Protein Yıkımı

(1)

Protein Yıkımı

Başlıca 2 enzimatik sistem var:

Enerji bağımlı olmayan lizozomal enzimatik sistem:

 Otofaji (sitoplazmanın veziküller içinde hapsedilip, lizozomlara transferi)

 Hücre dışı, zar bağlantılı ve uzun ömürlü

hücresel proteinler (Endositozla içeri alınan plazma proteinleri-katepsin, reseptör aracılı endositozda kullanılan hücre zarı proteinleri)

 ATP gerekmez

S.Elgün Ülkar

(2)

Enerji bağımlı ubikitin-proteozom mekanizması:

 Endojen proteinler: Anormal ve kısa ömürlü- PEST dizisi

 Bir proteinin amino ucundaki a.a., ubikitine bağlanmayı belirler: Met-Ser geciktirir, Asp- Arg kolaylaştırır.

 Sitozol, ATP, ubikitin, proteaz kompleksi (proteozom)

 Hedef proteindeki lizil bakiyelerinin -amino grubuna enzimatik olarak kovalent bağlanan ubikitin proteini yıkıma götürür.

S.Elgün Ülkar

(3)

Protein Sindirimi

Mide:

 G hücrelerinden gastrin  parietal hücrelerden HCl, seröz hücrelerden pepsinojen (zimojen).

 Pepsinojen, HCl/aktif pepsin ile pepsin

 Pepsin: aside-dayanıklı endopeptidaz; aromatik, dallı zincirli amino asitler ile metiyoninin katıldığı peptid bağları

 Rennin: Ca++ ile aktiflenme, süt proteinleri

S.Elgün Ülkar

(4)

Pankreas:

 GİS hormonları: sekretin ve kolesistokinin

 Sekretin: Bikarbonat salınımı

 Kolesistokinin: Pankreasın asiner hücrelerinden

proenzim endopeptidaz ve karboksipeptidaz salınımı:

 Tripsin: enteropeptidaz (enterokinaz)/aktif tripsin ile aktiflenme, en spesifik; arginin/lizin olan bağlar

 Kimotripsin: Tripsinle aktiflenme, hidrofobik- aromatik amino asit olan bağlar

 Elastaz: Tripsinle aktiflenme, nötral alifatik amino asit olan bağlar

 Karboksipeptidaz A ve B: Ekzopeptidazlar, tripsinle aktiflenme, hidrofobik ve bazik amino asit olan bağlar

(5)

İnce Bağırsak:



Aminopeptidaz ve dipeptidazlar: Ekzopeptidazlar



İnce bağırsak epitel hücresine serbest amino asitler ile ve di-tripeptidler geçer (Na-bağımlı aktif taşıma).



Sitozolde dipeptidler, amino asitlere yıkılır,

portal sisteme yalnızca serbest amino asitler

geçer.

(6)

Amino asitlerin hücre içine taşınması

 Hücreden interstisyuma kolaylaştırılmış

difüzyon, kandan hücrelere Na⁺-bağımlı aktif taşınma veya daha az kolaylaştırılmış difüzyon

 Böbrekte taşıyıcı sistemler vardır. Ör, sistin, ornitin, arginin ve lizinin reabsorpsiyonu için bulunan özel taşıyıcı sistemin bozulduğu

genetik geçişli sistinüride, bu amino asitler idrarla atılır.

S.Elgün Ülkar

(7)

 -glutamil döngüsü



Glutatyon (-glutamil-sisteinil-glisin) sentezi



Amino asit taşınımı



Başlıca böbrek



Bazı dokularda transpeptidaz

(transferaz) ve oksoprolinaz yok

S.Elgün Ülkar