MİLLİ GELİR VE BÜYÜME

SANAYİ SEKTÖRÜ MİLLİ GELİR VE BÜYÜME

2016

Gayrisafi

Yurtiçi Hâsıla (GSYH), 2016 yılının 1.

çeyreğinde, önceki yılın aynı dönemi- ne göre %4,8 oranında büyüyerek olumlu performansını sür- dürdü. Bu dönemde ekonomik gelişim hızına en büyük destek yine tüketimden geldi. %6,9 oranında bir büyüme sergileyen özel tüketim, yıllık GSYH hızına 4,8 puanla en büyük desteği ver- di. 1. çeyrekte kamu tüketim harcamaları da, büyümeyi 1,2 puan yukarı yönlü etkiledi. Özel yatırımlar ise, bu dönemde yeniden düşüşe geçerek, büyümeye 0,1 puanlık olumsuz bir katkı verdi.

Öte yandan bu dönemde net ihracatın büyümeye etkisi yeniden negatif döndü. İhracat yılın ilk çeyreğinde %2,4 artarken, ithalat- ta %7,5 oranında artış görülmesi sonucunda net ihracat, GSYH gelişim hızını 1,5 puan aşağı çekti. Sektörler kanadında ise, ilk çeyrek büyümesine en büyük destekler sırasıyla 1,5 ve 0,9 puanla imalat sanayi ve finanstan geldi. Söz konusu dönemde tarım sektörü ise, büyümeye 0,1 puanla zayıf bir katkı sağladı.

Mart

ayında 133,2’ye yükselen Sanayi Üretim Endeksi (SÜE) Nisan’da 126,3 düzeyinde kaydedildi. Tak- vimsellikten arınmış endeks ise Nisan ayında 124,2 seviyesiyle

yıllık %0,7 artış kaydetti. Böylece 2. çeyreğe yavaşlayarak girdiği gözlenen SÜE kapsamında, ara malı, dayanıksız tüketim malla- rı ve enerji kalemlerinde artışlar görülürken, sermaye ile dayanıklı

tüketim mallarında düşüş yaşandı.

Öte yandan Nisan’da %75,3 olan İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı (KKO), Mayıs ayında %75,7 oldu. Bir önceki yılın aynı dönemi- ne göre 0,8 puan artış kaydeden

oranın yıllık gelişiminde yatırım ile dayanıksız tüketim mallarındaki yukarı yönlü hareketler etkili olur- ken, mevsimsellikten arındırılmış KKO ise Mayıs’ta değişmeyerek

%75,4 oranında kaydedildi.

73,9

72,4

75,9 75,7

65 68 71 74 77 80

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5

2014 2015 2016

Kapasite Kullanım Oranı (%) Kapasite Kullanım Oranı (%)

Kaynak: TCMB 0 1 2 3 4 5 6

Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1

2012 2013 2014 2015 2016

3,1 2,7 1,5 1,3

3,1

4,7 4,3 4,6 5,2 2,4 1,8

3 2,5 3,7 4

5,7 4,8 GSYH Büyüme Hızı (%, Yıllık)

GSYH Büyüme Hızı (%, Yıllık)

Kaynak: TÜİK

Sanayi 2.

Çeyreğe Yavaşlayarak Girdi

Kapasite Kullanımı Oranı %75,7’ye Yükseldi

Ekonomi İlk Çeyrekte

%4,8 Büyüdü

Büyümeyi

İç Tüketim Sürükledi En Güçlü Katkı Yine

Sanayi Sektöründen Geldi

Para

Politikası Kurulu (PPK), 24 Mayıs 2016 tarihli toplantı- sında marjinal fonlama oranını %10’dan %9,50’ye indi- rirken, Merkez Bankası borçlanma faiz oranı ile bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını sabit tutma kararı aldı. Toplantı sonrası yapılan açık- lamada, söz konusu indirimin sadeleşme yönünde atılan ölçülü bir adım olduğu belirtilirken, çekirdek enflasyon eğilimindeki iyileşmenin sınırlı olmasının likidite politikasındaki sıkı duruşun korunmasını ge- rektirdiği eklendi. Bu çerçevede PPK, önümüzdeki dönemde para po- litikası kararlarının enflasyon görünümüne bağlı olacağını yinelerken, enflasyon beklentileri, fiyatlama davranışları ve enflasyonu etkileyen diğer unsurlardaki gelişmelerin dikkate alınarak para politikasındaki

sıkı duruşun sürdürüleceğini bildirdi. Kurul ayrıca, yakın dönemde küresel oynaklıklarda bir miktar artış yaşandığının da altını çizdi.

Nisan ayında %6,57 olan yıllık tüketici enflasyonu ise, Mayıs ayında benzer bir görünüm kaydetti. Buna göre, Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) Mayıs’ta 2015’in aynı dönemine göre %6,58 yükselirken, bir önceki aya göre de %0,58 arttı. Yıllık enflasyona en yüksek katkıyı yapan gruplar, sırasıyla konut ve ulaştırma olurken, bunu lokanta ve oteller izledi. Bu dönemde gıda fiyatlarında ılımlı seyir sürmekle bir- likte, baz etkisiyle yıllık enflasyonda artış gözlendi. Çekirdek enflas- yondaki belirgin gerileme ise, Mayıs ayının öne çıkan gelişmelerinden oldu.

PARA POLİTİKASI ve ENFLASYON

Ocak

döneminde %11,1 olan işsizlik oranı, Şubat’ta %10,9 seviyesinde kayde- dildi. Oran bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,3 puan düşüş sergilerken, erkeklerde %10,1, kadın- larda %12,7 oldu. Mevsimsellikten arındırılmış iş- sizlik oranı ise, 0,2 puan azalarak %9,9 düzeyinde gerçekleşti. Öte yandan veriler, Şubat döneminde istihdam ve işgücüne katılım oranlarının önceki yılın aynı dönemine göre sırasıyla 0,9 ve 0,7 puan artışla, %45,3 ve %50,8 olarak kaydedildiğini gös- terdi. İşgücüne katılım oranı erkeklerde %70,9 olur- ken, kadınlarda %31,1 seviyesinde gerçekleşti. Şu- bat döneminde ayrıca, genç işsizlik oranı %18,6’ya gerilerken, tarım dışı işsizlik oranı %12,7 oldu.

İŞGÜCÜ PİYASALARI

7,24 7,55 7,61 7,91 8,09

7,2 6,81 7,14 7,95 7,58 8,1 8,81 9,58 8,78

7,46

6,57 6,58

4 6 8 10 12

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5

2015 2016

TÜFE Değişim Oranı (%, Yıllık)

11,3 11,2 10,6

9,6 9,3 9,6 9,8 10,1 10,3 10,5 10,5 10,8 11,1 10,9

7 8 10 11 9 12

Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat

2015 2016

İşsizlik Oranı (%) Mevsimsellikten Arındırılmış İşsizlik Oranı (%) Kaynak: TÜİK

İşsizlik

TÜFE Değişim Oranı (%, Yıllık)

Kaynak: TÜİK

Genç İşsizlik Oranı Geriledi

Merkez İndirime

Devam Ediyor Çekirdek Enflasyonda

Belirgin İyileşme Var İşsizlik Çift

Hanede Direniyor

ÜLKELER VE İLLER BAZINDA İHRACAT

TİM

verilerine göre, Ma- yıs ayında ihracat bir önceki yılın aynı ayına göre

%0,1 oranında artışla 10,8 mil- yar dolar oldu. Bu dönemde en çok ihracat yapan sektör 2 milyar

dolarla otomotiv olurken, bunu sırasıyla 1,4 ve 1,1 milyar do- larla, hazır giyim ve konfeksiyon

ile kimyevi maddeler sektörleri takip etti. Mayıs ayında otomo- tiv ile hazır giyim ihracatı sıra- sıyla %34 ve %6,2 oranlarında yıllık artış kaydederken, kimyevi maddeler sektörü %17,7 oranın- da düşüş gerçekleştirdi. Mayıs ihracat sıralamasında 4. olan elektronik grubunda da, %2’lik bir yıllık gerileme gerçekleşti. Bu dönemde sektörler genelinde en güçlü performans, %46 artış ile tütün sektöründe, en keskin dü- şüş ise, ihracatı %71,1 oranında gerileyen gemi ve yat sektöründe görüldü. Bu doğrultuda, Mayıs ayında yıllık ihracat gelişim hı- zına en olumlu katkıyı otomotiv sanayi yaparken, en olumsuz etki kimyevi maddeler sektöründen geldi.

İHRACATTAKİ GELİŞMELER

9,6

7,2 5,7

4,0 3,6 3,3 2,6 2,5 2,2 1,7 1,4 1,4 1,2 0,9 0,8

0 2 4 6 10 8 12

Otomotiv Hazırgiyim

Kimyevi Maddeler Elektrik Elektronik Çelik Tekstil Hububat, Bakliyat Demir Makine Mobilya, Orman İklimlendirme Madencilik Çimento, Cam Mücevher Halı

Sektörler Bazında İhracat (milyar $, İlk 15 Sektör)

2015 Ocak-Mayıs 2016 Ocak-Mayıs Sektörler Bazında İhracat (milyar $, İlk 15 Sektör)

Kaynak: TİM İhracat Verileri

TİM

verilerine göre, Mayıs ayında en çok ihracat yapılan ilk 5 ülke, Almanya, İngiltere, İtalya, ABD ve Irak oldu. Bu dönem- de Almanya ve İtalya’ya yapılan ihra- cat, bir önceki yılın aynı ayına göre

sırasıyla %10,8 ve %22,1 oranla- rında artarken, İngiltere pazarında

%0,9’luk artış kaydedildi. Öte yan- dan ABD’ye yapılan ihracat bu dö- nemde %25,4 oranında artışa imza atarken, Irak pazarında %15,1’lik bir

düşüş yaşandı. Mayıs ayında İspan- ya, Fransa ve İsrail pazarları da, çift haneli büyümeleriyle dikkat çekti.

Bu dönemde Rusya toplam ihracat gelişimine olumsuz etki yapmayı sürdürürken, İran ve S. Arabistan pazarlarında da düşüş görüldü.

Ülke grupları bağlamında, 2016 yılının ilk 5 ayında AB ülkeleri- nin Türkiye’nin ihracatındaki payı

%49,1 olurken, 2. sırada gelen Ortadoğu’nun payı önceki yılın aynı dönemine göre 1,7 puan düşüşle

%18,9 oldu. Bu dönemde Afrika pazarı da 0,2 puanlık yıllık bir aza- lış yaşarken, Bağımsız Devletler Topluluğu’nun (BDT) pastadaki payı 2,5 puan daralma kaydetti. Öte yandan, Kuzey Amerika ve diğer Avrupa ülkelerine yapılan ihracatın payı bir önceki yılın aynı dönemine göre sırasıyla 0,3 ve 0,1 puan arttı.

Bu dönemde Uzakdoğu ülkelerini kapsayan pazarların payı 0,2, diğer Amerika ülkelerinin payı ise 0,3 puan geriledi.

Mayıs ayında en çok ihracat yapan iller arasında ise, İstanbul’u, Bursa ve Kocaeli izledi. İstanbul ve Bursa

bu dönemde sırasıyla 4,8 ve 1,2 mil- yar dolarlık ihracat gerçekleştirirken, Kocaeli’nin ihracatı 0,74 milyar dolar oldu. Sıralamada 4.lüğü 0,65 milyar dolarla İzmir, 5.liği ise 0,52 milyar dolarla Gaziantep aldı.

49,1%

18,9%

9,2%

6,6%

5,6%

3%

2,7%

1,9%

1,0%

2,0%

Ülke Gruplarının İhracattaki Payı ( %, Ocak-Mayıs 2016 )

AB Ortadoğu Afrika BDT K. Amerika Diğer Avrupa Diğer Asya Uzakdoğu Diğer Amerika Diğer Ülkeler 1.098

684 588 568 538 528

405 339 302 292

0 300 600 900 1.200 1.500

Almanya İngiltere İtalya ABD Irak Fransa İspanya İran S. Arabistan İsrail

Ülkeler Bazında İhracat (milyon $, İlk 10)

2015 Mayıs 2016 Mayıs

Ülkeler Bazında İhracat (milyon $, İlk 10)

Kaynak: TİM İhracat Verileri

Ülke Gruplarının İhracattaki Payı (%, Ocak-Mayıs 2016)

İhracat Mayıs Ayında

%0,1 Artış Kaydetti

En Büyük Katkı Otomotivden Geldi

Kaynak: TİM İhracat Verileri

Gemi ve Yat Sektörü Düşüş Yaşadı

Ortadoğu Pazarının Payı Küçülüyor Çift Haneli Artışlar Dikkat Çekiyor

Irak

5. Sırada

Nisan

ayında cari işlemler açığı, 3 milyar dolar oldu. Bu dönemde cari işlemler hesa- bı, mal ve birincil gelirler dengelerin-

deki sırasıyla 2,9 ve 1,2 milyar dolarlık açıklarla aşağı yönlü hareket ederken, hizmetler dengesindeki 0,9 milyar do- larlık fazladan olumlu etkilendi. Yılın ilk

4 ayında ise, cari açık geçen yılın aynı dönemine göre %25,1 geriledi. Bu veriler doğrultusunda yıllıklandırılmış açık, Nisan ayında 28,6 milyar dolar

düzeyine geriledi. Öte yandan bu dö- nemde finans hesapları 4,7 milyar do- lar olarak kaydedilirken, resmi rezerv- lerde 0,4 milyar dolar artış görüldü.

ÖDEMELER DENGESİ

2,4 3,3 4,8

3,9 4,3 3,2 3,1

-0,3 -0,2 0,3

2,2 5,1

2,2 2 3,7 3 -2

0 2 4 6 8

Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan

2015 2016

Cari İşlemler Açığı (milyar $)

DIŞ TİCARET DENGESİ

TÜİK

verilerine göre, Nisan ayında ih- racat geçen yılın aynı dönemine göre %10,2 oranında azalarak 12 milyar dolar oldu. Bu dönemde en yüksek değerde ihracat gerçek- leştiren fasıl, %8,3 yıllık artış ger- çekleştiren motorlu kara taşıtları olurken, onu, sırasıyla %8,2 ve

%10,8 artan makineler ve örme giyim izledi. Nisan ayında 4. sıra- da ise, %2,7 yıllık artış kaydeden elektronik ihracatı aldı. Bu dö- nemde toplam ihracat gelişimine en olumlu etki motorlu taşıtlar- dan, en olumsuz etki ise kıymetli taşlar metaller faslından geldi.

İthalat ise Nisan ayında yıllık bazda %11,9 oranında bir düşüş sergileyerek, 16,2 milyar dolar düzeyinde kaydedildi. Bu dönem-

de en yüksek değerde ithalat ya- pan fasıllar, sırasıyla makineler, mineral yakıtlar yağlar ve motorlu kara taşıtları oldu. İthalat, mineral yakıtlar ve yağlarda %33,8 dara- lırken, makineler ve motorlu taşıt- larda ise sırasıyla %5,7 ve %0,4 artış kaydetti. Nisan ayında itha- latın gerilemesine en büyük katkı, yine mineral yakıtlar ve yağlar fas- lından geldi.

Bu veriler doğrultusunda, dış tica- ret açığı Nisan ayında yıllık %16,3 oranında bir düşüşle 4,2 milyar dolar oldu. Ocak-Nisan dönemin- de ise açık %19,7 geriledi ve 16,3 milyar dolar olarak kaydedildi.

Yılın ilk 4 ayında ihracatın ithala- tı karşılama oranı da, önceki yıla göre 2,8 puan yükselerek %74,1 seviyesinde gerçekleşti.

9,6

12,4 12,8 12

0 3 6 9 12 15 18

Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık

İhracat (milyar $)

2014 2015 2 016

İhracat (Milyar $)

70,7

50,4

20,3 63

46,7

16,3

0 20 40 60 80

İthalat İhracat Dış Ticaret Açığı Dış Ticaret (milyar $)

2015 Ocak-Nisan 2016 Ocak-Nisan

Dış Ticaret (Milyar $)

Kaynak: TÜİK Kaynak: TÜİK

Kaynak: TCMB

Cari İşlemler Açığı (milyar $)

İthalat

Nisan Ayında

%11,9 Geriledi

Cari Açık Nisan’da 3 Milyar Dolar Oldu

İlk 4 Ayda Açık %25,1 Geriledi İhracat

Altından

Olumsuz

Etkilendi

AVRUPA EKONOMİSİ

Euro

Bölgesi’nde sa- nayi üretimi yıllık değişim hızı Şubat ayı için %1’e yukarı yönlü revize edilirken, Mart ayında %0,2 oranında kaydedil-

di. 2016 ilk çeyreğine dair yıllık GSYH büyüme oranı ise %1,7 olarak yukarı yönlü revize edildi.

Nisan ayında 0,15 düzeyine çı- kan reel kesim güveni Mayıs’ta

0,26’ya yükselirken, aynı dönem- de tüketici güveni de toparlana- rak -9,3 seviyesinden -7’ye çıktı.

Öte yandan veriler, Mayıs ayında

%-0,1 oranında bir yıllık tüketici

enflasyonuna işaret etti. Bölge- de Nisan döneminde kaydedilen

%10,2 düzeyindeki işsizlik oranı ise, Ağustos 2011’den sonraki en düşük seviyeyi gösteriyor.

-0,7

3,5

0,2 11,8

10,2

5 7 9 11 13

-6 -4 -2 0 2 4 6

2014 2015 2016

Euro Bölgesi'nde Sanayi ve İşsizlik (%)

Sanayi Üretim Endeksi Yıllık Büyüme Hızı (sol eksen) İşsizlik Oranı (sağ eksen)

1,1 0,8 0,8 1 1,3 1,6 1,6 1,7 1,7

-2 -1 0 1 2

Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1

2014 2015 2016

Euro Bölgesi GSYH Büyüme Hızı (%, yıllık)

Euro Bölgesi GSYH Büyüme Hızı (%, yıllık)

Kaynak: Eurostat Kaynak: Eurostat

Tüketici Güveninde Toparlanma Görüldü Euro Bölgesi

%1,7 Büyüdü Enflasyon

Ekside Kaldı

Euro Bölgesi’nde Sanayi ve İşsizlik (%)

YÜKSELEN EKONOMİLER ABD EKONOMİSİ

ABD

sanayi üretimi, yıllık düşüşünü Nisan ayında da sürdürerek %1,1 oranında azalma kaydetti. PMI endeksi ise Nisan ayın- daki düşüşünden sonra Mayıs’ta 0,5 puan yükselerek 51,3 oldu. Aynı dö- nemde tüketici güveni de, 5,7 puanlık belirgin bir düzelmeyle 94,7 seviyesi- ne sıçradı. Ülkede tüketici enflasyonu Nisan’da %1,1’e yükselirken, işsizlik oranı Mayıs döneminde %4,7’ye ge- rileyerek kriz öncesinden bu yana en düşük seviyeyi gördü. Bu dönemde tarım dışı istihdamdaki artışın bek- lentilerin oldukça altında ve 6 yılın en düşük seviyesinde gelmesi ise, işgücü piyasasına dair soru işaretleri yarattı.

ABD Merkez Bankası FED’in Haziran toplantısında faizde bir değişikliğe git- mesi beklenmezken, Temmuz olasılığı için veriler izlenmeye devam edecek.

81,2

98,1

94,7

51,3

59

51,3 40

50 60 70 80 90 100 110

2014 2015 2016

ABD Güven Endeksleri (Puan)

Tüketici Güven Endeksi PMI ABD Güven Endeksleri (Puan)

GSYH Büyüme Hızı (%, Yıllık)

3,2

6,7

0,6 -0,8

6,7

1,1 -1,1

0,9 -0,7

7,1

0,2 -2

7,5

-2,8 -3

7,5

-4,5 -4,5

7,6

-3,7 -5,9

7,2

-3,8 -5,4

7,9

-1,2 -8

-6 -4 -2 0 2 4 6 8

Brezilya Hindistan Rusya

GSYH Büyüme Hızı (%, yıllık)

2014 Ç1 2014 Ç2 2014 Ç3 2014 Ç4 2015 Ç1 2015 Ç2 2015 Ç3 2015 Ç4 2016 Ç1

Kaynak: TradingEconomics

Kaynak: TradingEconomics

Yükselen

ekonomilere dair 2016 yılı ilk çeyrek verileri açıklanmaya devam ediyor. Buna göre son dönemin parlayan ekonomisi Hindistan ilk çeyrekte kaydet- tiği %7,9 oranındaki yıllık büyüme hızı ile

dikkat çekiyor. Söz konusu performansla, 2014 3. çeyreğinden sonraki en hızlı tem- poyu yakalayan Hindistan’da özel tüketim harcamalarının büyümeyi tetikleyici güç olduğu gözlenirken, yatırımlar ve ihracatta ise düşüş var. BRICS blokunun bir diğer

mensubu olan Brezilya ise, daralmasını hızla sürdürüyor. Aynı dönemde yıllık baz- da %5,4 GSYH düşüşü yaşayan Brezilya, böylelikle 8 çeyrek üst üste daralma kay- detti. Net ihracatın büyümeye pozitif katkı verdiği Brezilya ekonomisinde, iç talebin

gerek tüketim gerekse yatırımlar yönünden gerileme kaydetmeyi sürdürdüğü gözleni- yor. Öte yandan Rusya, yılın ilk çeyreğinde düşüş hızını yavaşlatarak %1,2 oranında daraldı. Rusya ekonomisi, böylece 5 çey- rek ardı ardına daralma sergilemiş oldu.

FED Haziran

Toplantısından Faiz Artışı Beklenmiyor

Brezilya 8 Çeyrektir Daralıyor Tüketici Güveni

Mayıs’ta Sıçradı

Hindistan Hızlandı ABD’de İşsizlik

Oranı Dip Seviyeyi Gördü

Rusya

Ekonomisindeki

Düşüş Yavaşladı