Okzaloasetat açığa çıkartanlar:
Asparagin, önce asparaginazla aspartata çevrilir.
Aspartat, AST ile okzaloasetat açığa çıkartır.
Okzaloasetat, glukoneogenez ve SAS’na katılır.
-ketoglutarat açığa çıkartanlar:
Glutamin, glutaminazla glutamata çevrilir.
Glutamat, glutamat dehidrogenazla -ketoglutarata çevrilir.
Prolin, prolin dehidrogenazla glutamat--
semialdehide sonra glutamata ve -ketoglutarata
çevrilir. P.dehidrogenaz eksikliğinde hiperprolinemi tip I, glutamat--semialdehid dehidrogenaz
eksikliğinde Tip II olur.
Arginin, üre siklusu yoluyla arginaz ile ornitine çevrilir. Ornitin, glutamat üzerinden -ketoglutarata dönüşür.
• Histidin, formiminoglutamat ve glutamat üzerinden, folik asit koenzim olarak kullanılarak
-ketoglutarata çevrilir.
Histidin Ürokanat (Histidaz) Ürokanat İmidazolon propiyonat
İmidazolon propiyonat Formiminoglutamat (Figlu) Figlu + Tetrahidrofolat
Glutamat + Formiminotetrahidrofolat Glutamat -ketoglutarat
Histidaz eksikliğinde HİSTİDİNEMİ olur.
Kanda ve idrarda histidin artar.
Yıllarca asemptomatik kalabilir. Zeka geriliği görülebilir. Hiperaktivite, konuşma ve öğrenme bozukluğu, gelişim geriliği vardır.
İdrar metabolitleri fenilketonüriye benzer
olduğundan demir-3-klorür testinde karışabilir.
Piruvat açığa çıkartanlar:
Alanin, ALT kataliziyle direkt olarak piruvata çevrilerek glukoneogeneze gider.
Serin; 1- Serin-hidroksimetiltransferaz, folik asit ve pridoksal fosfat kullanılarak glisine çevrilir.
2- Transaminasyonla hidroksipiruvat ve gliserata, 2-fosfogliserat üzerinden piruvata
çevrilir.
Sistein; 1- Önce sistein sülfinat, sonra transaminasyonla sülfinilpiruvat ve
piruvata çevrilir.
2- Transaminasyonla
merkaptopiruvat merkaptolaktat
idrarla atılır (İdrarda atılan kükürdün
kaynağı). Merkaptopiruvat, piruvata da
dönüşebilir.
SİSTİNÜRİ: Böbrek tübüllerinde sistin, arginin, lisin ve ornitin geri emilim bozukluğu. En sık
görülen a.a. taşınma bozukluğu. Sistin çökmesiyle böbrek taşları oluşur. Tedavide idrar alkali yapılır.
SİSTİNOZİS: Lizozomal sistin depo hastalığı, ender görülür. Biriken sistin kristalleri özellikle böbrek ve gözü etkiler. Lizozomlarda biriken sistin, apoptozis ile böbrek epitel hücrelerinde kayba ve böbrek yetmezliğine neden olur.
Tedavide sisteamin ve sodyum sitrat verilir.