Rece ved / Gel ş: 24.10.2021 · Accepted / Kabul: 02.12.2021 · Publ shed / Yayın Tar h : 06.04.2022
Correspondence / Yazışma: Za t Burak Aktuğ · N ğde Ömer Hal sdem r Ün vers tes , Spor B l mler Fakültes , N ğde, Türk ye · za tburak@gma l.com
Research Art cle / Araştırma Makales
Acute effect of d fferent resp ratory muscle exerc ses on max mal oxygen consumpt on and lung funct ons
Farklı solunum kası egzers zler n n maks mal oks jen tüket m ve akc ğer fonks yonları üzer ne akut etk s
Za t Burak Aktuğ1 , Gönül Yavuz2 , Necdet Eray P şk n2 , Hasan Aka1 , Serkan İb ş1
1Faculty of Sports Sc ences, N ğde Ömer Hal sdem r Un vers ty, N ğde, Turkey 2Inst tute of Soc al Sc ences, N ğde Ömer Hal sdem r Un vers ty, N ğde, Turkey
ABSTRACT
Object ve: Warm-up is an important factor in all sports activities and affects performance positively or negatively depending on its type of application.
In recent years, research on respiratory muscle warm-up exercises, especially in sports performance has increased. In this study, it was aimed to exa‐
mine the acute effects of different respiratory muscle warm-up exercises on maximal oxygen consumption (VO2max) and lung functions.
Mater als and Methods: 23 volunteer male active referees between the ages of 18-25 participated in the study. Three different respiratory muscle warm-ups, including deviced respiratory muscle warm-up, diaphragmatic respiratory muscle warm-up, and placebo, were performed on different days, and VO2max values were determined with the Astrand Cycling Ergometer Test, and respiratory parameters were measured with a spirometer.
The normality of the data was determined by the Shapiro Wilk test, and the Kruskal Wallis H test was used to determine cause of the difference bet‐
ween applications.
Results: At the level of respiratory parameters and VO2max, deviced respiratory muscle warm-up was found to be significantly higher than placebo and diaphragmatic respiratory muscle warm-up (p<0,05).
Conclus on: It was observed that different respiratory muscle warm-ups applied acutely caused an increase in respiratory parameters and VO2max le‐
vels, and this increase was higher in deviced respiratory muscle warm-up exercise. It is thought that it would be beneficial to apply these warm-up ty‐
pes before training in order to improve sports performance.
Keywords: Respiratory muscle warm-up, maximal oxygen consumption, respiratory muscle exercise device, diaphragmatic respiratory ÖZ
Amaç: Isınma, tüm spor aktivitelerinde önemli bir etkendir ve uygulanış şekline göre performansı olumlu veya olumsuz yönde etkilemektedir. Son yıllar‐
da özellikle sportif performansta solunum kası ısınma egzersizleri ile ilgili araştırmalar çoğalmıştır. Bu düşünceler ile yapılan çalışmada farklı solunum kası ısınma egzersizlerinin maksimal oksijen tüketimi (maksVO2) ve akciğer fonksiyonları üzerine olan akut etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Çalışmaya 18-25 yaşları arasında 23 gönüllü faal erkek hakem katılmıştır. Katılımcılara farklı günlerde olmak üzere aletli solunum kası ısınması, diyafragmatik solunum kası ısınması ve plasebo olmak üzere üç farklı solunum kası ısınması yaptırılmış ve Astrand Bisiklet Ergometre Testi ile maksVO2 değerleri, spirometre ile solunum parametreleri belirlenmiştir. Verilerin normallik dağılımı Shapiro Wilk testi ile belirlenmiş, uygulamalar arası farkın hangi uygulamadan kaynaklandığının belirlenmesinde Kruskal Wallis H testi kullanılmıştır.
Bulgular: Solunum parametreleri ve maksVO2 düzeyinin aletli solunum kası ısınmasında, plasebo ve diyafragmatik solunum kası ısınmasına göre ista‐
tiksel olarak anlamlı şekilde yüksek olduğu belirlenmiştir (p<0,05).
Sonuç: Akut olarak uygulatılan farklı solunum kası ısınmalarının solunum parametrelerinde ve maksVO2 düzeylerinde artış meydana getirdiği, bu artışın ise aletli solunum kası ısınmasında daha yüksek olduğu görülmüştür. Sportif performansın iyileştirilmesi için antrenmanlar öncesi bu ısınma türlerinin uy‐
gulatılmasının faydalı olacağı düşünülmektedir.
Anahtar Sözcükler: Solunum kası ısınması, maksimal oksijen tüketimi, solunum kası egzersiz cihazı, diyafram solunumu
GİRİŞ
Sporda hedefe ulaşmak ç n doğru egzers zler n yaptırılma- sı dışında bazı b l msel yöntemler uygulanmakta ve sporcu- nun ver ml l k gücü sürekl olarak ncelenmekted r. Yapılan b l msel çalışmalarla sporcunun performansına katkı sağla-
yan f z ksel ve ps koloj k etk ler ortaya konmaktadır (1). Bu çalışmalarda sport f performansın artırılmasında ısınmanın öneml b r rol oynadığı bel rt lmekted r (2). Isınma, tüm spor akt v teler nde büyük önem taşımaktadır. Yanlış ısın-
malar sonucunda spor yaralanmaları, yen lg , sten len ve- r m alamama g b durumlarla karşılaşılmaktadır (3). Son yıllarda genel ısınma çer s nde yer almaya başlayan solu- num kası ısınma egzers zler n n performansa olumlu yönde katkı sağladığı görülmüştür (4). Solunum kası ısınmasının performans üzer ndek etk s b rçok araştırmacı tarafından ncelenm ş ve bu egzers zler n akc ğer fonks yonları le koşu mesafes g b parametrelere olumlu etk ler olduğu be- l rlenm şt r (4-7). Hem solunum kası egzers zler n n hem de solunum kası ısınma egzers zler n n temel , solunum kas fonks yonunun artırılmasına, nefes darlığının azaltılması- na ve egzers ze toleransın yükselt lmes ne dayanmaktadır (8). Solunum kaslarını kuvvetlend rmek ç n yapılan b rçok solunum kası ısınma egzers z vardır. Bunlar arasında bü- zük dudak solunum kası ısınma egzers z , aletl solunum kası ısınma egzers z ve d yafragmat k (karın solunumu) so- lunum kası ısınma egzers z yer almaktadır. Bu egzers zler le oks jen n vücuda alımını sağlayan nsp rasyonun etk n- l ğ artırılarak enerj üret m n n olumlu yönde etk lend ğ bel rt lmekted r (9).
Solunum kaslarından d yafram, solunum fonks yonlarını etk leyen en öneml solunum kasıdır (10). Solunum kası ısınma egzers zler nden olan d yafragmat k solunumda, so- luk verme sırasında d yaframın abdom nal kaslar tarafın- dan yukarıya doğru t lmes yle etk nl ğ artmaktadır. Yapı- lan b r çalışmada, d yafragmat k solunumun solunum yü- künü azalttığı, akc ğerler n havalanma oranını artırdığı ve bundan dolayı solunumda y leşme meydana get rd ğ be- l rt lm şt r (11). D ğer b r solunum kası ısınma egzers z olan aletl solunum kası ısınma egzers z se, basıncı ayarlanan özel solunum egzers z c hazı le bel rlenen b r d rence karşı yapılan nsp rasyondur. Egzers z sırasında solunum kasları bell b r d rence karşı koyarak çalışmaktadır. Bel rlenen amaca göre c hazla en düşük nsp rasyon basınç ayarı le en yüksek basınç ayarı arasında bel rl nefes sayısında ns- p rasyon yapılır (12).
Solunum kaslarının b rçoğu öksürme, hapşırma, yutma ve göğüs duvarı postür ayarı g b motor fonks yonlarda da rol oynamaktadır. D nlenme sırasında d yafram kasılması, ns- p ratuar hac m değ ş m n n yaklaşık %50's nden sorumlu- dur ve ş n ger kalanı yardımcı solunum kasları tarafından gerçekleşt r lmekted r (13). Bu nedenle solunum kasının yalnızca maks mum gücünü değ l, aynı zamanda dayanıklı- lık kapas tes n de bel rlemek öneml d r (14).
Bu düşünceler le yapılan çalışmada farklı solunum kası ısınma egzers zler n n maksVO2 ve akc ğer fonks yonları üzer ne olan akut etk s n n ncelenmes amaçlanmıştır.
MATERYAL ve METHOD
Araştırma ç n N ğde Ömer Hal sdem r Ün vers tes G r ş m- sel Olmayan Kl n k Araştırmalar Et k Kurulu'na 2021/88 protokol kodu le başvuru yapılmış, 14.10.2021 tar h ve 2021/89 karar numarası le et k kurul onayı alınmıştır. Bu çalışma Hels nk Deklarasyonu'na uygun olarak yapılmıştır.
Araştırma Model
Çalışmada deneysel ve n cel araştırma yöntem uygulan- mıştır. N cel araştırma, var olan durumları nesnelleşt rerek ölçen ve sayısal ver ler le açıklanab l r hale get ren araştır- malardır (15).
Araştırma Grubu
Çalışmanın örneklem gerekl sağlık kontroller yapılmış, Türk ye Futbol Federasyonunda en az k yıldır faal ve haf- tanın üç günü ortalama 45 dk süre le antrenman yapan 23 gönüllü erkek hakemden oluşmaktadır. Hakemler ha anın b r günü aerob k dayanıklılık, k günü se nterval antren- man yapmaktadır. Katılımcıların yaş ortalaması 24,26±2,21 yıl, boy ortalaması 179,04±7,06 cm, vücut ağırlığı ortalama- sı 74,30±8,03 kg, vücut kütle ndeks (VKİ) ortalaması 23,22±2,60 kg/m2, maks mum nsp ratuar basınç (MIP) orta- laması 125,57±10,34 cmH2O'dır.
Deney Düzeneğ
Katılımcıların bazal ölçümler çalışmanın başlangıcında sa- dece b r defa alınmıştır. 23 katılımcı üç çeş t solunum kası ısınma egzers z n farklı günlerde ve günün aynı saatler n- de uygulamıştır. Farklı solunum kası ısınma egzers zler arasında 48 saatl k d nlenme süres ver lm şt r. Ölçümler katılımcıların ön test sıralamasına göre bel rlenm ş ve 3 uy- gulama da aynı sıra le gerçekleşt r lm şt r. Bu ölçümlerde katılımcıların solunum parametreler ve maksVO2 değerle- r n n uygulanan solunum kası ısınmasına göre karşılaştırıl- ması amaçlanmıştır.
Ölçümler n her aşamasında katılımcılara, k ş ye özel sp ro- metre ağızlığı, powerbreathe K5 le MIP' n bel rlenmes nde se k ş ye özel bakter f ltre ağızlığı ver lm şt r. COVID-19 pandem s neden yle laboratuvarda dezenfektan bulundu- rulmuş, katılımcılar laboratuvara tek tek alınmış, k nc b r katılımcının ölçümünden önce 10 dk beklenm ş ve bu süre- de laboratuvar havalandırılmıştır. Ayrıca ölçümde kullanı- lan c hazlar dezenfekte ed lm ş ve h jyen kuralları uygulanmıştır.
Solunum Kası Isınma Egzers zler
Yapılacak egzers zler önces katılımcılara solunum kası ısınma egzers z türler göster lm ş ve öksürme tekn kler le lg l b lg ler ver lm şt r. Göster len bütün egzers z türler n n doğrusu katılımcı tarafından yapıldıktan sonra egzers z
başlamıştır. Ayrıca egzers zler sırasında parmak t p C01 marka pulse oks metre (Pulse Oks metre, CN) le oks jen sa- türasyonu kontrol ed lm şt r.
D yafragmat k (Karın Solunumu) Solunum Kası Isınma Egzers z
Katılımcının kalça ve d zler haf fçe bükülerek abdom nal ve hamstr ng grubu kaslarının gevşet lmes sağlanmış, b r el n göğsüne d ğer n karnına koyarak burnundan der n b r nefes alması stenm şt r. Katılımcıya nefes almada d kkat ed lecek en öneml noktanın göğsün değ l karnın olab ld - ğ nce ş ş r lmes olduğu bel rt lm şt r. Daha sonra tekrar bu- rundan yavaş b r şek lde aldığı nefes ger vermes söylen- m şt r. D yafragmat k solunum kası ısınması ölçümlerden hemen önce 10 dak ka boyunca gerçekleşt r lm şt r.
Maks mum İnsp ratuar Basınç (MIP) Ölçümü
Aletl solunum kası ısınma egzers z ne başlamadan önce, egzers z yükünü bel rlemek ç n Powerbreathe K5 solunum egzers z alet kullanılmıştır (Powerbreathe nsp ratory muscle tra ner, Ironman K5, HaB Ltd.,UK). Yaş, kg, boy ve c ns yet b lg ler g r ld kten sonra S-Index (kuvvet ndeks ) üzer nden 30 vent lasyon yaptırılmıştır. Ölçüm k deneme olarak alınmış ve en y değer kayded lm şt r. MIP (cmH2O) bel rlend kten sonra bu basıncın %15' le plasebo etk s ,
%40'ı le aletl solunum kası ısınma egzers z ç n k ş ye özel egzers z yükü ayarlanmıştır.
Aletl Solunum Kası Isınma Egzers z
Katılımcılara aşamalı basınç egzers z ve mekan k olarak ayarlanab len 23-196 cmH2O arası değ şen yük ayar aralığı olan Powerbreathe solunum kası egzers z alet plus (mav ) model kullanılarak solunum kası ısınma egzers z yapıl- mıştır (Powerbreathe Plus, UK). Her katılımcıya bel rlenen MIP'n n %40'ı le egzers z yükü özel olarak ayarlanmış Po- werbreathe marka plus (mav ) model solunum egzers z ale- t ver lm şt r. Daha sonra katılımcı egzers z alet le 30 tek- rardan oluşan k set solunum kası ısınması gerçekleşt r- m şt r. Setler arası k dak ka d nlenme ver lm şt r. İk set uygulama ve setler arası d nlenme dah l olmak üzere top- lam uygulama sek z dak ka sürmüştür.
Aletl Solunum Kası Isınma Egzers z (Plasebo Etk s ) Katılımcılar, Powerbreathe marka solunum egzers z alet kullanarak solunum kası ısınma egzers z gerçekleşt rm ş- lerd r. L teratürde solunum kası ısınma egzers zler le lg l yapılan çalışmalarda MIP'n n %15' (solunum kası egzers z alet n n 0 sev yes ) plasebo etk s olarak adlandırılmıştır (5,16). MIP'n n %15' solunum kası ısınma alet nde 0 sev ye- s olan 23 cmH2O veya alt değer ne denk gelen 0 noktası ayarlanarak plasebo etk s oluşturulmuştur. Bu şek lde 30 tekrardan oluşan k set solunum kası ısınması gerçekleşt r-
m şt r. Setler arası k dak ka d nlenme ver lm şt r. İk set uygulama ve setler arası d nlenme dah l olmak üzere top- lam uygulama sek z dak ka sürmüştür.
Ver Toplama Araçları
Aletl solunum kası ısınma egzers zler ne başlamadan önce MIP bel rlenm şt r. Her b reye dört farklı uygulama sonra- sında [d yafragmat k solunum kası ısınma egzers z (10 dk), aletl solunum kası ısınma plasebo egzers z (MIP'n n
%15' , 2 set 30 tekrar, 8 dk), aletl solunum kası ısınma eg- zers z (MIP'n n %40'ı, 2 set 30 tekrar, 8 dk) ve bazal] sp ro- metre le solunum fonks yon test ve hemen ardından Ast- rand B s klet Ergometres le maksVO2 ölçümü uygulanmıştır.
Solunum Fonks yon Test
Katılımcıların solunum parametreler n n ölçümünde M kro- lab 3300 marka sp rometre c hazı kullanılmıştır. Çalışmada solunum parametreler nden zorlu v tal kapas te (FVC-lt), b r nc san yedek zorlu eksp rasyon volümü (FEV1-lt), z rve eksp ratuar akım hızı (PEF-lt/sn) ve FEV1/FVC% ölçümler yapılmıştır. Ölçümler rahat oturur poz syonda, burun kl ps takılarak gerçekleşt r lm şt r.
Maks mal Oks jen Tüket m (MaksVO2)
Astrand b s klet ergometres (Monark Ergomed c 839E, Swe- den), polar saat ve yükün kontrol ed leb leceğ ergometre- n n bağlı bulunduğu b lg sayar kullanılarak gerçekleşt r l- m şt r. Katılımcılardan üç dak kalık ısınma koşusu sonrası b s klet pedalını altı dak ka veya kalp atım sayısı sürekl arka arkaya k dak ka aynı sayıda ya da k okuma arasın- dak fark en az dört atım oluncaya kadar çev rmes sten- m şt r. Hız gösterges 50 dev r/dk olacak şek lde ayarlan- mıştır. Katılımcıların erkek b reylerden oluşturulması nede- n yle 150 watt (900 kpm) d renç le teste başlanmıştır. Test n lk k dak kasında nabızlarının 120 atım/dk altında olma- ması ve lk üç dak ka veya daha kısa sürede 170 atım/dk üzer ne çıkmamasından dolayı test boyunca d rençte b r değ ş kl k yapılmamıştır (17). Ölçüm sonuçları b s klet ergo- metres n n bağlı olduğu b lg sayar ortamında (lt/dk - ml/kg/dk) kayıt altına alınmıştır.
Ver ler n Anal z
Ver ler SPSS 24 programında anal z ed lm şt r. Ver ler n normall k dağılımına Shap ro W lk Test le bakılmış, ver le- r n normal dağılım göstermed ğ bel rlenm şt r. Ölçümler arası farkları bel rlemede Kruskal Wall s H Test kullanıl- mıştır. Ölçümler arası farkın hang ölçümden kaynaklandı- ğı se Mann Wh tney U test le bel rlenm şt r. Çalışmanın anlamlılık düzey p<0,05 olarak kabul ed lm şt r.
BULGULAR
Tablo 1. ncelend ğ nde hem FVC hem de PEF'de ölçüm yöntemler arasında aletl solunum kası ısınma egzers z leh ne; PEF'de se bazal ölçüm le d yafragmat k solunum kası ısınması ve plasebo arasında d yafragmat k solunum kası ısınması ve plasebo leh ne stat ksel olarak anlamlı fark bel rlenm şt r (p<0,05). FVC/FEV1%'de bazal ölçüm le d yafragmat k solunum kası ısınması ve aletl solunum kası ısınma egzers z arasında d yafragmat k solunum kası ısın- ması ve aletl solunum kası ısınma egzers z leh ne;
FVC/FEV1%'de plasebo le aletl solunum kası ısınma eg- zers z arasında aletl solunum kası ısınma egzers z leh ne stat ksel olarak anlamlı fark tesp t ed lm şt r (p<0,05). Ay- rıca maksVO2 (lt/dk) ve maksVO2 (ml/dk/kg)'da ölçüm yön- temler arasında aletl solunum kası ısınma egzers z leh - ne; maksVO2 (lt/dk) ve maksVO2 (ml/dk/kg)'da plasebo le bazal ölçüm ve d yafragmat k solunum kası ısınması ara- sında plasebo leh ne stat ksel olarak anlamlı fark bel rlen- m şt r (p<0,05).
Tablo 1. Ölçüm Ver ler n n Uygulamalar Arası Karşılaştırılması
x̄±Ss x2 p
FVC (lt)
Bazal Ölçüm 5,60±,49a
7,976 ,04 D yafragmat k Solunum
Kası Isınması 5,62±,51a
Plasebo 5,66±,46a
Aletl Solunum Kası
Isınması 5,95±,46b
FEV1 (lt)
Bazal Ölçüm 5,04±,53
4,698 ,19 D yafragmat k Solunum
Kası Isınması 5,24±,63
Plasebo 5,25±,65
Aletl Solunum Kası
Isınması 5,47±,67
PEF (lt/sn)
Bazal Ölçüm 9,05±,55a
14,317 ,00 D yafragmat k Solunum
Kası Isınması 9,33±,65b
Plasebo 9,42±,78cb
Aletl Solunum Kası
Isınması 9,71±,51d
FVC/FEV1%
Bazal Ölçüm 82,11±1,79a
11,462 ,00 D yafragmat k Solunum
Kası Isınması 83,02±2,37bd
Plasebo 82,47±1,73abc
Aletl Solunum Kası
Isınması 83,82±1,54d
MaksVO2(lt/dk)
Bazal Ölçüm 3,02±,33a
8,186 ,04 D yafragmat k Solunum
Kası Isınması 3,03±,33ba
Plasebo 3,12±,30c
Aletl Solunum Kası
Isınması 3,27±,28d
MaksVO2(ml/dk/kg)
Bazal Ölçüm 41,22±4,78a
10,424 ,01 D yafragmat k Solunum
Kası Isınması 41,45±4,39ba
Plasebo 43,22±4,17c
Aletl Solunum Kası
Isınması 44,74±4,76d
p<0,05 a,b,c,d; satırlardak farklı har er ölçümler arasındak farkı bel rtmekted r.
FVC: Zorlu V tal Kapas te, FEV1: Zorlu Eksp rasyon Hacm , PEF: Z rve Eksp ratu- ar Akım Hızı, FVC/FEV1: Zorlu V tal Kapas ten n Zorlu Eksp rasyon Hacm ne Oranı, MaksVO2: Maks mal Oks jen Tüket m
TARTIŞMA
Egzers ze katılımın solunum parametreler n olumlu yönde etk led ğ b l nmekted r (18,19). Egzers z sırasında vent las- yonun hızlandığı, solunum ve dolaşım s stemler ne b nen yükün arttığı ve kard yovasküler s stem n daha güçlü oldu- ğu gözlemlenm şt r (20). En öneml nsp rasyon kasların- dan olan d yaframın se bu kas gruplarını zorlayan egzer- s zlerde performansı olumlu yönde etk led ğ görülmüştür (21). Solunum kaslarında meydana gelen yorgunluk per fe- r k yorgunluğa benzer n tel kted r. Düzenl yapılan egzer- s zler le artan lokal kas kuvvet per fer k yorgunluğun azal- tılmasında öneml b r faktördür (22). Solunum kaslarında oluşan yorgunluk se nsp ratuar kas gücünde azalma ola- rak kend n göster r (23). Zorlanmış solunum parametreler , solunum kaslarının performansına, yan yorgunluğun ne kadar geç oluştuğuna bağlıdır (24). En öneml solunum kası olan d yaframın güç ve dayanıklılık sev yes ndek gel ş m se eksp ratuar zorlu hac m ve kapas tey olumlu yönde et- k ler, bu durum da performansta y leşmeye sebep olur (21).
Solunum kası egzers zler genell kle astım, kron k obstrük- t f akc ğer hastalığı (KOAH) ve COVID-19 enfeks yonu sonra- sı rehab l tasyonda kullanılmaktadır (25). Son dönemlerde bu konu spor b l mc ler tarafından sport f performansta meydana gelen akut ve kron k değ ş mler ncelemek ç n kullanılmaktadır (18,26). Bu konu le lg l çalışmalarda so- lunum parametreler , aerob k-anaerob k kapas te ve koşu mesafes üzer ne yoğunlaşıldığı görülmüştür.
Solunum kası ısınmasının ve solunum kası egzers zler n n performansta olumlu b r etk yaratıp akc ğer fonks yonla- rında anlamlı b r etk s n n olmadığını (27-30) ve akc ğer fonks yonlarında olumlu etk ler n n olduğunu b ld ren ça- lışmalar mevcuttur (5,7,26). Bu farklılıkların uygulanan yöntemler (MIP, uygulama süres ) ve örneklem grupların- dan (el t sporcular, hastalar, sedanter b reyler) kaynaklan- dığı görülmekted r.
Solunum kası egzers zler n n solunum fonks yonları üze- r ndek etk ler ne l şk n çalışmalarda, solunum kas kuvvet artışına bağlı olarak pulmoner fonks yonlarda ve akc ğer hac m kapas tes nde öneml artışlara yol açtığı görülmüştür (30). B reylerde d yafram kası zayı ığı varsa solunum para- metreler nden özell kle FVC değer n n düşük çıkab leceğ bel rt lm şt r (31). D yafram kasının uzun sürel yüke maruz kalması durumunda kas l f t p n n de değ ş kl ğe uğradığı ve oks dat f kapas tes nde artış gerçekleşt ğ göster lm şt r (14). Solunum kası egzers zler n n kron k etk ler n n daha çok araştırıldığı görülürken akut etk ler ne yönel k çalışma- ların azlığı d kkat çekmekted r.
MIP ortalaması 125,57 cmH2O olan b reyler üzer nde farklı solunum kası ısınma egzers zler n n akut etk s n nceled
ğ m z çalışmada solunum parametreler n n hem d yafrag- mat k solunum kası ısınma egzers zler nde hem de aletl solunum kası ısınma egzers z nde arttığı bel rlen rken, bu artışın özell kle aletl solunum kası ısınmasında stat st k- sel olarak daha yüksek olduğu tesp t ed lm şt r (Tablo 1).
Benzer b r çalışmada solunum kası ısınmasının solunum parametreler üzer ndek akut etk ler MIP basıncı ortalama 149.38 cmH2O olan 26 b reyde plasebo, deneysel ve kontrol olarak üç farklı grupta ncelenm şt r (5). Söz konusu çalış- mada plasebo grubu le kontrol grubu arasında anlamlı fark görülmezken, deneysel grupta öneml ölçüde y leşme olduğu görülmüştür. Bu gel şmelerden sorumlu mekan z- manın se solunum kas gücündek artışla üst toraks, boyun ve solunum kaslarının yardımıyla kas dokusunda artan re- akt f O2 türler n n sev yes ve potans yel olarak kas oks jen kullanımının y leşmes olab leceğ bel rt lm şt r. Ayrıca so- lunum fonks yonlarındak y leşmen n nsp ratuar kas gü- cündek artışla l şk l olab leceğ ve böylece nsp ratuar kas kuvvet le akc ğer fonks yonları arasında b r etk leş m olduğu bel rt lm şt r. Re d, akut egzers zde meydana gelen bu durumu reakt f O2 türler n n opt mum düzey n altında olduğu ısınma bölümünden sonra yapılan egzers z sırasın- da opt mum reakt f O2 türü sev yes ne ulaşıldığında kont- rakt l performansın da artması le açıklamıştır (32). Solu- num kası egzers z ndek g b kasılmaların, oks jen let m n ve kas m krovasküler kullanım koşullarını y leşt rd ğ be- l rt lm şt r (33). Solunum kaslarının güçlenmes ve buna bağlı olarak yorgunluğa ulaşma süres n n uzamasının özel- l kle FVC g b solunum parametreler üzer nde olumlu etk - s olduğu bel rt lm şt r (24). Bu durumun solunum kası kuv- vet n n d nam k akc ğer kapas tes üzer ndek olumlu etk - s nden kaynaklandığı düşünülmekted r (17).
Solunum kası egzers zler n n solunum parametreler üzer - ne kron k etk s n n ncelend ğ çalışmada Mahajan ve ark.
19-24 yaşları arasında 60 futbolcunun dört ha a boyunca ve ha ada beş gün gerçekleşt rd kler solunum kası egzers - z sonucunda solunum parametreler nden FVC, MVV ve PEF değerler nde anlamlı b r artış olduğunu bel rtm şlerd r (29). B r d ğer çalışmada Şer foğlu ve ark. sağlıklı b reylerde yapılan, aletl solunum kası egzers zler le alets z solunum kası egzers zler n n akc ğer hac m ve kapas teler ne etk s n
ncelem şler, aletl ve alets z solunum kası egzers z yaptırı- lan gruplar arasında akc ğer hac m ve kapas teler açısın- dan anlamlı b r fark saptanmazken, grup ç değerlerde hem büzük dudak egzers z yapan grupta hem de aletl so- lunum kası egzers z kullanan grupta bazal sev yelere göre stat st ksel olarak anlamlı b r artış saptamışlardır (34).
Yapmış olduğumuz çalışmada da bu duruma benzer şek lde hem d yafragmat k solunum kası ısınma egzers z nde hem de aletl solunum kası ısınma egzers z nde akc ğer hac m ve
kapas teler nde bazal sev yeye göre stat ksel olarak anlam- lı b r artış görülmüştür. Bağıran ve ark. yüzücülere MIP de- ğer %30 olacak şek lde ha ada beş gün, altı ha a solunum kası egzers z uygulatmışlar, bu egzers zler n yüzücülerde solunum parametreler n anlamlı düzeyde olumlu etk led - ğ n ve düzenl solunum kası egzers zler n n solunum para- metreler n y leşt rd ğ n bel rtm şlerd r (26). Bulgularımız l teratürdek bu çalışmaları destekler n tel kted r. Çalışma- da kullanılan aletl solunum kası ısınma egzers z nde katı- lımcılar her tekrarda aynı d rence karşı (MIP'n n %40'ı) ne- fes egzers z uyguladıkları ç n en fazla gel ş m n aletl solu- num kası ısınma egzers z nde olduğu görülmüştür. Çalış- mamızda aletl solunum kası ısınma egzers z nden sonra en yüksek gel ş m n plasebo ve d yafragmat k solunum kası ısınma egzers z nde olduğu görülmekted r. Plasebo etk s n- de alet n 0 sev yes nde dah bel rl b r basınca karşı çalışıl- ması bu olumlu etk n n neden olarak açıklanab l r. Her- hang b r alet kullanımı olmadan yapılan d yafragmat k so- lunum kası ısınma egzers z nde bel rl b r basınç uygulan- mamasına rağmen oluşan gel ş m n se bu egzers z esnasın- da da d yafram kasının yüksek ş ddetle uyarılmasından kaynaklanab l r. Fakat bu artışın aletl solunum kası ısın- masına göre daha düşük olması d yafragmat k solunum kası ısınması sırasında her nefes alımında aynı basıncın uy- gulanamaması le lg l olab l r.
Çalışmamızda farklı solunum kası ısınma egzers zler n n maksVO2 düzey üzer nde akut olarak olumlu b r etk yarat- tığı görülmüştür. Bu etk özell kle aletl solunum kası ısın- ma egzers z nde gözlenm şt r (Tablo 1). Çalışmada Astrand B s klet Ergometre Test önces normal ısınma sürec dışın- da, solunum kası ısınması yapıldığında daha yüksek maks- VO2 değerler ne ulaşıldığı bel rlenm şt r. Bu gel ş m solu- num kas egzers z veya ısınmasının solunum kas yorgunlu- ğunu gec kt rerek performansı y leşt rmes le sonuçlan- maktadır (35,36). Bu durumu açıklayan mekan zmalardan b r s oks jen alımı değ şkenler ndek gel şme le l şk l d r (37). Oks jen alımı değ şkenler n ncelemek ç n çok sayıda müdahale kullanılmış ve farklı ısınma türler n n, oks jen alımının yavaş b leşen n öneml ölçüde azalttığı göster l- m şt r. Daha hızlı b r oks jen alımının k net k tepk s , baş- langıçtak oks jen açığını ve yorgunluğun neden olduğu yan ürün b r k m n azaltarak performansı olumlu yönde etk le- mes le açıklanmıştır (33,37,39)
Solunum kaslarının gel şmes le b rl kte oks jen n vücuda alındığı evre olan nsp rasyonun etk nl ğ artar, bu artış da vücuttak enerj dönüşümünü olumlu yönde etk ler (9).
Aerob k kapas ten n bel rley c s olan maksVO2'n n yüksek sev yede olması se sporcuların farklı yüklenme koşulların- da vücut homeostaz s n n korunmasına ve uzun süre egzer- s z yapab lmeler ne olanak sağlar (40). Cheng ve ark. b s k-
let egzers z sırasında solunum kası ısınmasının perfor- mans ve kas oks jenasyonu üzer ndek etk ler n ncelem ş- ler, orta yoğunluktak spes f k ısınma akt v tes n n, sub- maks mal b s klet egzers z ve sonrak yüksek yoğunluklu spr nt egzers z sırasında kas oks jen satürasyonundak dü- şüşe karşı b r m ktar koruma sağladığını bel rtm şlerd r. Bu durumun solunum kaslarının uygun b r dereceye kadar spes f k ısınma akt v tes n n (MIP' n %40'ı), solunum kası metabore eks n n akt vasyonunu gec kt reb leceğ , böylece lokal çalışan kaslarda oks jen satürasyonuna fayda sağla- yab leceğ n dd a etm şlerd r (16). B r d ğer çalışmada Lo- max ve ark. k gruptan oluşan 12 erkek futbolcuda dört ha a süreyle solunum kası egzers z ve her antrenman ön- ces solunum kası ısınmasının kated len mesafe üzer ne et- k s n ncelem şler, deney grubunun kontrol grubuna göre Yo-Yo test nde daha yüksek performans serg led ğ n bel rt- m şler, tek başına solunum kası ısınma egzers zler n n etk - s n n bağımsız b r solunum kası ısınması etk s nden daha büyük olmasına rağmen, k uygulamanın komb nasyonu- nun koşu mesafes nde en büyük gel şmey ortaya koyduğu- nu rapor etm şlerd r (7).
Solunum kasları morfoloj k ve fonks yonel olarak skelet kaslarının yapısına benzerler ve bu nedenle uygun b r ant- renman yükü uygulandığında lokomotor kaslar g b antren- mana uyum sağlarlar (41). Çalışmamızdan farklı olarak Öz- dal ve ark. solunum kası ısınmasının anaerob k güce etk s - n ncelem şler, solunum kası ısınmasının, tepe güce daha hızlı ulaşılması neden yle anaerob k gücü de olumlu yönde etk leyeb leceğ n söylem şlerd r (6). K ld ng ve ark. altı ha alık solunum kası egzers zler n n 100 ve 200 m. yüzme performansı üzer nde olumlu b r etk ye sah p olduğunu, bu nedenle solunum kası egzers zler n n kulüp düzey ndek rekabetç yüzücüler ç n değerl b r ergojen k yardım olarak kabul ed leb leceğ n bel rtm şlerd r (42). Egzers z sırasında alınan oks jen n %16'sının solunum kasları tarafından kul- lanıldığı göz önüne alındığında solunum kaslarının perfor- mansa olan etk s göz ardı ed lemez n tel kted r (43).
SONUÇ
Çalışmamızda solunum parametreler nde ve maksVO2 dü- zey nde en olumlu etk y aletl solunum kası ısınma egzer- s z n n yarattığı gözlenm şt r. Sırası le aletl solunum kası ısınma egzers z ve plasebo etk s n n en olumlu etk y yarat- masındak temel faktörün uygulanan 30 tekrar boyunca eg- zers z n aynı zorlukta sürdürülmes olduğu düşünülmekte- d r. D yafragmat k solunum kası ısınmasında se katılımcı kend ayarladığı d rence karşı çalıştığından egzers z n son- larına doğru d renc uygulayamıyor olab l r. Ancak, solu- num egzers z aletler ne ulaşılamadığında d yafragmat k solunum kası ısınma egzers z n n antrenman önces kulla-
nılması öner leb l r. Yapılacak çalışmalarda farklı MIP yüz- de ve tekrar sayılarının etk ler n n ncelenmes öner l r.
Eth cs Comm ttee Approval / Et k Kom te Onayı
The approval for th s study was obta ned from Cl n cal Research Eth cs Board of N ğde Ömer Hal sdem r Un vers ty (Approval number: 2021/89, Date: 14.10.2021).
Con ct of Interest / Çıkar Çatışması
The authors declared no con cts of nterest w th respect to authorsh p and/or publ cat on of the art cle.
F nanc al D sclosure / F nansal Destek
The authors rece ved no f nanc al support for the research and/or publ - cat on of th s art cle.
Author Contr but ons / Yazar Katkıları
Concept: ZBA, Sİ; Des gn: ZBA, Sİ; Superv s on: ZBA, Sİ; HA, NEP, GY; Ma- ter als: ZBA, NEP, GY; Data Collect on and/or Process ng: ZBA, HA; Analy- s s and Interpretat on: ZBA, Sİ; L terature Rev ew: ZBA, NEP, GY; Wr t ng Manuscr pt: ZBA, Sİ; HA, NEP, GY; Cr t cal Rev ews: ZBA, NEP, GY
KAYNAKLAR
Spr et LL. Exerc se and sport performance w th low doses of ca e ne. Sports Med.
2014;44(Suppl 2):S175-84.
Sot ropoulos K, Sm l os I, Chr stou M, Barzouka K, Spa as A, Douda H, et al. E ects of warm-up on vert cal jump performance and muscle electr cal act v ty us ng half-squats at low and mode- rate ntens ty. J Sports Sc Med. 2010;9(2):326-31.
B shop D. Warm up I: Potent al mechan sms and the e ects of pass ve warm up on exerc se performance. Sports Med. 2003;33(6):439-54.
Vol an t s S, McConnell AK, Jones DA. Assessment of max mum nsp ratory pressure. Pr or sub- max mal resp ratory muscle act v ty (‘warm-up') enhances max mum nsp ratory act v ty and attenuates the learn ng e ect of repeated measurement. Resp rat on. 2001;68(1):22-7.
Özdal M. Acute e ects of nsp ratory muscle warm-up on pulmonary nct on n healthy sub- jects. Resp r Phys ol Neurob ol. 2016;227:23-26.
Özdal M, Bostanc Ö, Dağl oğlu Ö, Ağaoğlu A, Kabaday M. E ect of resp ratory warm-up on anaerob c power. J Phys Ther Sc. 2016;28(7):2097-8.
Lomax M, Grant I. Corbett JInsp ratory muscle warm-up and nsp ratory muscle tra n ng: sepe- rate and comb ned e ects on nterm ttent runn ng to exhaust on. J Sports Sc . 2011;29(6):563-9.
Culver BH, Graham BL, Coates AL, Wanger J, Berry CE, Clarke PK, et al. ATS Comm ttee on Pro- f c ency Standards for Pulmonary Funct on Laborator es. Recommendat ons for a standard zed pulmonary nct on report: An o c al Amer can Thorac c Soc ety techn cal statement. Am J Resp r Cr t Care Med. 2017;196(11):1463-72.
P ne M, Murphy A, Watsford M, Coutts A. Spec f c rep ratory muscle tra n ng: the e ects of var - ous tra n ng strateg es upon repeat spr nt performance. J Sc Med Sport. 2005;8(Suppl 1):64.
Hodges PW, Sapsford R, Pengel LHM. Postural and resp ratory nct ons of the pelv c floor muscles. Neurourol Urodyn. 2007;26(3):362-71.
Larson JL, Johnson JH, Angst DB. Rehab l tat on Nurs ng Process and Appl cat on. SP Hoeman (Ed). Second Ed t on. St Lou s: Mosby; 1996;361- 400.
Bostanc Ö, Mayda H, Yılmaz C, Kabadayı M, Yılmaz AK, Özdal M. Insp ratory muscle tra n ng mproves pulmonary nct ons and resp ratory muscle strength n healthy male smokers. Res- p r Phys ol Neurob ol. 2019;264:28-32.
Sheel AW. Resp ratory muscle tra n ng n healthy nd v duals: Phys olog cal rat onale and mpl - cat ons for exerc se performance. Sports Med. 2002;32(9):567-81.
Dempsey JA. Challenges for ture research n exerc se phys ology as appl ed to the resp ratory system. Exerc Sport Sc Rev. 2006;34(3);92-8.
Creswell J. Research des gn: Qual tat ve, quant tat ve, and m xed methods approaches. Tho- usand Oaks, CA: Sage. 2013.
Cheng CF, Tong TK, Kuo TC, Chen P.H, Huang HW, Lee CL. Insp ratorymuscle warm-up attenu- ates muscle deoxygenat on dur ng cycl ng exerc se nwomen athletes. Resp r Phys ol Ne- urob ol. 2013;186(3):296-302.
Günay M, Tamer K, C c oğlu İ. Spor f zyoloj s ve performans ölçümü. Ankara: Gaz K tapev ; 2013.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
Yılmaz ÖF, Özdal M. Acute, chron c, and comb ned pulmonary responses to sw mm ng n com- pet t ve sw mmers. Resp r Phys ol Neurob ol. 2019;259:129-35.
P şk n NE, Şengür E, Öztek n B, Hazar S. Sek z Ha alık Kuvvet Antrenmanlarının Solunum Para- metreler Üzer ne Etk s n n İncelenmes . S vas Cumhur yet Ün vers tes Spor B - l mler Derg s. 2020;1(3);107-18.
Vargo L, Sanderson S. Compress on stock ngs and aerob c exerc se: A Meta-Analys s. Int J Hum Mov Sports Sc . 2014;2(4):68-73.
We ner P, Magadle M, Beckerman M, We ner M, Berar-Yanay N. Compar son of spec f c exp ra- tory, nsp ratory, and comb ned muscle tra n ng programs n COPD. Chest. 2003;124(4):1357- 64.
Ament W, Verkerke GJ. Exerc se and fat gue. Sports Med. 2009;39(5);389-422.
Özdal M. Influence of an e ght-week core strength tra n ng program on resp ratory muscle fat - gue follow ng ncremental exerc se. Isok net Exerc Sc . 2016;24(3):225-30.
Gupta SS, Sawane MV. A comparat ve study of the e ects of yoga and sw mm ng on pulmonary nct ons n sedentary subjects. Int J Yoga. 2012;5(2):128-33.
L u K, Zhang W, Yang Y, Zhang J, L Y, Chen Y. Resp ratory rehab l tat on n elderly pat ents w th COVID-19: a random zed controlled study. Complement Ther Cl n Pract.
2020;39:101166.
Bağıran Y, Dağlıoğlu Ö, Bostancı Ö. The e ect of resp ratory muscle tra n ng on aerob c power and resp ratory parameters n sw mmers. J Sports Exerc & Tra nSc . 2019;5(4):214- 20.
Vol an t s S, McConnell AK, Koutedak s Y, Jones DA. The nfluence ofpr or act v ty upon nsp ra- tory muscle strength n rowers and non-rowers. Int J Sports Med. 1999;20(8):542-7.
Pehl van E, Mutluay F, Balcı A, Kılıç L. The e ects of nsp ratory muscle tra n ng on exerc se ca- pac ty, dyspnea and resp ratory nct ons n lung transplantat on cand dates: a random zed controlled tr al. Cl n Rehab l.2018;32(10):1328-39.
Mahajan AA, Kulkarn N, Khatr SM, Kaz A, Sh nde N. E ect veness of resp ratory muscle tra- n ng n recreat onal soccer players: a random zed controlled tr al. Rom J Phys cal Ther.
2012;18(30);64-70.
Tenór o LHS, Santos AC, Câmara Neto JB, Amaral FJ, Passo VMM, L ma AMJ, et al. The nfluence of nsp ratory muscletra n ng on d aphragmat c mob l ty, pulmonary nct on and max mumres- p ratory pressures n morb dly obese nd v duals: a p lot study. D sab l Rehab l. 2013;
35(22):1915-20.
Hancox B, Whyte K. Akc ğer Fonks yon Testler El K tabı. I. Baskı, İstanbul: İstanbul Yayıncılık;2004.
Re d MB. Inv ted rev ew: redox modulat on of skeletal muscle contract on: what we know and what we don't. J Appl Phys ol. 2001;90(2):724-31.
Poole DC, Jones AM. Oxygen uptake k net cs. Compr Phys ol. 2012;2(2):933-96.
Şer foğlu H, Çet nkaya C, Kayatek n BM. Sağlıklı b reylerde yapılan, aletl solunum egzers zler le alets z solunum egzers zler n n akc ğer hac m ve kapas teler ne etk s n n ncelenmes . Spor- metre. 2021;19(1):127-36.
Ill SK, Held U, Frank I, Spengler, CM. E ect of resp ratory muscle tra n ng on exerc se perfor- mance n healthy nd v duals: A systemat c rev ew and meta-analys s. Sports Med.
2012;42(8):707-24.
Barnes KR, Ludge AR. Insp ratory muscle warm-up mproves 3,200-m runn ng performance n d stance runners. J. Strength Cond. Res. 2021;35(6):1739-47.
Poole DC, Barstow TJ, Mcdonough P, Jones AM. Control of oxygen uptake dur ng exerc se.
Med. Sc . Sport Exerc.2008;40(3):462-74.
Sahl n K, Sørensen JB, Gladden LB, Ross ter HB, Pedersen PK. Pr or heavy exerc se el m nates VO2 slow component and reduces e c ency dur ng submax mal exerc se n humans. J. Phy- s ol. 2005;564(Pt3):765-73.
Fukuoka Y, Poole DC, Barstow TJ, Kondo N, N sh wak M, Okush ma D, Koga S. Reduct on of VO2 slow component by pr m ng exerc se: Novel mechan st c ns ghts from t me-resolved near-
nfrared spectroscopy. Phys ol. Rep.2015;3(6):e12432.
Wagner PD, Secher NH. Max mal exerc se: s t l m ted centrally or per pherally? In: Taylor NAS, Groeller H, eds. Phys olog cal Bases of Human Performance Dur ng Work and Exerc se. Ch na:
Church ll L v ngstone Elsev er; 2008.
Kraemer WJ, Adams K, Cafarell E, Dudley GA, Dooly C, Fe genbaum MS, et al. Amer can College of Sports Med c ne pos t on stand. Progress on models n res stance tra n ng for healthy adults.
Med Sc Sports Exerc. 2002;34(2):364-80.
K ld ng AE, Brown S, McConnell AK. Insp ratory muscle tra n ng mproves 100 and 200 m sw mm ng performance. Eur J Appl Phys ol. 2010;108(3):505-11.
Janssens L, Brumagne S, McConnell AK, Raymaekers J, Goossens N, Gayan-Ram rez G, et al.
The assessment of nsp ratory muscle fat gue n healthy nd v duals: a systemat c rev ew. Res- p r Med. 2013;107(3):331-46.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
