PROGRAM DEĞERLENDİRME
Program değerlendirme, uygulanmış olan programın etkililiği hakkında karar verme sürecidir.
Ertürk, değerlendirmeyi yetişek
geliştirmenin son ve tamamlayıcı halkası olarak eğitim hedeflerinin gerçekleştirme derecesini tayin etme süreci olarak
tanımlamaktadır.
Program değerlendirme, genelde programa dayalı eğitim kaynaklarını kabul etme,
değiştirme ya da ortadan kaldırma kararının verebileceği bilgileri içermektedir.
Değerlendirme sonuçları, program geliştirme uzmanlarına programa devam, gözden
geçirme ya da yeni bir aşamaya geçme
konusunda bilgi vermektedir.
Program değerlendirmede temel amaç, verilen eğitim-öğretim hizmetlerinin
değerlendirilmesidir.
Bloom, değerlendirme olmadan öğretim
durumu hakkında karar vermenin olanaksız olduğunu ortaya koymakta ve
değerlendirmeyi, hedeflerle belirlenen değişmelerin olup olmadığını, olmuşsa
gerçekleşme derecesini belirlenen kanıtların
toplanıp yargılanması olarak belirlemektedir.
Programın uygulanması sonucunda, yetersiz kalan ya da ters işleyen öğelerin olup
olmadığı; varsa aksaklıkların programın hangi öğelerinden kaynaklandığını belirlemek ve
gerekli düzeltmeleri yapmak amacıyla
programın değerlendirilmesi gerekmektedir.
Değerlendirme sonucunda elde edilen dönütlerden program geliştirme
çalışmalarında yararlanılır ve böylelikle
program geliştirme çalışmalarına süreklilik kazandırılır.
Eğitim programının bütün unsurları
değerlendirmeye dahil edilmelidir.
Amaçlar, süreç, içerik ve etkinlikler,
kullanılan yöntemler, kullanılan araçlar ve ulaşılan sonuçlar hem ayrı ayrı hem de
birbiriyle olan ilişkileriyle birlikte bir bütün olarak değerlendirilmelidir.
Değerlendirme, programın tasarlandığı andan tamamlandığı ana kadar devam etmelidir.
Programla doğrudan ve dolaylı ilgili olan
herkes değerlendirme sürecine katılmalıdır.
SORU: Bir programa süreklilik kazandırılmasının amacı programın etkili ve işlevsel olmasını sağlamaktır.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi programa süreklilik kazandırmada önemli değildir?
A) Programın bölgesel farklılık ve ihtiyaçları dikkate alması
B) Öğretmenlere programın uygulanmasıyla ilgili hizmet öncesi ve hizmet içi eğitim verilmesi
C) Programın öğretmen ve öğrencilerde bilim okuryazarlığını geliştirmesi
D) Programda dersler arası ilişkilendirmeyi yansıtan öğrenme alanları üzerinde durulması
E) Programda ölçme veya değerlendirme amacıyla sadece sınavların önerilmesi
KPSS
2010
SORU: Eğitimde program geliştirme sürecinde süreklilik önemlidir.
Aşağıdakilerden hangisi bu açıklamaya uygun değildir?
A) Okulların bürokratik bir yapı içerisinde örgütlenmiş olması B) İlk uygulamada yüzde yüz öğrenme sağlayacak etkinlikte
program hazırlamanın çok güç olması
C) Konu alanlarındaki bilgi birikiminde önemli değişiklikler olması
D) Eğitim teknolojisinde ilerlemeler kaydedilmesi E) Bilginin sürekli ve birikimli olması
KMS
2001
Değerlendirme sürecinde eğitim programının etkililiği hakkında karar vermek amacıyla şu basamaklar uygulanır:
1- Veri toplama
2- Toplanan verileri ölçütlerle karşılaştırıp yorumlama
3- Programın etkililiği hakkında karar verme
Programın değerlendirilmesine ilişkin verilen
basamaklar uygulandıktan sonra programın tüm öğelerine tek tek bakmak gerekir.
Programın değerlendirilmesi sürecinde veriler toplanıp, toplanan veriler ölçütlerle
karşılaştırılıp yorumlandıktan ve etkililik
hakkında karar verildikten sonra programın tüm öğelerine bakma gereği ortaya çıkarsa farklı amaçlara dayalı farklı yaklaşımlar
kullanılabilir.
. Kullanılan kıyaslama esasına göre değerlendirme
Norma dayalı değerlendirme
Hedefe dayalı değerlendirme
DEĞERLENDİRME TÜRLERİ
Norma dayalı değerlendirme, bireyleri birbirleriyle karşılaştırma seçme söz konusu olduğundan
program değerlendirmelerinde hedefe dayalı değerlendirmeler daha tutarlı olmaktadır.
Program geliştirme çalışmalarında öğrencilerin birbirlerine göre durumlarını değil, öğrencilerin uygun program yoluyla gerçekleştirilmesi
hedeflenen istendik özellikleri kazanıp
kazanmadıkları önemlidir.
.
Amaca göre değerlendirme
Program sürecinde, Biçimlendirici Programa girişte,
Tanılayıcı
Programın çıkışında,
Düzey belirleyici
1- TANILAYICI DEĞERLENDİRME
Öğrencilerin programa başlamadan önce ön koşul niteliğindeki bilişsel, duyuşsal ve
devinişsel özelliklerini tanılamak için yapılan değerlendirmedir.
Öğrencilerin sahip olduğu bu özelliklerin
neler olduğunun belirlenmesi ve öğrencilere kazandırılmak istenen kasıtlı istendik
özelliklerin kazandırılmasına yönelik
uygulamaların planlanması sürecine bilgi
sağlamayı içermektedir.
Amaç, öğrenciyi tanıyarak onun özelliklerine en uygun dersi, branşı, mesleği vb.
seçmesine, uygun programa yerleştirilmesine yardım etmek
Zamanı; dönemin, okulun, programın, ünitenin başında yapılır.
Tam öğrenme modelinin öğrenci nitelikleri boyutunda en fazla kullanılan bir
değerlendirme modelidir.
2. BİÇİMLENDİRİCİ DEĞERLENDİRME
Öğrencilerin program süreci esnasında sürekli olarak değerlendirilmesi esasına dayanmaktadır.
Öğrenciler süreç içerisinde değerlendirilerek, yaşamış oldukları öğrenme güçlüklerini ve öğrenmeyle ilgili sorunları ortaya çıkararak gerekli düzeltmeleri yapmak
amaçlanmaktadır.
Bu değerlendirme, programa sürekli dönüt
sağlamakta ve iyileştirici önlemlerin alınması
için de kontrol sistemi oluşturmaktadır.
Zamanı, her ünitenin sonu, ders ya da kursun esnasında yapılır.
Tam öğrenme modelinin öğretim hizmeti niteliği boyutunda en fazla kullanılan
değerlendirme modelidir.
Tam öğrenme modelinde öğrencilerin giriş davranışları önemlidir. Ancak her şekilde öğrencileri hedefe ulaştırmak için
biçimlendirmeye dayalı değerlendirme daha önemlidir.
İzleme testleri, ünite ya da konu testleri
yardımıyla yapılır.
3- DÜZEY BELİRLEYİCİ DEĞERLENDİRME
Program sonunda öğrencilerin kazanılmış davranış, özellik ve becerilerini ölçmeye yarayan değerlendirme türüdür.
Bu değerlendirme ile eğitim programının
öğrencilere istenen davranışları kazandırma açısından yeterli olup olmadığı hakkında bir yargıya ulaşılmasını sağlar.
Daha çok başarı testleri ya da yeterlilik
testleriyle yapılmaktadır.
Programların çok yönlü ve yansız bir değerlendirme sürecinden geçmesiyle - amaçların gerçekleştirilme düzeyi
belirlenmekte,
- programın etkililiğine karar verilmekte - zayıf ve eksik yönleri belirlenmekte,
- uygulamada karşılaşılması olası güçlüklerin giderilmesi sağlanmakta,
- geliştirilecek olan program için veriler elde
edilmektedir.
SORU: Program değerlendirme, eğitim programını ya da programın herhangi bir öğesini kabul etmek,
değiştirmek ya da çıkarmak amacıyla çeşitli ölçme araçları kullanarak toplanan verileri programın
etkililiğinin işaretçileri olan ölçütlerle karşılaştırma sürecidir.
Bu açıklamaya göre program değerlendirmeyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A)
Sınıfta öğretmen tarafından yapılan ölçme değerlendirmedir.
B)
Öznel kararların rapor edilmesi sürecidir.
C)
Programın etkililiği konusunda karar verme sürecidir.
D)
Eğitim programında yer alan bilgilerin yeniden düzenlenmesi sürecidir.
E)
Öğretmenlerin yaptığı değerlendirmelerin birleştirilerek rapor edilmesi sürecidir.
KPSS
2008
Dayandığı gözlem ve ölçmeler açısından
program değerlendirme araştırma yöntemleri beş grupta toplanabilir.
1.
İşlemlerin gözlenmesi ve betimlenmesi; sürece yönelik değerlendirme sağlar.
2.
Çıktıların ölçülmesi; ürüne yönelik değerlendirme sağlar.
3.
İşlemlerin ve çıktıların ölçülmesi; hem sürece hem ürüne yönelik değerlendirme sağlar.
4.
Girdilerin ve çıktıların ölçülmesi; ürüne ve erişiye dayalı değerlendirme sağlar.
5.
Girdilerin, işlemlerin ve çıktıların ölçülmesi;
hem ürüne, hem sürece hem de erişiye yönelik
değerlendirme sağlar.
SORU: Geliştirilen eğitim programının
değerlendirilmesi, program geliştirme sürecinin temel unsurlarındandır.
Aşağıdakilerin hangisinde, hem sürece hem de ürüne yönelik bir değerlendirme söz konusudur?
A)
İşlemlerin gözlenmesi ve betimlenmesi
B)
Çıktıların ölçülmesi
C)
Girdilerin ve çıktıların ölçülmesi
D)
İşlemlerin ve çıktıların ölçülmesi
E)
Girdilerin ve işlemlerin ölçülmesi
KPSS
2007
Eğitimde program geliştirme ve değerlendirme iç içedir.
Değerlendirme sonunda, elde edilen
sonuçlarla hedeflerin işaret ettiği özellikler arasında karşılaştırma yapılır ve geliştirilecek olan eğitim programları için ipuçları elde
edilir.
Değerlendirme için ölçme önkoşuldur.Elde
edilen sonuçların ölçütlere uygunluğu kontrol
edilerek yargıya varılır.
SORU: Program uygulanmakta iken geliştirilir. Önce
tasarlanır, sonra denenir ve elde edilen dönütlere göre değerlendirme ve düzeltme aşamaları gerçekleştirilir.
Buna göre, eğitim programlarının
değerlendirme ve geliştirme süreciyle ilgili öncelikle hangisi söylenebilir?
A)
Denencel ve operasyonel olduğu
B)
Esnek ve işlevsel olduğu
C)
Nesnel ve bilimsel olduğu
D)
Çok yönlü ve çok amaçlı olduğu
E)
Belli ilke ve sayıltılara dayandığı
PROGRAM GELİŞTİRME SÜRECİNDE DEĞERLENDİRME AMACIYLA BAŞVURULACAK KAYNAKLAR
Öğretmenler
Öğrenciler
Müfettişler
Okul yöneticileri
Aileler
Eğitim Bilim Uzmanı
Eğitim ile ilgili kuruluşlar sendikalar
Sivil toplum örgütleri
PROGRAM DEĞERLENDİRMESİNE İLİŞKİN YAKLAŞIMLAR
Ertürk bu yaklaşımları altı grupta toplamıştır:
1. Ortama göre
2. Program tasarısına göre
3. Başarıya göre
4. Erişiye göre
5. Öğrenmeye göre
6. Ürüne göre değerlendirmedir.
ORTAMA GÖRE DEĞERLENDİRME
Eğitim programının uygulandığı ortama bakılarak yapılan değerlendirme türüdür.
Eğitim ortamının hedefleri kazandırmaya
uygunluğu, sınıf, laboratuvar, öğretmen
niteliği okul yönetimi ve kültürü, materyal
değişkenlerinin hepsi değerlendirilir.
PROGRAM TASARISINA GÖRE DEĞERLENDİRME
Eğitim programı taslağının program
geliştirme ilkelerine göre uygun olarak hazırlanıp hazırlanmadığına bakılır.
Eğitim programında hedefler belirlenmiş mi?
İçerik hedeflere uygun mu? soruları sorulur
ve olumlu cevap aranmaya çalışılır.
BAŞARIYA GÖRE DEĞERLENDİRME
Öğrencilerin eğitim programının hedeflerine ulaşma derecesine bakılarak karar verilir.
Sürecin sonunda, öğrencilerin istendik davranışlara ne oranda ulaştığı belirlenir.
Sadece sürecin sonunda, öğrencilerin
hedeflere ulaşma derecesine bakılarak karar verilir.
Öğretmen not defterindeki notlara bakar.
ERİŞİYE GÖRE DEĞERLENDİRME
Erişi= Girdi->Çıktı
Öğrencinin programa girişiyle programdan çıkışı arasındaki farka bakılarak yapılan
değerlendirmedir.
Eğitim programlarının hedef/kazanımları
ölçen bir ön test hazırlanır, program girişinde öğrencilerin sonuç başarısı ölçülür ve aradaki fark programın etkisi olarak değerlendirilir.
Sık kullanılan program değerlendirme
modelidir.
ÖĞRENMEYE GÖRE DEĞERLENDİRME
Öğrencilerin süreç içerisinde kazandıkları davranışların tümüne bakılarak yapılan değerlendirmedir.
Bir yandan öğrencilerin istendik davranışlara diğer yandan da süreç içerisinde kazanılan istenmeyen davranışlar değerlendirilir.
İstendik ve istenmedik öğrenmeler tespit edilir. İstenmedik öğrenmelerin hangi
program öğesinden kaynaklandığı belirlenir.
ÜRÜNE YÖNELİK DEĞERLENDİRME
En kapsamlı değerlendirme yaklaşımıdır.
Öğrencinin öğrenme sürecinde ortaya
koyduğu ürüne (proje, test, model, maket,
ödev, performans) ve sahip olduğu hedef-
davranış düzeyine göre yapılır.
SORU: Sadece sürecin sonunda öğrencilerin
hedeflere ulaşma derecesine bakılarak karar verilen değerlendirme türü aşağıdakilerden hangisidir?
a) Ortama göre değerlendirme
b) Öğrenmeye göre değerlendirme c) Başarıya göre değerlendirme
d) Tasarıya göre değerlendirme
e) Ürüne göre değerlendirme
SORU: Sema Hanım uygulayacağı programa başlamadan önce hedef davranışları ölçen bir öntest yapmış ve öğrencilerin programdan önceki durumlarını ölçmüştür. Programı
tamamladıktan sonra benzer bir test uygulamıştır. İki testten aldığı farka bakarak programın etkiliğini değerlendirmiştir.
Sema Hanım hangi program değerlendirme yaklaşımını kullanmıştır?
a)
Girdi ve çıktıları ölçmüş, başarıya göre değerlendirme yapmıştır.
b)
Girdi ve çıktıları ölçmüş, sürece yönelik değerlendirme yapmıştır.
c)
Girdi, işlem ve çıktıları ölçmüş, yetişek tasarısına göre değerlendirme yapmıştır.
d)
Girdi ve çıktıları ölçmüş, ürüne bağlı değerlendirme yapmıştır.
e)
Girdi ve çıktıları ölçmüş, erişiye bağlı değerlendirme yapmıştır.
PROGRAM DEĞERLENDİRME
MODELLERİ
HEDEFE DAYALI DEĞERLENDİRME
En yaygın olarak kullanılan program değerlendirme modelidir.
Öğrenciye kazandırılacak özelliklerin ulaşılma düzeyine göre programın etkililiği hakkında karar verilir.
Yapılacak ilk iş hedef ve hedef davranışların belirlenmesidir.
Bunlara dayalı kritik hedef davranışlar belirlenir ve bu hedef davranışlara göre değerlendirme yapılır.
Hedeflerin gerçekleşme düzeyine göre
programın etkililiği hakkında karar verilir.
Modelin temeli Tyler’ın yaptığı dayanmaktadır.
Çoğunlukla test etme, not verme,
sınıflandırma puanlama ve öğrenci başarısını ölçme gibi düzey belirleyici değerlendirme ölçümleri kullanılmaktadır.
Önceden belirlenmiş hedefler doğrultusunda bireylerde meydana gelen davranış
değişikliğini belirlemeyi amaçlayan bu
değerlendirme modelinde ürün önemlidir.
Bu modele temel oluşturan Tyler’a göre değerlendirme yedi adımdan oluşmaktadır.
Programın hedeflerini belirleme
Hedeflerin sınıflandırılması
İşlevsel hedef davranışların tanımlanması
Bireylerin hedefler konusunda başarılarıyla ilgili durumlarının belirlenmesi
Ölçme araçlarının seçimi ve geliştirilmesi
Yeterlilikle ilgili verilerin toplanması
Yeterlilik verileriyle hedef davranışların karşılaştırılması
SORU: Seçeneklerde sunulanlardan hangisi hedeflere göre program değerlendirme sürecinde yer alan
aşamalardan biri değildir?
A)
Öğretilecek davranışları göz önüne alarak, içeriği modüllere ayırma
B)
Programın amaç veya hedeflerini belirleme
C)
Hedefleri, bunlarda ele alınan özelliğe göre sınıflandırma
D)
Elde edilen verileri hedeflerde ifadesini bulan düzeylerle karşılaştırma
E)
Hedefleri, gözlenebilir nitelikteki belirtileriyle ifade etme
KPSS
2003
METFESSEL-MİCHAEL DEĞERLENDİRME MODELİ
Hedefler, öğrenme yaşantıları, süreç ve süreç sonunda kullanılan araç gereçler
değerlendirilerek ileriye yönelik uygulamalar konusunda öneriler geliştirmek amaçlıdır.
Değerlendirme sürecine ilişkin yapmış oldukları çalışmaları sekiz adımda
açıklamışlardır.
1) Eğitim sürecinde yer alan kişilerin doğrudan ya da dolaylı olarak değerlendirme sürecinde yer almasını sağlamalıdır.
2) Genelden özele doğru aşamalı olarak
sıralanan öğrencilere kazandırılmak istenen hedeflerin yani değerler dizisinin yoğun
olarak geliştirilmesi gereklidir.
3) İkinci maddeye ilişkin olarak yapılan
çalışmalar sonucunda oluşan özel hedefler programda uygulanabilecek biçime
dönüştürülmelidir.
4) Belirlenen ve kazandırılmak istenen özellikler doğrultusunda programın
etkililiğine ilişkin olarak hedefe uygun ölçme araçları geliştirilmelidir.
5) Hazırlanan programın uygulandığı sürece öğrenciler üzerinde uygun ölçme araçları kullanılarak düzenli gözlemler yapılmalıdır.
6) Uygulama sürecinde öğrenciler üzerinde
uygulanan testler sonucunda toplanan
bilgiler analiz edilmelidir.
7) Süreç sonunda programı felsefi anlamda değerlendirebilmek amacıyla kullanılacak olan standartlar ve değerler açıklanmalıdır.
8) Sonuç olarak elde edilen verilere dayalı olarak toplanan bilgiler sonucunda ileriye yönelik uygulamalar konusunda öneriler geliştirilerek programın temellerinden olan genel ve özel hedefler, hedefler
doğrultusunda düzenlenen yaşantılar , süreç ve süreç sonunda kullanılmış olan araç
gereçlerin genel değerlendirilmesi
yapılmalıdır.
PROVUS ’UN FARKLAR YAKLAŞIMI İLE DEĞERLENDİRME MODELİ
Fark kelimesinden de anlaşıldığı üzere
süreç sonunda program çıktılarının benzer program çıktılarıyla karşılaştırılmasıyla ve maliyet yarar analizleri ile değerlendirme yapılır.
Bu modelde Provus sistem yönetimi kuramına dayalı olarak değerlendirmeyi beş evre ve
dört bileşene ayırarak modelini
oluşturmuştur.
.
Program standartlarını belirleme Program performansını belirleme Performans ile standartları
karşılaştırma
karşılaştırma sonucunda performans ile standartlar arasında farklılıklar olup olmadığını belirleme
Dört bileşen
Bu dört bileşen sonucunda performans ve
standartlar arasında ortaya çıkan farklılıklara ilişkin olarak alınması gereken birtakım
kararlar vardır.
Bu durumda karar verecekler için karar seçenekleri şunlardır:
- Bir sonraki evreye geçmek
- Önceki evreyi tekrar gözden geçirerek kullanılacak hale getirmek
- Önceki maddelerde yapılan değişiklikler
doğrultusunda programı yeniden başlatmak - Performans ve standartları yeniden
oluşturmak ya da programı sonlandırmak
Provus’un modelinde yer alan beş evre
programın yeterliliği ve belirlenen program standartlarıyla karşılaştırılır.
Tasarım
Oluşturma Süreçler
Ürün-Sonuç
Tasarım: Önceden hazırlanmış olan ölçütler ya da standartlar yönünden program
tasarımının
karşılaştırılmasını içerir.
Oluşturma:Olanaklar, yöntemler,öğrenci davranışları yani öğrenciyi ve öğrenmeyi etkileme gücüne sahip olan tüm şartların uygun birleşeni, program öğeleri burada değerlendirilir.
Programın oluşumu ile ölçütlerin oluşumu
arasındaki fark yine rapor edilir.
Süreçler: Süreç içinde yer alan öğrenci ve personelin gerçekleşmiş olduğu etkinlikler, öğrenci personel ilişkileri bakımından
değerlendirme yapılır. Etkinlik, işlev ve ilişkiler bakımından tespit edilen bir
uyumsuzluk varsa rapor edilir.
Ürün- Sonuç: Orijinal hedefler göz önünde bulundurularak programın genel
değerlendirilmesi yapılır. Ürün
değerlendirmeye okul-toplum ilişkisi
açısından bakılır.
Süreç sonunda program çıktıları benzer
program çıktılarıyla karşılaştırılarak maliyet- yarar analizleri yapılarak, geliştirilen ve
uygulanan yeni eğitim programının sonuçları, maliyeti karşılayıp karşılamadığı araştırılır.
Değerlendirme süreci sadece parasal açıdan değerlendirmeyi değil, ekonomik, politik ve toplumsal değerler açısından da
değerlendirme süreçlerini kapsar.
STAKE’İN UYGUNLUK-OLASILIK MODELİ
Programın değerlendirmesine ilişkin yapılan çalışmalarda Stake’in düzenli ve düzensiz değerlendirmeyi birbirinden ayırır.
Stake ’in değerlendirme modeline göre
eğitimciler değerlendirme yaparken sezgisel normları ve göreli yargıyı dışta tutarak
düzenli değerlendirmenin temel ilkelerini oluşturmalıdırlar.
Düzenli olarak yapılan değerlendirme
süreçleri eğitimcileri objektif sonuçlara
götürür.
Stake, değerlendirme sürecinin sonunda yargıya varmanın çok zor olduğunu ancak değerlendirme uzmanının görevinin yargıya varmak olduğunu açıklar ve değerlendirmeye dayalı bilgilerin üç boyutta
düzenlenebileceğini söyler.
Girdi: Öğrenme- öğretme süreci öncesi var olanlar çıktıyı etkiler.
Süreç: Öğrenme-öğretme sürecinde yer alan kişiler arasında etkileşim, sınıf ortamı, zaman ayarları ve boş zaman düzenlemeleri
değerlendirme sürecinde dikkate alınır.
Çıktı:Uygulanan süreçler sonunda
öğrencilerin akademik başarı tutum ve beceri
düzeylerinde meydana gelen değişikliklerin
değerlendirilmesi söz konusudur.
STUFFLEBEAM’İN BAĞLAM, GİRDİ, SÜREÇ VE ÜRÜN MODELİ
Stufflebeam’in geliştirmiş olduğu bu model oldukça geniş kapsamlı ve çok yönlüdür.
Stufflebeam’a göre yapılacak olan
değerlendirmede amaç program hakkında
karar verme yetkisine sahip olan kişilere bilgi
vermektedir.
Program hakkında karar verme yetkisine sahip olan kişilerin program geliştirme sürecinde dört alana ilişkin olarak karar vermeleri beklenir:
Planlama ile ilgili kararlar
Yapılaştırma ile ilgili kararlar Uygulama ile ilgili kararlar
Yeniden düzenleme ile ilgili kararlar
Alınacak olan bu kararlarla ilgili olarak da kararlara dayanacak olacak bilgilerin
toplanması için program değerlendirmenin
dört farklı aşamada gerçekleştirilmesi söz
konusudur.
Bu aşamalar;
Bağlamın değerlendirilmesi
Girdinin değerlendirilmesi
Sürecin değerlendirilmesi
Ürünün değerlendirilmesi
Bağlamın değerlendirilmesi:
Programı ilgilendiren, etkileyen tüm mevcut durumun analiz edilmesi gerekmektedir.
Yapılacak olan bu analiz değerlendirme
sürecinde hedeflerin belirlenmesine temel olan bilgilerin toplanarak hedeflerin belirlenmesine yardımcı olur.
Değerlendirme sürecinde yapılacak olan analizlerle özellikle kaçırılmış fırsatlar,
karşılanamayan ihtiyaçlar ve bu ihtiyaçların
niçin karşılanamadığının nedenleri üzerinde
durulur.
Girdinin Değerlendirilmesi:
Bu değerlendirme programının hedeflerine
ulaşılabilmesi için gerekli olan şartlar ve bu
şartların nasıl kullanılacağına ilişkin bilgilerin
tespit edilerek değerlendirilmesinin yanı sıra
program ve ögelerinin mikro düzeyde analiz
edilmesini içerir.
Sürecinin Değerlendirilmesi:
Bu alanla ile ilgili olarak yapılacak olan
değerlendirme programının uygulanması ile ilgili kararların alınması için gereklidir.
Değerlendirme sürecinde süreç sonunda program uygulanırken gerçekleştirilen,
planlanan ile gerçek etkinlikler arasındaki
uyuma bakılır.
Ürünün Değerlendirilmesi:
Uygulanan programın devam edip
etmeyeceğine ilişkin olarak programda
yapılacak olan değişiklikleri tespit etmek ve bu kararı vermek amacıyla yapılacak olan değerlendirmedir.
Değerlendirme sürecinde süreç sonunda ortaya çıkan ürün hakkında bilgi toplanarak beklenen ürün ile gerçek ürünün
karşılaştırılması söz konusudur.
EİSNER’İN EĞİTSEL ELEŞTİRİ DEĞERLENDİRME MODELİ
Uzman olan kişilerce, eleştirel bir bakış
açısıyla yapılan değerlendirme, betimleme, yorumlama ve değerlendirme boyutlarıyla gerçekleştirilir.
Betimleme: Eğitimin niteliğiyle ilgili özellikler Yorumlama: Programın uygulanması sonucu
ortaya çıkan olayların olası bazı sonuçlarının kestirilmesi
Değerlendirme: Betimleme ve yorumlama
sonuçlarına bakılarak program hakkında
karar vermedir.
Eğitim programının değerlendirilmesine
ilişkin olarak Eisner, bu konuda geniş bilgisi
olan ve eleştiri yeteneğine sahip olan kişiler
tarafından yapılabileceğini ve değerlendirme
sürecinde elde edilen veriler ile sonuçlardan
daha fazlasını üretmesini gerektiren eğitsel
eleştiri ya da uzmanlık adı verilen süreçleri
içerdiğini öne sürmüştür.
Değerlendirme sürecinde eğitimsel eleştiriyi kullanacak olan değerlendirmecilerin sorması gereken sorular olduğunu belirtir. Örn:
- Belli bir programın uygulanması sonucunda öğrenim yılı boyunca neler oldu?
- Anahtar olaylar nelerdi?
- Öğretmen ve öğrenciler bu olaylara nasıl katıldı, tepkileri nasıldı?
- Öğrenciler yeni bir programı denerken ne
öğrendiler?
Değerlendirme sonucunda ortaya çıkan sonuçlardan çok süreç ve süreç içinde gerçekleştirilen
etkinlikler üzerinde durmuştur.
Programın öyküsünü anlatır.
Özelliğini anlatır.
Müşterilerini ve personelini tanımlar.
Önemli konularını ve sorunlarını belirtir.
Başarılarını rapor eder.
STAKE’IN İHTİYACA CEVAP VERİCİ PROGRAM DEĞERLENDİRME MODELİ
Değerlendirme
uzmanı
Değerlendirmeyi yapacak kişi programın
etkinliği ve içeriğiyle ilgili bir plan geliştirmesi gerekir.
Planda gözlem yapacak, öykü ve
betimlemelerini hazırlayarak ürün sunumu
gerçekleştirecek kişilere ihtiyaç vardır.
Kimi uzmanlar programın değerlendirilmesi ile öğrenci başarısının değerlendirilmesini birbirinden ayırır.
Programı değerlendirenler Öğrenci başarısını değerlendirenler
Programın çıktılarına ve bu çıktıların program
uygulamasının bir sonucu olup olmadığına karar
verirler.
Öğretim programını
tamamlayamayan öğrencinin mezun olmaya yeterli olup olmadığına karar vermek amacıyla öğrenci
performansıyla ilgili verileri
toplamayı içermektedir.
SORU: Bir eğitim-öğretim programı değerlendirilirken aşağıdaki ölçütlerden hangisi dikkate alınmalıdır?
A)
Programın idealizm, gerçekçilik ve yararcılık eğitim felsefelerine dayandırılmış olması
B)
Programın uygulanmasında çoklu zeka, tam öğrenme ve yapılandırıcı öğrenme kuramlarının işe koşulması
C)
Programın “rasyonel planlama”, “süreç yaklaşımı” ve
“yenilikçi ya da durumsal” modellerden yararlanılarak hazırlanmış olması
D)
Programın hazırlanması için birey, toplum ve konu alanı açılarından ihtiyaç analizi yapılmış olması
E)
Öğretim programının, ait olduğu disiplin alanında uzmanlığını kanıtlamış kişiler tarafından hazırlanmış olması
KPSS
2009
SORU: Bilgilerin “betimleme, yorumlama, değerlendirme” olmak üzere üç boyutta
düzenlenebileceğini ileri süren program değerlendirme modeli, aşağıdakilerden hangisidir?
A)
Metfessel-Michael değerlendirme modeli
B)
Provus’un farklar yaklaşımı modeli
C)
Eisner’in eğitsel eleştiri değerlendirme modeli
D)
Stufflebeam’in değerlendirme modeli
E)
Stake’in uygunluk-olasılık modeli
SORU: Program değerlendirmenin karar süreci olduğunu düşünen bir akademisyen bu süreçte planlama,
yapılaştırma, uygulama ve yeniden düzenleme ile ilgili kararları alarak kapsamlı bir çalışma sonucunda
ihtiyaçları, girdiyi, süreci ve ürünü değerlendirmiştir.
Akademisyenin yararlandığı değerlendirme
modelini aşağıdakilerden hangisi ortaya atmıştır?
A)
Eisner
B)
Stufflebeam
C)
Tyler
D)
Provus
E)