“ Yeni Nesil İnternet Protokolü , IPv6 , ”
O B kt (ULAKBİM)
Onur Bektaş (ULAKBİM)
Sistem Yöneticisi
İçerik
• IPv6, Yeni nesil internet protokolü ne kadar yeni IPv6, Yeni nesil internet protokolü ne kadar yeni
• Sorular / cevaplar
– Neden IPv6’ya ihtiyaç duyuldu
– IPv6 geçişi Y2000 problemi gibi balon mu IPv6 geçişi Y2000 problemi gibi balon mu
– “Olmazsa” yı anlatmak yerine “Olursa” yı anlatmak – Nasıl geçeceğiz
– IPv6 geçişinde dünya ne durumda g ç ş y
– Niçin IPv6 hala yaygın olarak kullanılmıyor
– Ben geçiş ile ilgili bir çalışma yapmak istemiyorum / düşünmüyorum / vaktim yok
IP 6 i i k d dü d l l l
• IPv6 geçişi konusunda dünyada yapılan çalışmalar
• Ulusal IPv6 Protokol Altyapısı Tasarımı ve Geçişi Projesi
• Sorular
IPv6 , Yeni nesil protokol ne kadar yeni ?
• Yeni Nesil İnternet Protokolü çalışmaları 90’lı yılların sonunda başlamıştır
y
başlamıştır
• Yeni nesil IP protokolü “Internet protokolü sürüm 6 (IPv6)” IETF tarafından Internet protokolü sürüm 4 (IPv4)’ün yerini alması amacıyla tasarlanmıştır
amacıyla tasarlanmıştır
• OSI ağ referans modeli ağ katmanı protokolüdür
• IPv6 ne değildir ?
IP 6 IP 4 il l d ğildi – IPv6, IPv4 ile uyumlu değildir – IPv6 IPv4’ün yaması değildir – IPv5 ‘in devamı değildir
HTTP DNS b i “N l” k ll l f k d ld kl bi t k l – HTTP,DNS benzeri “Normal” kullanıcıların farkında oldukları bir protokol
değildir
– IPv6 ağ katmanında yaşanan tüm problemlere çözüm olacak sihirli bir değnek değildir
değnek değildir
Neden IPv6’ya ihtiyaç duyuldu ?
• Adres sayısı problemi
– NAT ile çözülebilir mi ?
20 di k ll l IP 4’ü i i l k t k l ihti
• 20 senedir kullanılan IPv4’ün yerini alacak protokol ihtiyacı
– 20 sene önce öngörülen bir ihtiyaç
• IPv6’nın hiç mi problemi yok ?
Gü lik d bü ük bl i IP 6 t l k k bl ğl b
– Güvenlik açısından en büyük problemi IPv6 tasarlanırken kablosuz ağların bu kadar yaygınlaşacağının öngörülmemesi
• Yeni teknolojilerin gerektirdiği ihtiyaçların karşılanması
– Video paylaşımı artması - çoklu gönderimVideo paylaşımı artması çoklu gönderim
– Gerçek zamanlı ses ve görüntü trafiğinin artması, (VoIP, videokonferans) - servis kalitesi
– Mobil kullanıcı ihtiyaçları – dolaşılabilirlik – Güvenlik gereksinimleri
• İnternetin başlangıç noktasından çok farklı bir yere gelmesi
– Kimse bu noktaya geleceğini başta ön görmedi
– Tüm dünya gelecek internet “Future Internet” kavramını tartışıyor
IPv6 Geçişi Y2000 problemi gibi balon mu?
•IPv4 adreslerin tükeniyor (Felaket Senaryosu) IPv4 adreslerin tükeniyor,(Felaket Senaryosu)
•8 adet /8 adresi kaldı bunların 6 tanesi kirli bloklar
•Yeni E2E uygulamalar gerçek IP adresi istiyor
•İnternete bağlanan cihaz sayısı gün geçtikçe artıyor
IP 6 d d IP 4’ü i l k b k bi
•IPv6 dışında IPv4’ün yerine alacak başka bir alternatif yok
•IPv6 geçişi ile ilgili soru geçişin olup/ olmayacağı IPv6 geçişi ile ilgili soru geçişin olup/ olmayacağı
değil ne zaman olacağı olmalı
“Olmazsa” yı anlatmak yerine “Olursa”
yı anlatmak
• Kriz zamanları “normal zamanlarda” göze almadığımız kazanç getirecek riskleri göze almamızı sağlar
y
• IPv6 geçişi ilk internet devriminde yerlerini alamayan oyuncular için aynı zamanda bir fırsattır
• IPv6 geçişini planlı yaparak maliyetleri azaltabiliriz,IPv4’ü sürdürmek daha maliyetli bir hale gelebilir
• Sensör ağları (contiki), araç yol iletişimi (CVIS), acil durum haberleşme sistemleri…
• Her zaman, her yerde internet erişimi maliyetleri azaltabilir
– Smart Health
– Smart Grid
– Smart …
Niçin IPv6 ‘ya geçilemedi ?
• Sistem, ağ yöneticileri altın kuralı : Çalışan sisteme hiç bir zaman dokunma “Never touch a running system”
dokunma Never touch a running system
• IPv6 geçişi dikkatli planlanması gereken teknik olduğu kadar idari bir konu
Yöneticiler karar almalı – Yöneticiler karar almalı
• Geçmenin maliyeti olduğu kadar / geçmememin de maliyeti var
• Herkes diğerlerinin geçmesini bekliyor
• Son kullanıcıdan talep gelmesi bekleniyor
• “Killer Application” gerekiyor
• IPv4 o kadar başarılı ki yerine gelecek protokolün yayılımını ş y g p y y
geçiktiriyor..(Apache 1.3 serisi benzeri)
Nasıl Geçeceğiz ?
• İkili Yığın ğ
– IPv4 ve IPv6 desteğinin aynı anda verilmesi – Peki IPv4 adresleri tükenince ne olacak ?
– Sanal IPv4 kullanan cihazların geçişi nasıl olacak ? g ç ş
• DS-LITE
• 6rd
• Tünelleme
– IPv6 trafiğinin IPv4 içine veya IPv6 trafiğinin IPv4 trafiği içine sarmalanması
• Yalın IPv6
– Sadece IPv6 desteğinin olması
• IPv4 ile nasıl konuşulacak ?
• Çeviri yöntemleri
Ben Geçiş İle ilgili bir çalışma yapmayı
istemiyorum / düşünmüyorum / vaktim yok
• Sizin bir çalışma yapmamanız ağınızda IPv6 trafiği ç ş y p ğ ğ olmadığı anlamına gelmiyor
• İşletim sistemleri IPv6 destekliyor ve ilk olarak IPv6 üzerinden bağlanılmaya çalışılıyor
üzerinden bağlanılmaya çalışılıyor.
– Siz bir ayar yapmasanız bile ağınızda IPv6 trafiği dolaşıyor
– Güvenlik duvarlarında tünellenmiş trafiği kapatmazsanız (proto 41) IPv6 trafiği tünellenmiş olarak dışarı çıkacak
– IPv6 üzerinden yayılan bir solucan iç ağda yayılabilir.
• Alımlarda IPv6 desteği şartı koyun
– Fiyatı arttırabilir y
– IPv6 desteğinin firmalardan açıklanmasını isteyin – Yönlendirici cihazlarda desteği olmayan yok gibi
– FW, IDS, IPS, anahtarlama cihazlarında sorunlar var
IPv6 geçişinde dünya ne durumda ?
• Geçiş, “Migration”, “Transition”, “İntegration” ismi ne olursa olsun yönetilmesi gereken bir süreç
• Amerika
– 2009-2012 yıllarını kapsayan geçiş planı hükümet tarafından yayınlandı.
• Avrupa
– Avrupa Birliği şu ana kadar IPv6 ile ilgili 90’dan fazla projeye 100 M € fazla kaynak aktardı,
Avrupa NREN’leri 7 8 senedir ağlarında IPv6 kullanıyor – Avrupa NREN’leri 7-8 senedir ağlarında IPv6 kullanıyor
– AB üyeleri hükümetleri satın almalarda IPv6 desteğinin aranmasını öneriyor
• Asya
Cin 3G altyapısını IPv6 üzerine taşımayı planlıyor – Cin 3G altyapısını IPv6 üzerine taşımayı planlıyor – 8-24 Ağustos 2008 Olimpiyat oyunlarında IPv6 şov
• Türkiye ?
ABD
Avrupa
•Fransa
•Fransa’nın en büyük 2. İnternet Servis Sağlayıcısı Free 2007 yılında 5 hafta içinde tüm kullanıcıları ile beraber IPv6’ya geçmiştir
tüm kullanıcıları ile beraber IPv6 ya geçmiştir
.
•Almanya
•Almanya’nın IPv6 geçişi yol haritası 2009 açıklanmıştır. Bu yol haritasında hedef 2010-2011 yıllarından Almanya’daki kullanıcıların en az %25’nin IPv6 üzerinden bağlanıyor olmasıdır
bağlanıyor olmasıdır
•Luksemburg
•Lüksemburg küçük bir ülke olduğu için diğer ülkelerin geçişini beklemektedir
•İsveç
İ ’t IP 6 k d ki l l İ d l t d l t f d
•İsveç’te IPv6 konusundaki çalışmalar İsveç e-devlet delegasyonu tarafından yürütülmektedir. İsveç E-devlet delegasyonu Temmuz 2011’de IPv6 geçişi ile ilgili olarak bir kılavuz yayınlamayı planlamaktadır.
•Slovenya
•Slovenya’da IPv6 geçişi Zavod Go6 adı altında ticari amacı olmayan sivil toplum kuruluşu tarafından yürütülmektedir. Zavod Go6 üyeleri arasında donanım
üreticileri, internet servis sağlayıcıları endüstriden konu ile ilgili diğer kurumlar bulunmaktadır. Zavod Go6 aynı zamanda Slovenya bilim bakanlığı “Ministry of Science” ve Slovenya telekomünikasyon otoritesi APEK ile birlikte çalışmaktadır.
Diğer Ülkeler..
•Lübnan
•Lübnan’da 9 adet internet servis sağlayıcı kurum bulunmaktadır. Lübnan’daki IPv6 çalışmaları 2009 yılında Orta doğu ağ işleticileri grubu “The Middle East
N t k O t G MENOG” t f d B t’t 3 ü ü IP 6
Network Operators Group MENOG” tarafından Beyrut’ta 3 gün süren IPv6
çalıştayı organize edilmesi ile başlamıştır. Bu çalıştaydan sonra Lübnan’daki IPv6 çalışmaları hız kazanmış ve 5 adet ISS RIPE’tan IPv6 adreslerin almıştır
•Brezilya
B il d IP 6 k d l l B il I i k l “B ili
•Brezilyada IPv6 konusunda çalışmalar Brezilya Internet icra kurulu “Brazilian Internet Steering Committee ” tarafından yürütülmektedir. Brezilya Ulusal Internet Kayıt Kurumu IPv6 adreslerinin dağıtımına Kasım 2007 tarihinde başlamıştır.
Brezilya kayıt kurumu tarafından ülkedeki IPv6 yayılımının arttırılması için ipv6.br b it i l t l t
web sitesi oluşturulmuştur
•IPv6 teknik bilgisinin yerel dile çevrilerek herkese ulaştırılması amacı ile 6DEPLOY projesi tarafından oluşturulan e-öğrenme materyallerinin Portekizceye çevrilmesi çalışması başlatılmıştır. Eğitim materyallerinin çeviri işlemi 6 ay sürmüş ve Mayıs 2009’d biti il i ti B l bi likt İ t t S i S ğl l ğl IP 6’
2009’da bitirilmiştir. Bununla birlikte, İnternet Servis Sağlayıcıların ağlarını IPv6’ya geçirmeleri için gerekli yeteneği kazanmaları ve eğitim almaları için eğitim
laboratuarı oluşturulmuştur. Eğitim günde 8 saatlik zaman dilimlerinde verilmekte ve 4 gün sürmektedir
Ulusal IPv6 Protokol Altyapısı Tasarımı ve Geçişi Projesi
• Genel Bilgi
Şubat 2009 Şubat 2011 24 ay
ç ş j
– Şubat 2009-Şubat 2011 24 ay – ~1.000.000 TL
– Müşteri Kurum: Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) – Proje Yürütücüleri: ULAKBİM (Yönetici), GAZİ, ÇOMU
– 30 araştırmacı (7’si yeni personel)
• Ulusal ölçekte IPv6 tabanlı yeni nesil Internet teknolojilerine ve hizmetlerine geçiş için:
– Mali, idari ve teknik boyutları ile öngörülerek geçiş zaman planlanın yapılması – IPv6-GO: “IPv6 tabanlı yeni hizmet ve ürünleri test etme ve geliştirme ortamı”
• Proje süresince deneysel geliştirme yapılması
• Geçişte yaşanabilecek güvenlik sorunlarının tespiti
• Balküpü ve videokonferans yazılımı geliştirilmesi
Ar Ge yapacak insan ağının oluşturulması için yaygınlaştırma ve bilinçlendirme – Ar-Ge yapacak insan ağının oluşturulması için yaygınlaştırma ve bilinçlendirme
çalışmaları
• IPv6 Çalıştayı ve Ulusal IPv6 Konferansı
Proje Araştırma Başlıkları
• IPv6 gelişmiş özellikler.
– Dolaşılabilirlik, Servis kalitesi ve Çoklu gönderim – BÜYS, Bilgi Üretim Yönetim Sistemi
• En optimum geçiş nasıl olmalı
• Hangi kurumlar önce geçmeli
• Hangi kurumlar önce geçmeli
• Hangi geçiş yöntemi kullanılmalı
• IPv6 güvenliği
– IPv6 geçiş güvenliği g ç ş g ğ
– IPv6 ağlarında solucan dağılımı
• ARI (Automated Record Identifier)
– IPv6 Balküpü geliştirilmesi (Kovan) ve IPv6 balküpü ağı kurulması.
• IPv6 uygulamaları
– IPv6 uyumlu video konferans yazılımı (fi6en) geliştirilmesi
• IPv6-GO (IPv6 testleri için kullanılacak geliştirme ortamı)
Proje Başarıları
• Kamu kurumları, Üniversiteler ve İnternet Servis Sağlayıcıları için IPv6 anketi hazırlanarak kurumların
– Yazılım,donanımın IPv6 desteği
– Ağ altyapısı ve servislerin IPv6 desteği – IPv6 geçiş planlar
hakkında bilgi toplandı,bu anket kurumlarda IPv6 geçişi farkındalığı oluşmasını sağladı
İ
• Kamu kurum ve Kuruluşları ve İnternet Servis Sağlayıcılar için bilgilendirme toplantıları düzenlendi (2008 Kasım)
• Temmuz 2009’da BTK E-Dönüşüm İcra Kurulu tarafından Türkiye’deki IPv6 geçişi konusunda yetkilendirildi
• IPv6 GO ve IPv6 DN kurulumları tamamlandı
• IPv6-GO ve IPv6-DN kurulumları tamamlandı
• Ulusal IPv6 konferansı (12-13 Ocak 2011) tarihinde yapılacak
• IPv6 altyapısı ve güvenliği çalıştayı 7 Mayıs 2010 tarihinde gerçekleştirildi
• IPv6 Forum, Avrupa IPv6 Görev Gücü oluşumuna dahil olundu
• IGF Internet Governance Forum (2009 Kasım Mısır) konferansı ve Piloting IPv6
• IGF, Internet Governance Forum (2009 Kasım, Mısır) konferansı ve Piloting IPv6 Upgrade for Europe çalıştayına (2010 Nisan, Belçika) konuşmacı olarak katılınarak proje konusunda bilgi verildi.
• E-challenges 2009 Uluslararası Konferansta bildiri sunularak katılımcılara proje hakkında bilgi verildi
Proje Başarıları
• Ulusal kapsamda ise hem projenin amaçlarının tanıtılması hem de teknik iş
paketlerinde yürütülen araştırma-geliştirme faaliyetlerinin sonuçlarının paylaşılması
p y ş g ş y ç p y ş
amacıyla 4 adet konferans bildirisi sunulmuştur. Ayrıca 2 adet poster sunumu ile ulusal kapsamda bilinçlendirme faaliyetlerine katkı sağlanmış ve ülkemizde IPv6 konusunda çalışma yürüten araştırmacılarla bir araya gelme fırsatı bulunmuştur.
• IPv6 konusunda insan ağı oluşturulmasına katkı sağlandı
• IPv6 GO üzerinden IPv6 DN aracılığı ile ISS’lerin global IPv6 ağına bağlantısı
• IPv6-GO üzerinden IPv6-DN aracılığı ile ISS lerin global IPv6 ağına bağlantısı sağlandı
• TEREDO ve 6to4 geçiş yöntemleri için sunucu kurularak hizmete alındı
• IPv6 tabanlı yazılımların geliştirilmesi konusunda ülkemizde bilgi birikimi oluşmasına katkı sağlandığ
• 6TO4 Sunucusu kullanım istatistikleri
Proje Başarıları
• Global IPv6 forum üyeliği 4 Mayıs 2010 tarihinde gerçekleştirilmiştir.
• IPv6 forum Türkiye web sayfası www.ipv6.net.tr
• IPv6 Forum Türkiye başkanı Serkan Orcan
• Forum üyesi olduğumuz için “European IPv6 Task Force”’a da üye olmuş oluyoruz.
