• Sonuç bulunamadı

Gaziantep Atık Arıtma, Yakma ve Değerlendirme Tesisi Ön Fizibilitesi

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Gaziantep Atık Arıtma, Yakma ve Değerlendirme Tesisi Ön Fizibilitesi"

Copied!
31
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

0

“GAZİANTEP ATIK ARITMA, YAKMA VE DEĞERLENDİRME TESİSİ FİZİBİLİTE PROJESİ”

Sözleşme No TRC1/11/ DFD/2051

ÖN FİZİBİLİTE RAPORU

Bu proje 2011 yılı Doğrudan Faaliyet Mali Destek programı kapsamında İpekyolu Kalkınma Ajansı tarafından desteklenmektedir.

(2)

1

GAZİANTEP SANAYİ ODASI

ENTEGRE KATI ATIK BERTARAF TESİSİ

ÖN FİZİBİLİTE RAPORU

Prof. Dr. Mehmet KARPUZCU Yük. Müh. Şermin DELİPINAR

TAGEM TEKNOLOJİ

AR- GE VE DANIŞMANLIK MERKEZİ

www.tagemteknoloji.com

OCAK 2012

(3)

2 GAZİANTEP SANAYİ ODASI

ENTEGRE KATI ATIK BERTARAF TESİSİ PROJESİ ÖN FİZİBİLİTE RAPORU

1. AMAÇ VE KAPSAM

Bu raporun amacı Gaziantep Sanayi Odası tarafından (GSO) Gaziantep’te kurulması düşünülen

“Entegre Atık Bertaraf Tesisi”nin kurulmasının uygun olup olmadığının araştırılmasıdır. Bunun için Gaziantep Sanayi Odası tarafından yaptırılan anketle elde edilen bilgiler ile üniversiteler, TÜBİTAK ve Çevre Bakanlığı tarafından yapılan çalışmalar neticesinde elde edilen bilgiler kullanılmıştır. GSO tarafından yaptırılan anketle elde edilen bilgiler böyle bir araştırmanın yapılması için yeterli değildir.

2.MATERYAL VE YÖNTEM 2.1.Genel

Her şeyden önce kurulacak böyle bir bertaraf tesisinin sadece Gaziantep’e değil yakın çevresine de hizmet vermesi daha uygun olur. Bunun için bölgesel verilere ihtiyaç vardır ve GSO’ya kayıtlı irili ufaklı tüm sanayi kuruluşu yerine bölgede faaliyet gösteren “en büyük 10-15 atık üreticisine“

detaylı inceleme yapılması daha sağlıklı verilerin teminini sağlayabilirdi. Bu nedenle sanayiden kaynaklanan ve kurulması düşünülen “İzaydaş” benzeri “Entegre Bertaraf Tesisi’nde giderilecek olan atıkların miktarı, karakterizasyonu, özellikle yakılması gerekli atıkların kalorifik değerlerinin tesbiti ile lojistik ve depolama alanlarının belirlenmesi gerekli olmaktadır. Bu tip tesislerin planlanması için tehlikeli atık türlerinin listesi ve atık miktarlarına ihtiyaç vardır.

Çeşitli çalışmalar neticesinde Türkiye’deki anketlere dayalı tehlikeli atık miktarlarının TUİK verilerine göre 1.210.000 ton/yıl arasında olduğu ifade edilmektedir. Türkiye için hazırlanan bir çalışmada nüfus, sanayide çalışan sayısı ve tehlikeli atıkların bölgesel dağılımı % olarak Tablo 1’de verilmiştir. Buna göre; Türkiye’de ortaya çıkan tehlikeli atıkların % 1,2 si Gaziantep, Adıyaman ve Kilis’te oluşmaktadır. Şanlıurfa ve Diyarbakır’da ise bu değer %0,6 olmaktadır. Adı geçen çalışma “Tehlikeli Atıkların Bölgesel Yönetimi” için Şekil 1 ve 2‘deki ilk tahminleri ve önerileri getirilmiştir[1].

(4)

3 Tablo 1: Bölgesel Dağılım(%) : Nüfus, Sanayi çalışan sayısı, Tehlikeli atık [1]

Şekil 1: Türkiye’de şehirlere göre atık miktarları [1]

(5)

4 Şekil 2: Tehlikeli Atık Yönetimi için Türkiye’deki Bölgesel Sistemler [1]

İzaydaş A.Ş.’de bertaraf edilen atıkların sektöre göre dağılımı Şekil 3’de gösterilmiştir.

Şekil 3: İzaydaş A.Ş.’de bertaraf edilen atıkların sektörel dağılımı (2006) [2]

(6)

5 T.C. Çevre Bakanlığı, “Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü tarafından 2008-2012 yıllarını kapsayan

“Atık Yönetimi Eylem Planı” hazırlanmıştır. Bu çalışmada Atık Yönetimi Mevzuatı, Katı Atık Eylem Planı, Tehlikeli Atık Eylem Planı, ve İllere Göre Katı Atık Eylem Planları ana başlıkları altında detaylı olarak irdelenmiştir. Bu çalışmaya göre entegre bertaraf tesisi kurulması gereken bölgeler Şekil 4’te gösterilmiştir. Bu bölgelerdeki çalışmaların 2007 yılındaki durumları Şekil 5’te verilmiştir. Çevre Bakanlığı’nın bu çalışma raporuna göre Gaziantep’in içinde bulunduğu bölge;

Kayseri, Adana, Mersin, Kahramanmaraş, Osmaniye ve Hatay illerini de kapsamaktadır [2].

Ancak Şanlıurfa, Adıyaman, Malatya ve Diyarbakır illerinin de bu bölgeye dahil edilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir. Buna göre, Gaziantep’te, kurulması düşünülen “Entegre Bertaraf Tesisi” adı geçen illere hizmet verecek şekilde planlanmalıdır.

Şekil 4: Bölgesel Planlama çerçevesinde oluşturulan bertaraf tesisi kurulması gereken bölgeler [2]

Şekil 5: Entegre bertaraf tesislerinin bölgesel planlamaya göre kurulacağı yerler ve 2007’deki durumları [2].

(7)

6 Bakanlık tehlikeli atıkların ara depolama ihtiyaçlarını da belirlemiştir. Tehlikeli atıkların ara depolama inşası için önceliklendirme listesi ve kapasiteleri Tablo 2’de verilmiştir.

Tablo 2: Tehlikeli atık ara depolama inşası için önceliklendirme listesi [2]

TÜİK verilerine göre Türkiye’de üretilen tehlikeli atık miktarı 1,12 milyon ton/yıl.dır. bu atıkların bertaraf şekilleri yüzde olarak Şekil 6’da gösterilmiştir.

Şekil 6: Türkiye’de üretilen tehlikeli atık miktarı ve bertaraf yüzdeleri (TÜİK 2004) [2]

(8)

7 Yine TUİK verilerine göre sanayi gruplarında oluşan tehlikeli katı atık miktarları Tablo 3’de verilmiştir.

Tablo 3: Sanayi grubuna göre oluşan tehlikeli katı atık miktarı (TÜİK 2004) [2]

Haziran 2007 tarihi itibarı ile tehlikeli atık geri kazanım tesislerinin toplam kapasiteleri Tablo 4’te verilmiştir.

Tablo 4: Gerikazanım faaliyetine karşılık tesis sayısı (Haziran 2007) [2]

(9)

8 Türkiye’de Çevre Bakanlığı tarafından hazırlanan “Atık Yönetimi Eylem Planı” nda o tarihteki endüstriyel atık bertarafı için kurulmuş ve Çevre Bakanlığı tarafından lisans verilmiş tesislerin sayısı ve gerikazanılan atık türleri ve bunların kapasiteleri Tablo 5’te gösterilmiştir.

Tablo 5: Mevcut bertaraf tesisleri kapasiteleri (Kasım 2007) [2]

Çevre Bakanlığı’nın hazırladığı “Atık Yönetimi Eylem Planı (2008-2012)”nda illere göre ‘Katı Atık Eylem Planları’ alt başlığı altında 81 ilde yapılacak çalışmalar, önerilen birlik yapısı ve mevcut atık durumları belirtilmiştir. Ayrıca, Eylem Planı doğrultusunda yapılacak çalışmalarda gösterilmiştir. Bu raporda, çalışma bölgesi kapsamındaki Gaziantep ve çevre illere ait bilgiler, aşağıda özetlenmiştir.

GAZİANTEP

Gaziantep Katı Atık ana planında Gaziantep ili birlik yapısı olarak; Gaziantep Batı ve Gaziantep Doğu olarak ikiye ayrılmıştır. Bu bölgelerin kapsadığı yerleşim birimleri, nüfusları ve atık miktarları aşağıda verilmiştir. Ayrıca Tablo 6’da Tıbbi atık miktarları ve Tablo 7’de ise Eylem planı doğrultusunda yapılacak çalışmalar gösterilmiştir.

Gaziantep Batı

Kapsadığı yerleşim birimleri : Şehitkamil, Şahinbey, İslahiye, Nurdağı, Oğuzeli, (Kilis M., Musabeyli, Elbeyli, Polateli)

Nüfus : 1.459.239

Atık Miktarı : 500.665 ton/yıl ; 0,94 kg/kişi-gün

(10)

9 Gaziantep Doğu

Kapsadığı yerleşim birimleri : Araban, Yavuzeli, Nizip, Karkamış

Nüfus : 181.210

Atık Miktarı : 62.173 ton/yıl ; 0,94 kg/kişi-gün

Tablo 6: Tıbbi Atıklar Fiili

Yatak Sayısı

Toplam Tıbbi Atık

Miktarı Mevcut

durum

Planlanan Bertaraf Yöntemi

Projenin Durumu

İşletmeye Geçiş Tarihi Kg/gün Kg/yıl

2295 4950 1806611 Düzenli

Depolama Sterilizasyon

2008 yılı başında sterilizasyona geçilmesi planlanmıştır

2008

Tablo 7: Eylem Planı Doğrultusunda Yapılacak Çalışmalar

HATAY

Raporda Hatay Katı Atık Ana Planı’nda önerilen birlik yapısına göre Hatay ili; Hatay Batı ve Hatay Doğu olarak ikiye ayrılmıştır. Bu bölgelerin kapsadığı yerleşim birimleri, nüfusları ve atık miktarları aşağıda verilmiştir. Ayrıca Tablo 8’da tıbbi atık miktarları ve Tablo 9’da ise Eylem Planı Doğrultusunda Yapılacak Çalışmalar gösterilmiştir.

(11)

10 Hatay Batı

Kapsadığı yerleşim birimleri : İskenderun, Erzin, Dörtyol, Belen

Nüfus : 479.499

Atık Miktarı : 157.516 ton/yıl ; 0,9 kg/kişi-gün

Hatay Doğu

Kapsadığı yerleşim birimleri : Antakya, Altınözü, Kırıkhan, Kumlu, Reyhanlı, Samandağ, Yayladağı, Hassa(A)

Nüfus : 801.041

Atık Miktarı : 263.142 ton/yıl ; 0,90 kg/kişi-gün

Tablo 8: Tıbbi Atıklar Fiili

Yatak Sayısı

Toplam Tıbbi

Atık Miktarı Mevcut durum

Planlanan Bertaraf Yöntemi

Projenin Durumu

İşletmeye Geçiş Tarihi Kg/gün Kg/yıl

1791 2136 779537

Özel çukurlarda kireçleyerek gömme

Düzenli depolama

Katı atık bertaraf tesisi içinde tıbbi atık lotu yapılmış olup, geçici

kabulden sonra açılacaktır.

2008

Tablo 9: Eylem Planı Doğrultusunda Yapılacak Çalışmalar

(12)

11 İÇEL(Mersin)

Raporda İçel Katı Atık Ana Planı’nda önerilen birlik yapısına göre İçel ili; Mersin Batı ve Mersin Doğu olarak ikiye ayrılmıştır. Bu bölgelerin kapsadığı yerleşim birimleri, nüfusları ve atık

miktarları aşağıda verilmiştir. Ayrıca Tablo 10’de tıbbi atık miktarları ve Tablo 11’de ise Eylem Planı Doğrultusunda Yapılacak Çalışmalar gösterilmiştir.

Mersin Batı

Kapsadığı yerleşim birimleri : Anamur, Bozyazı, Aydıncık, Gülnar, Mut, Silifke

Nüfus : 289.656

Atık Miktarı : 105.724 ton/yıl ; 1 kg/kişi-gün

Mersin Doğu

Kapsadığı yerleşim birimleri : İçel M., Çamlıyayla, Tarsus, Erdemli

Nüfus : 1.225.341

Atık Miktarı : 447.250 ton/yıl ; 1 kg/kişi-gün

Tablo 10: Tıbbi Atıklar Fiili

Yatak Sayısı

Toplam Tıbbi Atık

Miktarı Mevcut

durum

Planlanan Bertaraf Yöntemi

Projenin Durumu

İşletmeye Geçiş Tarihi Kg/gün Kg/yıl

3002 4913 1793150

Özel çukurlarda kireçleyerek gömme

Sterilizasyon

Sterilizasyon Tesisi

Uygulama projesi

yapılmaktadır.

2010

Tablo 11: Eylem Planı Doğrultusunda Yapılacak Çalışmalar

(13)

12 KAYSERİ

Raporda Kayseri Katı Atık Ana Planı’nda önerilen birlik yapısına göre Kayseri ili; Kayseri Güney ve Kayseri Kuzey olarak ikiye ayrılmıştır. Bu bölgelerin kapsadığı yerleşim birimleri, nüfusları ve atık miktarları aşağıda verilmiştir. Ayrıca Tablo 12’de tıbbi atık miktarları ve Tablo 13’de ise Eylem Planı Doğrultusunda Yapılacak Çalışmalar gösterilmiştir.

Kayseri Güney

Kapsadığı yerleşim birimleri : İncesu, Yeşilhisar, Hacılar, Talas, Tomarza, Yahyalı, Kocasinan, Melikgazi, Develi

Nüfus : 1.019.406

Atık Miktarı : 349.758 ton/yıl; 0,94 kg/kişi-gün

Kayseri Kuzey

Kapsadığı yerleşim birimleri : Felahiye, Özvatan, Sarıoğlan, Bünyan, Akkışla, Pınarbaşı, Sarız

Nüfus : 105.206

Atık Miktarı : 36.096 ton/yıl ; 0,94 kg/kişi-gün

Tablo 12: Tıbbi Atıklar Fiili

Yatak Sayısı

Toplam Tıbbi Atık

Miktarı Mevcut

durum

Planlanan Bertaraf Yöntemi

Projenin Durumu

İşletmeye Geçiş Tarihi Kg/gün Kg/yıl

2966 4712 1719919

Özel çukurlarda kireçleyerek gömme

Sterilizasyon

Aralık 2006’da Belediye çöp transfer istasyonunda sterilizasyon tesisi inşaatına başlanmıştır.

2007’de bitirilmesi planlanmaktadır.

2008

(14)

13 Tablo 13: Eylem Planı Doğrultusunda Yapılacak Çalışmalar

KAHRAMANMARAŞ

Raporda Kahramanmaraş Katı Atık Ana Planı’nda önerilen birlik yapısına göre Kahramanmaraş ili; Kahramanmaraş Güney ve Kahramanmaraş Kuzey olarak ikiye ayrılmıştır. Bu bölgelerin kapsadığı yerleşim birimleri, nüfusları ve atık miktarları aşağıda verilmiştir. Ayrıca Tablo 14’de tıbbi atık miktarları ve Tablo 15’de ise Eylem Planı Doğrultusunda Yapılacak Çalışmalar gösterilmiştir.

Kahramanmaraş Güney

Kapsadığı yerleşim birimleri : Maraş M., Türkoğlu, Andırın, Pazarcık, Çağlayancerit

Nüfus : 664.877

Atık Miktarı : 218.412 ton/yıl ; 0,9 kg/kişi-gün

Kahramanmaraş Kuzey

Kapsadığı yerleşim birimleri : Afşin, Elbistan, Ekinözü, Nurhak, Göksun

Nüfus : 276.584

Atık Miktarı : 90.858 ton/yıl ; 0,9 kg/kişi-gün

(15)

14 Tablo 14: Tıbbi Atıklar

Fiili Yatak Sayısı

Toplam Tıbbi Atık

Miktarı Mevcut

durum

Planlanan Bertaraf Yöntemi

Projenin Durumu

İşletmeye Geçiş Tarihi Kg/gün Kg/yıl

1320 2058 751028

Özel çukurlarda kireçleyerek gömme

Katı Atık

depolama Sahası için ÇED

olumlu kararı alınmış olup Genelge doğrultusunda tıbbi atıklar da bertaraf edilecektir.

2012

Tablo 15: Eylem Planı Doğrultusunda Yapılacak Çalışmalar

MALATYA

Raporda Malatya Katı Atık Ana Planı’nda önerilen birlik yapısına göre Malatya ili sınırları kapsamındaki yerleşim birimleri, nüfusları ve atık miktarları aşağıda verilmiştir. Ayrıca Tablo 16’da Tıbbi atık miktarları ve Tablo 17’de ise Eylem planı doğrultusunda yapılacak çalışmalar gösterilmiştir.

(16)

15 Malatya

Kapsadığı yerleşim birimleri : Malatya M., Doğanşehir, Doğanyol, Yeşilyurt, Pötürge, Kale, Akçadağ, Battalgazi

Nüfus : 591.749

Atık Miktarı : 172.791 ton/yıl ; 0,8 kg/kişi-gün

Tablo 16: Tıbbi Atıklar Fiili

Yatak Sayısı

Toplam Tıbbi Atık

Miktarı Mevcut

durum

Planlanan Bertaraf Yöntemi

Projenin Durumu

İşletmeye Geçiş Tarihi Kg/gün Kg/yıl

2079 2892 1055448 Düzenli Depolama

Tablo 17: Eylem Planı Doğrultusunda Yapılacak Çalışmalar

(17)

16 ADANA

Raporda Adana Katı Atık Ana Planı’nda önerilen birlik yapısına göre Adana ili; Adana Güney ve Adana Kuzey olarak ikiye ayrılmıştır. Bu bölgelerin kapsadığı yerleşim birimleri, nüfusları ve atık miktarları aşağıda verilmiştir. Ayrıca Tablo 18’de Tıbbi atık miktarları ve Tablo 19’da ise Eylem planı doğrultusunda yapılacak çalışmalar gösterilmiştir.

Adana Güney

Kapsadığı yerleşim birimleri : Seyhan, Yüreğir, Yumurtalık, Ceyhan, İmamoğlu, Pozantı, Karaisali

Nüfus : 1.766.294

Atık Miktarı : 606.015 ton/yıl ; 0,94 kg/kişi-gün

Adana Kuzey

Kapsadığı yerleşim birimleri : Tufanbeyli, Saimbeyli, Feke, Aladağ, Kozan

Nüfus : 181.048

Atık Miktarı : 62.118 ton/yıl ; 0,94 kg/kişi-gün

Tablo 18: Tıbbi Atıklar Fiili

Yatak Sayısı

Toplam Tıbbi Atık

Miktarı Mevcut

durum

Planlanan Bertaraf Yöntemi

Projenin Durumu

İşletmeye Geçiş Tarihi Kg/gün Kg/yıl

4873 7714 2815593

Özel çukurlarda kireçleyerek gömme

Sterilizasyon

Katı Atık

Yönetimi projesi ile ilgili olarak ÇED süreci devam etmektedir.

Proje kapsamında tıbbi atık sterilizasyon tesisi

kurulacaktır.

2010

(18)

17 Tablo 19: Eylem Planı Doğrultusunda Yapılacak Çalışmalar

OSMANİYE

Raporda Osmaniye Katı Atık Ana Planı’nda önerilen birlik yapısına göre Osmaniye ili; sınırları kapsamındaki yerleşim birimleri, nüfusları ve atık miktarları aşağıda verilmiştir. Ayrıca Tablo 20’de Tıbbi atık miktarları ve Tablo 21’de ise Eylem planı doğrultusunda yapılacak çalışmalar gösterilmiştir.

Kapsadığı yerleşim birimleri : Osmaniye M., Bahçe, Düziçi, Hasanbeyli, Kadirli, Sumbaş, Toprakkale

Nüfus : 433.478

Atık Miktarı : 142.398 ton/yıl ; 0,9 kg/kişi-gün

Tablo 20: Tıbbi Atıklar Fiili

Yatak Sayısı

Toplam Tıbbi

Atık Miktarı Mevcut durum

Planlanan Bertaraf Yöntemi

Projenin Durumu

İşletmeye Geçiş Tarihi Kg/gün Kg/yıl

655 788 287.70

8

Özel çukurlarda kireçleyerek gömme

Sterilizasyon

Katı Atık Bertaraf Tesisi Projesi kapsamında sterilizasyon tesisi de yeralmaktadır.

2012

(19)

18 Tablo 21: Eylem Planı Doğrultusunda Yapılacak Çalışmalar

KİLİS

Raporda Kilis Katı Atık Ana Planı’nda önerilen birlik yapısına göre Kilis ili sınırları kapsamındaki yerleşim birimleri, nüfusları ve atık miktarları aşağıda verilmiştir. Ayrıca Tablo 22’de Tıbbi atık miktarları ve Tablo 23’de ise Eylem planı doğrultusunda yapılacak çalışmalar gösterilmiştir.

Kapsadığı yerleşim birimleri : Kilis M., Musabeyli, Elbeyli, Polateli(Şehitkamil), Şahinbey, İslahiye, Nurdağı, Oğuzeli, -(Gaziantep)

Nüfus : 1.459.239

Atık Miktarı : 500.665 ton/yıl ; 0,94 kg/kişi-gün

Tablo 22: Tıbbi Atıklar Fiili

Yatak Sayısı

Toplam Tıbbi Atık

Miktarı Mevcut

durum

Planlanan Bertaraf Yöntemi

Projenin Durumu

İşletmeye Geçiş Tarihi Kg/gün Kg/yıl

191 69654 Sterilizasyon

Uygulama Projesi

aşamasındadır.

2012

(20)

19 Tablo 23: Eylem Planı Doğrultusunda Yapılacak Çalışmalar

ADIYAMAN

Raporda Adıyaman Katı Atık Ana Planı’nda önerilen birlik yapısına göre Adıyaman ili sınırları kapsamındaki yerleşim birimleri, nüfusları ve atık miktarları aşağıda verilmiştir. Ayrıca Tablo 24’de Tıbbi atık miktarları ve Tablo 25’da ise Eylem planı doğrultusunda yapılacak çalışmalar gösterilmiştir.

Kapsadığı yerleşim birimleri : Adıyaman M., Besni, Çelikhan, Gölbaşı, Kahta, Samsat, Sincik, Tut, Gerger(A)

Nüfus : 544.707

Atık Miktarı : 159.054 ton/yıl ; 0,8 kg/kişi-gün

Tablo 24: Tıbbi Atıklar Fiili

Yatak Sayısı

Toplam Tıbbi

Atık Miktarı Mevcut durum

Planlanan Bertaraf Yöntemi

Projenin Durumu

İşletmeye Geçiş Tarihi Kg/gün Kg/yıl

705 971 354292

Özel çukurlarda kireçleyerek gömme

Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi Projesi

kapsamında, tıbbi atıklar projeye dahil edilmiştir.

Ancak yaklaşım belirtilmemiştir.

2012

(21)

20 Tablo 25: Eylem Planı Doğrultusunda Yapılacak Çalışmalar

ŞANLIURFA

Şanlıurfa Katı Atık ana planında Şanlıurfa ili kirlilik yapısı olarak; Şanlıurfa Batı ve Şanlıurfa Doğu olarak ikiye ayrılmıştır. Bu bölgelerin kapsadığı yerleşim birimleri, nüfusları ve atık miktarları aşağıda verilmiştir. Ayrıca Tablo 26’da Tıbbi atık miktarları ve Tablo 27’de ise Eylem planı doğrultusunda yapılacak çalışmalar gösterilmiştir.

Şanlıurfa Batı

Kapsadığı yerleşim birimleri : Şanlıurfa M., Halfeti, Birecik, Suruç, Bozova, Akçakale, Harran, Hilvan

Nüfus : 1.034.435

Atık Miktarı : 302.055 ton/yıl ; 0,8 kg/kişi-gün

Şanlıurfa Doğu

Kapsadığı yerleşim birimleri : Ceylanpınar, Siverek, Viranşehir

Nüfus : 398.174

Atık Miktarı : 116.267 ton/yıl ; 0,8 kg/kişi-gün

(22)

21 Tablo 26: Tıbbi Atıklar

Fiili Yatak Sayısı

Toplam Tıbbi

Atık Miktarı Mevcut durum

Planlanan Bertaraf Yöntemi

Projenin Durumu

İşletmeye Geçiş Tarihi Kg/gün Kg/yıl

1519 2236 816244

Özel çukurlarda kireçleyerek gömme

Sterilizas yon

Katı atık depolama sahası inşaatı bittikten sonra sterilizasyon tesisi

kurulucaktır.

2012

Tablo 27: Eylem Planı Doğrultusunda Yapılacak Çalışmalar

DİYARBAKIR

Raporda Diyarbakır Katı Atık Ana Planı’nda önerilen birlik yapısına göre Diyarbakır ili sınırları kapsamındaki yerleşim birimleri, nüfusları ve atık miktarları aşağıda verilmiştir. Ayrıca Tablo 28’de Tıbbi atık miktarları ve Tablo 29’da ise Eylem planı doğrultusunda yapılacak çalışmalar gösterilmiştir.

(23)

22 Kapsadığı yerleşim birimleri : Diyarbakır M., Çınar, hani, Kocaköy, Eğil, Dicle, Lice, Kulp, Hazro, Silvan, Bismil, Çüngüş(A), Çermik(A), Ergani (A)

Nüfus : 1.323.341

Atık Miktarı : 483.020 ton/yıl ; 1,0 kg/kişi-gün

Tablo 28: Tıbbi Atıklar Fiili

Yatak Sayısı

Toplam Tıbbi Atık

Miktarı Mevcut

durum

Planlanan Bertaraf Yöntemi

Projenin Durumu

İşletmeye Geçiş Tarihi Kg/gün Kg/yıl

2629 4063 1483119

Özel çukurlarda kireçleyerek gömme

Sterilizasyon

Katı Atık entegre tesisi planlama ve uygulama projeleri yapılmaktadır.

2012

Tablo 29: Eylem Planı Doğrultusunda Yapılacak Çalışmalar

(24)

23 2.2 Atık Miktarları

Bölgedeki atık miktarları genel olarak verilmiş ve tehlikeli atıklar için ayrı bir çalışma yapılmamıştır. Gaziantep Sanayi Odası tarafından hazırlatılan Atık Envanteri Raporu’nda Ek-1’de verilen hususlar sorgulanmıştır. İşletmelerde ortaya çıkan tehlikeli atıklar sanayicinin cevabına göre belirlenmiştir. Envanter Raporu’na göre tehlikeli atık çıkaran firma sayısı 37 olarak belirtilmiştir. Bu işletmelerde ortaya çıkan tehlikeli atık miktarı 46,127 ton/yıl olarak belirtilmiştir.

Tehlikeli atıklarının bulunduğunu belirten firmaların oranı % 7,4 olarak tesbit edilmiştir. Bu değerin sorgulanması gerekmektedir. Ayrıca bu kısım verilen firmalardan 22 tanesi tehlikeli atıkların atık yağ olduğunu belirtmiştir. 3 tane firma ise ambalaj atıklarının olduğunu belirtmiştir.

Bu firmalar istisna edilirse geriye 14 firma kalmaktadır. Ayrıca boyalı su ismiyle alınan bir tehlikeli atık türü de yoktur. Bu değerler Ek-2‘de görülmektedir. Özetle Sanayi Odası Envanter Raporu’nda belirlenen veriler ve bilgiler yeterli değildir.

Geçtiğimiz yıllarda Çevre Bakanlığı Türkiye’de “Sanayiden Kaynaklı Tehlikeli Atıkların Yönetimi”nin iyileştirilmesi ve “Katı atık Yakma Tesisleri” için 2 adet rapor hazırlatmıştır. Bu raporlardan aşağıdaki verilere ulaşmak mümkündür.

Gaziantep+ Kilis+ Adıyaman illerinde oluşabilecek tehlikeli atık miktarı 20.000 ton/yıl, bu illere Mersin ve Adana eklenmesi durumunda 50.000 ton/yıl, Ş.Urfa ve Diyarbakır eklenmesi durumunda 10.000 ton/yıl eklenmesi gerekir. Bu durum gerçekleşirse toplam tehlikeli atık miktarı 80.000 ton/yıl olabilir.

Ancak sadece Gaziantep Sanayicileri için planlama yapılırsa atık temininde de sorunlar yaşanabilir. Bu nedenle kurulması düşünülen “Entegre Katı Atık Bertaraf Tesisi” nin bölgesel olarak düşünülmesi önerilmektedir.

2.3 Maliyet

Katı Atık Yakma Tesisleri’nin maliyetleri bir fikir edinmek için Bakanlıkça hazırlanan raporlardan istifade edilerek aşağıda verilmiştir.

(25)

24 Tablo 30: Katı Atık Yakma Tesisleri için Yatırım Maliyeti (milyon TL) [3]

Birim Evsel Katı Atık yakma Tesisi Tehlikeli Atık Yakma Tesisi Kapasite 30 ton/saat (720 ton/gün) 10 ton/saat(240 ton/gün)

Bina ve Altyapı İnşaatı 65-75 70-85

Yakma ve Enerji Kazanma birimleri

115-130 70-80

Bacagazı, Atıksu, ve Katı Artık Arıtma/işleme

110-120 80-90

Tehlikeli atık için Ara Depolama

30-40

Elektroteknik Ekipman 30-35 30-35

Enerji Nakil Teknolojisi 30-35 30-35

Yardımcı Tesisler 6-8 6-8

Toplam 356-403 316-373

Ayrıca bazı Avrupa ülkeleri yakma ve depolama bedelleri atığın tonu başına verilmiştir (Tablo 31).

Tablo 31: Avrupa Ülkeleri Yakma ve Depolama Maliyetleri [3]

Avusturya Fransa İtalya Portekiz İspanya İsveç Yakma Bedeli

(€/ton)

103-168 60-98 78-120 20 (1999)

30-36 23-46 Düzenli Depolama

Bedeli (€/ton)

87-219 38-60 21-183 0 6-15 29-40

Beklenen Gelişme >87 >60 >21 20-56 (1999)

>15 86 (2000) Elektrik Satış Bedeli

(€/kWsa) Bilgi yok 0,033 0,14 0,045

(1999)

0,06 0,023

İşletme giderleri için İzmit Katı Atık Yakma Tesisi (İzaydaş)’nin giderleri aşağıda Tablo 33’de verilmiştir. Bu değerler, Türkiye için bir örnekleme yapmak için verilmiştir.

Tablo 33: İzaydaş A.Ş. gider tablosu [4]

Gider tipi US $ /yıl Teknik personel 1.658.125

Büro personeli 331.250

idari personel 423.750

Büro Giderleri 85.000

Kimyasal Sarfiyatı 207.500

Bakım Tamirat 64.375

Amortisman Giderleri 11.456.250

Toplam 14.226.250

(26)

25 2.4. Örnek Tesis

Ülkemizde ilk ve tek olarak Entegre Bertaraf Tesisi, “İZAYDAŞ” olduğundan kurulması düşünülen tesisin İzaydaş benzeri olması da istendiğinden İzaydaş’la ilgili özet bilgiler verilmiştir.

İzaydaş A.Ş.- İzmit, entegre projesi kapsamındaki tesisleri işletmek üzere 1996’da kurulmuş olup 1997’den beri atık kabul etmektedir. İzaydaş “İzmit Atık ve Atıkları Arıtma, Yakma ve Değerlendirme Anonim Şirketi” aşağıdaki tesislerin işletmeciliğini yapmaktadır.

- Klinik ve Tehlikeli Atık Yakma ve Enerji Üretim Tesisleri - Düzenli depolama Alanları

- Harfiyat Sahaları

- Tıbbi Atık Sterilizasyon Tesisleri - Biyogaz Tesisi İşletmeciliği

İzaydaş Yakma Tesisi proje parametreleri aşağıda verilmiştir;

Yakma Kapasitesi : 52500 ton/yıl (6150kg/sa) Katı Atıklar : 3750 ton/yıl

Sıvı Atıklar : 2400 ton/yıl

Isıl Değer : 85 GJ/sa

Elektrik Üretim : 5,2 MV

İzaydaş A.Ş. ana bölümleri aşağıdaki gibi olup iş akış şeması Şekil 7’de gösterilmiştir.

Ana Bölümler;

Ara Depolama Yakma

Buhar ve Enerji Üretimi Atık Gaz Arıtımı

Atıksu Arıtma Sistemi

Kül ve Cüruf Toplama Sistemi

(27)

26 Şekil 7: İzaydaş A.Ş. İş akış şeması [4]

İzaydaş, aynı zamanda, laboratuar, tehlikeli atık taşımacılığı ve danışmanlık hizmeti de vermektedir. İzaydaş Yakma Tesisi’nde endüstriden kaynaklanan yanabilir özelliğe sahip plastik atıklar, kullanılmış yağlar, ilaç ve kozmetik atıkları, petrokimya atıkları, pvc, solvent, boya atıkları, yapıştırıcı ve yapışkanlar, arıtma tesisi çamurları vb. tehlikeli atık ile klinik atıklar yakılarak bertaraf edilmektedir. Tesise kabul edilen “Tehlikeli Atıklar”ın beyanı, etiketlenmesi, taşınması ve bertarafı Çevre Bakanlığı’nın ilgili yönetmeliklerine göre yapılmaktadır. İzaydaş Tesisleri’ne patlayıcı maddeler, radyoaktif maddeler, mezbaha atıkaları, kadavra, akü ve piller kabul edilmemektedir.

Bertaraf edilecek atıklardan alınacak ücretlere bir örnek olmak üzere İzaydaş’ın 2012 fiyat listesi Tablo 34’ te verilmiştir. Ancak bu fiyat listesi müşterinin sürekliliğine ve atık miktarına göre değişebilmektedir.

(28)

27 Tablo 34 : İzaydaş Fiyat listesi (2012) [4]

3. SONUÇ

Gaziantep Sanayi Odası (GSO) tarafından yapılması düşünülen “Entegre Katı Atık Bertaraf Tesisi’nin yapılabilirliği Türkiye genelinde ve Gaziantep özelinde değerlendirilmiştir.

Değerlendirmede Çevre Bakanlığı’nın yaptırdığı ve yaptığı çalışmalardan yararlanılmıştır.

3.1. Tesisin Konumu

Tesisin kurulacağı yere karar verebilmek için nerelerden atık kabul edileceğinin bilinmesi gerekmektedir. Ayrıca bölgede kurulacak veya kurulması muhtemel katı atık tesisinin yerinin de bilinmesine ihtiyaç vardır. Çevre Bakanlığı tarafından Entegre bertaraf tesislerinin bölgesel

(29)

28 planlamaya göre kurulacağı yerler ve durumları belirlenmiştir. “Atık Yönetimi Eylem Planı (2008- 2012)” raporun İzaydaş’ın dışında 5 adet bertaraf tesisi öngörülmüştür. Bunlardan bir tanesini Tarsus’ta kurulması planlanırken bölge sakinlerinin itirazları üzerine durum mahkemeye intikal etmiştir. Bu tesis, Kayseri, Kahramanmaraş, Gaziantep, Kilis, Hatay, Adana, Osmaniye, ve Mersin illerini kapsamaktadır. Buraya kurulacak tesis hayata geçerse Gaziantep’te böyle bir tesisin kurulmasına gerek yoktur. Ancak Bakanlık mahkemeyi kaybederse tesisi yeri Gaziantep’e kaydırılabilir. Bu durumda Malatya, Adıyaman, ve Şanlıurfa illerinin de projeye dahil edilmesi gerekir. Tesisin yerinin sanayi tesislerine yakın olması önerilmektedir. Kurulacak tesisin yeri, atık kabul edilecek birimlere karar verildikten sonra belirlenmelidir. Atık kabul edilecek iller ve sanayi kuruluşları belirlendikten sonra kapasite ortaya çıkacaktır. Yıllık yakılması gereken atık miktarının 40000-50000 ton veya daha fazla olmasının maliyetler açısından daha fizıbıl olacağı hususunda genel bir kanaat mevcuttur.

3.2. Tesis Yönetimi ve İşleyişi

Bu konuda İzaydaş uygulaması iyi bir örnek olabilir. Kurulması planlanan tesis için bir birlik ve iştiraklerin oluşturulması uygun olacaktır. Büyükşehir Belediyesi ve /veya Belediye Birlikleri ve Sanayi Odasının iştirakleri ile kurulacak anonim şirket, işletme ve hatta kuruluş için ideal bir çözüm olabilir. Tesise kabul edilecek ve kabul edilemeyecek atıklar İzaydaş örneğindeki gibi olabilir.

Netice olarak, böyle bir tesisin kurulmasına karar vermeden önce bölgedeki atık envanterinin çıkarılması, illerdeki mevcut katı atık bertaraf projelerinin ve gerçekleşme aşamalarının araştırılması gerekmektedir.

Ayrıca tesise kabul edilmesi düşünülen atıkların hem depolama için hem de yakma için atık karakterizasyonunun bilinmesi hem de yanabilir atıklarla kalorifik değerlerinin bilinmesine ihtiyaç vardır.

Burada açıklanan hususlar belirlendikten sonra tesisin yapılıp yapılmamasına sıhhatli bir karar verilebilir.

(30)

29 KAYNAKLAR:

[1] Life Hawaman Projesi: “Türkiye’de Sanayi’den Kaynaklanan Tehlikeli Atıkların Yönetiminin İyileştirilmesi Life06TCY/TR/000292.2009

[2] T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü Atık Yönetimi Eylem Planı (2008-2012)

[3] Katı Atık Yakma Tesisleri için Teknoloji ve Yer seçimi Teknik Fizibilite Raporu, DVH Consultants, BV, R&R Bilimsel Teknik Hizmetler

[4] İzaydaş Tanıtım Kitapçığı ve ŞahsiGörüşme

(31)

30

GAZİANTEP SANAYİ ODASI

ADRES

İSTASYON CADDESİ NO:2 KAT:4 ŞAHİNBEY/GAZİANTEP

TELEFON 0342 221 09 00

FAKS 0342 230 16 82

URL

www.gso.org.tr

E-MAIL gso@gso.org.tr

İpekyolu Kalkınma Ajansı Mali Destek Programları kapsamında hazırlanan bu yayının içeriği İpekyolu Kalkınma Ajansı ve/veya T.C. Kalkınma Bakanlığı’nın görüşlerini yansıtmamakta olup, içerik ile ilgili tek sorumluluk Gaziantep Sanayi Odası’na aittir.

Referanslar

Benzer Belgeler

Konya atık su arıtma tesisi örneği ele alınarak gelen atık suyun toplam kjeldahl azotu (TKN), toplam fosfor (TP), kimyasal oksijen ihtiyacı (KOİ), pH parametrelerine

Ulaş Başar GEZGİN 1 Abstract: The notion of ‘creative industries’ usually coupled with implicit or explicit neo-liberal discourse is rarely criticized on the basis

Önceki dört krizde izlenen ölçütlere göre, “sermaye hareketlerinin kriz takvimi” Mart 2018’de başlamış görünüyor: Bu ayda,hem yabancı, hem toplam sermaye

Müzm.'iı .e nâd iltihabı casa bat (ak ciğer boruları) — Beherinden üçer dirhem sakız, çam sakızı, beyaz günlük, afyon, zağferan (safran), zamkı arabi

P r o je ­ nin ana ilkeleri, saray eteklerinden geçen demir ve karayolunun da kaldırılma­ sını, sarayın tümüyle eski k onum una getirilm esin i

Temel beslenme ve besin tercihi bilgi düzeyleri; ameliyat olan, zayıflama ilacı kullanan ve diyet yapan gruplar arasında karşılaştırıldığında, bilgi düzeyi ortanca

cereus’a ba¤l› bir endoftalmi olgusunu erken dö- nemde intravitreal klindamisin fosfat ve gentamisin sülfatla tedavi ettiklerini ve görme keskinli¤ini 20/60

Evsel katı atıkların ve zararlı atık kapsamına girmeyen arıtma çamurları katı atık depo alanlarında depolanabilir. Ancak bu amaçla inşa edilen depolara