceki işlem günü endeks kapanış değeri ile çarpılması suretiyle bulunur.

3.2.5 Endeks İçeriklerinin Güncellenmesi

Stopaj, vergi, harç, fon vb. oranlarındaki değişiklikler en erken ilan edildikleri günün ertesi işgünü olmak üzere geçerlilik tarihi itibariyle endeks hesaplamalarında kullanılır.

3.3 ENDEKS HESAPLAMA ÖRNEĞİ

İMKB Tahvil ve Bono Piyasası'nda gerçekleşen işlemler sonucunda aşağıdaki değerlerin oluştuğunu varsayalım. (Değerler kolaylık açısından basitleştirilmiştir).

3.2.2 Oran

\

365

<6

Tablo 1 Endeks Hesaplama Örneği Verileri

DİBS VKG îhraç Nom. Önceki işlem Günü Piyasa Değeri Bugünkü Önceki Güne (Milyon) Kapanış Fiyatı (PD) (Milyon) Son Fiyat Göre Getiri

(N) (Ft-ı) (NXFm/100) (Ft) (Gt=(Ft/Ft^-l))

A 30 2 95,000 1,9000 95,500 0,0053 B 70 4 93,000 3,7200 94,000 0,0108 C 215 3 90,000 2,7000 91,000 0,0111 D 265 5 88,000 4,4000 89,500 0,0170 E 405 1 75,000 0,7500 76,500 0,0200

DİBS Günlük Repo Ağırlıklı Ortalama Stopaj Kesintisi (vergi, harç, Önceki İşlem Günü Süresi Brüt Faiz fon vb. dahil) Kapanış Değeri

(T) (Oı) (Ş)

REPO 1 0,2399 0J2 100,00

Endeks İçerdiği Önceki İşlem Günü Kapanış Değeri

DİBS'ler (E^) EA180-

EA180+

EAGENEL PDA 180- PDA 180+

PDA GENEL REPO

A,B C,D,E

A

100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00

Endeks formülleri kullanılarak endekslerin son değerleri aşağıdaki gibi bulunabilir.

EA 180- Endeksi

' ^| [0,0053 + 0,0108]

100,00 x : 100,81

EA 180+ Endeksi

' [ [0,0111 + 0,0170 + 0,0200)]'

100,00 x : 101,60

EA GENEL Endeksi

f, [0,0053 + 0,0108 + 0,0111 + 0,0170+ 0,0200T) 100,00 x 1 + i

5

= 101,28

PDA 180- Endeksi

' ^| [(1,90 x 0,0053) + (3,72 x 0,0108)]' (1,90 + 3,72)

100,00 x = 100,89

f-

PDA 180+ Endeksi

[(2,70 x 0,0111) + (4,40 x 0,0170) + (0,75 x 0,0200)]

(2,70 + 4,40 + 0,75)

100,00 x 1 + : 101,53

PDA GENEL Endeksi

[(1,90 x 0,0053) + (3,72 x 0,0108) + (2,70 x 0,0111) + (4,40 x 0,0170) + (0,75 x 0,0200)]

100,00: 1 +

(1,90 + 3,72 + 2,70 + 4,40 + 0,75) : 101,26

REPO Endeksi

0,2399 x(l-0,22) xl)' 100,00 x 1 + -

365 : 100,05