Hemşirelikte Yasa ve Yönetmelikler

(1)

Hemşirelikte Yasa ve Yönetmelikler

Öğretim Görevlisi

Meltem ÖZDUYAN KILIÇ

(2)

(3)

• Bu sosyal ilişkilerin tâbi olduğu düzen, sosyal düzen olarak ifade edilmektedir.

• Genel kabul gören yaklaşıma göre sosyal

düzen kuralları; din kuralları, ahlak kuralları,

görgü kuralları ve hukuk kuralları şeklinde

sınıflandırılmaktadır.

(4)

Hukuk

• Hukuk kuralları en önemli sosyal kurallardır.

• Hukuk kuralları kişilerin dışa yansıyan

ilişkilerini düzenlediği gibi toplum yaşamını

düzenlemek, huzuru ve barışı sağlamak,

dayanışmayı gerçekleştirmek gibi

fonksiyonları yerine getirir.

(5)

Hukuk

• Hukuk kurallarının temel özellikleri:

– Genel olması – Soyut olması – Emir vermesi

– Yaptırım içermesi

(6)

Hukuk

• Hukuk kuralları, belirli bir toplumsal-kültürel çevre içinde şekillense de bu kuralları yapan irade, siyasal iktidarın / devletin iradesidir; ayrıca, diğer sosyal düzen kurallarından farklı olarak, hukuk kurallarına uyulmaması hâlinde devlet (kamu) gücüyle desteklenen maddi yaptırımla karşılaşılır.

(7)

Hukukun Kaynakları

• Anayasa

• Kanun

• Kanun Hükmünde Kararname/

Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi

• Yönetmelik

• Uluslararası sözleşme

(8)

Hukukun Kaynakları

• Anayasa : Anayasa, devletin temel yapısını, kişilerin hak ve ödevlerini, devlet organlarını ve bu organların işleyişini düzenleyen esas ve kurallar bütünüdür.

• Anayasa en genel, en soyut ve en güçlü hukuk kurallarından oluşur.

• Anayasa hükümleri yasama, yürütme ve yargı

organları ile idare makamlarını; diğer kişi ve

kuruluşları bağlar.

(9)

Hukukun Kaynakları

• Anayasa : Türkiye Cumhuriyeti’nde 1921,

1924, 1961 ve 1982 Anayasa’ları olmak üzere

toplam dört Anayasa uygulanmıştır -12 Eylül

2010 tarihinde gerçekleştirilen halk oylaması

ile yapılan değişiklikle Anayasa’nın çeşitli

maddeleri değiştirilmiştir. -

(10)

Hukukun Kaynakları

• Kanun: Yetkili organ tarafından yazılı olarak

çıkarılan, genel, sürekli ve soyut hukuk kuralıdır.

• Kanunu çıkarmaya yetkili organ ülkenin yönetim biçimine göre değişir.

• Ülkemizde olduğu gibi parlamenter sistemlerde bu organ meclistir.

(11)

Hukukun Kaynakları

• Kanun: Kanunlar yürürlükten kaldırılmadıkları sürece sürekli bir biçimde uygulanırlar.

• Öte yandan kanunlar belirli bir durum ya da olayı değil, olması muhtemel soyut durumları düzenler; somut olay ortaya çıktığında soyut kural somut olaya uygulanır.

(12)

Hukukun Kaynakları

• Kanun: Kanun teklif etmeye milletvekilleri yetkilidir.

• Türkiye Büyük Millet Meclisi, yapacağı seçimler dahil bütün işlerinde üye tamsayısının en az üçte biri ile toplanır.

• Türkiye Büyük Millet Meclisi, Anayasa’da başkaca bir hüküm yoksa toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar verir; ancak karar yeter sayısı hiçbir şekilde üye tamsayısının dörtte birinin bir fazlasından az olamaz.

(13)

Hukukun Kaynakları

• Kanun: Türkiye Büyük Millet Meclisi, geri gönderilen kanunu üye tam sayısının salt çoğunluğu ile aynen kabul ederse, kanun Cumhurbaşkanınca yayımlanır; Meclis, geri gönderilen kanunda yeni bir değişiklik yaparsa, Cumhurbaşkanı değiştirilen kanunu tekrar Meclise geri gönderebilir.

(14)

Hukukun Kaynakları

• Kanun Hükmünde Kararname/ Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi: Yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı tarafından, Anayasa’ya ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir . Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir.

Anayasa’nın ikinci kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevleriyle dördüncü bölümde yer alan siyasi haklar ve ödevler Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlenemez.

(15)

Hukukun Kaynakları

• Yönetmelik: Cumhurbaşkanı, bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilirler.

• Hangi yönetmeliklerin Resmi Gazetede yayımlanacağı kanunda belirtilir.

• Yönetmelikler, yayımdan sonraki bir tarih belirlenmemişse Resmi Gazetede yayımlandıkları gün yürürlüğe girer.

(16)

Hukukun Kaynakları

• Uluslararası sözleşme: Uluslararası anlaşmalar, iki veya daha fazla devlet tarafından akdedilmiş olan ve TBMM’nin kabulünün ardından Cumhurbaşkanınca onaylanıp Resmî Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren bağlayıcı hukuk kurallarıdır.

• Bir uluslararası anlaşmanın geçerlik ve bağlayıcılık kazanabilmesi TBMM’nin sözleşmenin onaylanmasını bir kanunla uygun bulmasına, Cumhurbaşkanının onayına ve Resmî Gazete’de yayınlamasına bağlıdır.

• Bu süreci geçen uluslararası anlaşmalar, kanun niteliğini taşır.

(17)

Hukukun Kaynakları

• Uluslararası sözleşme: Bazı uluslararası anlaşmaların onaylanması için kanunla uygun bulunmasına gerek yoktur.

• Anayasa’nın 90’ıncı maddesinin ikinci fıkrasına göre ekonomik, ticari veya teknik ilişkileri düzenleyen ve süresi bir yılı aşmayan anlaşmalar, devlet maliyesi bakımından bir yüklenme getirmemek, kişi hâllerine ve Türklerin yabancı memleketler-deki mülkiyet haklarına dokunmamak şartıyla yayımlanma ile yürürlüğe konabilir.

• Bu takdirde bu anlaşmalar, yayımlarından başlayarak iki ay içinde Türkiye Büyük Millet Meclisinin bilgisine sunulur.

(18)

Hukukun Kaynakları

• Uluslararası sözleşme: Anayasa’da 2004

yılında yapılan bir değişiklikle temel hak ve

özgürlüklere ilişkin uluslararası anlaşma

hükümleriyle kanunların aynı konudaki

hükümleri arasında uyuşmazlık çıkması

hâlinde uluslararası anlaşma hükümlerinin

uygulanacağı belirtilmiştir.

(19)

NEDEN YASAL DÜZENLEMELERE

GEREKSINIM VAR?

(20)

Mesleksel Açıdan Yasal Düzenleme

• Mesleklerin var olması

• Bir kimlik kazanması

• Bütünlüğünü koruması

• Faaliyetlerini düzenli bir şekilde yerine

getirmesi için bazı yasal düzenlemelere

gereksinim vardır.

(21)

Hemşirelikteki Yasal Düzenlemeler

• Mesleğe kabul edilecek adayların kabulünde kullanılacak ölçütlerin belirlenmesinde

• Hemşirelerin yeteneklerini biçimlendirmek üzere eğitsel standartların belirlenmesinde

• Mezunların resmi kayıtlara geçmesi ve

yetkilendirilmesi sürecine ve ölçütlerine

(22)

Hemşirelikteki Yasal Düzenlemeler

• Hemşirelik personelinin iş tanımları ve iş unvanlarına göre sınıflandırılmasına

• Sağlık iş yasalarına

• İş değerleme sistemlerine, ücretleme ve

performans değerlendirmeye yer verir.

(23)

(24)

(25)

(26)

(27)

•

http://www.turkhemsirelerdernegi.org.tr /tr/yasa-ve-yonetmelikler.aspx

(28)

Hemşirelikte Yasal Düzenlemeler Hemşirelik Yasasının Yeniden

Düzenlenmesi (2007)

(29)

Hemşirelikte Yasal Düzenlemeler

Hemşirelik Yasasının Yeniden Düzenlenmesi (2007)

• Madde 1: Türkiye’de üniversitelerin hemşirelik ile ilgili lisans eğitimi veren fakülte ve yüksek okullarından mezun olan ve diplomaları Sağlık Bakanlığınca tescil edilenler ile öğrenimlerini yurt dışında hemşirelik ile ilgili, Devlet tarafından tanınan bir okulda tamamlayarak denklikleri onaylanan ve diplomaları Sağlık Bakanlığınca tescil edilenlere Hemşire unvanı verilir.

• Bu kanunun yürürlüğe girmesinden evvel usulüne göre hemşirelik sınıfına alınmış olanlar sanatlarını yapmaya ve hemşire unvanını kullanmaya devam ederler.

(30)

Hemşirelikte Yasal Düzenlemeler

• Madde 3: Türkiye’de hemşirelik mesleğini bu Kanun hükümleri dahilinde hemşire unvanı

kazanmış Türk vatandaşı hemşirelerden başka

kimse yapamaz.

(31)

Hemşirelikte Yasal Düzenlemeler

• Madde 4 - Hemşireler; tabip tarafından acil haller dışında yazılı olarak verilen tedavileri uygulamak, her ortamda bireyin, ailenin ve toplumun hemşirelik girişimleri ile karşılanabilecek sağlıkla ilgili ihtiyaçlarını belirlemek ve hemşirelik tanılama süreci kapsamında belirlenen ihtiyaçlar çerçevesinde hemşirelik bakımını planlamak, uygulamak, denetlemek ve değerlendirmekle görevli ve yetkili sağlık personelidir…..

(32)

Hemşirelikte Yasal Düzenlemeler

• Madde 8 - Lisans mezunu hemşireler meslekleriyle ilgili lisansüstü eğitim alarak uzmanlaştıktan ve diplomaları Sağlık Bakanlığınca tescil edildikten sonra uzman

hemşire olarak çalışırlar.

Hemşireler meslekleri ile ilgili olan özellik arz eden birim ve alanlarda belirlenecek esaslar çerçevesinde yetki belgesi alırlar. Yetki belgesi alınacak eğitim programlarının düzenlenmesi, uygulanması, koordinasyonu, belgelendirme ve tescili ile kredilendirme ve yetki belgelerinin iptali gibi hususlar, Sağlık Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir

(33)

Hemşirelikte Yasal Düzenlemeler

• Madde 9 - Hemşirelikle ilgili yönetim

görevlerinde lisans ve lisansüstü eğitime sahip

hemşirelerin rüçhan (üstünlük, öncelik) hakları

vardır.

(34)

Hemşirelikte Yasal Düzenlemeler

Hemşirelik Yönetmeliği (2010)

(35)

Hemşirelikte Yasal Düzenlemeler

Hemşirelik Yönetmeliği (2010)

• MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;

• a) Bakanlık: Sağlık Bakanlığını,

• b) Hemşire: 6283 sayılı Hemşirelik Kanununa göre hemşirelik mesleğini icra etmeye yetkili sağlık personelini,

• c) Hemşirelik tanılama süreci: Bireyin muhtemel veya mevcut sağlık sorununa yönelik olarak, hemşirelik hizmetleri çerçevesinde bakıma en uygun yaklaşımı belirlemeyi mümkün kılan durum değerlendirmesini,

(36)

Hemşirelikte Yasal Düzenlemeler

• ç) Kanun: 25/2/1954 tarihli ve 6283 sayılı Hemşirelik Kanununu,

• d) Başhemşire: Kurum ve kuruluşlarda hemşirelik hizmetlerini en üst düzeyde temsil eden hemşireyi,

• e) Uzman hemşire: Mesleğiyle ilgili lisansüstü eğitim alarak uzmanlaşan ve diploması Bakanlıkça tescil edilen hemşireyi,

• f) Yetki belgesi: Hemşirelerin meslekleriyle ilgili özellik arz eden birim ve alanlarda ilgili mevzuatında düzenlenen hizmet içi eğitim çalışmaları neticesinde Bakanlıkça tanzim olunan belgeyi ifade eder.

(37)

Hemşirelikte Yasal Düzenlemeler

Hemşirelik hizmetlerinin kapsamı

• MADDE 5 – (1) Hemşirelik hizmetleri aşağıdaki hususları kapsar:

• a) Birey, aile, grup ve toplumun sağlığının geliştirilmesi, korunması, hastalık durumunda iyileştirilmesi ve yaşam kalitesinin artırılması amacıyla hemşirenin yerine getirdiği bakım verme, hekimce hazırlanan tıbbî tanı ve tedavi planının oluşturulması ve uygulanması, güvenli ve sağlıklı bir çevre oluşturma, eğitim, danışmanlık, araştırma, yönetim, kalite geliştirme, işbirliği yapma ve iletişimi sağlama rolleri,

(38)

Hemşirelikte Yasal Düzenlemeler

• b) Mesleki eğitimle kazanılan bilgi, beceri ve karar verme yeteneklerini kullanarak, insanlara yaşadıkları ve çalıştıkları her ortamda doğum öncesinden başlayarak yaşamın tüm evrelerinde meslek standartları ve etik ilkeler çerçevesinde sunduğu hemşirelik bakımı,

• c) Hemşirelik hizmetlerinin ve bu hizmetlerden sorumlu insan gücü kaynaklarının, diğer kaynakların ve bakım ortamının yönetimi ile risk yönetimini.

(39)

Hemşirelikte Yasal Düzenlemeler

• Hemşirelerin görev, yetki ve sorumlulukları

• MADDE 6 – (1) Hemşireler;

• a) Her ortamda bireyin, ailenin ve toplumun hemşirelik girişimleri ile karşılanabilecek sağlıkla ilgili ihtiyaçlarını belirler ve hemşirelik tanılama süreci kapsamında belirlenen ihtiyaçlar çerçevesinde hemşirelik bakımını kanıta dayalı olarak planlar, uygular, değerlendirir ve denetler.

• b) Verilen hemşirelik bakımının kalitesini ve sonuçlarını değerlendirir, hizmet sunumunda bu sonuçlardan yararlanarak gerekli iyileştirmeleri yapar ve sonuçları ilgili birime iletir.

(40)

Hemşirelikte Yasal Düzenlemeler

• c) Tıbbî tanı ve tedavi planının uygulanmasında; hekim tarafından, acil durumlar dışında yazılı olarak verilen tedavileri uygular, hastada beklenmeyen veya ani gelişen durumlar ile acil uygulanması gereken tanı ve tedavi planlarında müdavi hekimin şifahi tıbbi istemini kabul eder. Bu süreçte hasta ve çalışan güvenliği açısından gerekli tedbirleri alır.

• ç) Hastaya lüzumu halinde uygulanmak üzere hekim tarafından reçete edilen tıbbî talepleri bilimsel esaslara göre belirlenen sağlık bakım, tanı ve tedavi protokolleri doğrultusunda yerine getirir.

(41)

Hemşirelikte Yasal Düzenlemeler

• d) Tıbbi tanı ve tedavi işlemlerinin hizmetten faydalanana zarar vereceğini öngördüğü durumlarda, müdavi hekim ile durumu görüşür, hekim işlemin uygulanmasında ısrar ederse durumu kayıt altına alarak hekimin yazılı talebi üzerine söz konusu işlemi uygular.

• e) Tıbbî tanı ve tedavi girişimlerinin hasta üzerindeki etkilerini izler, istenmeyen durumların oluşması halinde gerekli kayıtları tutarak hekime bildirir ve gerekli önlemleri alır.

• f) Görevi teslim alacak hemşire gelmeden ve gerekli bilgiyi hasta başında sözlü ve yazılı olarak teslim etmeden ve doğal afet, toplu kazalar gibi olağanüstü durumlarda ise hemşireye olan ihtiyaç ortadan kalkmadan kurumdan ayrılamaz.

(42)

Hemşirelikte Yasal Düzenlemeler

• g) Hemşirelikle ilgili eğitim, danışmanlık, araştırma faaliyetlerini yürütür. Mesleği ile ilgili bilimsel etkinliklere katılır. Toplumun, öğrenci hemşirelerin, sağlık çalışanlarının ve adaylarının eğitimine destek verir ve katkıda bulunur.

• h) Sağlık hizmetlerinin verildiği tüm alanlarda etkin bir şekilde görev alır, oluşturulan sağlık politikalarının yürütülmesinde, mevzuat çerçevesinde karar mekanizmalarına katılır.

(43)

Hemşirelikte Yasal Düzenlemeler

• ı) Hizmet sunumunda, hizmetten faydalananların bireysel farklılıklarını kabul ederek, insan onurunu, mahremiyetini ve kültürel değerlerini azami ölçüde göz önünde bulundurur.

• i) Tüm uygulamalarını kayıt altına alır.

(44)

Hemşirelikte Yasal Düzenlemeler

• Uzman hemşire

• MADDE 7 – (1) Lisans mezunu hemşirelerden;

yurtiçinde hemşirelik anabilim dallarında ve bunların altında açılan lisansüstü eğitim programlarından mezun olan ve diplomaları Bakanlıkça tescil edilen hemşireler ile yurtdışında bu programlardan mezun olup, diplomalarının denklikleri onaylanan ve diplomaları Bakanlıkça tescil edilen hemşireler alanlarında uzman hemşire olarak çalışırlar.

(45)

Hemşirelikte Yasal Düzenlemeler

• Uzman hemşire

• MADDE 7 – (2) Uzman hemşireler, temel hemşirelik rollerinin yanı sıra uzmanlığını yaptığı alana yönelik klinik bilgi, beceri, sağlık araştırmaları, danışmanlık hizmetleri, sağlık eğitim hizmetlerinin programlanması, uygulanması ve değerlendirilmesinde sorumluluk alır, uygular ve değerlendirir.

(46)

Hemşirelikte Yasal Düzenlemeler

Hemşirelik Yönetmeliği (2010-2011)

• (3) (Ek:R.G-19/4/2011-27910) Uzmanlık alanı ile ilgili kapsamlı sağlık değerlendirmeleri yapar.

Hemşirelik bakımını planlar, uygular ve yönetir.

Bakımda istenen hedeflere

ulaşılamaması durumunda, yeni stratejiler geliştirir.

• (4) (Ek:R.G-19/4/2011-27910) Hastalara uygulanan tıbbi tanı ve tedavi işlemlerine ilişkin karşılaşılan kritik durumlarda, uygun kararın verilmesinde hemşirelere danışmanlık yapar, meslekî gelişimleri açısından hemşirelere yardımcı olur.

(47)

Hemşirelikte Yasal Düzenlemeler

Hemşirelik Yönetmeliği (2010-2011)

• (5) (Ek:R.G-19/4/2011-27910) Hasta ve ailesinin eğitimini planlar. Hastaları, bakım ve tedavi yöntemleri ile olası yan etkileri hakkında bilgilendirir. Hastaların güncel ve güvenilir sağlık bilgisine ulaşmasını sağlar.

• (6) (Ek:R.G-19/4/2011-27910) Uzmanlık alanı ile ilgili ve etik konularda kişi, kurum ve kuruluşlara

danışmanlık ve bilirkişilik

yapar. Çalıştığı kurumda araştırmalarla ilgili etik komitede görev alabilir.

(48)

Hemşirelikte Yasal Düzenlemeler

Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği

(1983)

(49)

Hemşirelikte Yasal Düzenlemeler

Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği (1983)

• Hemşirelerin Görev ve Yetkileri :

Madde 132 – Hemşire, hasta ile tıbbi ve

psikolojik bakımından devamlı ilgilenebilecek

yapıda ve yetenekte

sağlık meslek lisesi mezunu yardımcı sağlık personelidir...

(50)

Hemşirelikte Yasal Düzenlemeler

Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği (1983)

• Hemşirelerin Görev ve Yetkileri :

Madde 132 –Hemşireler servislerindeki hastane hizmetlilerinin hizmette birinci derecede amiridir.

Hemşireler sabah çalışmasına, kurumun hasta odalarının ve hastaların genel temizliğini yaptırmakla başlarlar. Hastaların hal ve hatırlarını sorar, derecelerini alır, nabız ve teneffüslerini sayar, derece kağıtlarına tenefüslerini çizerler. (Nabız kırmızı, ateş siyah, teneffüs mavi kalemle çizilir.)

(51)

Hemşirelikte Yasal Düzenlemeler

Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği (1983)

• b) Hastaların tedavisi için gerekli bütün kayıt, bakım ve tedavi uygulamalarını meslekleri dahilinde ve tabiplerin tariflerine göre yapmak göreviyle yükümlüdürler. Hastaların ilaçlarını, içten ve dıştan olduğuna göre bizzat içirir ve tatbik ederler, enjeksiyonları yaparlar ve bunları hemşire notuna miktar ve zaman belirterek kaydedip imzalarlar…

• BAKIM????

(52)

Hemşirelikte Yasal Düzenlemeler

Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği (1983)

• c) Hastalara iyi muamele etmek, onların dertlerini dinlemek, teselliye muhtaç olanları ve ameliyat heyecanı içinde bulunanları teselli ve teskin etmek, sağlık eğitimi konusunda bilgi vermek hemşirelerin esas görevleridir….

• d) Servis acil dolabında bulunan ilaçları servis şefi, uzmanı veya nöbetçi tabibinin direktifi ile ve onun sorumluluğu altında hastalara uygular…..