TARIM MAKİNELERİ Tarım Traktörleri
3. HAFTA
Traktör – Tracteur – çeken
Çeki işi–günümüz kullanım çeşitliliği
Özellikler Kuyruk mili
Hidrolik sistem Diferansiyel kilidi Fren pedalları
Kayış-kasnak Ön yükleyici
TRAKTÖR
Traktör; tarımsal işlerin yapılmasında kullanılan tırtıllı, tekerlekli veya her ikisine de sahip, kendi yürür kuvvet makinasıdır.
Traktör kuvvet kaynağı motor Traktörlerin diğer kara
taşıtlarından farkı (hız-güç ?)
TRAKTÖR
Tarımsal faaliyet çeşitliliği ve zamanın kısıtlayıcı etkisi Hız çeşitliliği ve gerekliliği – farklı alet makineler
Traktör ve diğer makinelere güç iletim düzenleri
TRAKTÖR
Gelişimin nedenleri:
Makine yapım tekniği
Termik motorlardaki gelişmeler
Tarımsal işlerin çok yönlü olması
Traktörlerden beklenti fazlalığı
TRAKTÖR
Tarlada çalışma hızı 3-12 km/h,
Seyir hızı 35 km/h, taşımacılıkta 40 km/h.
Özgül ağırlık
tekerlekli traktörde 45-60 kg/BG ve tırtıllı traktörde 65-75 kg/BG
Her çeşit çalışma koşullarında etkili tutunma sağlayacak düzen değişik kuyruk mili uygulamaları, iz genişliği değiştirme olanakları
Motor ve aktarma organlarında servis süresi uzunluğu
Özgül yakıt tüketimi : motorlarda 160 g/BGh
Otomatik bağlama ve çözme düzenleri
Traktöre ait yeni standartlar
Motorların gürültüsünü ve titreşimlerini azaltmak
Ergonomik şartların geliştirilmesi
TRAKTÖR
TRAKTÖRLERDE SINIFLANDIRMA
1. Yapısal yönden
2. Yürüme organlarının durumuna göre
3. Güçlerine göre
TRAKTÖRLERDE SINIFLANDIRMA
Yapısal yönden
Standart traktörler
Sürücü oturma yeri önde olan traktörler
Taşıyıcı traktörler ve alet taşıyıcılar
Tırtıllı traktörler
Bir dingilli traktörler
Özel yapılı traktörler
TRAKTÖRLERDE SINIFLANDIRMA
TRAKTÖRLERDE SINIFLANDIRMA
TRAKTÖRLERDE SINIFLANDIRMA
Dingil mesafesi Dönme yarıçapı
arka ve ön ağırlık etkinlik diferansiyel
kuyruk mili
Standart traktör
sürüm ve çeki işlerinin
yapılmasını sağlayan, ağırlık merkezi yüksekliği ve dingil mesafesi az olan dört
tekerlekli traktörlerdir.
TRAKTÖRLERDE SINIFLANDIRMA
Yürüme organlarına göre
1. Tırtıllı traktörler (avantaj ve dezavantajları ?) 2. Tekerlekli traktörler
a) Bir tekerlekli b) İki tekerlekli c) Üç tekerlekli d) Dört tekerlekli
Tekerlekli traktörlerin üstünlükleri:
-Yol üzerinde taşıma işine uygun,
-Asılır tip ekipmanın bağlanma kolaylığı,
-İz genişlikleri ayarlanabilir.
TRAKTÖRLERDE SINIFLANDIRMA
TRAKTÖRLERDE SINIFLANDIRMA
Güçlerine göre (OECD)
• İki tekerlekli traktörler:
1. 5 BG’ne kadar motor gücü olanlar 2. 5 BG’nden büyük güçlü traktörler
• İkiden fazla tekerlekli traktörler 1. 10 BG
2. 11-24 BG 3. 25-34 BG 4. 35-50 BG
5. 50 BG ve üstü
• Tırtıllı traktörler 1. 25 BG’ne kadar 2. 26-40 BG
3. 41-80 BG
4. 80 BG ve üstü
TRAKTÖRLERDE SINIFLANDIRMA
TRAKTÖRLERİN ANA YAPI ELEMANLARI
1. Motor 2. Kavrama
3. Aktarma Organları a) Vites kutusu
b) Diferansiyel c) Son redüksiyon 4. Yürüme Organları
5. Dümenleme Sistemleri
6. Fren Donanımı
Motor: Isı enerjisini hareket enerjisine çeviren makine topluluğudur.
Termik motor: Yakıt enerjisini ısı enerjisine, ısı enerjisini de
mekanik enerjiye dönüştüren makinelerdir.
TRAKTÖRLERİN ANA YAPI ELEMANLARI - Motor
Piston: Silindir içerisinde AÖN ve ÜÖN hareket Zamanlar Strok: Piston yolu AÖN ve ÜÖN
Strok hacmi: İki ölü nokta arasındaki silindir hacmi
Yanma odası hacmi: Üst ölü nokta ile silindir kapağı arası hacim
Toplam silindir hacmi: Silindir hacmi ile silindir sayısının çarpımı Sıkıştırma oranı: Silindir hacminin yanma odası hacmine oranıdır.
L : Biyel boyu A’ : Üst ölü nokta R : Krank yarıçapı A’’ : Alt ölü nokta
H : Strok Sx : Piston yolu
TRAKTÖRLERİN ANA YAPI ELEMANLARI - Motor
TRAKTÖRLERİN ANA YAPI ELEMANLARI - Motor
TRAKTÖRLERİN ANA YAPI ELEMANLARI - Motor
Traktör güç kaynağı ve önemi Motor tipleri
iki ve dört zamanlı
içten yanmalı ve patlamalı Standart traktör
dört zamanlı içten yanmalı Traktör özgül ağırlığı-yakıt tüketimi-güç artışı
Kuyruk mili ve motor devri (ekipman durumu)
TRAKTÖRLERİN ANA YAPI ELEMANLARI - Motor
Yakıt, makinanın çalışan organı dışında yakılır
Yanan yakıt ile kazandaki su buharlaştırılır
Su buharı, pistonlu veya döner hareketli buhar makinasına iletilir
Böylece, ısı enerjisi mekanik enerjiye dönüşür
Enerjisini kaybeden (soğuyan) buhar, tekrar su halinde kazana döner (devir-daim)
TRAKTÖRLERİN ANA YAPI ELEMANLARI - Motor
Termik motorlar
Otto (benzinli) /içten patlamalı motorlar
Diesel (motorin) /içten yanmalı motorlar
TRAKTÖRLERİN ANA YAPI ELEMANLARI - Motor
Kavrama motor ile vites kutusu arasında çözülebilir bağlantı sağlar.
Mekanik Kavrama: Dönme momentinin sürtünme yoluyla iletilmesidir.
Tek veya çok diskli balatalı kavramalar
Mekanik kavrama Hidrolik kavrama
TRAKTÖRLERİN ANA YAPI ELEMANLARI - Kavrama
Metal sürtünme Güç iletimi
Sürtünme katsayısı
Volan-plaka uzaklığı
Baskı kapağı
Baskı plakası ve baskı parmakları Kavrama plakası Aşınma durumu Kavrama şiddeti
TRAKTÖRLERİN ANA YAPI ELEMANLARI - Kavrama
TRAKTÖRLERİN ANA YAPI ELEMANLARI - Kavrama
TRAKTÖRLERİN ANA YAPI ELEMANLARI - Kavrama
TRAKTÖRLERİN ANA YAPI ELEMANLARI - Kavrama
Traktörde KAVRAMA
önemi kullanımı
?
Motorun stop etmesi-aşırı yüklenme önleme
Sürücü mekanik hata ve aktarma organları/balata kavrama durumu Traktörde mekanik kavrama gerekliliği-fiyat nedeni
Orta ve büyük güçlü traktörde kullanım
TRAKTÖRLERİN ANA YAPI ELEMANLARI - Kavrama
TRAKTÖRLERİN ANA YAPI ELEMANLARI – Aktarma Organları
çalışma hızının değiştirilmesini sağlayan vites kutusu,
transmisyon oranını artırmak için kullanılan grup vites kutusu dönüşleri sağlayan diferansiyel
son redüksiyon
Motor gücünün yürüme organlarına aktarımı
TRAKTÖRLERİN ANA YAPI ELEMANLARI Aktarma organları - Vites Kutusu
Tarımsal işlerde hız çeşitliliği ve gerekliliği (0.3-30 km/h) 100 kat ? Hız gereksinimi üç grup (3 km/h altı ~ 3-12 km/h/ ~ 12 km/h üstü) Hızlar; toprak yapısı, bitki çeşidi, arazi durumu, makine çeşidi vs.
Motor devri düşürme ve moment yükseltme, aktarma organları fonksiyonu Grup vites durumu ve vites sayısı ihtiyacı
TRAKTÖRLERİN ANA YAPI ELEMANLARI Aktarma organları - Vites Kutusu
Tarımsal işe ve alet makineye göre hız (grup ve vites) seçimi Motor devri ile hız ve güç ilişkisi
Kuyruk mili devrini sağlayacak motor devri düşürülmez Vites kademesi ve önemi, yakıt sarfiyat durumu
TRAKTÖRLERİN ANA YAPI ELEMANLARI
Aktarma organları - Vites Kutusu
TRAKTÖRLERİN ANA YAPI ELEMANLARI
Aktarma organları - Vites Kutusu
TRAKTÖRLERİN ANA YAPI ELEMANLARI Aktarma organları - Diferansiyel
viraj dönmede gerekliliği patinaj değil diferansiyel muharrik tekerlerin
eşit dönme sayıları Patinaj önleme
Yakıt ve zaman tasarruf
TRAKTÖRLERİN ANA YAPI ELEMANLARI
Aktarma organları – Diferansiyel
TRAKTÖRLERİN ANA YAPI ELEMANLARI Aktarma organları – Son redüksiyon
Diferansiyelden sonra devri değiştirip torku yükseltmede kullanılan sistem
Büyük dişlinin bağlı olduğu taşıyıcı gövde aksa bağlı olan küçük dişliyi merkez yaparak döner.
TRAKTÖRLERİN ANA YAPI ELEMANLARI Yürüme organları
Traktörlerde yürüme organları tekerlek veya tırtıldır.
İki veya dört tekerlek muharrik,
projelenmede tarla çalışma şartları ve zaman durumu
Toprağın basılması ile strüktür bozulması ve özgül toprak direnci artması Traktör ağırlık azaltılması ve uygun yürüme organları tasarımı
Direksiyondan tekerleklere ; dümenleme çubuğu ve rot ile iletim
TRAKTÖRLERİN ANA YAPI ELEMANLARI Yürüme organları
Öne kapanıklılık
(aşınma, ön dingil titreşimli çalışmasını engelleme)
TRAKTÖRLERİN ANA YAPI ELEMANLARI Yürüme organları
Kamber açısı (Dışa doğru açı ve dümenleme etkinliği)
Kaster açısı
(dingil başı pimi ile düşey eksen açısı, viraj sonrası etkinlik)
TRAKTÖRLERİN ANA YAPI ELEMANLARI Dümenleme sistemi
Ön tekerlere yön açısı vererek
Tırtıllardan bir tanesini yavaşlatarak Dönme yarıçapının küçük olması
Direksiyon –direksiyon mili-direksiyon kutusu çıkış mili ve kol-dümenleme çubuğu
TRAKTÖRLERİN ANA YAPI ELEMANLARI Fren donanımı
a) İşletme frenleri (yol freni, servis freni) b) Park frenleri
c) Dümenleme frenleri
TRAKTÖRLERİN ANA YAPI ELEMANLARI Fren donanımı
a) Frenler muharrik tekerleklerine etkilidir.
b) Tarımsal işlerde tarla başı dönüş kolaylığı sağlamak için, gerektiğinde fren pedalları ayrılarak tekerleklere ayrı ayrı fren etkisi yapılabilir.
c) Traktörlerde hidrolik ve mekanik etkili tipleri daha çok kullanılmaktadır.
TRAKTÖRLERİN DONANIMLARI Alet bağlama ve çeki kancaları
Traktöre bağlanan alet ve makinelerin bağlantı şekilleri -Çekilir Tip: çeki kancaları, çeki demiri,
-Yarı Asma Tip: üç nokta askı sistemi -Asma Tip: üç nokta askı sistemi
TRAKTÖRLERİN DONANIMLARI Alet bağlama ve çeki kancaları
Traktöre bağlanan alet ve makinelerin istediği farklı çeki özellikleri Traktör ile tarım arabası iz genişliği uyumu
TRAKTÖRLERİN DONANIMLARI Üç nokta askı sistemi
Ekipman bağlama noktası arka dingil önüne geçirilmesi Üç nokta askı sistemi etkinliği
TRAKTÖRLERİN DONANIMLARI Üç nokta askı sistemi
Çeki kancası yada demirine ağırlık ile şahlanma ve riskler
arka dingil ağırlığı yetersizliği, çeki kuvveti geliştirilememesi
TRAKTÖRLERİN DONANIMLARI Üç nokta askı sistemi
Üç nokta askı sistemi
ABK ve ÜBK paralel olmaması ideal ve gerçek çeki noktası ÜBK boyu ve konumu ayarı
Pulluk ile traktör
ayarları ?
TRAKTÖRLERİN DONANIMLARI Üç nokta askı sistemi
Farklı alet makine imalatları
Üç nokta askı sistemi standart ölçüleri
TRAKTÖRLERİN DONANIMLARI Hidrolik kaldırma sistemi
a) Mekanik kaldırma sistemi b) Elektrikli kaldırma sistemi c) Havalı kaldırma sistemi d) Hidrolik kaldırma sistemi
TRAKTÖRLERİN DONANIMLARI Hidrolik kaldırma sistemi
Çizi tabanı durumu
ÜBK ve ABK ile impuls iletim
?
Pulluk
tarla ve atölye ayarı
TRAKTÖRLERİN DONANIMLARI Hidrolik kaldırma sistemi
a) İş derinliğini kontrol eden uyarıcılar b) Patinajı kontrol eden uyarıcılar
c) Çeki kuvvetini kontrol eden uyarıcılar
d) Kaldırma yüksekliğini kontrol eden uyarıcılar Toprak şartlarına göre impuls iletim durumu ve ayarı Ön seçme kolu; pulluk veya diğer makineler için konumu Nakliyede hidrolik sistem konumu
TRAKTÖRLERİN DONANIMLARI Kuyruk mili
a) Vites kuyruk mili b) Motor kuyruk mili
c) Serbest motor kuyruk mili d) Yol kuyruk mili
Kuyruk mili ekipman hareket iletim sistemi
KM güç çıkış noktası ve patinaj ile kayıp durumu ve kıyaslama KM çap ve freze sayısı ile standardizasyonu
KM kazaları, kullanımı
TRAKTÖRLERİN DONANIMLARI Kuyruk mili
Vites (şanzuman) kuyruk mili
Vites kutusunda grup milinden hareket alması durumu, Traktör ile makine aynı çalışması ile ilk atalet sakıncası Balya makinesi tıkanma ve vitesin boş konumu, zaman kaybı
TRAKTÖRLERİN DONANIMLARI Kuyruk mili
Motor kuyruk mili
Motordan hareket alması ile iki kademeli kavrama İş makinesindeki tıkanmaların önlenmesi avantajı
TRAKTÖRLERİN DONANIMLARI Kuyruk mili
Serbest motor kuyruk mili Kuyruk mili için ayrı bir kavrama ve sakıncası
Çalışma tekniği açısından önemi ve kullanım yoğunluğu
TRAKTÖRLERİN DONANIMLARI Kuyruk mili
Yol kuyruk mili
Kuyruk mili hareketini şanzuman çıkışından alır
Kuyruk mili devri vites kademesi ve hıza bağlı değişimi Ekim ve gübre makineleri ile norm değişmeden çalışma
TRAKTÖRLERİN DONANIMLARI
Kuyruk mili
TRAKTÖRLERİN DONANIMLARI Kasnak ve kayışlar
Traktörlerle iş makinalarının çalıştırılmasında kullanılır Kuyruk milinden hareket almaktadır
TRAKTÖRLERİN DONANIMLARI Ön Yükleyici
Traktörlerle yükleme ve boşaltmada kullanım alanları Materyale göre kepçe malzeme çeşitliliği
Hidrolik sistem etkinliği
Arka lastiklere ek ağırlık gerekliliği
TRAKTÖRLERİN DONANIMLARI Sürücü kabinleri
Trafik kazalarına karşı koruma
Emniyet ve çevre koşullarına
karşı koruma
