Gazete Dönemi
(1950’li Yıllara Kadar)
• Yazılı basın
• Tiraj mütevazi
• Gelir gazete satışlarından elde ediliyor
• Devletin ve reklamcıların baskısı az
• “Fikri” ideolojik kurum yanı ağır basıyor
Gazete Dönemi Çalışma İlişkileri
•Patron aynı zamanda başyazar
•Patron ya da aile gazetede bizzat çalışıyor.
•Gazetecilik ideolojik-politik kaygılarla icra ediliyor.
•1950’li yıllara kadar Türk basını belli insanları yorumları ve fikirleri ile boyutlanmıştır.
•Gazete patronunun asli işi gazetecilik. Siyasi iktidarla ve reklamcılarla işi yok.
•İşyerinde hiyerarşi az
•Ücret farklılıkları az
•Tekelci bir yapı olmadığı için çalışanlar farklı işyerlerinde çalışabiliyorlar.
•Sınıfsal farklılaşmalar az
Gazete Dönemi Çalışma İlişkileri Düzenlemeler
• 1935 yılında Birinci Basın Kongresi
• 1936 İş Kanunu, fikir işçilerini kapsamadığı için gazetecilere yönelik düzenleme yok
• 1938 Basın Birliği Kanunu….Türk Basın Birliği
Türk Basın Birliği
• Basın Birliği Kanunu’nda gazetecilerle en geç 3 ay içinde yazılı
mukavele yapılması, ücretli izin ve işten çıkarılan gazeteciye tazminat
ödenmesi gibi gazeteciler için en temel mesleki haklar da sıralanmıştır.
Gazete Döneminde Çalışma İlişkileri
Ekonomik Yapı Siyasal Yapı İdeolojik Yapı
Küçük ölçekli
gazeteler Çalışma ilişkilerine ilişkin düzenleme çok az
Cumhuriyetin kurucu ideolojisi
Tiraj az Türk Basın Birliği Bu ideolojinin taşıyıcısı olarak gazeteciler
Ücret farklılıkları az Ankara
basını/İstanbul basını
Sınıfsal farklılışma az
1930’lar
• Yunus Nadi Cumhuriyet
• Ahmet Emin Yalman Tan
• Yeni Sabah
1940’lar
• Vatan, Akşam, Tanin
• Tan
• Yurt ve Dünya
• Tasvir-i Efkar
• Cumhuriyet
Medya Endüstrisi Dönemi (1950-1990)
• 1948 Hürriyet
• 1950 Milliyet
1960’lar…
Sermayedarlar gazete satın alıyor (Akşam, Yeni Sabah)
Çukurova Holding….Tercüman
Medya Endüstrisi Dönemi (1950-1990)
1968 TRT
Medya Endüstrisi Dönemi (1950-1990)
• Yeni teknolojiler ile baskı ve tiraj artıyor
• Reklamlar belirleyici oluyor
• Medyanın gücü artıyor
• Medya sahibi hem siyasal iktidarla hem de reklamcılarla ilişkileri iyi tutuyor
• Medya ürünleri çeşitleniyor
Medya Endüstrisi Dönemi (1950-1990)
• 1950-1960 : Köşe yazılar, Yorumlar, Haberin de günlük gazetelerde yer aldığı bir dönem
• 1960’lı yıllar : Haberciliğin egemen olduğu yıllar
• 1980 sonrası : Magazin haberciliği
Medya Endüstrisi Dönemi Çalışma İlişkileri
• İşletme içi işbölümü ve kademelenme artıyor
• Yönetici editörler ve yazarlardan aristokrasi ve hiyerarşinin üst sıraları
• Muhabirler, teknik çalışanlar “aşağıdakiler”
• Ücretler arası farklılaşma
Medya Endüstrisi Dönemi Çalışma İlişkileri Düzenlemeler
• 1952 Basın İş Kanunu Çalışma Koşulları İşe Giriş ve Ayrılış Ücret
Tazminat
Medya Endüstrisi Dönemi Çalışma İlişkileri Düzenlemeler
• 1961 212 Basın İş Kanunu
Basında işletmeler arası rekabetin artması, çalışma koşullarında
riskleri artması ile gazeteciyi koruyan önemler alınması
Medya Endüstrisi Dönemi Çalışma İlişkileri Düzenlemeler
Yeniliklere karşı 9 gazete sahibi 3 gün gazete çıkarmamışlardır. 10 Ocak 1961…
Basın çalışanları “Basın” Gazetesi çıkarmışlardır.
10 Ocak Yürüyüşü
• “Çalışan gazeteci bugüne kadar simitle ve ümitle yaşadı.”
Medya Endüstrisi Dönemi Çalışma İlişkileri Düzenlemeler
Mesleki Tepki Hakkı
Medya Endüstrisi Dönemi Çalışma İlişkileri Düzenlemeler
Yıpranma Payı
Medya Endüstrisi Dönemi Çalışma İlişkileri
Ekonomik Yapı Siyasi Yapı İdeolojik Yapı Ticarileşme İlk Basın İş Kanunu Sol/sosyal
demokrat yapının izleri
Kitleselleşme 212 Basın İş
Kanunu Toplum/Dayanışm
a/Emek hakları Dağıtım ağlarının
genişlemesi Basın emekçileri