PLC & OTOMASYON TEORİK & UYGULAMALI

PLC & OTOMASYON

TEORİK & UYGULAMALI

EĞİTMEN

• AD SOYAD : FAHRETTİN ERDİNÇ

• TECRÜBE : 1996’DAN BERİ

• OKUL : 1995 DEÜ ELK-ELKTR MÜH.

LÜTFEN DİKKAT!

• SINIFTAKİ BAŞARIMIZIN MAKSİMUM DÜZEYDE OLMASI İÇİN:

• DEVAMSIZLIK YAPMAYINIZ; KAÇIRDIĞINIZ DERSLER SONRAKİ KONULARA TEMEL OLUŞTURDUĞUNDAN SONRAKİ DERSLERİ DE ANLAYAMAZSINIZ

• DERSLERE ZAMANINDA GELİNİZ; KAÇIRILAN DERSLERİN TELAFİSİNİN YAPILMADIĞINI UNUTMAYINIZ

• ANLAMADIĞINIZ KONU OLDUĞUNDA HEMEN EĞİTMENE SORUNUZ

• DERS SLAYTLARI VE DİĞER DÖKÜMANLARI SUNUCUDAN ALINIZ

• Windows Gezgini ->Adres Çubuğu -> \\sunucu\ depo\

LÜTFEN DİKKAT!

• DERSLERDE CEP TELEFONU V.B. CİHAZLARI KAPATINIZ

• EĞİTMEN DERS ANLATIRKEN TELEFON, MAKYAJ V.B. ŞEYLERLE İLGİLENMEYİNİZ

• SINIFIN DİKKATİNİ DAĞITACAK DAVRANIŞLARDAN KAÇININIZ

LÜTFEN DİKKAT!

• LABORATUVARDAKİ BİLGİSAYAR V.B.

CİHAZLARIN BOZULMAMASI İÇİN:

• SINIFTA YİYECEK-İÇECEK TÜKETMEYİNİZ; SIVI VE SUSAM GİBİ MADDELER CİHAZLARA ZARAR

VERİR VE DÜZGÜN ÇALIŞMASINI ENGELLER

• CİHAZLARI KURCALAMAYINIZ; CİHAZDA ARIZA

OLDUĞUNU DÜŞÜNÜYORSANIZ BİR KAĞIDA NOT BIRAKINIZ

LÜTFEN DİKKAT!

• ADI GEÇEN TÜM MARKA VE LOGOLAR İLGİLİ FİRMALARIN TESCİLLİ ÜRÜNLERİDİR

– SIEMENS, TIA PORTAL, MICROWIN, SIMATIC, SIMATIC MANAGER, ABB, WEINTEK VE DİĞER MARKALAR VE LOGOLARI İLGİLİ FİRMALARIN TESCİLLİ ÜRÜNLERİDİR

LÜTFEN DİKKAT!

• ADI GEÇEN TÜM MARKA VE LOGOLAR İLGİLİ FİRMALARIN TESCİLLİ ÜRÜNLERİDİR

– ADOBE, PHOTOSHOP, BRIDGE VE DİĞER

MARKALAR VE LOGOLARI ADOBE FİRMASININ TESCİLLİ ÜRÜNLERİDİR

LÜTFEN DİKKAT!

• YAZILIM İSTEMEYİNİZ. KORSAN YAZILIM SUÇTUR; HAPİS VE PARA CEZASI VARDIR

• LİSANSLI OLARAK SATIN ALINAN YAZILIMLARIN YÜKLENMESİNDE YARDIMCI OLUNABİLİR

BÖLÜMLER

• PLC DERSLERİMİZ 6 ANA BÖLÜMDEN OLUŞMAKTADIR.

– TEMEL OTOMATİK KUMANDA BİLGİSİ – SAYI SİSTEMLERİ & MANTIK DEVRELERİ

– PLC DONANIMI, PLC ÖZELLİKLERİ VE PLC ÇALIŞMA MANTIĞI – PLC PROGRAMLAMA MANTIĞI

– Micro/WIN YAZILIMI İLE S7200TEMEL PROGRAMLAMA TEKNİKLERİ – UYGULAMALAR

BÖLÜM 1: TEMEL OTOMATİK KUMANDA ELEMANLARI

BU BÖLÜMDE TEMEL OTOMATİK

KUMANDA TEKNİĞİNİ ÖĞRENECEĞİZ

OTOMASYON NEDİR?

• ELEKTRİK, ELEKTRONİK, MEKANİK, HİDROLİK, PNÖMATİK, YAZILIM V.B.

KULLANARAK MANUEL SİSTEMLERİ

TAM OTOMATİK HALE GETİRME İŞİDİR.

• PLC VEYA MC SİSTEMİ KONTROL ETME AMAÇLI KULLANILIR.

ELEKTRİK /

ELEKTRONİK

• ELEKTRİKLİ CİHAZLAR 220V AC AKIM İLE ÇALIŞIR. ÖRNEĞİN ÜTÜLER VE SOBALAR…

• ELEKTRONİK CİHAZLAR İSE İSE 5-24V ARASI DC GERİLİMLE ÇALIŞIR. RADYO, CEP TELEFONU V.B.CİHAZLAR BUNA

ÖRNEKTİR.

PNÖMATİK/HİDROLİK

• PNÖMATİK: HAVA GÜCÜYLE ÇALIŞAN SİSTEMLERDİR.

• HİDROLİK: SIVI GÜZÜYLE ÇALIŞAN SİSTEMLERDİR.

BUTONLAR

START BUTONU

• BU BUTONLARDA KONTAK NORMALDE AÇIKTIR.

• BUTONA BASINCA KAPANIR, ELİNİZİ ÇEKİNCE İÇERİDEKİ YAYIN ETKİSİYLE TEKRAR AÇILIR

STOP BUTONU

• BU BUTONLARDA KONTAK NORMALDE KAPALIDIR

• BUTONA BASINCA AÇILIR, ELİNİZİ ÇEKİNCE İÇERİDEKİ YAYIN ETKİSİYLE TEKRAR

KAPANIR

JOG BUTONU

• START VE STOP BUTONUNUN

BİRLEŞİMİNDEN OLUŞMUŞTUR.

• KAPALI KONTAK STOP BUTONU

OLARAK, AÇIK KONTAK İSE START BUTONU OLARAK KULLANILIR.

MEKANİK SINIR ANAHTARLARI

• MEKANİK BİR ETKİYLE KONTAKLARI

KONUM DEĞİŞTİREN ELEMANLARDIR.

RÖLELER

• KÜÇÜK GÜÇTEKİ ELEKTROMANYETİK ANAHTARLARA RÖLE ADI VERİLİR

• AC YA DA DC İLE ÇALIŞABİLİR

• BOBİNE ELEKTRİK VERİLİNCE KONTAK KONUM DEĞİŞTİRİR

RÖLELER

• RÖLEDEKİ KONTAKLAR

BOBİN ENERJİLENDİĞİNDE AÇILIR VE KAPANIR

• RÖLELERDE NORMALDE AÇIK VE NORMALDE

KAPALI OLMAK ÜZERE İKİ ÇEŞİT KONTAK VARDIR

RÖLELER

KONTAKTÖRLER

• RÖLE MANTIĞIYLA ÇALIŞIRLAR

• DAHA YÜKSEK GÜÇLE ÇALIŞAN SİSTEMLERİ

KONTROL ETMEK

İÇİN KULLANILIRLAR

BÖLÜM 2: SAYI SİSTEMLERİ VE MANTIK DEVRELERİ

BU BÖLÜMDE İKİLİ / ONLU SAYI

SİSTEMİNİ VE MANTIK DEVRELERİNİ ÖĞRENECEĞİZ

SIFIR VE BİR

• SİNYAL VAR YADA YOK DURUMUDUR.

YOK VAR

0 0 1 1 0 1 0 0 0 1 0 0

V

t

BIT

BIT

• İKİLİ SAYILARI OLUŞTURAN HER RAKAMA BINARY DIGIT

KELİMELERİNİN KISALTILMIŞI OLAN BIT DENİR.

• BİR BİT 0 VEYA 1 OLABİLİR.

• BİLGİSAYARDA EN KÜÇÜK BİLGİ BİRİMİ BİTTİR.

• 11010011 BİT

BYTE

• 8 BİTİN BİR ARAYA GELMESİYLE BYTE OLUŞUR.

• BİR BYTE İÇERİSİNDE 0-255 ARASINDA OLMAK ÜZERE 256 DEĞER OLABİLİR.

– (İKİLİK) 00000000 = 0 (ONLUK) – (İKİLİK) 11111111 = 255 (ONLUK)

• GÖRÜLDÜĞÜ GİBİ BİR BAYT‟IN ALABİLECEĞİ EN YÜKSEK DEĞER 255 VE EN DÜŞÜK

DEĞER 0‟DIR.

WORD

• 16 BİTİN BİR ARAYA GELMESİYLE WORD OLUŞUR.

– (İKİLİK) 00000000 00000000 = 0 (ONLUK) – (İKİLİK) 11111111 11111111 = 65535 (ONLUK)

• BİR WORD‟UN ALABİLECEĞİ EN YÜKSEK DEĞER 65535 VE EN DÜŞÜK DEĞER 0‟DIR.

• BU DA BİR WORD İÇERİSİNDE 65536 FARKLI DEĞER SAKLANABİLECEĞİ ANLAMINA

GELİR. (2¹⁶=65536)

DOUBLE WORD

• 32 BİTİN BİR ARAYA GELMESİYLE DOUBLE WORD OLUŞUR.

• 0 İLE 2

ARASI DEĞERLER

ALABİLİR.

BIT, BYTE, WORD & DWORD

HAFIZA

0 1 1 0 0 0 1 1 1 1 0 0 0 1 1 0 1 0 1 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0 1 0 0 0 1 1 1 0 1 0 0 0 1 1

BIT BYTE WORD

WORD

DWORD

SAYI SİSTEMLERİ

• DİJİTAL SİSTEMLER İKİLİ SAYILARI TEMEL ALARAK ÇALIŞTIKLARI İÇİN ÖZELLİKLE İKİLİ SAYILAR OLMAK ÜZERE, ONLU SAYI SİSTEMLERİNİ BİLMEK ÇOK ÖNEMLİDİR.

• NOT:

– BİR SAYININ SIFIRINCI KUVVETİ BİRDİR.

ONLUK SAYI SİSTEMİ

• GÜNLÜK HAYATIMIZDA KULLANDIĞIMIZ SAYI SİSTEMİDİR.

• 0,1,2, … ,9 RAKAMLARINDAN OLUŞUR.

• (20)₁₀

• (825)₁₀

• (3359)₁₀

İKİLİ SAYI SİSTEMİ

• MİKROİŞLEMCİLERİN VE DİĞER TÜM DİJİTAL AYGITLARIN KULLANDIĞI SAYI SİSTEMİDİR.

• 0 VE 1 RAKAMLARINDAN OLUŞUR.

• (10)₂

• (1001)₂

• (10011101)₂

SAYI SİSTEMLERİNİN ÇEVRİLMESİ

• BAZEN SAYI SİSTEMLERİ ARASINDA ÇEVİRMELER YAPMAK ZORUNDA

KALACAĞIZ.

• İKİLİ SAYILARI ONLUYA

• ONLU SAYILARI İKİLİYE

İKİLİ SAYILARIN ONLUK SAYI SİSTEMİNE ÇEVRİLMESİ

• SAYIYI 2‟NİN KUVVETLERİ OLARAK YAZIP SONUÇLARI TOPLAMAMIZ

GEREKİYOR.

• (10)₂=1x2¹+0x2⁰=2+0=(2)₁₀

• (101)₂=1x2²+0x2¹+1x2⁰=(5)₁₀

ONLUK SAYILARIN İKİLİK SAYI SİSTEMİNE ÇEVRİLMESİ

• SAYIYI SÜREKLİ OLARAK BÖLÜM BİTENE KADAR 2‟YE BÖLMEMİZ VE KALANI ALMAMIZ GEREKMEKTEDİR.

• (5)₁₀=(101)₂

• (28)₁₀=(11100)₂

• (65)₁₀=(1000001)₂

MANTIK İŞLEMLERİ

• MİKROİŞLEMCİLERDE BAZI İŞLERİN VE HESAPLARIN YAPILMASI İÇİN MANTIK İŞLEMLERİ KULLANILIR.

• BUNLAR AND, OR, XOR VE NOT GİBİ İŞLEMLERDİR.

AND (VE) İŞLEMİ

A B A AND B

0 0 0 0 1 0 1 0 0 1 1 1

0=ANAHTAR AÇIK 1=ANAHTAR KAPALI

OR (VEYA) İŞLEMİ

A B A OR B

0 0 0 0 1 1 1 0 1 1 1 1

0=ANAHTAR AÇIK 1=ANAHTAR KAPALI

NOT (DEĞİL) İŞLEMİ

A NOT A

0 1 1 0

0=ANAHTAR AÇIK 1=ANAHTAR KAPALI BIT 0 İSE SONUÇ LOJİK 1, 1 İSE

SONUÇ LOJİK 0 OLUR.

BÖLÜM 3: PLC DONANIMI &

ÇALIŞMA MANTIĞI

BU BÖLÜMDE PLC DONANIMINI VE PLC ÇALIŞMA MANTIĞINI

ÖĞRENECEĞİZ

PLC NEDİR?

• PLC, PROGRAMMABLE LOGIC CONTROLLER KELİMELERİNİN KISALTILMIŞIDIR

• YANİ, PROGRAMLANABİLEN MANTIKSAL KONTROLCÜ ANLAMINA GELİR

• KABACA, PLC‟YE FABRİKA ORTAMINDA KULLANILAN VE KOLAYCA

PROGRAMLANABİLEN BİLGİSAYAR DİYEBİLİRİZ

PLC NEDİR?

• SİNYALLERİ GİRİŞ OLARAK ALIR,

YAZILAN PROGRAMA GÖRE İŞLER VE SONUCU ÇIKIŞLARA AKTARIR

PLC (İŞLEM)

GİRİŞ ÇIKTI

KOMUT NEDİR

• PLC‟YE BELLİ BİR İŞ YAPTIRMAYA YARAYAN EMİR SÖZCÜĞÜDÜR.

PROGRAM NEDİR

• BELLİ BİR İŞİ YAPTIRMAK ÜZERE BELİRLİ KURALLARA UYARAK BİR ARAYA GETİRİLEN KOMUTLAR

TOPLULUĞUDUR.

• HER PROGRAMLAMA DİLİNİN KENDİNE GÖRE KURALLARI VARDIR VE

KOMUTLAR BU KURALLARA GÖRE BİR ARAYA GETİRİLİR.

CPU NEDİR?

• DIŞARIDAN GELEN KOMUTLARI ALAN

• MANTIK VE MATEMATİK İŞLEMLERİ YAPAN

• SONUÇLARI DIŞARI VEREN ELEKTRONİK CİHAZDIR

GİRİŞLER

ÇIKIŞLAR

BELLEK

• VERİLERİ KALICI (ROM) VEYA GEÇİCİ OLARAK SAKLAYAN ELEKTRONİK

(RAM), ELEKTROMEKANİK (HDD) VEYA OPTİK (CD, DVD) AYGITLARDIR.

RAM BELLEK

• İŞLEMCİNİN VERİ YA DA KOMUT ALMAK VE İŞLEM SONUÇLARINI

YAZMAK İÇİN KULLANDIĞI BELLEKTİR.

• PLC ÇALIŞTIĞI SÜRECE RAM BELLEK DE ÇALIŞIR.

• ELEKTRİK KESİLDİĞİ VEYA PLC

KAPATILDIĞI ANDA RAM BELLEKTEKİ TÜM VERİLER SİLİNİR.

RAM BELLEK

• RAM BELLEĞİ RAFLI BİR DOLAP GİBİ DÜŞÜNEBİLİRİZ.

• VERİLER YA DA KOMUTLAR BELLİ BİR ADRESE SAHİP RAFLARA KOYULUR.

• BU RAFLARDAN VERİLER ALINIP İŞLENİR, SONUÇLAR GENE BU RAFLARA YAZILIR.

RAM BELLEK

2+4 RAM

03H 00H

10H

CPU

ADRES VERİ KUTUSU

ROM BELLEK

• SADECE OKUNABİLİR BELLEKTİR

• PLC KAPATILDIĞINDA BİLGİLER SİLİNMEZ;

KALICI OLMASI İSTENEN BİLGİLER BURAYA KOYULUR

• ROM, PROM, EPROM, EEPROM, FLASH GİBİ TÜRLERİ VARDIR

GİRİŞ/ÇIKIŞ PORTLARI

• PLC İLE DİĞER ELEMANLAR ARASINDA VERİ ALIŞVERİŞİ SAĞLARLAR

GİRİŞ PORTLARI ÇIKIŞ PORTLARI

GÜÇ KAYNAĞI

• PLC‟YE VEYA DAHA SONRADAN İLAVE EDİLEN MODÜLLERE ENERJİ SAĞLAYAN DONANIMDIR

• GÜÇ KAYNAKLARI, PLC ÜZERİNDE TÜMLEŞİK VEYA AYRI OLARAK

TASARLANABİLİR

GÜÇ KAYNAĞI

• GÜÇ KAYNAĞI, S7200 MODELLERİNDE

TÜMLEŞİK OLARAK BULUNURKEN, S7300 VE S7400 MODELLERİNDE AYRI OLARAK

SATILMAKTADIR

GÜÇ KAYNAĞI

TÜMLEŞİK

GÜÇ KAYNAĞI

• PC İLE PLC ARASINDAKİ HABERLEŞMEYİ

SAĞLAYAN RS-232, RS-485 VEYA ETHERNET PORTLARIDIR

İLETİŞİM PORTU

İLETİŞİM PORTU

• PC İLE PLC ARASINDAKİ HABERLEŞMEYİ SAĞLAYAN RS-232, RS-485, USB VEYA

ETHERNET KABLOLARIDIR

HABERLEŞME KABLOSU

S7 200 PPI KABLO S7 300 MPI KABLO

PLC YAPISI

CPU

HAFIZA

GİRİŞLER (INPUT) ÇIKIŞLAR (OUTPUT)

I 0.1 I 0.3

I 0.6

Q 0.1 Q 0.3

Q 0.5

GÜÇ KAYNAĞI

PROGRAM YÜKLEYİCİ

PLC NEDİR?

• PLC‟LERİN GİRİŞ VE ÇIKIŞ UÇLARI VARDIR.

• PLC, GİRİŞ UÇLARINA BAĞLANAN

ALGILAYICILARDAN (BUTON, ANAHTAR, SENSÖR VS) ALDIĞI BİLGİYİ, KENDİNE

VERİLEN PROGRAMA GÖRE İŞLEYEN VE SONUÇLARINI ÇIKIŞLARINA BAĞLI İŞ

ELEMANLARINA (RÖLE, KONTAKTÖR,

SELONOİD VALF, MOTOR VS) AKTARAN BİR BİLGİSAYAR SİSTEMİDİR.

PLC NE İŞE YARAR?

• EL İLE, YANİ, BİR İNSAN TARAFINDAN

KONTROL EDİLEN SİSTEMLERİN, İNSANSIZ OLARAK VEYA EN AZ İNSAN

GEREKSİNİMİYLE KONTROL EDİLMESİNİ SAĞLAR.

NEDEN PLC?

• ARIZA YAPMADIĞI SÜRECE 24 SAAT ÇALIŞIR

• AZ YER KAPLAR VE HEMEN HEMEN HER TÜRLÜ ELEKTRİK / ELEKTRONİK BİLEŞEN İLE UYUMLUDUR

• KURULUMU/MONTAJI KOLAYDIR

• MEKANİK PARÇASI OLMADIĞI İÇİN FAZLA BAKIM İSTEMEZ, ZATEN BAKIMI KOLAY VE BAKIM MALİYETLERİ DE DÜŞÜKTÜR

• ENERJİ HARCAMALARI DÜŞÜKTÜR

NEDEN PLC?

• KÖTÜ ÇEVRE KOŞULLARINDA RÖLELİ KUMANDA DEVRELERİNE GÖRE DAHA GÜVENİLİRDİR

• BİLGİSAYAR VE DİĞER KONTROLÖRLERLE HABERLEŞEBİLİR

• ÖĞRENMESİ VE PROGRAMLANMASI KOLAYDIR

• ZAM İSTEMEZ, GREV YAPMAZ

• YANİ, SİSTEMİN DAHA VERİMLİ (KARLI) OLMASINI SAĞLAR.

PLC'NİN KULLANIM ALANLARI

• BOYUTLARI KÜÇÜLEN VE FİYATLARI 100TL SEVİYESİNE DÜŞEN PLC‟LER ARTIK

OTOMATİK KAPILARDAN ASANSÖRE, CNC TEZGAHLARDAN OTOMOTİV SEKTÖRÜNE KADAR HER ALANDA KULLANILMAKTADIR

SIEMENS S7-200 AİLESİ

SIEMENS S7-200 AİLESİ

• CPU 221, CPU 222, CPU 224, CPU 226 ve CPU 226XM İŞLEMCİLERİNE SAHİP FARKLI MODELLER VARDIR.

• HER MODELİN FARKLI BOYUT, BELLEK, HIZ, GİRİŞ/ÇIKIŞ SAYISI V.B.

ÖZELLİKLERİ VARDIR.

• SİZİN İŞİNİZİ TAM OLARAK GÖRECEK EN HESAPLI MODELİ SATIN

ALABİLİRSİNİZ.

SIEMENS S7-200 AİLESİ

• KOMPAKT YAPISI

• DÜŞÜK MALİYETİ

• VE GÜÇLÜ KOMUT SETİ S7–200‟Ü KÜÇÜK UYGULAMALAR İÇİN

MÜKEMMEL BİR ÇÖZÜM HALİNE GETİRMEKTEDİR.

S7 200 CPU

CPU

• CPU, PLC‟NİN BEYNİDİR.

• ZAMANLAMA, SAYMA, TUTMA,

KARŞILAŞTIRMA, MANTIKSAL VE MATEMATİKSEL İŞLEMLERİ YAPAR.

• BU BİRİM, CPU, BELLEK, BİLGİ İSTEME VE SAKLAMA DEVRELERİ VE

HABERLEŞME DEVRELERİNDEN OLUŞUR.

GÜÇ BAĞLANTISI

• CİHAZ MODELE GÖRE 24V DC VEYA 220V AC İLE BESLENEBİLİR.

GÜÇ KAYNAĞI

• PLC İÇERİSİNDEKİ DEVRELERİN VE DAHA SONRADAN EKLENEN

MODÜLLERİN ÇALIŞMASI İÇİN GEREKLİ GERİLİMİ SAĞLAR.

• 220VAC VEYA 24VDC İLE ÇALIŞAN MODELLER OLABİLİR.

HAFIZA

• RAM: GEÇİCİ BELLEKTİR.

PORTLARDAN ALINAN VERİLER VEYA PORTLARA GÖNDERİLEN VERİLER

BURADA SAKLANIR.

• ROM: KALICI BELLEKETİR. PLC‟YE YÜKLENEN PROGRAM BURADA

SAKLANIR. PLC KAPANSA BİLE PROGRAM SİLİNMEZ.

I/O (INPUT/OUTPUT)

• CPU‟YU BEYİN OLARAK KABUL EDERSEK, I/O DA DUYU

ORGANLARIDIR.

• GİRİŞ MODÜLÜ İŞLEMCİDEN VEYA DIŞARIDAKİ BİR ANAHTAR VEYA

SENSÖRDEN SİNYAL ALIR VE İŞLEMCİYE GÖNDERİR.

I/O (INPUT/OUTPUT)

• ÇIKIŞ MODÜLÜ İSE, İŞLEM

SONUÇLARINI DIŞARIDA KONTROL EDİLEN AYGITA 5VDC, 24VDC VEYA 220VAC OLARAK GÖNDERİR.

• BÖYLECE, OTOMASYON SAĞLANMIŞ OLUR.

I/O (INPUT/OUTPUT)

PLC

GİRİŞ ELEMANLARI ÇIKIŞ ELEMANLARI

BUTONLAR SENSÖRLER SINIR

ANAHTARLARI OPTİK

ALGILAYICILAR

MOTORLAR

SELENOİD VALFLER KONTAKTÖRLER

GÖSTERGE LAMBALARI

ANALOG GİRİŞ-ÇIKIŞ

• NORMALDE PLC‟YE GELEN SİNYALLER DİJİTALDİR.

• PLC‟DE OLAN YA DA SONRADAN

EKLENEN ANALOG GİRİŞ MODÜLLERİ İLE DIŞARIDAN GELEN BASINÇ,

AĞIRLIK, SICAKLIK GİBİ ANALOG

SİNYALLER DİJİTALE ÇEVİLİP CPU‟YA GÖNDERİLİR.

GENİŞLEME MODÜLLERİ

• EĞER PLC‟DEKİ GİRİŞ/ÇIKIŞ SAYISI

İŞİNİZİ GÖRECEK MİKTARDA DEĞİLSE PLC‟YE EK BAZI PARÇALAR

TAKILABİLİR.

RAFLAR (RACK)

• PLC VE DİĞER MODÜLLERİN

TAKILABİLDİĞİ RAYLAR/RAFLAR GEREKTİĞİNDE KULLANILABİLİR.

• BU RAFLARA SONRADAN GÜÇ

KAYNAĞI, I/O MODÜLLERİ, ANALOG I/O MODÜLLERİ, HABERLEŞME AYGITLARI TAKILABİLİR.

UYUM DEVRELERİ

• PLC, DIŞARIDAN GELEN ANORMAL

GERİLİMLERDEN ETKİLENMESİN DİYE GİRİŞ & ÇIKIŞ BİRİMİNDE OPTO-

KUPLÖR DENİLEN AYGITLAR KULLANILIR.

• OPTO-KUPLÖR, BİR IŞIK GÖNDERİCİ VE IŞIK ALICIDAN OLUŞUR; 24V GİRİŞ SİNYALLERİNİ 5V‟A ÇEVİRİR VE CPU‟YA İLETİR.

OPTO-KUPLÖR

• OPTO-KUPLÖR ANORMAL GİRİŞ

GERİLİMLERİNDEN CPU‟YU YALITIR VE BOZULMASINI ENGELLER.

24V 5V

SIEMENS S7-200 AİLESİ

OPERATÖR PANELLERİ

• OPERATÖR PANELLERİ PLC‟YE VERİ GİRMEK VEYA VERİ TAKİP ETMEK İÇİN KULLANILIR.

• YAYGIN KULLANILAN OPERATÖR PANELLERİ:

– TD 200 TEXT DİSPLAY ÜNİTESİ

– TP070 TOUCH PANEL (DOKUNMATİK) EKRANLI ÜNİTE

TD 200 TEXT

DİSPLAYÜNİTESİ

TP070 TOUCH PANEL

PLC NASIL ÇALIŞIR?

• S7-200 SÜREKLİ OLARAK GİRİŞE

GELEN SİNYALLERİ OKUR, GEREKEN İŞLEMİ YAPAR VE SONUÇLARI ÇIKIŞA GÖNDERİR.

• PLC, SAHİP OLDUĞU HIZA BAĞLI OLARAK, BU İŞLEMİ SANİYEDE BİNLERCE DEFA YAPABİLİR.

ÇEVRİM

PROGRAM

GİRİŞ

ELEMANLARI ÇIKIŞ

ELEMANLARI

BUTONLAR SENSÖRLER SINIR

ANAHTARLARI OPTİK

ALGILAYICILAR

MOTORLAR

SELENOİD VALFLER KONTAKTÖRLER

GÖSTERGE LAMBALARI

ÇEVRİM

S7-200, İŞLEMLERİ BİR TARAMA DÖNGÜSÜNDE GERÇEKLEŞTİRİR

HAFIZA ALANLARI &

VERİYE ERİŞİM

• BİR HAFIZA ALANINDAKİ BELLİ BİR

BİTE ERİŞİM İÇİN ADRES TARİF EDİLİR

• BU ADRES, BAYT VE BİT

ADRESLERİYLE HAFIZA ALANI BELİRTECİNDEN OLUŞUR

I/O ADRESLERİ

• PLC, DIŞARIDAN ALDIĞI VERİLERİ

VEYA ÇIKIŞA GÖNDERECEĞİ VERİLERİ BİZİM TARAFIMIZDAN BELİRLENEN

ADRESLERE KOYAR.

• I/O ADRES SAYISI MODELE GÖRE DEĞİŞİR.

• GİRİŞ ADRESİ “I” İLE, ÇIKIŞ ADRESİ İSE

“Q” İLE GÖSTERİLİR.

I/O ADRESLERİ

Bitler

I 3 . 4

Bit Byte

Giriş/Çıkış(I/O)

I 0 . 3

GİRİŞ KÜTÜĞÜ (PII): I

• S7–200, HER TARAMANIN BAŞINDA FİZİKSEL GİRİŞİ OKUR VE BU DEĞERLERİ PII OLARAK TANIMLANAN HAFIZA ALANINA YAZAR.

• GİRİŞ KÜTÜĞÜNE BİT, BAYT, WORD VEYA DOUBLE WORD OLARAK ERİŞEBİLİRSİNİZ:

– Bit: I[bayt addresi].[bit adresi] I0.1

– Bayt, Word veya Double Word: I[boyut][başlangıç bayt adresi] IB4

ÇIKIŞ KÜTÜĞÜ (PIQ): Q

• HER TARAMANIN SONUNDA ÇIKIŞ KÜTÜĞÜNDE BULUNAN DEĞERLER

FİZİKSEL ÇIKIŞ NOKTALARINA KOPYALANIR.

• ÇIKIŞ KÜTÜĞÜNE BİT, BAYT, WORD VEYA DOUBLE WORD OLARAK ERİŞEBİLİRSİNİZ:

– Bit: Q[bayt addresi].[bit adresi] Q1.1

– Bayt, Word veya Double Word: Q[boyut][başlangıç bayt adresi] QB5

BİT HAFIZA ALANI: M

• BİT HAFIZA ALANINI (M HAFIZA) BİR İŞLEMİN ARA SONUCU OLARAK, TIPKI BİR YARDIMCI RÖLE GİBİ KULLANABİLİRSİNİZ.

• M HAFIZA ALANI KÜTÜĞÜNE BİT, BAYT, WORD VEYA DOUBLE WORD OLARAK ERİŞEBİLİRSİNİZ:

– Bit: M[bayt addresi].[bit adresi] M26.7

– Bayt, Word veya Double Word: V[boyut][başlangıç bayt adresi]

MD20

ZAMAN RÖLESİ HAFIZA ALANI: T

• S7–200, 1 MSN, 10 MSN VEYA 100 MSN‟NİN KATLARI OLARAK AYARLANABİLECEK

ZAMAN RÖLELERİ SAĞLAR.

• BİR ZAMAN RÖLESİNİN İKİ DEĞİŞKENİ BULUNUR:

– ANLIK DEĞER: BU 16 BİTLİK İŞARETLİ TAMSAYI, ZAMAN RÖLESİ TARAFINDAN SAYILMIŞ OLAN SÜREYİ GÖSTERİR.

– ZAMAN RÖLESİ BİTİ: BU BİT, ANLIK DEĞERLE AYAR DEĞERİNİN KARŞILAŞTIRMA İŞLEMİ

SONUCUNDA 1 VEYA 0 OLUR.

SAYICI HAFIZA ALANI: C

• S7–200, HERBİRİ SAYICI GİRİŞLERİNİN DÜŞÜK SİNYALDEN YÜKSEK SİNYALE GEÇİŞİNDE

(YÜKSELEN KENARDA) SAYAN ÜÇ TİP SAYICI

İÇERİR: BİR TİP SADECE YUKARI SAYAR, BİR DİĞERİ SADECE AŞAĞI SAYAR, DİĞERİ İSE HEM AŞAĞI HEM DE YUKARI SAYAR.

• BİR SAYICININ İKİ DEĞİŞKENİ BULUNUR:

– ANLIK DEĞER: BU 16 BİTLİK İŞARETLİ TAMSAYI, SAYICI TARAFINDAN SAYILMIŞ OLAN DEĞERİ GÖSTERİR.

– SAYICI BİTİ: BU BİT, ANLIK DEĞERLE AYAR DEĞERİNİN KARŞILAŞTIRMA İŞLEMİ SONUCUNDA 1 VEYA 0 OLUR.

ANALOG GİRİŞLER: AI

• S7–200 (SICAKLIK VEYA BASINÇ GİBİ) ANALOG

DEĞERLERİ 16 BİTLİK DİJİTAL BİR DEĞER HALİNE ÇEVİRİR.

• BU DEĞERLERE ALAN BELİRTECİ (AI), VERİ BOYUTU (W) VE BAŞLANGIÇ BAYT ADRESİ İLE ERİŞİLİR.

• ANALOG GİRİŞLER 2 BAYTLIK DEĞERLER

OLDUĞUNDAN VE HER ZAMAN ÇİFT SAYIYLA

BAŞLADIKLARINDAN, ONLARA ERİŞİM DE SADECE ÇİFT SAYILI BAYT ADRESLERİYLE OLUR (AIW0,

AIW2, AIW4 GİBİ).

– Format: AIW[başlangıç bayt adresi] AIW4

ANALOG ÇIKIŞLAR: AQ

• S7–200 16 BİTLİK BİR DEĞERİ, DİJİTAL DEĞERLE ORANTILI BİR AKIM VEYA VOLTAJ DEĞERİNE

DÖNÜŞTÜREBİLİR. BU DEĞERLERE ALAN

BELİRTECİ (AQ), VERİ BOYUTU (W) VE BAŞLANGIÇ BAYT ADRESİ İLE ERİŞİLİR.

• ANALOG ÇIKIŞLAR 2 BAYTLIK DEĞERLER

OLDUĞUNDAN VE HER ZAMAN ÇİFT SAYIYLA

BAŞLADIKLARINDAN, ONLARA ERİŞİM DE SADECE ÇİFT SAYILI BAYT ADRESLERİYLE OLUR (AQW0, AQW2, AQW4 GİBİ

– Format: AQW[başlangıç bayt adresi] AQW4

PLC SEÇERKEN !?

• I/O SAYISI İŞİNİZE UYGUN MU?

• UYGUN I/O MODÜLLERİNE SAHİP Mİ?

• DAHA SONRADAN MODÜL EKLENEBİLİR Mİ?

• KOLAY PROGRAMLANABİLİR Mİ?

• ÇALIŞMA HIZI UYGUN MU?

• ÜRETİCİ DESTEĞİ VE DOKÜMAN VAR MI?

PLC SEÇERKEN !?

• CİHAZI KULLANABİLECEK ELEMAN VAR MI?

• CİHAZIN EĞİTİMİ VAR MI?

• GARANTİ VE YEDEK PARÇA VAR MI?

• MALİYETİ VE BAKIM MASRAFLARI UYGUN MU?

BÖLÜM 4: TEMEL PLC

PROGRAMLAMA MANTIĞI

NELER LAZIM?

• WINDOWS OLAN BİR BİLGİSAYAR

• PROGRAM YAZMAK İÇİN STEP7 MICROWIN

• YAZDIĞINIZ PROGRAMLARI DENEMEK İÇİN S7-200 SİMÜLATÖR

MİNİMUM BİLGİSAYAR SİSTEMİ

• ŞU AN PİYASADA SATILAN EN KÖTÜ BİLGİSAYAR BİLE UYGUNDUR.

– İŞLETİM SİSTEMİ: WINDOWS XP PRO SP2 – HARDDİSKTE 500MB ALAN

– 512 MB VEYA DAHA FAZLA RAM

STEP 7 Micro/WIN

• UYGULAMANIZA KUMANDA EDECEK PROGRAMIN YAZILMASI VE TEST

EDİLMESİ İÇİN KULLANILIR

S7 200 SİMÜLATÖR

• YAPILAN PROGRAMLARI GERÇEK PLC OLMADAN TEST ETMEYE YARAR

İLETİŞİM SEÇENEKLERİ

• PC/PPI KABLOSU: PC İLE PLC SERİ PORT ÜZERİNDEN HABERLEŞİR. EN YAYGIN VE EN UCUZ SEÇENEKTİR.

• MPI KABLOSU: MPI KABLOSUNU

KULLANMAK İÇİN, PC‟YE CP KARTI TAKMALISINIZ. CP KARTI DAHA

YÜKSEK İLETİŞİM HIZLARINDA

BAĞLANTI İÇİN GEREKEN DONANIMI İÇERİR.

PC/PPI KABLOSU

PROGRAM EDİTÖRLERİ

• STEP 7-MİCRO/WIN, PROGRAMINIZI OLUŞTURMAK İÇİN ÜÇ AYRI EDİTÖR SAĞLAR:

– LADDER LOGİC (LAD), – KOMUT LİSTESİ (STL)

– VE FUNCTİON BLOCK DİAGRAM (FBD)

HANGİ EDİTÖR?

• ÖĞRENİLMESİ, ANLAŞILMASI VE

YAZILMASI EN KOLAY OLDUĞU İÇİN LAD EDİTÖR‟Ü KULLANACAĞIZ.

• „KAPANMIŞ‟ OLAN KONTAKLAR ENERJİ AKIŞINA İZİN VERİRKEN „AÇILMIŞ‟

KONTAKLAR BU SEMBOLİK AKIŞI BLOKE EDERLER.

BÖLÜM 5: KOMUTLAR

& S7-200 SİMÜLATÖRÜ İLE

UYGULAMALAR

BIT LOJİK KOMUTLARI

• KONTAKLAR

– NORMALDE AÇIK KONTAK – NORMALDE KAPALI KONTAK – NOT KOMUTU

• BOBİNLER

– ÇIKIŞ

– SET VE RESET

STANDART KONTAKLAR

NORMALDE AÇIK KONTAK

NORMALDE KAPALI KONTAK

AÇIK İSE LOJİK 0 KAPALI İSE LOJİK 1

KAPALI İSE LOJİK 0 AÇIK İSE LOJİK 1

HER KONTAĞIN NORMAL DURUMU LOJİK 0

NOT KOMUTU

• NOT KOMUTU ENERJİ AKIŞINI LOJİK OLARAK DEĞİLLER, YANİ LOJİK 0 İSE 1, 1 İSE 0 YAPAR

DEĞİL

NOT

1 --- > 0 0 --- > 1

TEMEL İŞLEMLER &

UYGULAMALAR

• AÇ / KAPA

• VE

• VEYA

• NOT

MÜHÜRLEME DEVRELERİ

• BELLİ BİR ADRESİ SÜREKLİ LOJİK 1 (SET) VEYA LOJİK 0 (RESET) YAPAN KOMUT VEYA

DEVRELERDİR

• 3 FARKLI MÜHÜRLEME YÖNTEMİ DEVRESİ BULUNUR:

• KLASİK MÜHÜRLEME

• SET / RESET KOMUTLARI İLE MÜHÜRLEME

• RS / SR FLİP-FLOP İLE MÜHÜRLEME

KLASİK MÜHÜRLEME

• OTOMATİK KUMANDA DEVRELERİNDE KULLANILAN MÜHÜRLEME TEKNİĞİDİR

SET & RESET

• SET (S) VE RESET (R) KOMUTLARI, BELLİ BİR BAŞLANGIÇ ADRESİNDEN (BİT)

İTİBAREN BELLİ BİR SAYIDAKİ (N) BİTİN SET (1) VE RESET (0) OLMASINI SAĞLAR. N, 1 İLA 255 ARASINDA OLABİLİR.

S

N

R

N

SET

RESET

SET & RESET

KOMUTLARINDA ETKİNLİK

• EĞER AYNI RPOGRAMDA BİRDEN

FAZLA SET VE RESET KOMUTUNA AYNI ANDA LOJİK1 SİNYALİ VERİLİRSE EN

SONDAKİ ETKİN OLUR.

• PLC PROGRAMI SATIR SATIR TARADIĞI İÇİN SONRA GELEN KOMUT ÖNCEKİ

KOMUTTAN ÜSTÜNDÜR.

SET & RESET

KOMUTLARINDA ETKİNLİK

EN SONDA OLAN KOMUT ETKİNDİR…

SET VE RESET

ÖNCELİKLİ RS FLİPFLOP

• SET ÖNCELİKLİ FLİPFLOP, SETİN RESETE KARŞI ÖNCELİĞİ OLDUĞU KİLİTLEME ELEMANIDIR. EĞER HEM SET (S1), HEM DE RESET (R) GİRİŞLERİ AYNI ANDA VARSA, SETİN ÖNCELİĞİ VARDIR, YANİ ÇIKIŞ (OUT) “1” OLUR.

• RESET ÖNCELİKLİ FLİPFLOP, RESETİN SETE KARŞI ÖNCELİĞİ OLDUĞU KİLİTLEME ELEMANIDIR

(FLİPFLOP). EĞER HEM SET (S), HEM DE RESET (R1) GİRİŞLERİ AYNI ANDA VARSA, RESETİN

ÖNCELİĞİ VARDIR, YANİ ÇIKIŞ (OUT) “0” OLUR.

SET VE RESET

ÖNCELİKLİ RS FLİPFLOP

YARDIMCI RÖLELER (MARKER)

• 1 BİTLİK HAFIZA BİRİMLERİDİR.

• BAZI VERİLERİN GEÇİCİ OLARAK

SAKLANABİLDİĞİ VE İSTENİLDİĞİNDE KULLANILABİLDİĞİ HARİCİ ÇIKIŞ

KONTAĞI OLMAYAN ÇIKIŞ RÖLELERİDİR.

– M0.0 – M0.7

– M31.0 – M31.7 DEĞERLERİNİ ALABİLİRLER.

ÇIKIŞ

• ÇIKIŞ KOMUTU (=), ÇIKIŞIN YENİ

DEĞERİNİ ÇIKIŞ KÜTÜĞÜNE YAZAR.

• KOMUT İŞLENDİĞİNDE, S7–200 PROGRAMA GÖRE ÇIKIŞ

KÜTÜĞÜNDEKİ BİTİ “1” VEYA “0”

YAPAR.

ÖRNEK-1

ÖRNEK-2

ÖZEL DAHİLİ RÖLELER (SM)

• ÖZEL DAHİLİ RÖLELERE ÖZEL HAFIZA BİTLERİ DE DENİR.

• BU HAFIZA BİTLERİ, CPU İLE

PROGRAM ARASINDA İLETİŞİM SAĞLAYARAK ÇEŞİTLİ KONTROL

FONKSİYONLARINI GERÇEKLEŞTİRİR.

• BU ALANLARA BİT, BAYT, WORD VE DOUBLE WORD OLARAK ERİŞİM

MÜMKÜNDÜR.

SMB0

• SM0.0: HER ZAMAN AKTİFTİR.

• SM0.1: İLK TARAMA BİTİ. İLK

TARAMADA “1” SONRA “0” OLUR.

SAYICILAR VE KALICI TİP ZAMAN

RÖLELERİNİN ÇIKIŞI BU BİT İLE RESET EDİLİR.

• SM0.2: ENERJİ VERİLDİ BİTİ. ENERJİ

VERİLDİKTEN SONRAKİ İLK TARAMADA

“1” SONRA “0” OLUR.

SMB0

• SM0.4: 30 SN “0”, 30 SN “1” OLUR.

• SM0.5: 0,5 SN “0”, 0,5 SN “1” OLUR.

• SM0.6: TARAMA JENERATÖRÜ. BİR TARAMADA “0”, BİR TARAMADA “1”

OLUR.

• SM0.7: PLC STOP KONUMUNDAYSA “0”, RUN KONUMUNDAYSA “1” OLUR.

SMB28-SMB29

• ANALOG AYAR DEĞERLERİ.

• 0-255 ARASI DEĞER ALABİLİRLER.

• ZAMAN AYARI, ALARM LİMİTİ GİBİ

DEĞİŞEBİLEN BAZI DEĞERLER İÇİN KULLANILABİLİR.

– SMB28: ANALOG AYAR 0‟DAN OKUNAN DEĞER.

– SMB29: ANALOG AYAR 1‟DEN OKUNAN DEĞER.

SAYICILAR

• S7-200 AİLESİNDE 3 TİP SAYISI VARDIR:

– YUKARI SAYICI (CTU) – AŞAĞI SAYICI (CTD)

– AŞAĞI-YUKARI SAYICI (CTUD)

• BU SAYICILAR GİRİŞLERİNİN 0‟DAN 1‟E GEÇİŞLERİNDE SAYMA İŞLEMİNİ

GERÇEKLEŞTİRİR.

YUKARI SAYICILAR

• YUKARI SAY KOMUTU (CTU), YUKARI SAYMA GİRİŞİNİN

(CU) HER YÜKSELEN

KENARINDA CXX DEĞERİNİ BİR ARTTIRIR.

• CXX DEĞERİ PV‟YE EŞİT

VEYA BÜYÜKSE CXX BİTİ SET OLUR.

• RESET (R) GİRİŞİ

GELDİĞİNDE SAYICI DEĞERİ SIFIRLANIR.

AŞAĞI-YUKARI SAYICILAR

• YUKARI/AŞAĞI SAY KOMUTU (CTUD) YUKARI SAYMA (CU) VEYA AŞAĞI SAYMA (CD)

GİRİŞLERİNİN HER YÜKSELEN KENARINDA YUKARI VEYA

AŞAĞI SAYAR.

• SAYICI PV‟YE EŞİT İSE ÇIKIŞ KONUM DEĞİŞTİRİR.

• R GİRİŞİNE 1 VERİLDİĞİNDE SAYICI ÇIKIŞI VE CXX DEĞERİ SIFIRLANIR

ÖRNEK

• 6 KAPASİTELİ

OTOPARKTA, ARABA SAYISI 6 İSE “DOLU”

DEĞİLSE “BOŞ”

LAMBASI YANSIN.

AŞAĞI SAYICILAR

• AŞAĞI SAY KOMUTU (CTD), SAYMA GİRİŞİNİN (CD) HER YÜKSELEN

KENARINDA ANLIK SAYMA DEĞERİNİ BİR AZALTIR.

• CXX 0‟A EŞİTSE CXX BİTİ SET OLUR.

• LD (LOAD) GİRİŞİ GELDİĞİNDE SAYICI BİTİ SIFIRLANIR VE ANLIK DEĞER PV DEĞERİNE EŞİT YAPILIR. SIFIRA

ULAŞILDIĞINDA SAYMA İŞLEMİ DURUR (VE CXX BİTİ SET OLUR).

POZİTİF GEÇİŞ &

NEGATİF GEÇİŞ

• POZİTİF GEÇİŞ (YÜKSELEN KENAR) KOMUTU (EU), HER 0‟DAN 1‟E DÖNÜŞÜMDE SADECE BİR TARAMA SÜRESİNCE ENERJİ AKIŞINA İZİN VERİR.

• NEGATİF GEÇİŞ (DÜŞEN KENAR) KOMUTU (ED), HER 1‟DEN 0‟A DÖNÜŞÜMDE SADECE BİR TARAMA İÇİN ENERJİ AKIŞINA İZİN VERİR.

POZİTİF GEÇİŞ NEGATİF GEÇİŞ P

N

POZİTİF GEÇİŞ &

NEGATİF GEÇİŞ

POZİTİF GEÇİŞ &

NEGATİF GEÇİŞ

KARŞILAŞTIRMA KONTAKLARI

• ÇEŞİTLİ VERİLERİN DEĞERLENDİRİLDİĞİ VE ŞART SAĞLANDIĞI TAKDİRDE ÇIKIŞIN AKTİF OLDUĞU KONTAKLARDIR.

• KARŞILAŞTIRMA İŞLEMLERİ İÇİN VERİNİN BOYUTU, KARŞILAŞTIRMA ŞEKLİ VE İLGİLİ LOJİK İŞLEMİN ÖZELLİĞİNE GÖRE FARKLI KOMUTLAR KULLANILIR.

KARŞILAŞTIRMA IN1

IN2

İŞLEM V

V=VERİTİPİ

KARŞILAŞTIRMA İŞLEMLERİ

• ==B, >=B, <=B, <>B (BYTE)

• ==I, >=I, <=I, <>I (INTEGER, TAMSAYI)

• ==D, >=D, <=D, <>D (DOUBLE, TAMSAYI)

• ==R, >=R, <=R,<>R (REEL, GERÇEL SAYI)

ÖRNEK-1

• SMB28 ADRESİNDEKİ 8 BİTLİK (1 BYTE) VERİ İLE 20 TAMSAYISI

KARŞILAŞTIRILIR. EĞER SMB28

ADRESİNDEKİ VERİNİN DEĞERİ 20 İSE Q0.1 ÇIKIŞI AKTİF OLUR

SMB28 20

== B

Q0.1

ÖRNEK-2

• SMB28 ADRESİNDEKİ 8 BİTLİK VERİ İLE 100 TAMSAYISI KARŞILAŞTIRILIR.

SMB28 ADRESİNDEKİ VERİ 100‟E EŞİT VEYA BÜYÜKSE Q0.0 AKTİF OLUR.

SMB0 100

>= B

Q0.0

ÖRNEK-3

• C0 10‟A EŞİT VEYA BÜYÜK VE 15‟E EŞİT VEYA KÜÇÜKSE Q0.0 AKTİF OLUR.

C0 10

>= I

Q0.0 C0

15

<= I

ÖRNEK-4

ZAMAN RÖLELERİ

• KONTAK KAPANDIKTAN BELLİ BİR SÜRE SONRA ENERJİ İLETİLMESİNİ VEYA AÇILDIKTAN BELLİ BİR SÜRE

SONRA ENERJİ KESİLMESİNİ SAĞLAR.

– ÇEKMEDE GECİKMELİ (TON)

– KALICI ÇEKME GECİKMELİ (TONR) – BIRAKMADE GECİKMELİ (TOF)

• TİPLERİ VARDIR.

ZAMAN RÖLELERİ

• PLC ÇIKIŞI AKTİF

OLDUĞUNDA X SÜRESİ KADAR SONRA ÇEKER, VEYA PASİF

OLDUĞUNDA Y SÜRESİ KADAR SONRA BIRAKIR

Q0.1

PLC

ZAMAN RÖLELERİ

GİRİŞ SİNYALİ

ZAMAN TON

ÇIKIŞI

TOF ÇIKIŞI

ON OFF

TIMER ON DELAY

TIMER OFF DELAY

TON TOF

GİRİŞ ÇIKIŞ

ZAMAN RÖLELERİ

• BELİRLİ SÜRELER ELDE ETMEK İÇİN BELİRLİ RÖLELER KULLANILIR.

• 1, 10, 100 ms KATLARI OLARAK AYARLANABİLİRLER.

• NUMARA (T37) SÜREYİ

• PT İSE ÇARPANI BELİRLER

• SONUÇ ms OLARAK ELDE EDİLİR.

ZAMAN RÖLELERİ

• RÖLE TİPİ, SÜRE VE RÖLE

NUMARALARINI BELİRTEN TABLO.

TON ZAMAN RÖLELERİ

• GELEN ENERJİYİ BELLİ BİR SÜRE SONRA

ÇIKIŞA İLETİR. YANİ, KONTAK KAPANDIKTAN BELLİ BİR SÜRE SONRA BAZI İŞLEMLERİN YAPILMASINI SAĞLAR.

• “IN” GİRİŞİ AKTİF OLDUĞU SÜRECE İSTENEN SÜRE SONUNDA ÇIKIŞ

AKTİFLEŞTİRİLİR.

• “IN” GİRİŞİ PASİF OLUNCA ÇIKIŞ DA PASİF OLUR.

TON ZAMAN RÖLELERİ

• SÜRE HESABI:

– PT*RÖLE NO ÇÖZÜNÜRLÜĞÜ – 10*100MS=1000MS=1SN

• “IN” AKTİF OLDUĞU SÜRECE,

HESAPLANAN SÜRE SONRA ÇIKIŞ (T37) DA AKTİF OLUR.

T37 Q0.0

SÜRE HESABI

AYARLANACAK ZAMAN (ms)

• PT= --- ÇÖZÜNÜRLÜK (ms)

• PT=30.000/100=300

TON ZAMAN RÖLELERİ

• I0.0 KAPANDIKTAN 1 SN SONRA Q0.0 AKTİF OLUR.

TON ZAMAN RÖLELERİ

UYGULAMALAR

• START BUTONUNA BASTIKTAN 5 SN SONRA 1.

MOTOR, 10 SN SONRA DA 2. MOTOR

ÇALIŞSIN. STOP’A BASILINCA HER İKİSİ DE DURSUN

• AŞAĞIDAKİ ZAMAN ARALIKLARINDA

BELİRTİLEN ÇIKIŞLAR TEKRARLANARAK AKTİF OLSUN

0 5 8 15

Q0.0 Q0.1 Q0.2

UYGULAMALAR

• 2 ADET TON KULLANARAK 1 HZ FREKANSINDA KARE DALGA SİNYALİ

ZAMAN 0,5 SN 0,5 SN

Q0.0 ÇIKIŞI

ÖDEV

• YILDIZ – ÜÇGEN YOLVERME YÖNTEMİ İLE MOTOR ÇALIŞTIRINIZ

TONR ZAMAN RÖLELERİ

• BU TİP RÖLELERDE “IN” GİRİŞİ PASİF OLDUĞUNDA SAYILAN SÜRE

SİLİNMEZ.

• “IN” GİRİŞİ AKTİF OLDUĞUNDA KALDIĞI YERDEN DEVAM EDER.

• TONR RÖLELERDE İÇERİK

• VE ÇIKIŞ BİTİ “RESET” İLE

• SIFIRLANIR.

TONR ZAMAN RÖLELERİ

TOF ZAMAN RÖLELERİ

• “IN” GİRİŞİ LOJİK0 YAPILDIKTAN

SONRA, ÇIKIŞIN AYAR DEĞERİ KADAR SÜRE AKTİF OLMASINI SAĞLAR.

• “IN” GİRİŞİ LOJİK1 YAPILDIĞINDA Txxx ADRESİNDEKİ ÇIKIŞ LOJİK1 OLUR.

RÖLE ANLIK DEĞERİ SIFIRLANIR.

TOF ZAMAN RÖLELERİ

• START‟A

BASILDIĞINDA MOTOR HEMEN ÇALIŞACAK,

STOP

BUTONUNA BASILDIKTAN 10SN SONRA DURACAK.

UYGULAMALAR

• BU BÖLÜMDE SADECE UYGULAMA YAPILACAKTIR.

– 4 KATLI ASANSÖR OTOMASYONU – STEP MOTOR HIZ KONTROLÜ

– KAVŞAK SİNYALİZASYON OTOMASYONU

KAVŞAK SİNYALİZASYON

OTOMASYONU

KAVŞAK SİNYALİZASYON OTOMASYONU

• TASARIMI YAPILACAK SİNYALİZASYON

SİSTEMİNDE İKİ ADET YOLUN BİRLEŞMİŞ OLDUĞU BİR KAVŞAK BULUNMAKTADIR.

• BU YOLLARDAN BİR TANESİNİN TRAFİK AKIŞI DİĞERİNE GÖRE BİRAZ DAHA

YOĞUNDUR. BU NEDENLE TRAFİK

YOĞUNLUĞU FAZLA OLAN YOLDAKİ YEŞİL IŞIĞIN SÜRESİ DİĞERİNDEN BİRAZ DAHA UZUNDUR

KAVŞAK SİNYALİZASYON OTOMASYONU

• Yol Kırmızı Sarı Yeşil

• A 30 saniye 3 saniye 45 saniye

• B 45 saniye 3 saniye 30 saniye

• A yaya 48 saniye --- 30 saniye

• B yaya 33 saniye --- 45 saniye

KAVŞAK SİNYALİZASYON OTOMASYONU

• BU SÜRELERE EK OLARAK, HERHANGİ BİR BAKIM İŞLEMİ YAPILACAĞI ZAMAN, YUKARIDAKİ SÜRELER İPTAL OLARAK, SARI IŞIĞIN 0,5 SANİYE ARALIKLARLA YANIP SÖNMESİ GEREKMEKTEDİR.

GİRİŞ I0.0 I0.1 I0.2 I0.3

Başlat Durdur Sarı ışık anahtar --- ÇIKIŞ Q0.0 Q0.1 Q0.2 Q0.3 Kırmızı Sarı Yeşil ---

3 KATLI ASANSÖR

• ZEMİN + 3 KATI OLAN TEMEL ASANSÖR

PROGRAMI

3

2

1

0 BUTON0

BUTON1 BUTON2 BUTON3

SENSÖR0 SENSÖR1 SENSÖR2 SENSÖR3

STEP MOTOR HIZ KONTROLÜ

• STEP MOTORLAR ROBOT YAPIMINDA VE KONTROLLÜ DÖNÜŞ HAREKETİ

GEREKTİREN UYGULAMALARDA SIKLIKLA KULLANILAN BİR MOTOR TÜRÜDÜR.

• DÖNME HAREKETİNİN

GERÇEKLEŞTİRİLMESİ İÇİN SÜREKLİ BİR GERİLİME İHTİYAÇ DUYMAZ.

• STEP MOTORLAR SAĞRILARINA (BOBİN) UYGULANAN ELEKTRİK PALSİNE GÖRE İSTENEN MİKTARDA (7,5 İLE 90 DERECE

ARASI) DÖNME YAPABİLEN MOTORLARDIR.

STEP MOTOR HIZ KONTROLÜ

• ELEKTRİK PALSLERİNİN VERİLDİĞİ DURUM LOJİK1 VE VERİLMEDİĞİ

DURUM LOJİK 0 OLARAK DÜŞÜNÜLDÜĞÜNDE STEP

MOTORLARA DİJİTAL MOTOR OLARAK DA ADLANDIRILABİLİR VE

MİKROİŞLEMCİLİ SİSTEMLER KULLANILARAK KOLAYCA

SÜRÜLEBİLİR.

STEP MOTOR HIZ

KONTROLÜ

STEP MOTOR HIZ KONTROLÜ

• DAHA ÖNCEDEN BAHSEDİLEN

MOTORLARDA ENERJİ VERİLDİĞİNDE

HAREKET BAŞLAR VE ENERJİ KESİLDİĞİNDE HAREKET KAZANILAN İVME YAVAŞ YAVAŞ

YİTİRİLEREK DURUR.

• STEP MOTORLAR İSE MOTORUN DÖNMESİ GİRİŞE UYGULANAN PALSLERİN SÜREKLİ VE SIRALI OLMASINA BAĞLIDIR.

• DOĞRU SIRADA UYGULANAN PALS MOTORU BİR ADIM İLERLETİR.

STEP MOTOR HIZ

KONTROLÜ