ELEKTRONİK TİCARETİN ETKİLERİ
E-TİCARET
Prof. Dr. Üstün ÖZEN
İÇ İN DE KİL ER
• E-ticaretin Getirdiği Değişimler
• E-ticaretin Yararları
• E-ticaretin Örgütlere Yararları
• E-ticaretin Yönetimlere Yararları
• E-ticaretin Tüketicilere Yararları
• E-ticaretin Diğer Yararları
• E-ticaretin Reklamcılık ve Pazarlama Açısından Yararları
• E-ticaretin Dezavantajları
• E-ticaretin Teknik Dezavantajları
• E-ticaretin Teknik Olmayan Dezavantajları
• E-ticaretin Alıcı Açısından Dezavantajları
• E-ticaretin Alıcı Açısından Dezavantajları
• Dünyada ve Türkiye'de E-ticaretin Durumu
• Dünyada ve Türkiye'de E-ticarete Kısa Bakış ve E- ticareti Etkileyen Faktörler
• Demografik Faktörlerin E-ticarete Etkisi
• İnternet Altyapısı ve Yaygınlığının E-ticarete Etkisi
• Finansal Ürün Yaygınlığının E-ticarete Etkisi
• Özel Gün ve Dönemlerin E-ticarete Etkisi
• Sosyal Medyanın E-Ticarete Etkisi
• Ödeme Hizmetlerinin E-Ticarete Etkisi
HED EF LER
• Bu üniteyi çalıştıktan sonra;
• E-ticaretin ekonomik etkilerini anlayabilecek,
• E-ticaretin örgütler, yönetim, tüketiciler açısından yararlarını sınıflandırabilecek,
• E-ticaretin teknik ve teknik olmayan dezavantajlarını açıklayabilecek,
• E-ticaretin alıcılar ve satıcılara sağladığı avantajları ve yol açtığı riskleri
kavrayabileceksiniz.
• E-ticaretin Türkiye'deki ve dünyadaki son durumu hakkında fikir sahibi olabilecek ve E-ticareti etkileyen faktörleri
kavrayabileceksiniz.
ÜNİTE
2
E- Tİ CA FE Tİ N ET KİLE Rİ
E-ticaretin Yararları
Örgütsel Yararlar
Yönetimsel Yararlar
Tüketiciye Yararları
Reklamcılık ve Pazarlamaya Yararları
E-ticaretin Dezavantajları
Ekonomik Güçler
Teknik Dezavantajlar
Teknik Olmayan Dezavantajlar
Alıcı Açısından Dezavantajlar Alıcı Açısından
Dezavantajlar
Dünyada ve Türkiye'de
E-ticaretin Durumu E-ticareti Etkileyen Faktörler
Demografik Faktörler
İnternet Altyapısı ve Yaygınlık Finansal Ürün
Yaygınlığı
Özel Gün ve Dönemler
Sosyal Medya
Ödeme Hizmetleri
GİRİŞ
İnsanlık tarihinde çok az yenilik E-ticaretin sağlayabileceği potansiyel yararları sağlayabilmiştir. Teknolojinin küresel yapısı, düşük maliyet, milyonlarca insana ulaşabilme yeteneği, etkileşim yeteneği gibi özellikleri örgütlere, bireylere ve topluma çok sayıda potansiyel fayda sağlamaktadır. Çünkü E-ticaret devrimi, endüstriyel devrimle gelen değişim kadar derindir. Örneğin, bundan yaklaşık yüz yıl öncesinde, bir şirket için paraya gereksinim duyulduğunda şirketin bir hissesini satın alacak kişileri bulmak için kapı kapı dolaşmak gerekebilirdi. Fakat günümüzde bu yaklaşım şirketlerinin hisselerini satmak isteyen şirket sahipleriyle bu hisseleri satın almak isteyenleri buluşturan bir sermaye piyasasının oluşmasıyla büyük bir değişime uğramıştır (Gore, 1997).
E-ticaretin ekonomik hayatta etkilediği faaliyetler:
• Pazarlama: Yeni pazarlama, satış ve promosyon teknikleri, daha etkin ve daha geniş çaplı pazar araştırmaları, daha doğru ve kapsamlı talep tahminleri
• Tedarik: tedarikçilerle ilişkilerin gelişmesi, tedarik süreçlerinin otomatikleşmesi, stok maliyetlerinin azalması
• Finansman ve sigorta: yeni finansman araçları, uluslararası yatırımcılara ulaşma imkânı, sigorta süreçlerinin ve anlayışının farklılaşması
• Ticari işlemler: siparişlerin elektronik ortamda hızlı bir şekilde sonuçlandırılması, gelişmiş ödeme araçları
• Satış sonrası hizmetler: satış sonrası bilgilendirme ve danışmanlık hizmetleri, servis ve bakım hizmetlerinin ve ürün takibinin kolaylaşması
• Ortak ürün geliştirme ve çalışma
• Kamu ve özel hizmetleri kullanma
• Vergi ve gümrük: uzaktan vergi denetimleri, gümrük işlemlerinin merkezi kontrolü, etkin denetleme imkânları
• Teslimat ve lojistik: lojistik sektöründeki gelişmelerle daha hızlı ve güvenli teslimat, ürünün siparişten teslimat anına kadar izlenebilmesi
• Kamu alımları: kamu ihalelerinin hızlı ve şeffaf olarak yapılması
• Muhasebe: muhasebe kayıtlarının işlemlerin gerçekleştiği anda yapılabilmesi, uzaktan denetleme imkânı
• Elektronik ürünler: fiziksel olmayan ürünler, bilgi hakları, uzaktan danışmanlık hizmetleri
• Anlaşmazlıkların çözümü
E-TİCARETİN GETİRDİĞİ DEĞİŞİMLER
E-ticaret işletmelerin iş yapma şekillerini önemli ölçüde değiştirmiştir. Daha da ötesi, birçok işletme için e-ticaret bir alternatif olmaktan öte bir zorunluluk hâline gelmiştir. Bir kısım işletmeler işlerini tamamen İnternete taşırken, bazıları da e-ticaret yapan firmalarla birleşme yolunu tercih edebilmektedir. Bu pazarlama Satış sonrası
bilgilendirme ve danışmanlık hizmetleri,
servis ve bakım hizmetlerinin ve ürün takibinin kolaylaşması
E-ticaretin ekonomik etkilerindendir.
yönteminin önemini kavrayan yeni birçok müteşebbis ise işletmelerini doğrudan elektronik platformda başlatabilmektedir.
E-ticaret alanı bilgi-yoğun ve endüstri tabanlı bir alandır. Çoğu işletmenin yüzleştiği en önemli problem, kendi endüstrilerindeki en iyi e-ticaret modelinin nasıl taklit edileceği ya da bu modellerle nasıl rekabet edileceği değil, geleneksel ticaret yapma yöntemlerinde radikal değişikliklerin nasıl yapılacağına karar vermektir. Çünkü geleneksel yöntemden e-ticarete geçiş bir paradigma değişikliğidir ve tedarikten pazarlama stratejilerine, dağıtımdan satış sonrası hizmete kadar pek çok prosedürün değişimini gerektirmektedir.
E-ticaret pek çok alanda köklü değişimlere yol açmaktadır.
• Pazaryeri e-ticaret ile nesnel bir yapıdan sanal bir yapıya taşınmaktadır.
Her ne kadar pazar yerinin dönüşmesi tek başına önemli sayılmasa da alışveriş yöntemlerinin yeni biçim alması, alıcı-satıcı ilişkisinin yeni boyut kazanması, alışverişteki sosyal ve psikolojik boyutların farklılaşması ticarette yeni fırsatlar ve sorunları beraberinde getirmektedir.
• E-ticaret ile alışveriş şekillerinde köklü değişiklikler ortaya çıkmaktadır.
Gelişen iletişim sistemleri ticaretin daha hızlı ve yaygın bir şekilde
yapılmasında önemli kolaylıklar sağlamaktadır. Örneğin bir kitabı kitapçıya ya da kütüphaneye gitmeden saniyeler içinde edinmek mümkün
olabilmektedir.
• E-ticaret ile büyük-küçük firma ayrımı da bir ölçüde farklılaşmaktadır. Çok büyük sermayelere ihtiyaç duymadan küçük firmalar da mal ve
hizmetlerini dünya ölçeğinde pazarlayabilmekte, geleneksel yöntemle ulaşamayacakları dünyanın en ücra köşelerine bile ulaşabilmektedir. Her ne kadar sermayesi güçlü, dünya çapındaki firmalarla gerek tanıtım gerek iş yapma ölçeği gibi konularda rekabet etmek zor olsa da e-ticaret yöntemi küçük firmalara da bir dinamizm kazandırmaktadır.
• E-ticaret ile zaman ve mekân kavramları da önemli değişikliklere uğramaktadır. Evler, ofisler, kafeler hatta sokaklar bile birer alışveriş mekânı hâline gelirken geleneksel mağazaların açılış-kapanış saatleri bir problem olmaktan çıkmakta alışveriş için zamana bağlı kalma zorunluluğu ortadan kalkmaktadır. Firmalar anlık olarak satış, kâr, maliyet, verimlilikleri ölçüp değerlendirebilmektedirler (Kanat ve diğerleri 2003).
E-TİCARETİN YARARLARI
E-ticaretin Örgütlere Yararları
Yer Sınırsızlığı ve Kitlesel Erişim Olanağı: E-ticaret, pazaryerini ulusal ve uluslararası pazarlara açan bir özelliğe sahiptir ve minimum sermaye harcamasıyla, şirketler daha çok sayıda müşteriye, tedarikçiye ve iş ortağına kolay ve hızlı bir şekilde ulaşabilirler.
Maliyet Azalımı: E-ticaret işletme faaliyetleri için hayati önem taşıyan bilgiyi elde etme, işleme, dağıtma, depolama ve ulaşma maliyetini azaltır. Ayrıca bilgiye Mülkiyete bağlı gizlilik
gerektirmeyen işlemlerin ve verilerin, alıcı ve satıcı firmalara ve tüketicilere açık
olması e-ticaretin temelidir.
tam zamanlı erişim nedeniyle talebin doğru bir şekilde tahmin edilmesini sağlar ve stokta bulundurma maliyetlerini azaltır.
Özelleştirilmiş Alışveriş Merkezleri: Sadece belli alanlarda uzmanlaşmış olan sanal alışveriş merkezlerinin oluşmasına imkân verir.
Kesintisiz İşlem: Mağaza yedi gün 24 saat açık kalacağından alışverişte kesinti söz konusu olmamaktadır.
İş Süreçlerinin Reorganizasyonu: Süregelen proseslerin ve yönetim şeklinin değişimiyle iş organizasyonunu değiştirerek işlerin yeniden süreçlenmesine katkıda bulunur.
Rekabetin Yaygınlaşması: Herhangi bir işe ya da pazara girişi kolaylaştırarak rekabetin giderek yaygınlaşması ve egemen olmasını sağlar.
Kırtasiye Azaltımı: İşlemlerin elektronik ortamda yapılması kırtasiyeyi en az düzeye indirir.
Nitelikli Ticaret: Daha az gider ve girdi kullanarak daha çok ve nitelikli ticaret yapılmasına olanak verir. Ticaret için tek bir mağazanın açılması yeterli olmakta çok sayıda satış yerinin açılmasına gerek kalmamaktadır.
Etkinlik: Zamandan tasarruf, hatasız iş görme ve işlemlerin kolaylaşması etkinliği arttıracaktır.
Verimlilik Artışı: Girdi başına birim maliyetlerin azalması ile verimlilik artışı sağlanır.
E-ticaretin Yönetimlere Yararları
Elektronikleşme: Bilgilerin elektronik ortamda tutulması ile herhangi birisi, herhangi bir zamanda herhangi bir yerden ihtiyaç duyduğu bilgiye bir başkasına gerek kalmadan ulaşabilmektedir. Fiyat listeleri, sipariş formları, tanıtım filmleri, vb. materyallere firmanın servis bilgisayarından İnternet aracılığı ile anlık olarak erişilebilmektedir.
Hareketlilik: İnternet teknolojisi, kişilere bulundukları yerden bağımsız olarak bilgiye erişim imkânı sunmaktadır. Müşterilerine destek vermek için seyahat eden çalışanlarının, ihtiyaç duyduğu bilgiye herhangi bir zamanda herhangi bir yerden güncel olarak ulaşabilmesi, firmanın müşterilerinin ihtiyaçlarına cevap vermedeki performansını artırmaktadır.
Yönetsel Kararlar İçin Bilgiye Hızlı Erişim: İş adamları, güncel bilgilere gece veya gündüz istedikleri zaman ulaşabilmektedir. İş ortağının veya firmasının web sitesine ulaşarak son fiyat listesine, üretim rakamlarına, malların çıkış tarihine kolaylıkla erişebilmektedir.
Çalışma Grupları Oluşturma İmkânı: İnternet, verinin paylaşımına ve çalışanların işbirliği yapmasına da altyapı sunmaktadır. Firmalar, haber grupları, konuşma odaları, vb. araçlar ile değişik coğrafi yerlerdeki çalışanlarını bir araya getirerek çalışma grupları oluşturabilmekte, müşterilerinin önerilerini
değerlendirebilmektedir.
Şirketler e-ticaret sayesinde minimum sermaye harcamasıyla
daha çok sayıda müşteriye tedarikçiye ve iş ortağına kolay ve
hızlı bir şekilde ulaşabilirler.
E-ticaretin Tüketicilere Yararları
Kesintisiz Hizmet Alma: Müşteriler e-ticaret hizmetlerinden 7 gün 24 saat kesintisiz bir şekilde yararlanabilir.
Yer Bağımsızlığı: Mağazalara erişim elektronik ortamda sağlandığından müşteriler konumlarından bağımsız olarak dünyanın herhangi bir yerindeki bir mağazadan alışveriş yapabilirler. Bu özellik birçok müşteri için fiziksel olarak ulaşılması çok zor olan veya mümkün olmayan mağazaların sanal ortamda ziyaret edilebilmesini sağlar.
Seçim Yapma Olanağı: Müşterilere hem daha çok mal ve hizmet arasından hem de daha çok satıcı arasından daha geniş bir seçim yapma olanağı sunar.
Fiyat ve Özellik Karşılaştırması Yapma Olanağı: Müşterilere değişik ürünlerin hem fiyat hem de özellik itibarıyla karşılaştırma ve ihtiyaçlarına ve bütçesine en uygun mal ve hizmeti seçmesine olanak verir.
Hızlı Teslim: Satın alınan mallar hızla müşteriye ulaştırılmakta, çoğu kez müşteri siparişinin hangi aşmada olduğunu yani, kargoya verildiği zaman, hangi gün teslim edileceği takip edilebilir. Özellikle fiziksel pazar yerlerinde bulunması zor olan bir kısım ürünlerin bulunabilmesi ve müşteriye daha hızlı ulaşmasını sağlar.
Sanal Açık Artırmalara Katılım: Kullanıcıların sanal açık artırmalara katılmasına olanak verir.
Müşterilerin Karşılıklı Etkileşimi: Müşterilerin diğer müşterilerle elektronik topluluklarda karşılıklı etkileşimini sağlayarak mal ve hizmetler hakkında fikir ve deneyim paylaşımı için ortam yaratır.
Alışveriş Kolaylığı ve Rahatlığı: Müşteri, günümüz insanının en çok ihtiyaç duyduğu zamanını alışveriş merkezine bizzat giderek harcamamakta, yol parası ya da benzin parası vermeden, park yeri sorunu yaşamadan oturduğu yerden
alışverişini yapabilmektedir.
E-ticaretin Reklamcılık ve Pazarlama Açısından Yararları
Etkileşimli Elektronik Pazarlama: İşletmeler, etkileşimli olarak ses ve görüntü unsurlarını da kullanarak hazırlayacakları sanal mağazalarda müşteri ile karşılıklı etkileşim içerisinde satışlarını yapabilmektedir.
Etkin ve Hızlı Müşteri Talepleri Yönetimi: Sanal ortamda yapılan alışveriş hangi müşterinin hangi mala talep duyduğu yönünde bir veri tabanı
oluşturulmasına imkân sağlamaktadır. Bu kapsamda işletmeler müşteri taleplerini veya satış reyonlarını yönlendirme şansını elde edebilmektedir.
E-ödeme İmkânı: Elektronik ortamda ücretin ödenmesi ve alışverişin elektronik ortamda tamamlanması, işletmeler açısından lojistik altyapıda tasarruf yapılması açısından avantaj olarak değerlendirilmektedir.
E-ticaretle müşteri, zamanını alışveriş
merkezine bizzat giderek harcamamakta,
yol parası ya da benzin parası vermeden, park yeri sorunu yaşamadan
oturduğu yerden alışverişini yapabilmektedir.
Etkileşimli Tedarik Zinciri Yönetimi: İşletmelerin nereye, ne kadar, hangi tarihte ürün veya hizmet sağlamaları gerektiğinin kararı ve bunun elektronik ortamda yönetilmesi bir avantaj oluşturmaktadır.
Etkileşimli Stok Yönetimi: İşletmelerin tedarik yönetimlerinin bir başka yönü de stok yönetimidir. Dolayısıyla etkileşimli olarak hangi üründen ne kadar ve hangi süreyle stok bulunduracağının yönetimi de elektronik ortamda
gerçekleştirilebilmektedir.
Bankacılık ve Sigortacılık Hizmetlerinde Etkinlik ve Hız: Bu tür hizmetlerde sonuca hızlı erişilmesi, alışverişin hızlı bir şekilde tamamlanması taraflara zamandan tasarruf sağladığı gibi hizmetin etkinliğini de artırmaktadır.
Sanal Anket ve Kamuoyu Araştırması: Elektronik ortamda alışveriş yapan kesim ile hızlı ve etkin bir şekilde anket yapılıp hizmetin yönlendirilmesi ve istenilen kapsamda stratejilerin oluşturulması da mümkündür.
Bire Bir Pazarlama: Elektronik pazarlama yoluyla doğrudan tüketiciye hitap ederek bire bir pazarlama yapma imkânı bulunmaktadır.
E-ticaretin Toplumsal Yararları
E-ticaret toplumsal alanlarda da göz ardı edilemeyecek yararlar sağlayacaktır.
Yaşam Standardının Yükselmesi: Bazı malların daha düşük fiyatla satın alınabilmesi böylece tüketicilerin daha fazla satın almasına katkıda bulunması nedeniyle yaşam standardında artış sağlanabilir.
Fiziksel Olarak Ulaşılması Mümkün Olmayan Mal ve Hizmetlere Erişim:
Özellikle kırsal kesimlerde ve üçüncü dünya ülkelerinde yaşayan insanların bölgelerinde ulaşamadıkları mal ve hizmetlere ulaşmalarına ve elde etmelerine olanak verir. Hatta bu insanların yerinde alamadıkları eğitimleri uzaktan almalarına da yardımcı olur.
Daha Az Fiziksel Mekân İhtiyacı ve Daha Az Hammadde Kullanımı: Özellikle dijital dergi ve kitaplarla birlikte kâğıt kullanımının azalması, her işletmenin daha az depolama, ofis vb. fiziksel mekân ihtiyacının azalması, daha az elektrik tüketimi gibi faydalar da sağlanabilecektir.
Trafik Yoğunluğu ve Hava Kirliliğinin Azalmasına Katkı: E-ticaret daha fazla kişinin evde çalışmasına olanak tanıdığı gibi tüketicilerin alışveriş için seyahat etmesine gerek bırakmayarak trafik yoğunluğunun azalmasına ve hava kirliliğinin düşmesine katkıda bulunacaktır.
Kamu Hizmetlerinin Ulaştırılması: E-ticaret kamu hizmetlerinin insanlara ulaştırılmasını kolaylaştırır. Sağlık, eğitim ve sosyal hizmetler, düşük maliyetli ve kaliteli bir şekilde halka ulaştırılabilir.
Yöresel Ürünlere Kitlesel Erişim: Özellikle belli yörelere has gıda, el yapımı tanıtım malzemeleri, hediyelikler ve diğer birçok özel ürün dünya ölçeğinde ilgi E-ticaret, özellikle kırsal
kesimlerde ve üçüncü dünya ülkelerinde yaşayan insanların
bölgelerinde ulaşamadıkları mal ve hizmetlere ulaşmalarına
ve elde etmelerine olanak verir.
gören ürünlere dönüşebilmekte bu da o yörenin ekonomisine önemli katkılar yapmaktadır.
E-TİCARETİN DEZAVANTAJLARI
E-ticaretin Teknik Dezavantajları
Güvenlik: Sistem güvenliği, güvenilirliği, standartlar ve bazı iletişim protokollerindeki eksiklikler e-ticaretin önündeki en büyük sınırlamayı
oluşturmaktadır. Siber saldırılara karşı gerek e-mağazanın güvenliğinin sağlanması, gerekse müşterilerin ticari ve özel bilgilerinin korunması amacıyla işletmelerin maksimum düzeyde güvenlik önlemi almaları büyük önem arz etmektedir.
Bant Genişliğinin Sınırlı Olması: Yazılım teknolojilerinin gelişmesi ayrıntılı ürün tanıtımlarında multimedya uygulamaları ve üç boyutlu tanıtımları
yaygınlaştırmaktadır. Bu durum, daha hızlı İnternet bağlantısını zorunlu kılmaktadır.
Yazılım Geliştirme Araçlarındaki Değişim: Yazılım geliştirme araçlarındaki gelişme ve değişme hâlâ hızlı bir şekilde sürmektedir ve e-ticaret yapan firmaların bunlara uyumu zaman almaktadır.
Yazılım ve Donanımın Entegrasyonu Zorluğu: Bir kısım mevcut uygulama ve veri tabanlarıyla e-ticaret yazılımları ve internetin entegrasyonunun sağlanması zorluk arz etmektedir.
Özel Web Sunucuları Gereksinimi: Satıcılar ağ sunucularının yanı sıra özel web sunucuları ve diğer bazı altyapı donanımına ihtiyaç duyabilmektedirler.
Yazılım ve Donanım Uyumsuzluğu: Farklı işletim sistemi platformları, tablet, mobil aygıt, PDA gibi diğer donanımlara uygun e-ticaret yazılımları kullanılması da e-ticaretin etkinliği ve yaygınlığı için önemlidir.
E-ticaretin Teknik Olmayan Dezavantajları E-ticaretin alıcı açısından dezavantajları
Ürünler Arasından Seçim Yapma Zorluğu: Alışveriş yapanlar çok sayıda seçenekle karşı karşıya kaldıklarından optimal ürün/fiyat seçimi zamanı sınırlı olanlar için önemli ölçüde karmaşık bir hâl alabilir.
Kalite Sorunu: Satın alınması düşünülen malların kalitesini tam anlamıyla bilmenin yolu yoktur. Ürünlerin özellikleri bazen abartılabileceği gibi, bazı gizli ulaştırma maliyetleri de ilave edilebilir.
Karşılıklı Güven Sorunu: Alıcı ve satıcı arasında fiziksel etkileşimin olmaması nedeniyle taraflar arasında güven tesis edilmesi bir sorun teşkil edebilir. Örneğin bir müşterinin sipariş ettiği bir mücevherin ya da diğer bir ziynet eşyasının sahte olmadığına olan inancı tamamen satıcıya duyulan güvene dayalıdır.
Hatalı ya da Eksik Ürünlerin Değiştirilmesi Sorunu: Hatalı ya da eksik ürünler değiştirilmek istendiğinde bir kısım sorunlar yaşanabilir. Ayrıca bu ürünlerin Siber saldırılara karşı
gerek e-mağazanın güvenliğinin sağlanması, gerekse müşterilerin ticari ve
özel bilgilerinin korunması amacıyla işletmelerin maksimum
düzeyde güvenlik önlemi almaları büyük
önem arz etmektedir.
değiştirilmek üzere geri gönderilmesinde gönderme ücretinin alıcıya yüklenmesinin söz konusu olması hâlinde alıcı aleyhine bir durum oluşabilmektedir.
Kredi Kartı Olmaması: Bazı durumlarda kredi kartı olmayan ya da kredi kartını kullanmak istemeyen müşteriler için alışveriş mümkün olamamaktadır. Bu sorunu ortadan kaldırmak için satıcıların alternatif ödeme yöntemleri
geliştirmeleri gerekir.
Bazı Malların Gönderme Sırasında Özelliğini Kaybetmesi: Gıda ürünleri ve medikal ürünlerde teslim uygun şartlarda yapılmaz veya teslim süresi uzarsa ürünler özelliklerini kaybedebilir.
Uluslararası Siparişlerde Ülkelerin Vergi Uygulamaları: Uluslararası alışverişlerde ülkelerin gümrük mevzuatları nedeniyle sipariş edilen ürünler üzerine eklenen vergiler yüzünden bazı durumlarda ürünlerin fiyatı çok artmakta ve bu durum online alışverişi cazip olmaktan çıkarabilmektedir.
Bazı Mal ve Hizmetlerin Online Alışverişinin Zorluğu: Bazı mal ve hizmetler fiziksel olarak gönderilemeyeceği için bu malların online alışverişi geleneksel alışverişe oranla daha zor olabilir. Örneğin, alıcı bizzat görüp gezmek isteyeceği için online olarak bir evin satışının yapılması nerdeyse imkânsızdır. Ancak böyle ürünlerin reklam ve tanıtımı yapılabilir.
E-ticaretin satıcı açısından dezavantajları
Pazarlama Harcaması: Satıcılar fiziksel olarak alıcılara görünemediği ve ürünlerini sergileyemedikleri için varlıklarını kanıtlamak ve piyasada yer
edinebilmek için büyük çaplı pazarlama harcaması yapmak zorunda kalabilirler.
İşletmelerin değişen pazar şartlarına uyum sağlamaları da zorlaşabilir.
Piyasada İyi Bir İzlenim Bırakma Gerekliliği: Piyasada iyi bir izlenim
bırakamama durumunda bu durum müşteriler arasında hızla yayılıp faaliyetlerini etkileyebilir.
Müşterinin Güvenini Kazanma: Müşteriyle yüz yüze bağlantı
kurulamadığından müşteriler arasında güven tesis edilmesi zor olabilir. Bunun için müşteriyle ilişkilerde hata yapmamak gereklidir. Ürünün ayıplı ürün olması ve değiştirilmesinde lojistik güçlüklerle karşılaşılabilmesi ve bu nedenle müşteri kaybı riskini de ortaya çıkarabilir.
Müşteri Devamlılığını Sağlamak: Müşterileri mağazaya bağlamak için değişik cazip yöntemler bulmak ve uygulamak gereklidir. Aksi takdirde birçok alternatifle karşı karşıya olan müşterileri kaybetmek olasıdır. İşletmelerin ürün geliştirme ve temininde yetersiz kalması da müşteri devamlılığı açısından bir risk
doğurmaktadır.
Sunulan Tekliflerin Sık Sık Değiştirilmesi: Sunulan tekliflerde durumsal olarak yapılan sık değişiklikler alıcıların satıcılar üzerinde kalıcı ve iyi izlenimler elde etmesini güçleştirebilir. Bunun sonucu olarak alıcılar her seferinde tekrar tekrar araştırma yapma ihtiyacı duyabilir.
E-ticarette satıcılar fiziksel olarak alıcılara
görünemediği ve ürünlerini sergileyemedikleri için varlıklarını kanıtlamak
ve piyasada yer edinebilmek için büyük
çaplı pazarlama harcaması yapmak zorunda kalabilirler.
Durumsal Olarak Farklı Fiyat ve Teklif Verme Zorluğu: Erişimin evrensel olması, firmaların müşterilerin coğrafik konumuna göre farklı teklifler sunmasını zorlaştırabilir.
Fiziksel Etkileşim Kurulmasının Gerekebilmesi: Bazı işlemler başarılı bir sonuç elde etmek için alıcı ve satıcı arasında fiziksel etkileşim kurulmasını gerektirir. Bu durum, ürünlerin fazlasıyla karmaşık olduğu ve özelliklerinin başka bir yolla anlatılmasının mümkün olmadığı zaman ortaya çıkar.
Tanıtıma Yatırım Yapılmasını Gerektirebilmesi: Markalaşmanın artan önemi reklamcılık ve pazarlama konusunda büyük miktarda harcama yapılmasını
gerektirebilir.
DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE E-TİCARETİN DURUMU
E-ticaret, ülkeler online ticareti benimsedikçe tüm dünya üzerinde önemli ölçüde gelişmektedir. E-ticaretin gelişimine yönelik yapılan çalışmaların önemli bir bölümü resmî devlet istatistiklerinden değil pazar araştırması yapan veya e- ticaretle uğraşan firmalardan elde edilmektedir. Ülkelerin konuyla ilgili istatistiki çalışmaları henüz tam olarak yapılmadığından, e-ticaretin büyüklüğü ve diğer göstergeleri bazılarınca fazla iyimser bulunmaktadır. Dolayısıyla e-ticaretin tanımından da kaynaklanan bazı problemlerden dolayı gelecek yıllara ait
öngörülerin kuşkuyla karşılanması gerektiğini ifade etmek yerinde olacaktır. Aynı zamanda firmadan firmaya yapılan e-ticaret, her iki taraf için ayrı ayrı rakamlara yansımakta ve mükerrerlik söz konusu olabilmektedir. Dolayısıyla sanal ortamda yapılan ticaretin boyutları da sanal büyüklüklerle ifade edilebilmektedir.
Dünyada ve Türkiye’de e-ticaretin durumuna ilişki bilgi ve istatistikler TÜSİAD tarafından hazırlanan “E-Ticaretin Gelişimi, Sınırların Aşılması ve Yeni Normlar 2019” başlıklı rapordan adapte edilmiştir.
(https://www.eticaretraporu.org/wp-content/uploads/2019/05/DD-TUSIAD- ETicaret-Raporu-2019.pdf)
Dünyada ve Türkiye’de E-ticarete Kısa Bakış ve E-ticareti Etkileyen Faktörler
2018 yılında 13.41 trilyon dolarlık GSMH’ye sahip olan Çin, 634 milyar dolarlık firma-müşteri e-ticaret pazar büyüklüğü ile dünyada lider konumda olurken Amerika Birleşik Devletleri’nin GSMH’si 20,49 trilyon dolar ve firma- müşteri türündeki e-ticaret pazar büyüklüğü 504 milyar dolara ulaşmıştır. 2018 yılında Türkiye’nin GSMH’si 0,766 trilyon dolar olup firma-müşteri türündeki e- ticaret pazar büyüklüğü ise 6,1 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Firma- müşteri türündeki e-ticaret pazarında en büyük üç ülkenin pazar büyüklüklerinin toplamı, küresel e-ticaret pazarının çoğunluğunu oluşturmaktadır. Global olarak 2019 yılı itibarıyla yaklaşık olarak 3,5 trilyon ABD dolarına erişeceği öngörülen pazarın ilk beş oyuncusu, 2018 yılı öngörülen sonuçlarına göre sırayla, Çin (634 milyar ABD doları), Amerika (504 milyar ABD doları), Japonya (123 milyar ABD 2018 yılında 13.41
trilyon dolarlık GSMH’ye sahip olan Çin, 634 milyar dolarlık firma-müşteri e-ticaret pazar büyüklüğü ile dünyada lider konumda
olurken, Amerika Birleşik Devletleri’nin GSMH’si 20,49 trilyon dolar ve Firma-Müşteri
türündeki e-ticaret pazar büyüklüğü 504
milyar dolara ulaşmıştır.
doları), Birleşik Krallık (103 milyar ABD doları) ve Almanya (70 milyar ABD doları) dır.
80 Milyonluk nüfusu ile dünyanın en kalabalık 19. ülkesi olan ülkemiz 2018 yılı itibarıyla 48 milyonluk internet kullanıcısı ile 17. sırada yer almaktadır. Bu kullanıcıların %87’sini oluşturan 41,5 milyon internet kullanıcısı istisnasız her gün internete erişim sağlamaktadır. İnternet kullanıcılarının internet üzerinde sosyal medya alanları ve e-posta okumanın dışında gerçekleştirdiği en sık eylem, ürün bilgisi ve markalar hakkında bilgi ve yorumlar aramaktır.
2020 yılı için yapılan tahminler ise 62 milyonluk internet kullanıcısı ile Türkiye’nin internet nüfusunun %76’lık bir seviyeye taşınacağı yönündedir.
E-ticaret 2018 Sektör İstatistikleri Bilişim Sanayicileri Derneği (TÜBİSAD) ve Deloitte Türkiye iş birliğiyle yayımlanan "Türkiye E-ticaret Pazar Büyüklüğü"
raporunda sektör büyüklükleri sırasıyla; perakende dışı işlemler için 28,4 milyar TL, perakende işlemleri ise 31,5 milyar TL olarak belirtilmektedir. 2018 yıllık büyüme değerlerine bakıldığında ise TL bazında %42'lik bir büyüme oranı gözlemlenirken ABD doları bazında %7'de kalan bir büyüme gerçekleşmiştir. Online perakendenin iki alt başlığından biri olan çok kanallı online perakendenin 10,7 milyar TL’lik bir getiri sağladığı görülmektedir. Diğer başlık olan sadece online perakendenin katkısı ise 20,8 milyar TL'dir. Bu sayının oluşmasında online pazar yerlerinin katkısı ise
%50 düzeyinde olmuştur.
Pazar yeri platformlarının tüketiciler tarafından benimsenmiş olması ve pazar yeri iş modelinin, tedarikçilerin iyileştirme alanları olmak ile beraber geçtiğimiz 2 yıl içerisinde kaydettiği ilerlemelerin olumlu bir geri dönüşü olduğu söylenebilmektedir. Türkiye’de 2017 yılında %4,1 olan online perakendenin toplam perakendeye oranı, 2018 yılında %5,3'e yükselmiştir. Bu oranla Türkiye gelişmekte olan ülkelerin ortalamasını yakından takip etmektedir.
Türkiye’deki kullanıcıların online alışveriş davranışları ile ilgili öne çıkan pazar gelişmeleri şu şekilde özetlenebilir:
• Mobil cihazların kullanımı: Özellikle online perakende alanında pek çok lider marka için tüketici ziyaretlerinin %70'ten fazlası mobil kanallar üzerinden gelirken, cironun da %60'tan fazlası yine mobil üzerinden gelmektedir.
• Teslimat beklentisi: Raporun lojistik hizmetler ile ilgili bölümlerinde de aktarıldığı üzere, aynı gün teslimat ve ertesi gün teslimat gibi hizmetler günümüzde tüketiciler tarafında önemli bir beklenti hâline gelmiştir.
• Kategorisel değişimler: Rapor kapsamında yapılan görüşmelerde öne çıkan bir diğer değişim ise geçtiğimiz yıllarda elektronik ürün odaklı online alışverişlerin diğer kategorilere yayılmaya başladığı yönündedir.
• Sosyal medya üzerinden ürün keşfi: Dünya üzerinde sosyal medya kullanımında önde gelen Instagram gibi platformların da gelişimi ile Türkiye’deki tüketicilerin özellikle sosyal medyadan daha çok ürün inceleme ve satın almaya yönelmesi gözlemlenen bir diğer değişimdir.
Demografik Faktörlerin E-ticarete Etkisi
Türkiye’de 2017 yılında
%4,1 olan online perakendenin toplam
perakendeye oranı, 2018 yılında %5,3'e yükselmiştir. Bu oranla Türkiye gelişmekte olan
ülkelerin ortalamasını yakından takip
etmektedir.
Demografik faktörler de e-ticaret rakamlarına doğrudan ve dolaylı olarak etki etmektedir. Kalabalık nüfus, erişilebilir mevcut ve potansiyel müşteri sayısı anlamına gelmektedir.
E-ticaret her ne kadar sınır ötesi işlemlere izin verse de tüketiciler dil, uygunluk, teslimat ve hız gibi konular nedeniyle ülkelerindeki yerleşik işletmeleri tercih etmektedirler.
Yaş, cinsiyet ve toplam nüfus oranları, teknoloji kullanım sıklığı, ekonomik faaliyetleri etkileyen unsurların en önemli başlıkları olarak gösterilebilir. Genç nüfusa sahip ülkelerde yeni teknoloji adaptasyonu ve bu teknolojilerin kullanım oranı daha yaşlı nüfusa sahip ülkelere oranla fazladır. Buna paralel olarak çoğunluğu 75 yaş altı nüfusa sahip ülkelerde e-ticaret hacmi diğer ülkelere göre daha fazladır.
Şekil 2.1 Online Perakendenin Toplam Perakende içindeki Payı (2018) Kaynak:https://www.eticaretraporu.org/wp-content/uploads/2019/05/DD-TUSIAD- ETicaret-Raporu-2019.pdf
İnternet Altyapısı ve Yaygınlığının E-ticarete Etkisi
İnternet yaygınlığı sadece e-ticaret açısından değil aynı zamanda ülkelerin GSMH'lerinde yarattıkları büyüme nedeniyle de önem arz etmektedir. Öyle ki bu değerde %10 oranında bir artış, küresel GSYİH’de %1,8’lik oranda yükseliş
sağlamaktadır. İnternet yaygınlığının küresel oranlarına bakıldığında, 7,53 milyarlık dünya nüfusunun yaklaşık olarak %51,2’sinin (yaklaşık olarak 3,9 milyar kişi) internet erişimine sahip olduğu gözlenmektedir. 2017 yılına oranla dünya
nüfusunda internet erişimine sahip bireylerin oranı %48,6’dan %51,2’ye çıkmıştır.
Bu büyüme doygunluğa henüz erişmemiş olan ve yüksek genç nüfusa sahip gelişmekte olan ülkeler grubundan gelmiştir. Coğrafi kırılımlar incelendiğinde ise en yüksek yaygınlığın %79,6 ile Avrupa’da olduğu görülmektedir. Bireysel internet yaygınlığının en düşük olduğu bölge ise bilgi ve iletişim teknolojileri gelişmişliği sıralamalarında %24,4 ile alt sırada yer alan Afrika’dır. Afrika bölgesindeki tüketiciler, limitli, pahalı ve çoğu zaman güvenilmez olan internet bağlantısından büyük ölçüde etkilenmektedir. Düşük internet yaygınlığı ve e-ticaretin direkt
korelasyonu düşünülünce, Afrika ülkelerinde doğru yatırımlarla büyüme için önemli bir fırsat da bulunmaktadır.
Gelişen teknoloji, artan internet hızı gibi faktörler tüketiciler için mobil cihazların klasik perakende mağazalarından farklı olarak ürün veya hizmetlere istedikleri yerde ve istedikleri anda ulaşabilmelerini sağlamaktadır. Ayrıca günümüzde tüketicilerin klasik perakende mağazalarında yaşanan kalabalık ve uzun ödeme sıraları gibi verimsizliklere tahammüllerinin azalması, yaşam
biçimindeki değişikliklere ek olarak perakendecilerin mobil cihazları gerçek bir çok kanallı deneyim aracı olarak görmeye başlaması da bu cihazlar üzerinden
gerçekleşen ticaretin e-ticaret içinde önemli bir etkiye sahip olmasını sağlamıştır.
Bu duruma örnek olarak, akıllı telefonlarıyla 2018 yılı sonunda son bir ay içerisinde alışveriş yapanların oranının küresel çapta %55 olması verilebilir.
Google'ın gerçekleştirmiş olduğu araştırmaya göre 4G gibi teknolojilerin gelişmiş ülkelerde yaygın olması, gelişmekte olan ülkelerde de kullanılmaya başlanmasıyla kullanıcıların ziyaret ettikleri e-ticaret platformlarından beklentileri artmıştır. Örneğin mobil uyumlu olmayan siteleri ziyaret eden kullanıcıların
%61’inin rakip siteyi ziyaret ederek işlemlerine devam ettikleri
gözlemlenmektedir. Özellikle Asyalı tüketicilerin online alışverişte mobil telefon kullanımları son derece yüksektir.
Türkiye’nin bireysel internet yaygınlığı TÜİK tarafından %72,9 olarak açıklanmıştır. BTK verilerine göre ise mobil geniş bant abone sayısı 2018 yılı sonu itibarıyla 61,1 milyon olmuştur. Bir önceki yılın aynı dönemine (57 milyon) oranla
%7'lik bir artış olduğu görülmektedir. Bu oranlarla Türkiye'nin ortalaması her ne kadar coğrafi olarak içinde yer aldığı Avrupa bölgesi ortalamasından düşük olsa da ekonomik anlamda yakınlık gösterdiği gelişmekte olan ülkeler grubundan daha yüksektir. Bu iki alandaki hızlı büyüme oranları e-ticaret alanında yatırım yapmak isteyen kuruluşlar için önem taşımaktadır.
Finansal Ürün Yaygınlığının E-ticarete Etkisi
Kredi kartı, banka kartı gibi ülkemizde daha yoğun kullanılan ödeme yöntemlerinin yanı sıra e-cüzdan, sosyal medya platformlarının ödeme altyapıları gibi alternatif yöntemlerin kullanımı da dünya genelinde e-ticaret içinde
artmaktadır. Dünya genelinde 15 yaş üstü toplam nüfusun yaklaşık %68,5'i banka hesabına sahiptir ve %52'si dijital olarak ödeme yapmakta veya almaktadır.
Bölgesel dağılım incelendiğinde en yüksek dijital ödeme/kullanım yaygınlığına sahip olan bölge %70,6 ile Doğu Asya ve Pasifik olarak tanımlanmaktadır. Ancak Avrupa ve Orta Asya’nın birlikte gruplanmış olması Kıta Avrupası’nın ortalamasını aşağıya çekmektedir. Oranlar ülkeler bazında incelendiğinde ise Avrupa içerisinde bulunan Danimarka, Finlandiya, Norveç, İsveç ve Hollanda %100 oranla ilk sırada yer almaktadır. Sahra Altı Afrika hem ekonomik hem de sosyal faktörlere ek olarak finansal okuryazarlığın düşük olması gibi sebeplerle (%42,6) en sonda yer
almaktadır.
İnternet yaygınlığının küresel oranlarına bakıldığında, 7,53
milyarlık dünya nüfusunun yaklaşık
olarak %51,2’sinin İnternet erişimine sahip olduğu gözlenmektedir.
2017 yılına oranla dünya nüfusunda internet erişimine sahip
bireylerin oranı
%48,6’dan %51,2’ye çıkmıştır.
Tablo 2.1’deki kredi kartı sahipliği incelendiğinde, dünyada 15 yaş üstü bireylerde kredi kartı sahipliği oranı %18’dir. Kuzey Amerika %67 ile Avrupa Bölgesi de %45 oran ile kredi kartı sahipliğinde en yüksek iki bölge olarak karşımıza çıkmaktadır. Yaygınlığın en düşük olduğu bölgeler ise %3’lük oranlarla yine Sahra Altı Afrika ve Güney Asya‘dır.
Tablo 2.1 Dünyada 15 Yaş ve Üzeri Kullanıcıların Kredi Kartı Sahip Olma Oranları (2018 Sonu)
Bölgeler 15 Yaş Üstü Nüfusun Kredi Kartı
Sahipliği
Arap Dünyası %5
Asya ve Pasifik %22
Avrupa ve Orta Asya %34
Euro Bölgesi %45
Latin Amerika ve Karayipler %19
Orta Doğu ve Kuzey Afrika %7
Kuzey Amerika %67
Güney Asya %3
Sahra Altı Afrika %3
Dünya Geneli %18
Kaynak:https://www.eticaretraporu.org/wp-content/uploads/2019/05/DD-TUSIAD- ETicaret-Raporu-2019.pdf
Türkiye’de mobil ödemeler özellikle genç nüfus tarafından tercih edilen bir ödeme yöntemi olarak pazardaki payını arttırmaya devam etmektedir. BKM tarafından yapılan çalışmaya göre, Türkiye’de online alışveriş yapan her üç kişiden biri mobil alışverişi tercih etmektedir. Tüketiciler mobil alışverişi çoğunlukla hızlı, ürün araştırmasında sağladığı kolaylık ve işletmeler tarafından verilen kampanya fırsatları sebebiyle tercih etmektedir. Özellikle karekod ile ödemenin, son yıllarda yaygınlığının arttığı görülmektedir. Mobil ödemenin önündeki en önemli bariyer ise tüketicilerin kişisel bilgilerinin çalınmasından endişe duymasıdır. Çalışma kapsamında mobil alışveriş yapan her 5 tüketiciden 4’ü kişisel bilgi hırsızlığından çekindiğini paylaşmıştır. Kullanıcıların her geçen gün dijital ödeme hizmetlerini daha fazla kullanmaya başlaması, kayıt dışı ekonomik aktivitelerin azalmasını sağlamakla beraber e-ticaret ve diğer sanal ticaret aktivitelerinin (online fatura ödeme, vergi/borç ödeme) de artmasına yardımcı olacaktır.
Özel Gün ve Dönemlerin E-ticarete Etkisi
Özel gün ve dönemlerin online alışverişte büyük bir etkisi olduğu gözlemlenmektedir. İyzico tarafından yayımlanan, 23 Kasım 2018 tarihinde gerçekleşen "Efsane Cuma" (Black Friday) kampanya günü, 29 bin e-ticaret platformu üyesi üzerinden geçen işlemler baz alınarak hazırlanan rapora göre, tüketiciler tarafından gerçekleştirilen işlem adedi, normal günlere göre dört kart artmış olup e-ticaret işlemlerinin büyük kısmı saat 21:00 - 00:00 arasında gerçekleşmiştir. ABD'de Şükran Günü'nden sonraki ilk cuma günü Efsane Cuma olarak adlandırılmaktadır.
Dünya genelinde 15 yaş üstü toplam nüfusun yaklaşık %68,5'i banka
hesabına sahiptir ve
%52'si dijital olarak ödeme yapmakta veya
almaktadır. Bölgesel dağılım incelendiğinde
en yüksek dijital ödeme/kullanım yaygınlığına sahip olan
bölge %70,6 ile Doğu Asya ve Pasifiktir.
23 Kasım 2018 tarihinde gerçekleşen
"Efsane Cuma" (Black Friday) kampanya günü,
29 bin e-ticaret platformu üyesi üzerinden geçen işlemler baz alınarak hazırlanan rapora göre,
tüketiciler tarafından gerçekleştirilen işlem adedi, normal günlere göre dört kart artmıştır.
İnveon tarafından hazırlanan Efsane Cuma raporunda görüş bildiren e- ticaret platformlarının o gün elde ettikleri gelir, normal günlerin %876 üzerinde olup e-ticaret dönüşüm oranının %12,2 olduğu belirtilmektedir. Raporun hazırlanması sırasında sektör temsilcileriyle yapılan görüşmelerde; belirli ürün gruplarında özel indirim günlerinden önce satışlarda daralma yaşandığı belirtilmiş olup bu kategorilerde alışveriş gerçekleştirecek müşterilerin özel gün indirimlerini beklediği tahmin edilmektedir. Ayrıca kullanıcıların özel gün indirimlerinden sonraki bir periyot süresince yine belirli ürün grupları ve kategorilerdeki satın alma işlem sayılarında daralma yaşandığı belirtilmektedir. Ek olarak Türkiye’deki e- ticaret ekosisteminde faaliyet gösteren satıcıların, depolama, lojistik ve ödeme hizmet sağlayıcıları gibi diğer ekosistem oyuncularının, büyük rakamlarda işlemin gerçekleştiği bu dönemlerde operasyonel ve teknolojik altyapılarında oluşan yüksek işlem hacimlerine cevap vermek için yatırımlarına devam etmeleri gerektiği gözlemlenmektedir.
Sosyal Medyanın E-ticarete Etkisi
Sosyal medya yaygınlığı e-ticaret firmaları için geleneksel bir pazarlama aracı olmaktan çok daha fazlasını sunan ve tüketiciyle doğrudan temas kurmayı sağlayan sosyal medya kanallarının kullanım oranları ile online tüketici sayıları arasında bir paralellik vardır. 2019 yılı sonuna kadar sosyal medya kullanıcı sayısının toplam İnternet kullanıcılarının yaklaşık olarak %75’ine erişeceği yani 2,77 milyar kullanıcıya ulaşacağı beklenmektedir.
En yüksek e-ticaret hacmine sahip ülkelere bakıldığında ise sosyal medya kullanıcı sayısı ve online tüketici sayıları Tablo 2.2’deki gibidir. Bu tabloya göre, nüfusun yaklaşık %77'sinin sosyal medya hesabı olduğu ABD ilk sırada gelirken onu sırasıyla %71 ile Çin, %66 ile Birleşik Krallık ve ilk beşte yer almasa da %63 ile Türkiye takip etmektedir.
Tablo 2.2. Dünyada Belli Başlı Ülkelerde ve Türkiye’de Sosyal Medya Kullanım ve Online Alışveriş Yapma Oranları (2018 Sonu)
Sosyal Medya Kullanıcı Sayısının Nüfusa Oranı
(3,5 Milyar Kişi)
Online Alışveriş Yapanların Nüfusa Oranı (2,8 Milyar Kişi)
ABD %77 %65
Çin %71 %46
Birleşik Krallık %66 %73
Japonya %61 %59
Almanya %46 %70
... ... ...
Türkiye %63 %49
Kaynak:https://www.eticaretraporu.org/wp-content/uploads/2019/05/DD-TUSIAD- ETicaret-Raporu-2019.pdf
Ödeme Hizmetlerinin E-ticarete Etkisi
2019 yılı sonuna kadar sosyal medya
kullanıcı sayısının toplam İnternet kullanıcılarının yaklaşık olarak %75’ine erişeceği
yani 2,77 milyar kullanıcıya ulaşacağı
beklenmektedir.
Deloitte 2018 ödeme çözümleri araştırmasına göre, dünya genelinde yasa düzenleyiciler yeni nesil nakit dışı ödeme yöntemlerini birincil ödeme yöntemi yapmak üzere girişimlerde bulunmaktadırlar. WorldPay Global Payment Report 2018 araştırmasında incelenen 36 ülkede, 140 dolayında online ödeme yöntemi kullanıldığı belirtilmektedir. Küresel ölçekte e-ticaret ödemelerinin yarısından fazlası kredi kartı ya da banka kartı dışındaki yöntemler üzerinden
gerçekleşmektedir. Ancak yakın zamanda dijital cüzdanların kullanım oranlarının kredi kartlarını geride bırakarak e-ticaret içinde en yaygın ödeme yöntemi hâline gelmesi beklenmektedir.
Tablo 2.3’e göre, bölgesel bazda düşünüldüğünde kredi kartları dünyanın her bölgesinde aynı oranda kullanılmamaktadır. Asya-Pasifik’te dijital cüzdan kullanımları ve bazı Batı Avrupa ülkelerinde direkt bankacılık sistemleri kullanımı bu duruma örnek olarak gösterilebilir. Dijital ödemenin yaygınlaşmasında özellikle yenilikçi mobil ödeme çözümleri en etkin araç olarak görünmektedir. İleriye yönelik tahminlere göre ödemede kredi kartı ve banka kartı kullanımının azalacağı, ancak e-cüzdan kullanımının artacağı söylenebilir.
Tablo 2.3. 2018-2022 Bölgelere Göre E-Ticaret Ödeme Yöntemleri İçin Değişim Öngörüleri
Kaynak:https://www.eticaretraporu.org/wp-content/uploads/2019/05/DD-TUSIAD- ETicaret-Raporu-2019.pdf
Bireysel Etkinlik
• Efsane Cuma dışında elektronik alışverişin hangi özel gün ve
dönemlerde hangi sektörlerde artış göstereceğini tartışınız.
Ör nek
•Çinli e-ticaret devi Alibaba Grubu 2018 yılında Dünya Bekarlar günü kampanyası başlaması ile birlikte ilk 85 saniyede 1 milyar dolar satış yaparak yeni bir rekora imza attı. Bekarlar günü alışveriş festivalinin ilk saatini 10 milyar dolara çok yakın bir rakamda satış yaparak tamamladı.Öze t
• Elektronik ticaret devrimi, endüstriyel devrimle gelen değişim kadar derindir. Çünkü teknolojinin küresel yapısı, düşük maliyet, milyonlarca insana ulaşabilme yeteneği, etkileşim yeteneği gibi özellikleri örgütlere, bireylere ve topluma çok sayıda potansiyel fayda sağlamaktadır.
• Elektronik ticaret ekonomik faaliyetleri etkilemektedir. Bunlardan en önemlileri; pazarlama, tedarik, finansman ve sigorta, ticari işlemler, satış sonrası hizmetler, ortak ürün geliştirme ve ortak çalışmadır. Bunun yanı sıra elektronik ticaretle ekonomiye yeni ürün ve hizmetler de
kazandırılmıştır.
• Elektronik ticaret, pazar yerini dönüştürür, alım-satımı ve buna bağlı işlemleri hızlandırır, ekonominin işleyiş yoğunluğunu artırır ve gerek teknolojik gerekse düşünsel bakımdan açıklık getirir.
• Elektronik ticaretin örgütler için yer sınırsızlığı, kitlesel erişim, maliyet azaltımı, kesintisiz işlem olanağı, rekabetin yaygınlaşması gibi etkileri vardır. Yönetimler açısından ise elektronikleşme, hareketlilik ve çabukluk sağlar.
• Elektronik ticaret birçok konuda yarar sağlasa da gerek alıcı ve gerekse satıcı açısından önemli dezavantajları da vardır. Alıcı açısından en önemli sorunlar kalite ve güven konularıdır. Satıcılar için ise ek harcama kalemleri ve tüm dünyaya açık yoğun rekabet ortamında müşteriyi elde tutma zorlukları önemli riskleri beraberinde getirir.
• Ödeme sistemlerinin güvenilirliği ve güvenliği de teknik açıdan düşünülmesi gereken dezavantajlardır.
•Demografik faktörler de e-ticaret rakamlarına doğrudan ve dolaylı olarak etki etmektedir. Kalabalık nüfus, erişilebilir mevcut ve potansiyel müşteri sayısı anlamına gelmektedir
•Kredi kartı, banka kartı gibi ülkemizde daha yoğun kullanılan ödeme yöntemlerinin yanı sıra e-cüzdan, sosyal medya platformlarının ödeme altyapıları gibi alternatif yöntemlerin kullanımı da dünya genelinde e- ticaret içinde artmaktadır.
•80 milyonluk nüfusu ile dünyanın en kalabalık 19. ülkesi olan ülkemiz son raporlarda 48 milyonluk internet kullanıcısı ile 17. sırada yer almaktadır.
•E-ticaret her ne kadar sınır ötesi işlemlere izin verse de tüketiciler dil, uygunluk, teslimat ve hız gibi konular nedeniyle ülkelerindeki yerleşik işletmeleri tercih etmektedirler.
•İnternet yaygınlığı sadece e-ticaret açısından değil aynı zamanda ülkelerin GSMH'lerinde yarattıkları büyüme nedeniyle de önem arz etmektedir.
Öyle ki bu değerde %10 oranında bir artış, küresel GSYİH’de %1,8’lik oranda yükseliş sağlamaktadır.
•Kredi kartı, banka kartı gibi ülkemizde daha yoğun kullanılan ödeme yöntemlerinin yanı sıra e-cüzdan, sosyal medya platformlarının ödeme altyapıları gibi alternatif yöntemlerin kullanımı da dünya genelinde e- ticaret içinde artmaktadır.
•Özel gün ve dönemlerin online alışverişte büyük bir etkisi olduğu gözlemlenmektedir.
•Sosyal medya yaygınlığı e-ticaret firmaları için geleneksel bir pazarlama aracı olmaktan çok daha fazlasını sunan ve tüketiciyle doğrudan temas kurmayı sağlayan sosyal medya kanallarının kullanım oranları ile online tüketici sayıları arasında bir paralellik vardır.
•Kredi kartları dünyanın her bölgesinde aynı oranda kullanılmamaktadır.
Asya-Pasifik’te dijital cüzdan kullanımları ve bazı Batı Avrupa ülkelerinde direkt bankacılık sistemleri kullanımı bu duruma örnek olarak
gösterilebilir.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Aşağıdakilerden hangisi e-ticaretin ekonomik hayatta etkilediği faaliyetler arasında yer almaz?
a) Pazarlama
b) Finansman ve sigorta c) Tedarik
d) Ticari işlemler e) Örgütsel iletişim
2. Aşağıdakilerden hangisi e-ticaretin örgütlere yararları arasında yer almaz?
a) Yer sınırsızlığı ve kitlesel erişim olanağı b) Rekabeti zorlaştırması
c) Maliyet azalımı
d) İş süreçlerinin reorganizasyonu e) Rekabetin yaygınlaşması
3. Aşağıdakilerden hangisi e-ticaretin yöneticilere yararları arasında yer almaz?
a) Elektronikleşme b) Hareketlilik
c) Yönetsel kararlar için bilgiye hızlı erişim d) Yaşam standardının yükselmesi
e) Çalışma grupları oluşturma imkânı
4. Aşağıdakilerden hangisi e-ticaretin tüketicilere yararları arasında yer almaz?
a) Kesintisiz hizmet alma b) Yer bağımsızlığı
c) Etkileşimli tedarik zinciri yönetimi d) Seçim yapma olanağı
e) Sanal açık artırma katılımı
5. Aşağıdakilerden hangisi e-ticaretin toplumsal yararları arasında yer almaz?
a) Trafik yoğunluğu ve hava kirliliğinin azalmasına katkı b) Yaşam standardının yükselmesi
c) Etkileşimli stok yönetimi
d) Fiziksel olarak ulaşılması mümkün olmayan mal ve hizmetlere erişim e) Kamu hizmetlerinin ulaştırılması
6. “Bant genişliği” kavramı aşağıdakilerden hangisiyle ilişkilidir?
a) Pazarlama b) Hız c) Güvenlik d) Stok yönetimi e) Kredi kartı
7. Aşağıdakilerden hangisi e-ticaretin teknik dezavantajları arasında yer almaz?
a) Karşılıklı güven sorunu b) Güvenlik
c) Bant genişliğinin sınırlı olması d) Özel web sunucuları gereksinimi e) Yazılım ve donanım uyumsuzluğu
8. Aşağıdakilerden hangisi e-ticaretin alıcı açısından dezavantajları arasında yer almaz?
a) Kredi kartı olmaması b) Karşılıklı güven sorunu
c) Bazı mal ve hizmetlerin online alışverişinin zorluğu d) Bazı malların gönderme sırasında özelliğini kaybetmesi e) Reklamcılık ve pazarlama harcaması gerektirebilmesi
9. Aşağıdakilerden hangisi e-ticaretin satıcı açısından dezavantajlarından biri değildir?
a) Müşteri devamlılığını sağlamak
b) Sunulan tekliflerin sık sık değiştirilmesi c) Piyasada iyi bir izlenim bırakma gerekliliği
d) Durumsal olarak farklı fiyat ve teklif verme zorluğu e) Ürünler arasından seçim yapma zorluğu
10. 2018 yılı verilerine göre dünyada e-ticaret pazar payı en yüksek olan ülke hangisidir?
a) Çin
b) Amerika Birleşik Devletleri c) Birleşik Krallık
d) Almanya e) Hindistan
Cevap Anahtarı 1.e, 2.b, 3.d, 4.c, 5.c, 6.b, 7.a, 8.e, 9.e, 10.a
YARARLANILAN KAYNAKLAR
Clinton, W.J. ve A.Gore Jr., “A Framework for Global E-Commerce,” July 1997.
http://usinfo.state.gov/journals/itgic/1097/ijge/ijge1097.pdf. S.E.T. 23 Mart 2003.
Gore, A., “E-Commerce: Global Issues,” An Electronic Journal of the U.S.
Information Agency, Volume 2, Number 4 October 1997.
https://www.eticaretraporu.org/wp-content/uploads/2019/05/dd-tusıad- eticaret-raporu-2019.pdf
Kanat, Bülent, M.Başyiğit ve V.Abak, E-Ticaret, http://bilgibirikimi.tripod.com/E- Ticaret.htm. S.E.T. 28.03.2003.
