OCAK Sanayi Üretim Endeksi 2015 Ekim ayında 133,9 seviyesinde. Reel Kesim Güveninde Düşüş Yaşandı. Tüketici Güven Endeksi %4,6 Geriledi

(1)

SANAYİ SEKTÖRÜ GÜVEN ENDEKSLERİ

2016

OCAK

1 Ocak 2016

2015

Kasım ayında 105,2 seviyesine yükselen Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE), Aralık’ta 3 puan düşüşle 102,2 düze- yine geriledi. Bu dönemde endeksin gelişiminde, genel gidişat ve gelecek 3 aya dair beklentilerin aşağı yönlü etkisi göze çarptı. Öte yandan Ka- sım ayında gözle görülür bir topar- lanmayla 77,1 seviyesine yükselen Tüketici Güven Endeksi (TGE) ise Aralık’ta %4,6 oranında düşerek 73,6 oldu. Endeksin Aralık ayındaki gelişiminde, genel ekonomik durum, hanenin maddi durumu ve işsiz sa- yısı alt endekslerinde düşüşler görü- lürken, tasarruf etme ihtimaline dair beklentilerde artış kaydedildi.

Sanayi

^{Üretim En-}deksi (SÜE) 2015 Ekim ayında 133,9 seviyesinde kaydedilirken, iktisadi ak- tivitenin öncü göstergelerinden

İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı (KKO) Aralık’ta aylık bazda 0,1 puan düşüşle %75,8 oldu.

2014 yılı Aralık ayına göre ise 1,2 puanlık yükseliş kaydeden

KKO’nun yıllık gelişiminde, daya- nıklı tüketim malları, ara malları ve yatırım malları gruplarında- ki artışlar etkili oldu. Bu veriler dâhilinde, kapasite kullanımındaki

hız kazanımının yılın son çeyre- ğinde de devam ettiği gözlenir- ken, mevsimsellikten arındırılmış KKO da, Aralık’ta 0,3 puan artışla

%75,4 olarak kaydedildi.

72,4

76,4 75,8

65 68 71 74 77 80

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

2013 2014 2015

Kapasite Kullanım Oranı (%) Kapasite Kullanım Oranı (%)

Kaynak: TCMB 102,1

113,3

99,1 102,2

75,8 78,5

58,5

73,6

50 60 70 80 90 100 110 120 130

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

2013 2014 2015

RKGE TGE

Güven Endeksleri (puan)

2013 2014 2015

Tüketici Güven Endeksi

%4,6 Geriledi

Kaynak: TCMB & TÜİK

Reel Kesim Güveninde Düşüş Yaşandı

Yatırım Malları İmalatı Dikkat Çekiyor

Kapasite Kullanımı

Son Çeyrekte Hız

Kazandı

(2)

Para

Politikası Kurulu (PPK), 22 Aralık 2015 tarihli toplantıda faizler- de değişikliğe gitmedi. Toplantı sonrasında yapılan açıklamada, enerji fiyatlarındaki gelişmelerin enflasyonu olumlu etkilediği, bununla birlikte, döviz kuru hareketlerinin çekirdek enflasyon eğilimindeki iyileşmeyi geciktir- diği yinelendi. Önümüzdeki dönemde para politikası kararlarının enflasyon görünümüne bağlı olacağını bildiren PPK, enflasyon beklentileri, fiyatlama davranışları ve enflasyonu etkileyen diğer unsurlardaki gelişmelerin dikkate alınarak para politikasındaki sıkı duruşun sürdürüleceğini açıkladı. Bunun yanı sıra Kurul, küresel para politikalarındaki normalleşmenin başlaması ile birlikte oynaklıklarda gözlenen düşüşün kalıcı olması halinde, Ocak ayındaki toplan-

tıdan itibaren para politikasındaki sadeleşme adımlarına başlanabileceğinin değerlendirildiğini ifade etti.

Enflasyon ise, 2015 yılını kapatırken senenin en yüksek seviyesini gördü. Ara- lık ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre %8,81 artan Tüketici Fiyatları Endeksi’nin (TÜFE) gelişiminde, gıda fiyatları başroldeki etkisini sürdürdü. Yıllık bazda sırasıyla %10,87 ve %13,23 oranlarında yükselen gıda ve alkolsüz içe- cekler ile lokanta ve oteller fiyatları söz konusu oranın yaklaşık 3,5 puanlık kıs- mını oluştururken, konut ve ulaştırma fiyatları da yıllık enflasyonun gelişiminde belirleyici rol oynadı. Öte yandan Kasım ayına göre %0,21 oranında artış kaydeden TÜFE’nin aylık gelişiminde de, gıda grubu 0,30 puanlık katkısı ile öne çıktı.

PARA POLİTİKASI ve ENFLASYON

2015

Ağustos döneminde %10,1 seviyesinde kaydedilen işsizlik oranı, Eylül’de %10,3’e yükseldi. Oran bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,2 puan düşüş sergilerken, erkeklerde %8,9, kadınlarda %13,3 oldu. Mevsimsellik- ten arındırılmış işsizlik oranı ise, %10,4 düzeyinde kalarak değişmedi. Öte yandan veriler, Eylül dö- neminde istihdam ve işgücüne katılım oranlarının geçen yılın aynı dönemine göre 1’er puan artışla, sırasıyla %46,8 ve %52,1 düzeyinde kaydedildiğini gösterdi. İşgücüne katılım oranı erkeklerde %72,5 olurken, kadınlarda ise %32,3 olarak gerçekleşti.

Eylül döneminde ayrıca, genç işsizlik oranı %18,5, tarım dışı işsizlik oranı ise %12,5 oldu.

İŞGÜCÜ PİYASALARI

7,75 7,89 8,39

9,38 9,66 9,16 9,32 9,54 8,86 8,96 9,15 8,17

7,24 7,55 7,61 7,91 8,09 7,20

6,81 7,14 7,95

7,58 8,10 8,81

4 6 8 10 12

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

2014 2015

TÜFE Değişim Oranı (%, Yıllık)

10,3 10,2 9,7

9 8,8 9,1 9,8 10,1 10,5 10,4 10,7 10,9 11,3 11,2 10,6

9,6 9,3 9,6 9,8 10,1 10,3

7 8 9 10 11 12

Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül

2014 2015

İşsizlik Oranı (%) Mevsimsellikten Arındırılmış İşsizlik Oranı (%) Kaynak: TÜİK

İşsizlik

TÜFE Değişim Oranı (%, Yıllık)

İşsizlik Oranı

%10,3 Oldu

Kaynak: TÜİK

İşgücüne Katılım %52,1 Seviyesinde

PPK Oynaklığı

Gözleyecek Enflasyon Yılı %8,81

ile Kapadı

(3)

ÜLKELER VE İLLER BAZINDA İHRACAT

TİM

verilerine göre, Ara- lık ayında ihracat bir önceki yılın aynı ayına göre

%12 oranında düşerek 11,5 milyar dolar oldu. Aralık ayında

en çok ihracat yapan sektör 1,9 milyar dolarla otomotiv olurken, bunu sırasıyla 1,4 ve 1,3 milyar dolarla, hazır giyim ve konfeksi- yon ile kimyevi maddeler sek-

törleri takip etti. Bu dönemde otomotiv ile hazır giyim ihracatı sırasıyla %2,6 ve %2 oranla- rında yıllık artış kaydederken, kimyevi maddeler sektörü %9,8

oranında düşüş gerçekleştirdi.

Aralık ihracatında 4. olan elektronik grubunda da, %17,5’lik bir yıllık daralma gerçekleşti. Bu dönemde sektörler genelinde en güçlü performans, yıllık %62,2 artış ile savunma ve havacılık sanayinde, en keskin düşüş ise, ihracatı %60,4 oranında geri- leyen gemi ve yat sektöründe görüldü. Bu doğrultuda, Aralık ayında yıllık ihracat gelişim hı- zına en olumlu katkıyı 0,8 yüzde puanla savunma ve havacılık sanayi yaparken, en olumsuz etki -3,2 puanla çelik sektöründen geldi. TİM verilerine göre 2015 genelinde ise, ihracat %8,7 ora- nında kayıpla 144 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti.

İHRACATTAKİ GELİŞMELER

Kaynak: TİM İhracat Verileri 21,2

17 15,4

10,5 9,9 8 6,2 6,1 5,5 4,1 3,9 3,7 2,8 2,8 2,6

4 0 8 12 16 24 20

Otomotiv Hazırgiyim Kimyevi Maddeler Elektrik Elektronik Çelik Tekstil Demir Hububat, Bakliyat Makine Mobilya, Orman Madencilik İklimlendirme Fındık Çimento, Cam Mücevher

Sektörler Bazında İhracat (milyar $, İlk 15 Sektör)

2014 2015

Sektörler Bazında İhracat (milyar $, İlk 15 Sektör)

3 ^{Ocak 2016}

TİM

verilerine göre, Aralık ayında en çok ihracat yapılan ilk 5 ülke, Almanya, İngil- tere, İtalya, ABD ve Fransa oldu.

Bu dönemde Almanya’ya yapılan ihracat, bir önceki yılın aynı ayı-

na göre %0,2 oranında düşerken, İngiltere ve İtalya pazarlarında ise sırasıyla %0,9 ve %5,9’luk artış- lar kaydedildi. ABD ve Fransa’ya yapılan ihracat da, bu dönemde sırasıyla, %18,9 ve %7,2 oran-

larında daralma yaşadı. Yılın son ayında Irak, Rusya ve İran pazar- larında çift haneli sert düşüşler görülürken, Mısır ve S. Arabistan ise güçlü artışlar kaydetti.

Ülke grupları bağlamında, 2015 yılında AB ülkeleri, Türkiye’nin ihracatındaki payını 1,7 yüz- de puan artışla %46,4’e yük- seltirken, 2. sırada gelen Ortadoğu’nun payı da, geçen yılın aynı dönemine göre, 0,2 puan artışla %19,5 oldu. Bu dö- nemde Afrika pazarı 0,3 puanlık bir yükseliş yaşarken, Bağımsız Devletler Topluluğu’nun (BDT) pastadaki payı 2,6 puan daralma kaydetti. Öte yandan, Kuzey Amerika’ya yapılan ihracatın payı bir önceki yılın aynı döne- mine göre 0,5 puan artarken, diğer Avrupa ile Uzakdoğu ülke- lerinin payı 0,1’er puan genişle- di. Bu dönemde diğer Amerika ülkelerini kapsayan pazarda ise, 0,3 puanlık bir dilim daralması yaşandı.

Aralık ayında en çok ihracat yapan iller arasında ise, İstanbul’u,

Bursa ve Kocaeli izledi. İstanbul ve Bursa bu dönemde sırasıyla 5 ve 1 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirirken, Kocaeli’nin ihracatı 0,94 milyar dolar oldu.

Sıralamada 4.lüğü 0,69 milyar dolarla İzmir, 5.liği ise 0,68 milyar dolarla Ankara aldı.

46,4% 19,5%

9,2%

8,8%

5,4%

3%

2,9%

1,8%

1,3% 1,8%

Ülke Gruplarının İhracattaki Payı ( %, 2015 )

AB Ortadoğu Afrika BDT K. Amerika ST Diğer Avrupa Diğer Asya Uzakdoğu Diğer Amerika Diğer Ülkeler

1.131

762 621 578 543 464 381 364 346 344

0 300 600 900 1.200 1.500

Almanya İngiltere İtalya ABD Fransa Irak İspanya İran Mısır S. Arabistan

Ülkeler Bazında İhracat (milyon $, İlk 10)

2014 Aralık 2015 Aralık

Ülkeler Bazında İhracat (milyon $, İlk 10)

Kaynak: TİM İhracat Verileri

Ülke Gruplarının İhracattaki Payı (%, 2015)

Irak ve Rusya’da Sert Düşüş Yaşandı İhracat 2015 Yılında 144

Milyar Dolar Oldu

Savunma Sanayi İhracata Katkıda En Önde

Kaynak: TİM İhracat Verileri

İhracatın Gelişimi Çelikten Olumsuz Etkilendi

AB Pazarı 2015 İhracatının

%46,4’ünü Oluşturdu

Mısır ve S.

Arabistan

Pazarlarında Çift

Haneli Artış Var

(4)

DIŞ TİCARET DENGESİ

TÜİK

verilerine göre, 2015 Kasım ayında ihracat geçen yılın aynı dönemine göre

%10,2 oranında azalarak 11,7 milyar dolar oldu. Bu dönemde en yüksek değerde ihracat gerçekleş- tiren fasıl, dolar bazında %7,2 yıl- lık ihracat artışı kaydeden motorlu kara taşıtları olurken, onu sırasıyla

%3,2 ve %6,5 oranlarında düşüş gerçekleştiren makineler ile örme

giyim izledi. Kasım ayında 4.lüğü ise, %9,9 yıllık gerileme kaydeden elektronik ihracatı aldı. Bu dönem- de toplam ihracat yıllık gelişimine en olumlu katkıyı 0,8 puanla motorlu kara taşıtları faslı yaparken, en olumsuz katkı -1,9 puanla kıymetli metaller ve taşlardan geldi.İthalat ise Kasım ayında yıllık bazda %25,3 oranında bir düşüş sergileyerek, 16 milyar dolar oldu. Bu dönemde en

yüksek değerde ithalat yapan fa- sıllar yine sırasıyla mineral yakıtlar ve yağlar, makineler ve elektronik oldu. İthalat, mineral yakıtlar ve yağlarda yıllık %40,3 daralırken, makine ve elektronik gruplarında ise sırasıyla %17,2 ve %3,1 düşüş kaydetti. Kasım ayında ithalatın ge- lişim hızına aşağı yönlü destek ve- ren grupların başında ise, enerjinin yanı sıra kıymetli metaller ve taşlar

faslı geldi.

Bu veriler doğrultusunda, dış ticaret açığı Kasım ayında yıllık %49,1 oranında bir düşüşle 4,2 milyar dolar oldu. Ocak-Kasım döneminde ise açık %25 geriledi ve 57 milyar dolar olarak kaydedildi. Yılın ilk 11 ayında ihracatın ithalatı karşılama oranı da, önceki yılın aynı döne- mine göre 4,4 puan artarak %69,9 seviyesinde gerçekleşti.

12,4 13,1

14,7

13,4 13,7

12,9 13,3

11,4

13,6

12,9 13,1 13,3

12,3 12,2 12,5 13,4

11,1 12 11,8 11,1 11,7

13,3

11,7

8 10 12 14 16 18

Ocak Ş ubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz A ğustos Eylül Ekim Kasım Aralık

İhracat (milyar $)

2014 2015 İhracat (Milyar $)

220,4

144,3

76,1 189,2

132,2

57 0 50 100 150 200 250

İthalat İhracat Dış Ticaret Açığı

Dış Ticaret (milyar $)

2014 Ocak-Kasım 2015 Ocak-Kasım Dış Ticaret (Milyar $)

Kaynak: TÜİK Kaynak: TÜİK

Kasım Ayında İthalat

%25,3 Geriledi Motorlu Kara Taşıtları

İhracatı Artışta Dış Ticaret Açığı

%49,1 Düştü

(5)

5 ^{Ocak 2016}

AVRUPA EKONOMİSİ

Euro

Bölgesi’nde sanayi üretimi yıllık büyü- me hızını Ekim ayında %1,9’a çıkarırken, son çeyreğe dair di-

ğer göstergeler de açıklanmaya devam ediyor. Bu çerçevede reel kesim güveninde Kasım ayında bir bozulma gözlenirken, tüketici

beklentileri ise Aralık ayında hafif bir yükseliş kaydetti. Öte yandan Ekim ayında bölgedeki işsizlik oranı %10,7 olurken, yıllık tüke-

tici enflasyonu ise Kasım ayında

%0,2 düzeyine çıkarak Temmuz ayından sonraki en yüksek sevi- yeye ulaştı.

-3,1

2,8

1,9 12

10,7

5 7 9 11 13

-6 -4 -2 0 2 4 6

2013 2014 2015

Euro Bölgesi'nde Sanayi ve İşsizlik (%)

Sanayi Üretim Endeksi Yıllık Büyüme Hızı İşsizlik Oranı (sağ eksen)

-23,9

-3,6

-5,7

-0,86

0,44 0,36

-5 -3 -1 1 3 5 7 9

-40 -35 -30 -25 -20 -15 -10 -5

0 2013 2014 2015

Euro Bölgesi Güven Endeksleri (puan)

Tüketici Güven Endeksi (sol eksen) Reel Kesim Güven Endeksi (sağ eksen) Euro Bölgesi Güven Endeksleri (puan)

Euro Bölgesi’nde Sanayi ve İşsizlik (%)

Kaynak: TradingEconomics Kaynak: TradingEconomics

Euro Bölgesinde

Sanayi Hızlandı Enflasyon %0,2

Seviyesine Yükseldi

(6)

YÜKSELEN EKONOMİLER ABD EKONOMİSİ

2015

Ekim ayında %0,3

yıllık büyüme sergileyerek yılın son çeyreğine za- yıflayarak giren ABD sanayi üre- timi, Kasım ayında %1,2 düşüş kaydetti. Bu dönemde reel kesim güveni 48,6’ya düşerek son 3 yıl- da ilk kez daralma yönünde sin- yal verirken, tüketici güveni ise Aralık ayında 1,3 puan yükselişle 92,6 düzeyine gelerek iyileşme kaydetti. Aralık ayında ülkedeki tüketici enflasyonu son 11 ayın en yüksek seviyesi olan %0,5 oranında gerçekleşirken, ABD Merkez Bankası FED de federal fon faiz oranını %0,25-0,50 ara- lığına yükseltti. Bunun yanı sıra, ekonominin 3. çeyrek yıllık büyü- me hızı ise %2,1’e revize edildi.

1,1 0,9 1,5

2,5 1,7

2,6 2,9

2,5 2,9 2,7

2,1

0 1 2 3 4 5

Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3

2013 2014 2015

ABD GSYH Büyüme Hızı (%, yıllık)

ABD GSYH Büyüme Hızı (%, Yıllık)

GSYH Büyüme Hızı (%, Yıllık)

6

4,2 5,8

4,5

5,6 5,7 5

5,1 5,1

6,3 5

6,5

4,9 5,6

5 5,7

4,7

5,6

4,7 4,7 4,9 4,7

0 2 4 6 8

Endonezya Malezya

GSYH Büyüme Hızı (%, yıllık)

2013 Ç1 2013 Ç2 2013 Ç3 2013 Ç4 2014 Ç1 2014 Ç2 2014 Ç3 2014 Ç4 2015 Ç1 2015 Ç2 2015 Ç3 Kaynak: TradingEconomics

Kaynak: TradingEconomics

2015

yılının 3. çeyreğinde yükselen ekonomiler arasında Hindistan’ın %7,4 oranın- daki yıllık bazdaki büyümesi göze çarparken, Çin’in hızının %6,9’a düşmesi ise yavaşlama trendini doğruladı. Rusya ve Brezilya gibi

bazı gelişen ekonomilerin daralma yaşadığı söz konusu döneme dair büyüme verileri açıklanmaya devam ederken, G. Doğu Asya’nın en büyük ekonomisi Endonezya’nın 3.

çeyrekte %4,7 büyüme kaydettiği görüldü. Endonezya’da ihracatın

daralmayı sürdürdüğü bu dönem- de, ekonomideki GSYH artışını, kamu harcamalarının ve yatırımla- rın desteklediği gözlendi. Öte yandan, yükselen Asya ekonomilerin- den Malezya’nın da aynı dönemde Endonezya’nın temposuna benzer

şekilde %4,7 oranında bir yıllık gelişim kaydettiği açıklandı. Böy- lelikle 2013 yılının 2. çeyreğinden sonraki en düşük hızını sergileyen Malezya ekonomisinin bu perfor- mansında, tüketimdeki yavaşlama etkili oldu.