SORU : Bireysel Emeklilik Sistemi nasıl işlemektedir?

(1)

Bireysel Emeklilik Sistemi

Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu 7 Ekim 2001

tarihinde yürürlüğe girmiştir. Yapılan mevzuat çalışmaları ile sistemin etkili bir biçimde uygulanabilmesini teminen gerekli olan idari ve hukuki

çerçeve çizilmiş ve 27 Ekim 2003 tarihinde emeklilik şirketleri faaliyete geçmiştir.

 Kişilerin yaşlılıklarında veya çalışamaz duruma geldiklerinde ek bir gelir elde etmeye dönük,

 Katkılar her bir ferdin, bireysel olarak açılacak hesaplarda takip edildiği,

 Yatırım meblağın ve yatırım şeklinin, katılımcının kendisinin tercihlerine göre seçtiği,

 Kamu emeklilik sistemlerini tamamlayıcı nitelikte, ama zorunlu kamu sigortalarından bağımsız,

 Özel emeklilik şirketleri tarafından yönetilen,

 Zorunlu/Gönüllü katılıma dayalı, bir tasarruf sistemidir.

 Kişinin herhangi bir sosyal güvenlik sistemine kayıtlı olması veya olmaması sisteme katılımda önemi yoktur.

 Emeklilik sisteminin herhangi bir sağlık hizmeti yoktur.

(2)

SORU : Bireysel Emeklilik Sistemi nasıl işlemektedir?



Emeklilik şirketi sisteme girmek isteyen katılımcının, ortalama gelir düzeyini, risk profilini, önceliklerini,

ihtiyaçlarını ve emeklilik dönemindeki beklentilerini göz önüne alarak katılımcıya en uygun planı hazırlar.

Katılımcının planı kabul etmesi durumunda, emeklilik sözleşmesi başvuru formunu doldurup, imzalayarak ilk katkı payını öder. Böylece emeklilik şirketi ile katılımcı arasında emeklilik sözleşmesi yürürlüğe girmiş olur.

Sözleşmenin yürürlüğe girmesinden sonra, katılımcı adına bireysel emeklilik hesabı açılır. Katılımcının

bireysel emeklilik sisteminde bulunduğu sürece, ödediği katkı payları ve getirileri, emeklilik şirketini değiştirse bile, aynı hesapta takip edilir. Katkı payları, seçilen emeklilik planında belirlenmiş, emeklilik yatırım

fonlarında, portföy yöneticisi tarafından değerlendirilir.

(3)

BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNİN İŞLEYİŞİ

Bireysel Emeklilik Sistemini altı aşamada inceleyebiliriz.

 Bireysel veya Grup Katılımı

 Gider ve Kesintiler

 Katkıların Yatırıma Yönlendirilmesi

 Emeklilik veya Emekliliğe Hak Kazanmadan Ayrılma

 Denetim ne Gözetim

 Vergi ve Devlet Katkısı

(4)

İ) BİREYSEL veya GRUP KATILIMI

Medeni haklarını kullanma ehliyetine haiz her kişi, bireysel emeklilik şirketi ile sözleşme imzalamak şartıyla, bireysel emeklilik sistemine katılabilir.

Katılımcı giriş bilgi formunu ve teklif formunu doldurarak imzalar.

İmzalı formların birer örneği katılımcıya verilir.

1 Ocak 2017 Tarihi itibariyle 45 yaş altı tüm çalışanlar işveren üzerinden sisteme katılma zorunluluğu getirilmiştir.

Emeklilik sözleşmesi, katılımcının sisteme girmesine, sistemden

ayrılmasına, emekli olmasına, katkıların ödenmesine, bu katkıların bireysel emeklilik hesaplarında izlenmesine, fonlarda yatırıma yönlendirilmesine ve katılımcı lehdarına yapılacak ödemelere ilişkin esaslar ile tarafların diğer hak ve yükümlülüklerini düzenleyen, esas olarak katılımcı ve şirketin taraf olarak yer aldığı bir sözleşmedir. Emeklilik sözleşmesinin şekil ve şartları, müsteşarlık tarafından belirlenir.

Türkiye’de yaşayan yabancıların katılabileceği gibi, yurt dışında yaşayan vatandaşlarımızda katılabilir. Emeklilik şirketi olarak bu sisteme katılım olsa bile hesaplar bireysel bazda takip edilir. Her bir katılımcı için ayrı hesap açılır. İşveren katkıları da bireysel hesaplara yönlendirilir.

Sosyal Güvenlik Sistemi ile hiçbir bağı yoktur.

(5)

İ) BİREYSEL veya GRUP KATILIMI

Emeklilik sözleşmesi bireysel veya grup emeklilik

sözleşmesi olarak yapılabilir. Grup emeklilik sözleşmesi, gruba bağlı bireysel veya işveren grup emeklilik

sözleşmesi olarak düzenlenir.



Bireysel emeklilik sözleşmesi: Bireysel emeklilik planına bağlı olarak şirket ile katılımcının taraf olarak yer aldığı bir sözleşmedir.



Gruba bağlı bireysel emeklilik sözleşmesi: Grup emeklilik planına bağlı olarak şirket ile katılımcının taraf olarak yer aldığı bir sözleşmedir.



İşveren grup emeklilik sözleşmesi: Bir istihdam

ilişkisine dayalı olarak veya katılımcı lehine bir sponsor kuruluş ile şirket arasında imzalanan ve katılımcı adına sponsor kuruluş tarafından katkı payı ödenen bir

sözleşmedir.

(6)

Hangi ödemeler işveren grup emeklilik sözleşmesi kapsamına girer?

Sponsor kuruluş tarafından bir işveren grup emeklilik sözleşmesine dayalı olarak çalışanının ad ve hesabına ödenen katkı payları ile dernek, vakıf, sandık veya tüzel kişiliği haiz bir meslek kuruluşu tarafından üyeleri

hesabına ödenen katkı payları işveren grup emeklilik sözleşmeleri kapsamında değerlendirilir.

Gruba bağlı bireysel emeklilik sözleşmesindeki haklar kim tarafından kullanılabilir?

Sözleşmeden kaynaklanan haklar kural olarak katılımcı

tarafından kullanılır. Sistemden ayrılma ve emeklilik hakkı

hariç diğer hakların katılımcı ad ve hesabına katkı payı

ödeyen kişiler tarafından kullanılması kararlaştırılabilir.

(7)

İşverenin adıma ödediği katkı paylarını hemen alabilir miyim? İşveren bu tutarı hak edebilmem için koşul koyabilir mi?

Sponsor kuruluş, ödediği katkı paylarına ilişkin birikimlerin çalışan ya da üye tarafından hak edilmesi için hak kazanma süresi belirleyebilir. Bu süre, katılımcının grup emeklilik sözleşmesine giriş tarihinden itibaren bir yıldan az yedi yıldan fazla olamaz.



Emeklilik sözleşmem ne zaman yürürlüğe girer?

Emeklilik sözleşmesi, emeklilik şirketi

tarafından reddedilmediği sürece, varsa blokaj

süresi tamamlandıktan sonra katkı payı olarak yapılan ilk ödemenin

şirket hesaplarına nakden intikal ettiği tarihte

yürürlüğe girer

^.



Birden fazla sözleşmem var. Eski olandan

ayrılmak istiyorum.

Emekliliğe hak

kazanmamı etkiler mi?

Evet, sonlandırılan

sözleşmeden kaynaklanan

sistemde geçirilen süre

kaybedilir. Sisteme giriş

tarihi, halen yürürlükte

olan en eski sözleşmeye

göre değiştirilir.

(8)

Emeklilik sözleşmesi:



Şirket tarafından reddedilmediği takdirde, varsa blokaj süresinin tamamlanmasını müteakip, katkı payı olarak yapılan ilk ödemenin şirket hesaplarına nakden intikal ettiği tarihte yürürlüğe girer.



Katılımcı, teklif formunun imzalanmasını veya

teklifin onaylanmasını müteakip 60 gün (2 ay)içinde cayma hakkına sahiptir.



Cayma bildiriminin şirkete ulaşmasını müteakip

verilen ödeme talimatları iptal ettirilir ve yapılan

tüm ödemeler, fon toplam gider kesintisi haricinde

hiçbir kesinti yapılmadan, varsa yatırım gelirleriyle

birlikte 10 iş günü içinde ödeyene iade edilir.

(9)

ii) GİDER veya KESİNTİLER

 Giriş Aidatı

 Yönetim Gideri

 Ara Verme Kesintisi

 Fon İşletim Gideri

(10)

iii) Katkıların Yatırıma Yönlendirilmesi

Mevzuat kapsamında tanımlı asgari katkı payı uygulaması

bulunmamaktadır. Emeklilik şirketi yatırılması belirli asgari katkı payı belirleyebilir. Ödenen katkı payları, şirket hesabına intikalini takip eden en geç ikinci iş gününde katılımcı adına yatırım hesabına

yönlendirmek zorundadır.

Emeklilik şirketi tarafından tahsil edilen katkı payları, varsa kesintiler yapıldıktan sonra emeklilik yatırım fonlarında değerlendirilir.

Katılımcı, birikiminin hangi fon veya fonlarda değerlendireceğine risk ve beklenti tercihine göre kendisi karar verir.

Herhangi bir fon dağılımı tercihinde bulunmayan katılımcıların birikimleri, dahil olduğu plan kapsamında sunulan standart fonda yatırıma yönlendirilir.

Fonlar uzman portföy yöneticileri tarafından yönetilir.

Sistemde katılımcılara herhangi bir getiri garantisi verilmemektedir.

(11)

Giriş Aidatı ve Kesintiler



01.01.2016 tarihinde yürürlüğe giren Yönetmelik ile

birlikte bireysel emeklilik sözleşmesinden yapılabilecek kesintiler değişmiştir. Bu kapsamda, sözleşmenin ilk 5 yılı içinde ve 6. yılından itibaren yapılabilecek olan

kesintilere ayrıca üst sınır getirilmiştir.

(12)

Giriş Aidatı ve Kesintiler

İlk 5 yıl içerisinde yapılabilecek kesintiler:

 Giriş aidatı ve yönetim gider kesintisi toplamı, sözleşmenin ilk 5 yılı süresince, her yıl için ilgili takvim yılı başında belirlenmiş ilk 6 ay için açıklanan aylık brüt asgari ücretin %8,5’ini aşamayacaktır.

Emeklilik, vefat, maluliyet gibi durumlar haricinde sözleşmenin 5 yılı dolmadan sonlandırılması durumunda; ilk 5 yıl içerisinde

alınabilecek olan ve ayrılma tarihine kadar tahsil edilmemiş olan tutar, bireysel emeklilik hesabından ertelenmiş giriş aidatı olarak indirilebilecektir.

Sözleşmenin ilk 5 yılından sonra sözleşme sonuna kadar giriş aidatı, yönetim gider kesintisi adı altında herhangi bir kesinti yapılmayacaktır.

(13)

YATIRIM ARAÇLARI:



Katılımcıların ödeyecekleri katkı payları emeklilik şirketlerinin kurmuş oldukları fonlarda değerlendirilecektir. Fon portföyüne alınabilecek para ve sermaye piyasası araçları şunlardır;



Vadeli mevduat ve katılma hesabı,



Borçlanma araçları, repo ve ters repo işlemleri ile ortaklık payları,



Kıymetli madenler, kıymetli madenlere ve gayrimenkule dayalı varlıklar,



Türev araç işlemleri ile varantlar,



Takasbank para piyasası işlemleri,



Yatırım fonu katılma payları,



Borsalarda gerçekleştirilen türev araç işlemlerinin nakit teminatları ve primleri,



Kira sertifikaları,



Kurulca belirlenen diğer yatırım araçları.

(14)

Katkı paylarımın fon dağılım oranlarını değiştirebilir miyim?

Bireysel emeklilik hesabındaki birikimin ve ödenen katkı paylarının fonlar arasındaki dağılım oranları veya tutarları, bir yılda azami altı kez

değiştirilebilir.



Katkı payı ödemeye ara verilmesi halinde

birikimler

değerlenmeye devam eder mi?

Katkı payı ödemeye ara verilmesi halinde de

birikimler; katılımcının seçmiş olduğu emeklilik yatırım fonlarında

değerlendirilmeye devam eder.

 Emeklilik şirketimi istediğim zaman

değiştirebilir miyim?

 Yeni bir emeklilik sözleşmesi kurulması durumunda birikimin başka bir şirkete

aktarılabilmesi için sözleşmenin yürürlük

tarihinden itibaren en az iki yıl süreyle şirkette kalması

gerekmektedir. Başka şirketten aktarımla kurulan sözleşmenin tekrar aktarılabilmesi için ise ilgili şirkette en az bir yıl

kalması gerekmektedir.

(15)

iv) Emeklilik ve Emekliliğe Hak Kazanmadan Ayrılma

Bireysel emeklilik sistemine katılım tamamen isteğe bağlı, gönüllü bir katılımdır. Sosyal güvenlik sisteminin bir alternatifi değil, tamamlayıcı bir unsurudur. Bu sistemin amacı, SGK (SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı) gibi zorunlu sosyal güvenlik sistemlerine tabi olan veya olmayan katılımcılara, emeklilik hakkı vererek, ek gelir sağlamaktır.

Katılımcı, sisteme giriş tarihinden itibaren en az 10 yıl sistemde bulunmak koşuluyla, 56 yaşını tamamladıktan sonra emekli olmaya hak kazanır.

Emekliliğe hak kazanan, katılımcı tercihine göre birikimlerini;

Toplu para: Birikimlerinin tamamını bir defada alıp sistemden ayrılabilirler.

Kısmen Toplu Para Kısmen Maaş: Birikimlerinin tümünü veya bir kısmını alarak kalanını programlı geri ödeme şeklinde emeklilik şirketlerinden

alabilirler.

Düzenli Maaş: Birikimlerinin tümü veya bir kısmını alarak kalanını yıllık gelir sigortasına aktarabilir ve yıllık gelir sigortası sözleşmesi çerçevesinde ömür boyu maaş şeklinde veya belirli bir süre boyunca maaş şeklinde almayı tercih edebilirler.

Talebin şirkete ulaşmasından itibaren on iş günü içinde yerine getirir.

(16)

v) Denetim ne Gözetim^ Bireysel emeklilik şirketinin, fonların ve portföy yöneticileri ile

saklayıcıların bu kanun kapsamındaki faaliyetleri en az yılda bir kez Müsteşarlık ve Kurul tarafından denetlenir. Emeklilik faaliyetleri ile sigortacılık faaliyetleri Müsteşarlığın denetimine tabidir. Şirketin fonlarına, portföy yöneticilerine ve saklayıcılara ilişkin hesap ve işlemleri ise Sermaye Piyasası Kurulu’n denetimine tabidir.

Denetimlere ilişkin raporlar, konularına göre Müsteşarlık veya

Sermaye Piyasası Kurul’u tarafından değerlendirilir ve sonuçlandırılır.

 Sigorta ile ilgili mevzuatlarda, daha önce sigorta şirketleri;

 Kurumsal yapı

 Kuruluş sırasında aranan nitelikler

 Faaliyet sırasında denetim

 Yerinde denetim

 Günlük gözetim ve denetim

 Bağımsız dış denetim

 Şirketin iç denetimi

 Aktüaryel denetim

(17)

v) Denetim ne Gözetim

Bireysel Emeklilik Sistemi ile ilave olarak:

 Bağımsız Dış Denetim

 Bireysel Emeklilik Danışma Kurulu

 Sermaye Piyasası Kurulu

 Takas ve Saklama Hizmeti

 Emeklilik Gözetim Merkezi

(18)

Vergi ve Devlet Katkısı



Katkı Payı: Katılımcı tarafından ödenen katkı paylarının

%25’i oranında devlet tarafından katılımcının emeklilik hesabına ödenen tutardır.



Bir katılımcının bir takvim yılı içinde alabileceği devlet katkısı tutarı, ilgili yıla ilişkin brüt asgari ücret tutarının

%25’ini geçemez. Limit hesabı katılımcı bazında yapılır.



1 Ocak 2013 tarihinden itibaren devlet katkısı hesaplaması yapılmaktadır.



Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan tüm katılımcılar belirlenen limit dahilinde devlet katkısından

faydalanabilirler.



İşveren tarafından katılımcı adına ödenen katkı paylarına devlet katkısı ödenmemektedir. İşverenler, ücretliler adına ödenen katkı payını Kanun’da belirlenen limit (ödendiği

ayda elde edilen ücretin %15’i ve yıllık olarak asgari ücretin

yıllık tutarı) dahilinde ticari kazançlarının tespitinde gider

olarak indirim konusu yapabilmektedir.

(19)

Emekliliğe hak kazanmadan sistemden ayrılabilir miyim?

Katılımcı bireysel emeklilik sisteminden istediği zaman ayrılabilir. Ancak bu durumda emekli olmanın getirdiği avantajlardan yararlanamayacaktır.



10 yıldan az süreyle katkı payı ödeyerek ayrılanlara yapılan ödemelerin ve hak edilen devlet katkısının içerdiği irat tutarı

%15



10 yıl süreyle katkı payı ödemiş olmakla birlikte emeklilik hakkı kazanmadan ayrılanlara yapılan ödemelerin ve hak edilen devlet katkısının içerdiği irat tutarı %10

