KAVRAM ÖĞRETİMİ
Kavramlar;
bireyin bir grup varlık, olay, fikir ve süreçleri
diğer gruplardan ayırt etmesini sağlar,
bireyin diğer grup, varlık, olay, fikir ve süreçlerle ilişkiler kurmasına yardım eder.
Kavram, benzer nesneleri, olayları, fikirleri, süreçleri gruplandırmada kullanılan bir
kategoridir.
Somut kavramlar Soyut kavramlar
Kavramların Özellikleri
Kavramlar;
Sözcüklerle ifade edilirler.
Sözcükler ve bileşik sözcüklerle adlandırılırlar.
Kavramların özellikleri:
Öğrenilebilirlik
Kullanılabilirlik
Açıklık
Genellik
Güçlülük
Kavram Öğretimi
Çocuğun sinir sisteminin olgunlaşması ve öğrenme yaşantıları geçirmesi gerekir.
Aynı düzeyde farklı kavramları öğrenme, farklı zamanlarda gerçekleşebilir.
Alt düzeyde kavram öğrenildikten sonra, üst düzeye doğru
ilerlenir.
Somut Düzey ve Tanıma Düzeyinde Kavram Öğretimi
Kavramın gerçek maddesi (kendisi), resmi ya da diğer temsilcileri sınıfa getirilmelidir.
Maddenin adı verilmeli, madde ile adı arasında ilişki kurulmalıdır.
Maddenin doğru tanınması ve adlandırılmasından sonra bilgilendirici dönüt verilmelidir.
Öğrencinin maddeyi tanıyıp tanımadığını belirlemek için madde daha sonra tekrar gösterilmelidir.
Gerekirse kavram, farklı kapsamlarda sunulmalıdır.
Sınıflamanın Başlangıç Düzeyinde Kavram Öğretimi
Öğrencilere kavramın en az iki farklı örneği ile çok kesin bir ya da iki örnek olmayanı verilmelidir.
Öğrencilerin örneklerle kavramın adını ilişkilendirmelerine yardım edilmelidir.
Öğrencilerin kavramın özelliklerinin, özellikle de aynı
düzlemde bulunanlar varsa, kavramı diğerlerinden ayıran bir ya da iki kritik özelliğini belirtmelerine yardım
edilmelidir.
Öğrencilerin kavramı tanımalarına yardım edilmelidir.
Öğrencilere, kavramın yeni örneklerini ve örnek
olmayanlarını vererek onlar, kavramı farklı durumlarda tanımaya ve sınıflamaya yönlendirilmelidir.
Öğrencilere bilgilendirici dönüt verilmelidir.
Gelişmiş Sınıflama ve Soyut Düzeyde Kavram Öğretimi
Öğrenciler kavram öğrenmeye hazırlanmalıdır.
Öğrencilere kavram ile ilgili örnekleri ve örnek olmayanları sunulmalıdır.
Öğrencilerin örnekleri ve örnek olmayanları
tanımaları için strateji geliştirmelerine yardım edilmelidir.
Öğrencilerin kavramların adını ve özelliklerini
kazanmaları sağlanmalıdır.
Öğrencilerin kavramları tam olarak anlamaları sağlanmalıdır.
Öğrencilerin kavramları kullanmaları sağlanmalıdır.
Öğrencilere dönüt sağlanmalıdır.
Kural-örnek kavram öğretme stratejisi
İlkeler, Genellemeler, Akademik Kurallar ve Öğretimi
İlke
Genellemeler
Akademik Kural
Anlamlı örnekler kullanılmalı
Örneklerle ön koşul öğrenmelerin hatırlanması ya da anlaşılması sağlanmalı
Somut olarak kavramlar arası ilişkilerin görülmesi sağlanmalı
Yeni problem durumu verilerek ilkenin bu problem durumu için kullanılması sağlanmalı
Öğrenmelerle ilgili dönüt verilmeli.
Kaynaklar:
Banks, J.A. and C. A. McGee Banks (with contributions by Ambrose A. Clegg, Jr.). (1998). Teaching strategies for the social studies:
decision-making and citizen action (fifth edition). New York: Longman.
Benscoter, D. and G. Harris (2002). Social studies activities kids can't resist!: 40 sensational activities for the topics you teach. New York: Scholastic Professional Books.
Jarolimek, J. (1990). Social studies in elementary education (8th edition). New York: McMillan.
Michaelis, J. U. and J. Garcia. (2000). Social studies for children: a guide to basic instruction (12th edition). Boston: Allyn and Bacon.
Parker, W. C. (2011). Social studies in elementary education (14th edition). USA: Pearson Prentice Hall.
Parker, W. C. and J. Jarolimek (1997). Social studies in elementary education. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
Savage, T. V. and D.G. Armstrong. (2007). Effective teaching in elementary social studies (6th edition). London: Prentice-Hall International.
Seefeldt, C. and A. Galper (2005). Active experiences for active children: social studies(second edition). USA: Pearson Prentice Hall.
Welton, D. A. (2004). Children and their world strategies for teaching social studies (8th edition). Wadsworth Publishing.
Sunal, Cynthia S. and M. E. Haas (2010). Social studies for the elementary and middle grades: a constructivist approach (4th edition).
Boston: Allyn & Bacon.
Bilen, M. (2014). Plandan Uygulamaya Öğretim (8. Baskı). Ankara: Yargı Yayınevi.
Binbaşıoğlu, C. (2003). Hayat Bilgisi Öğretimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Demirel, Ö. (2017). Eğitimde Program Geliştirme: Kuramdan Uygulamaya (25. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Demirel, Ö. (Edt.) (2015). Eğitimde Yeni Yönelimler (6. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Gözütok, D. (2011). Öğretim İlke ve Yöntemleri (3. baskı). Ankara: Ekinoks Yayınevi.
Güleryüz, H. (2008). Hayat Bilgisi Öğretimi ve Programı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Gültekin, M. (Edt.) (2015). Hayat Bilgisi Öğretimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Kabapınar, Y. (2016). Kuramdan Uygulamaya Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi (5. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Nas, R. (2006). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi (Program, Yöntem ve Etkinlikler (3. Baskı). Bursa: Ezgi Kitabevi.
Senemoğlu, N. (2018). Gelişim Öğrenme ve Öğretim: Kuramdan Uygulamaya (25. Baskı). Ankara: Yargı Yayınevi.
Sönmez, V. (2010). Hayat Bilgisi Öğretimi ve Öğretmen Kılavuzu (7. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
Şimşek, S. (2014). Sınıf Öğretmenleri ve Adayları İçin Hayat Bilgisi Öğretimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
Tay, B. (Edt.) (2009). Hayat Bilgisi Öğretimi. Ankara: Maya Akademi Yayıncılık.
Öztürk, C. (Edt.) (2005). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi: Yapılandırmacı Bir Yaklaşım. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
