M İ M A R L I K , Ş E H İ R C İ L İ K V E B E L E D İ Y E C İ L İ K D E R G İ S İ
R e v u e t r i m e s t r i e l e D . a r c h ı t e c t u r e - ^ f e Q u a r t e r l y p u ' > l i c a t i o n o n A r c h i t e c - ^ ^ D r e i m o n a t s z e i t s e h r i i' t l'Ur D ' u r b a n . s m e et d e s a r t s n e c o r a t i f s ^ ^ t ü r e c i t y p l a n n i ı ı g a n d d e c o ı a t i o n ^ ^ b a u k u n s t , s t a e d t e b a u u n d d e k o r u l i n
İMTİYAZ SAHİBİ VE BAŞ Y A Z A R I : ZEKİ SAYÂR. U. N E Ş R İ Y A T MÜDÜRÜ ABİDİN MORTAŞ ADRES : A R K İ T E K T ANADOLU HAN No. 83 EMİNÖNÜ , İSTANBUL T E L E F O N : 2 2 1 3 0 7
K U R U L U Ş U : 1931 C i l d : 2 6 N o . 289 A b o n e ş a r t l a r ı : Yıllığı 2 0 . — T . L . Altı aylığı 1 2 . — T . L . Bu sayı 6.00 T . L . Y a b a n c ı memleketler i ç i n : 25. T . L . A R K İ T E K T ' i n K O L L E K S İ Y O N L A R I : 1931 — 1935 1 9 3 6 — 1940 1941 — 1945 İ 9 4 6 — 1956 beher cildi 2 5 . — T . L . 22,50 T . L . 2 0 . — T . L . 2 0 . — T . L . İlân tarifemiz talep üzerine gönderilir. Bütün yazı; f o t o ; resim ve abone bedelleri A R K İ T E K T ' i n adresine posta ile gönderil-melidir. Basılmıyan yazılar iade edilir. Adreslerini değiştiren abonelerin en g e ç iki ay içinde idarehanemizi haberdar etme-leri lâzımdır. Aksi takdirde kaybolan der-gilerden M ü d ü r l ü ğ ü m ü z mes'ııliyet kabul
etmez.
Poıır tout payement et demande des ren-seignements; ainsi qııe pour tout envoi des docııments, tels que photos, articles, annon-ces bibliogrııphie â inserer, s'adresser â la
Direction.
Adresse: A R K İ T E K T No. 33 Anadolu H;ın, Eminönü
İstanbul Turquie
Ankara Mümessili Y. Mimar Muzaffer V A N L I
MESLEK POLİTİKASI
İSTANBUL BELEDİYE REİSLİĞİ
Y. Mimar ZEKİ S A Y Â R
Belediye Meclisimizde, Belediye re-isliğinin, Valinin vekâletinden ayrılarak müntehap olmasına karşı bir temayül belirdiğini memnunlukla öğreniyoruz. Esasen Belediye ile hususî idareyi ayı-ran kanun çıktıktan sonra, vilâyet, şehir meclisleri, bütçeleri ve idarî teşkilât ayrıldığı hattâ Belediye zabıtası kurul-duğu halde, Belediye reisliğinin, mu-vakkat bile olsa, Valinin vekâletinde bı-rakılması sun'î bir durum yaratmakta idi.
Şimdi, Belediye meclisi üyelerinin kanunî ve tebiî olan bu ha.kkı tahakkuk ettirmek yolunda, önce hükümeti ikna etmeleri icap etmektedir.
Her nedense, gerek eski, gerekse bugünkü iktidarlar, İstanbul Belediye reisliğini daima Valilerin vekâletinde bı-rakmayı tercih etmişlerdir.
Türkiyenin en küçük belediyesin-den, en büyük şehrine kadar Beledi-ye reisleri müntehap olduğu halde, İs-tanbul bir türlü hemşehrilerinin idare-sine tevdi edilmemiştir. Bu suretle İs-tanbul hemşehrisi, kendisinin seçtiği bir Belediye reisine daima hasret çekmiştir.
Halbuki, İstanbul gibi mühim bir şehrin Vilâyet ve Belediye hizmetlerinin bir elden idaresinden Beklenen fayda-dan ziyade, bir çok mahzurlar doğurdu-ğu muhakkaktır. Her şeyden önce, ne kadar dirayetli olursa olsun, bir Valinin idarî işleri yanında şehrin dâvalarına kendisini hasredebilmesine maddeten im-kân yoktur. Hükümetleri şimdiye kadar müşterek idareye sevk eden noktai na-zar, Beledî işlerin Valiler tarafından da-ha kolaylıkla yapılacağı mülâda-hazasıdır. Halbuki, Vilâyet - Belediye koordi-nasyonu Valilik ve Belediye reisliği gö-revlerinin ayrı ayrı şahıslarda bulunma-siyle daha iyi yaratılabilir. Bu iki gö-revin bir şahısta toplanması senelerce tecrübe edilmiş ve bundan beklenen fay-dalar yanında, Belediye hizmetleri, Vali-lerin mesaisinde daima ikinci plânda kalmıştır. Bundan da şehir çok zarar gör-müştür. İstanbul hemşehrilerinin kendi Belediye reisini seçmesi, onun da, şehir halkına ve onun meclisine karşı sorumlu bir şekilde çalışması kadar ta-biî ne olabilir?
Bunun halk üzerindeki psikolojik tesirlerini, düşünmek lâzımdır. K o m ü n idaresi halkın kendi kendisini idaresi ol-duğuna ve bunun ilk tezahürü de Bele-diyeler bulunduğuna göre, İstanbulun bu hakkını kullanma zamanı çoktan gel-miş, geçmiştir bile!..
Senelerden beri İstanbul'un münte-hap bir Belediye reisi bulunmaması Be-lediyecilik bakımından ne derecede kri-tik bir hâdise ise, Belediyeci vasfını haiz
reislerin yatişmesine mâni olması da, o derecede mühimdir!
İstanbullular « ş e h r e m i n i » dendiği zaman rahmetli Cemil Topuzlu ile Haydar beyi hatırlarlar. Muhittin bey zamanında esasen vilâyet ile Bele-diye birleştirildiği için, halk sonrakilere daha ziyade Vali nazarı ile bakmıştır. İstanbul'un Vilâyet ve Belediye hizmet-lerini gözönüne getirelim ve bunların başındaki, tek insanın yüklendiği mesu-liyeti düşünelim. Ne kadar kiyaset ve dirayet sahibi olursa olsun, bu işi başarı ile görebilmesine imkân var mıdır? Bir insanın, bilhassa yaşadığımız devirde,
her işi görebilmesi, hepsine yetişebilme-si imkânsızdır. Valilik hizmetlerini lâ-yikiyle gören bir şahıs, Belediye işleri-ne kat'iyyen vakit ayıramıyacaktır.
Buna, yeni Valimizin birkaç aylık çalışmaları canlı bir misaldir. Vilâyet hizmetleri cephesinden, Valinin her gün dolu ve semereli geçen faaliyeti bi-ze vilâyet cephesinden seneler bo-yuncca el sürülmemiş bir çok dâ-vaların mevcudiyetini göstermiştir. Bu dâvalar ancak kendisini bilgi ve me-rakla veren bir idareciyi beklemekte idi-ler. İstanbulun, kumar, ahlâk, okul ve öğrenci dâvalarının ancak bu idareci ta-rafından ele alındığı müşahede ediliyor. Kimsesiz çocuklar işi bile, bir Valiyi ne nisbetle meşgul ettiği malûmdur!
Amma, yeni Belediye reis vekilimi-zin Vilâyeti ilgilendiren bu meselelerle olduğu kadar, Beledî hizmetlerle, uğra-şabildiğim iddia edebilir miyiz?
Son istimlâklerden, maddeden çok yorgun olan Belediyenin mecburî hiz-metlerinin aksadığı ve bunlarla da, Be-lediye Reisinin gereği gibi uğraşamadı-ğı bir hakikattir.
şehrin iaşe, münakale işlerinin iyi gitmediği, çöplerinin kiralık kam-yonlarla taşındığı, günün muayye«ı saatlerinde, elektrik takati düşüklü-ğünden, asansörlerin işlemediği, hem-şehrilerin gözlerinden kaçmamakta, bun-ları düzenliyecek bir Belediye Reisi-ne hasret duymaktadırlar.
İstanbul'da son imar hareketleri yanında, Belediyecilik bakımından yapıl-ması gereken mecburî hizmetlerin çok ihmale uğradığı aşikârdır. Şehrin mede-nî ihtiyaçları olan, su, ışık, kanalizasyon, temizlik, münakale, iaşe gibi zarurî ve mecburî hizmetlerin, İstanbul gibi, mua-sır başka Belediyelerdeki standart ölçü-lere varabilmesi, hattâ yaklaşabilmesi için, kendisini bu işlere azamî imkân ve zaman ile vakfedecek meslekten bir Belediye Reisine ihtiyaçımız vardır.
Bu da, ancak kazaî olan Belediye Meclisinin içinden yetişmiş bir reis se-çilmesiyle kabil olur.
Belediye Meclisimizden teşebbüsün-de muvaffak olmasını bir İstanbul hem-şehrisi sıfatiyle temenni ederiz.
