Limnetik bölgede yaşayan organizmalar yüzme, suda asılı kalabilme veya batmadan yüzeyde kalabilme özelliğine sahip olmalıdır.

 Göl çukurunu dolduran ve bentik bölgeyi örten tüm su kütlesini içine alır.

 Limnetik bölgenin üst kısımları TROFOJEN (veya öfotik), alt kısımları ise TROFOLİTİK (veya afotik) zon adını alır.

2. LİMNETİK BÖLGE (Pelajik Bölge)

TROFOJEN BÖLGE : (Fotik Zon)

İyi aydınlanan ve rüzgarların etkisi ile iyi karışım gösteren bölgedir.

Göl yüzeyinden itibaren ışık şiddetinin yüzeydekinin % 1’i olduğu derinliğe kadar devam eder.

Trofojen Bölge

TROFOLİTİK BÖLGE (Afotik Zon)

Litoral bölge ve fotik zonun altından başlar ve göl dibine kadar devam eder.

Burada ışık şiddeti fotosenteze imkan vermeyecek kadar düşüktür. Fakat solunum devam eder.

Trofolitik Bölge

Fotosentezde üretilen oksijenin, solunum ile tüketilene eşit olduğu seviyeye KOMPENZASYON DERİNLİĞİ (noktası)denir.

Gölde Bölgelere Ayrılma

Limnetik bölgede yaşayan organizmalar yüzme, suda asılı kalabilme veya batmadan yüzeyde kalabilme özelliğine sahip olmalıdır.

Bu bölgede aşağıda belirtilen

canlı toplulukları bulunur.

A) Nekton: Aktif olarak yer değiştirebilen, yüzen hayvanlardır (Örn. Balıklar)

B) Seston: Su içinde yüzen partiküllerin tümüdür. Canlı veya cansız olabilir. Heterojen bir karışımdır. İki kısma ayırabiliriz. 1- Biyoseston 2. Abiyoseston

Plankton: Limnetik bölgede pasif olarak yer değiştirerek yaşantısını sürdüren organizmalardır.

Tripton: Organik orijinli atıklar

C) Nöston: Suyun hava ile temas ettiği su filmi yüzeyindeki organizmalardır.

SUYUN FİZİKSEL

ÖZELLİKLERİ

Göl suları bir çok fiziko-kimyasal faktörün etkisi altındadır. Göl ekosisteminde yaşayan organizmaların dağılışları ve gelişmeleri bu faktörlere göre değişiklik gösterir.

I - IŞIK

Işık bir enerjidir. Işık ışının en önemli özelliği ŞİDDETİ dir. Işık şiddeti belli bir alandan geçen kuantum olarak tanımlanır.

Işık ışınının ikinci önemli özelliği DALGA BOYU (λ) veya rengidir.

Üçüncü özelliği ise YÖNÜ dür.

Işık şiddeti, dalga boyu ve süresi ekolojide önemlidir.

Organizmaların ışık şiddetine ve dalga boyuna olan duyarlılıkları farklıdır.

Fotoperiyodu oluşturan ışık süresi ise canlı yaşamdaki biyoritimlerde önemli rol oynar.

Göllerde su yüzeyine gelen güneş ışınları emilerek ısı enerjisine dönüşür ve suların ısınmasına neden olur.

 Göl yüzeyine gelen ışığın spektrumu ve şiddeti atmosferde görülen çeşitli olaylara bağlıdır.

Bulutlar toz ve sis hangi dalga

boyunun absorbe olacağını veya

yansıtılacağını tayin eder.

 Güneşten gelen ışık tipik bir

dalga boyu, şiddeti ve yöne

sahiptir. Işık atmosferden

girer, göl yüzeyine erişinceye

kadar seçici olarak absorbe

edilir, dağılır ve yansır.

Güneş spektrumundan atmosfere (a), dünya yüzeyine (b) enerji

dağılımı

(c), insan gözünün görebildiği spektrum aralığı

SU

Yansıyan ~5-6%

(albedo olarak bilinir) Dağılan ~5-20%

Tutulan ~75%

Işık karaya

nazaran sucul ortamda daha

değişik özellikler göstermektedir.

Suyun yüzeyine gelen ışığın

tümü su tarafından

absorbe edilmez.

SU İÇİNDE IŞIK

Bir kısmı yansır Geri kalan suya girer

IŞIK

Suya gelen ışık önce kırılır, sonra ya emilir, yansır, dağılır veya nakledilir. Yansıma

miktarı su yüzeyinin düz,

çalkantılı veya dalgalı oluşuna göre değişir.

Absorbe olan ışık ısıya dönüşür.

Işık farklı optik yoğunluğa sahip olan

havadan suya geçtiğinde kırılma ile yönü değişir.

Kırılma indeksi kısa dalga boylarında daha yüksek, uzun dalga boylarında

daha düşüktür.

Işık göl sularına girdiğinde hızla absorbe edilir ve ışık şiddeti

eksponentiyal (üstsel) olarak azalır.

Bu ışık kaybı ekstinsiyon katsayısı olarak (ελ) olarak ifade edilir ve her metre derinlik için

absorbsiyon ve difüzyonla tutulan (eksilen) ışık miktarını belirtir. Bu değer yüksek oldukça

ışığın sudan geçişi daha düşük olacaktır.

ε_w= Su partiküllerine bağlı azalma ε_d = Çözünmüş materyalden dolayı azalma

ε_p = Partikül haldeki materyalden dolayı azalma

Saf su için:

ε_d = ε_p = 0 dır. Dolayısıyla ε_λ= ε_w dir.

ε_λ= ε_w + ε_d +ε_p

2

4

6 8

10 0 50 100

KALAN IŞIK (%)

c b

a

d Yüzey

DERİNLİK (m)

Doğal sular çeşitli maddeleri kapsadığından bunlar ışığın

geçişine etki eder. Dolayısıyla saf suya göre böyle sularda ışığın geçişi daha az olur.

Depth

Light

x x

x x

Göl suyunun rengi:

Absorbe edilen ve su içinde değişik

dalga boylarında dağılan ışınlara

Suyun kendi

kimyasal bileşimine

İçindeki planktonik organizmaların

cinsine, rengine ve bolluğuna göre de değişir.

 Bir gölün gerçek rengi, içindeki Bir gölün gerçek rengi, içindeki

organizmaların renkleriyle ışık spektrumunun organizmaların renkleriyle ışık spektrumunun

karışımlarından oluşan bir renktir.

karışımlarından oluşan bir renktir.

 Gölün verimliliği konusunda suyun rengine bakarak tahminde bulunulabilir.

 Genelde suları çok berrak olan, organik madde ve plankton yönünden fakir olan oligotrofik göllerde suyun rengi mavidir.

 Bulanık görünüşlü, organik madde ve

planktonca zengin ötrof göllerde suların rengi yeşildir.

 Humusun bol olduğu bataklık suları sarı-kızıl koyu renktir.

Suyun ışık geçirgenliği

‘SEKİ DİSKİ’ ile ölçülür.

Seki diski 1865 yılında İtalyan gök bilimci olan Pietro Angela Secchi

(İtalyan Astronom) tarafından

oluşturulmuştur.

(1818-1878)

www.pca.state.mn.us/water/clmp.html#what

Seki diski ile bulanıklılık ölçümü

Seki derinliği

Secchi disk in action (1).flv

 Işığın sucul canlılar üzerindeki etkisi ya doğrudan doğruya

olmaktadır, yada fotosentezle ilgilidir.

 Sucul canlıların çoğu yüksek ışık şiddetine karşı duyarlıdır ve suyun alt tabakalarına doğru kaçar veya bitkilerin gölgelerine sığınır.

IŞIĞIN SUCUL CANLILARA

ETKİSİ

Planktonik organizmalar özellikle fitoplanktonlar fotosentez

yapabilmek için suyun yüzey

tabakalarında bulunurlar, ancak maksimum plankton populasyonu ışığın kendileri için en uygun

olduğu derinliktedir

Işığın şiddeti, süresi ve

devamlılığı organizmaların su içinde dikey ve yatay dağılımında

önemlidir.

Işığın canlılar

üzerindeki bir diğer etkiside davranış ve oriyantasyonla

ilgilidir. Bazı planktonik

organizmalar gece ve gündüz ışıkla ilgili

olarak göç ederler.

Örneğin: Chaoborus larvaları genellikle gün boyunca

sedimanlar üzerinde bulunur, gece ise

planktoniktir.

Astacus lepdactylus

Bazı türler için ise gündüz faaliyet periyodu, gece ise dinlenme periyodudur. Bazı türler için bunun tersi olur.

Yine gün ışığında sudaki mevcut

vejetasyon veya kayalar altında saklanan

kerevitlerin ve bazı bentik

predatörlerin güneş

batmasından sonra besin aradıkları gözlenmiştir

Sporların çimlenmesinde Polarite=Kutuplaşma

Hücrenin bölünme hızı

Bazı alg gruplarının hareketinin tayininde önemlidir.

Işık ayrıca :