H a r p M i m a r î s i n d e n »
S ı ğ ı n a k i n ş a a t ı k a i d e l e r i v e t a v s i y e l e r
Çeviren : ADNAN KOLATANA l m a n resmî nizamnamelerine istinaden Al-m a n y a hava hücuAl-mlarına karşı korunAl-ma dairesi inşa-at gurubu şefi Doktor Mühendis F r o m m h o l d
tara-Metnin inkısamı: 0 - B a ş l a n g ı ç 1 VASFlYET VE MET-HAL 1.1 Elverişsiz mahaller 1.2 Vasfiyet 1.3 Methal 1.4 Methalin genişliği 2 DAHİLİ MAHALLE-RİN TAAKUBU, MA-HAL İHTİYACI VE MAHALLİN BÜYÜK-LÜĞÜ 2.1 Gaz bendi
2.11 Gaz bendi mecburiyeti olmıyan binalar 2.12 20 kişiye kadar 2.13 20 kişiden fazla 2.2 Mahallin büyüklüğünün tayini 2.21 Korunacak olanların a-dedi 2.22 Havalandırma tarzı 2.23 Mahal ihtiyacı 2.3 Apteshane mahalli 2.4 Alât ve edevat mahalli 2.5 İstirahat mahalli 2.6 Sıhhiye mahalli 2.7 Ön bent 2.8 Taksim galerisi mahalli Tabirlerin izahı:
1 — Bir sığınak tesisatı demekle kasdettığimiz şey, bir gaz bendi arkasında bulunan mahallerdir. İhtiyaç halinde kullanılmağa -mahsus imdat (sorti) çıkağının önüne bir gaz bendi konulmuş ise bu
tak-( D e u t s c h e B a u z e i t u n g N o . 4 9 - 1 9 3 7 ) s a y ı s ı n d a n
fından yazılmış olup binalar dahilinde sığınak tesisi-ne müteallik plânların ihzarına dairdir.
Bu m a k a l e d e n maksat, sığmak inşa-atında karşılaşılan birçok plân meselelerini bir sistem altına almağı denemek ve Al-m a n y a d a Al-mevcut resAl-mî nizaAl-mnaAl-melere, tatbikat sahasında edinilmiş olan tecrübe-lere istinaden ihtiyaca bircevapvermektir. Ayni z a m a n d a sığınak inşaatını ve noktai nazarları tevhit etmek gayesi de gözetil-miştir. Bu ilmin yeni bir ilim olmasından doğan noksanlar mazur görülsün.
dirde gaz bendi (anti şambır) sığınak m e f h u m u n a dahil değildir.
2 — Küçük sığınak demekle 30 kişiye k a d a r alan sığınaklar kasdedilmiştir.
Orta sığınak demekle 1 5 0 kişiye k a d a r alan sı-ğınaklar kasdedilmiştir.
Büyük sığınak demekle 150 kişiden fazla alan sığınaklar kasdedilmiştir.
A z a m î cesamet olarak 5 0 0 kişilik sığınak kabul edilmiştir. Ancak bu k a d a r büyük sığınaklardan m ü m k ü n olduğu k a d a r içtinap edilmelidir. 2 0 0 - 2 5 0 kişilikten fazlasını y a p m a k doğru değildir. Mürette-bat fazla olur ve ademi merkeziyet kabil bulunmazsa iki veya d a h a ziyade ye fakat inşaat bakımından bir-birinden avrı v e kezalik methalleri ve gaz bentleri de birbirinden ayrı sığınak guruplarını bir a r a d a y a p m a k muvafık olur.
3 — Sanayi müesseseleri demekle şunlar kasde-dilmiştir:
Küçük işletmeler, 300 kişiye k a d a r olanlardır. Orta işletmeler, 1 000 kişiye k a d a r olanlardır. Büyük işletmeler 1 0 0 0 kişiden fazla olanlardır.
Tabirlerin manaları:
1 — SR yani sığınak demekle bir gaz b e n d i arkasında bulunan mahaller kasdedilmiştir. (İhtiyaç halinde kullanılmağa mahsus kapının önüne bir gaz bendi ilâve edilmiş olması bu hususu temin etmez.) 2 — Küçük SR, yani küçük sığınak = 30 kişi alan sığmaktır.
Orta SR, yani orta sığınak = 150 kişi alan sı-ğınaktır.
Büyük SR, yani büyük sığmak — 150 kişiden fazla istiab eden sığınaktır.
Azamî istiab ( 5 0 0 ) kişidir. F a k a t bu k a d a r kalabalık doldurulacak sığmaklar m ü m k ü n olduğu k a d a r az inşa edilmelidir. ( 2 0 0 - 2 5 0 ) kişiyi
aşma-3 MÜRETTEBAT İÇİN
MAHAL İHTİYACİ, TESİSATI VE TEÇ-HİZATI
3.1 Gaz bendi önü 3.2 Gaz bendi içi 3.3 Sığınak mahalli içi 3.4 Apteshane mahalli içi 3.5 Alât ve edevat mahalli
içi
3.6 Sıhhiye mahalli içi 3.7 Âmir mahalli içi 4 KAPILAR,
PENCERE-LER, İMDAT ÇIKAK-LARI
4.1 Kapılar 4.2 Pencereler
4.3 İhtiyaç halinde imdat
çıkakları 5 PLÂN TERTİBİ 5.1 Umumî mülâhazalar 5.2 (30) metre murabbaı sığınak imkânları 5.3 Küçük sığınaklara mi-saller
5.4 Orta cesamette
sığınak-lara misaller
5.5 Büyük sığınaklara
mi-saller
ması tercih edilmelidir. Sığınacaklar çok olduğu ve
müteaddit sığınak y a p m a ğ a imkân olmadığı haller-de inşaî b a k ı m d a n ayrı fakat birbirini itmam ehaller-de- ede-rek bir bütün teşkil eden iki veya d a h a ziyâde sığı-naklardan mürekkep (sığınak grupları) y a p m a k mu-vafıktır. ve bunların hususî kapıları, bentleri vesai-resi olmalıdır.
3 — Küçük sanayi müesseseleri demekle 300 kişiye k a d a r personlu olan işletmeler kasdedilmiştir. Orta sanayi müesseseleri demekle 1000 kişiye k a d a r personlu olan işletmeler kasdedilmiştir.
Büyük sanayi müesseseleri demekle 1000 kişi-den fazla personlu olan işletmeler kasdedilmiştir.
0 - B a ş l a n g ı ç
Yanlış :
Müstakbel bir harpte cephe gerisini sadece askerî emni-yet tedbirleriyle harbin doğ-rudan doğruya yapacağı te-sirlerden muhafaza etmek mümkün olabileceğini zan-netmek yanlıştır.
Bodrumun bir tehlikeli depo olduğunu zannetmek yanlış-tır.
Normal sığınağın sadece tam isabete karşı koruması ica-bettiği hakkındaki fikir yan-lıştır. Her hususta koruyan sığınakların tesisinin fen bakımından mümkün olmak-la beraber iktisaden
imkân-Doğru :
Düşman hava hücumlarının muvaffak olması ihtimalini derpiş edip askeri tedbirlerle birlikte sivil tedbirleri dahi almak doğrudur. Bu sebeple birçok diğer tedbirler meya-nında inşaî tedbirleri de al-mak, memleketin her tara-fında sığmaklar tesis etmek lâzımdır (= ı). Bundan an-cak münferit ve münzevî bu-lunan binalar istisna edilebi-lir. Yahut da, meselâ bir or-man idaresi binası gibi, hava hücumuna karşı pek de bir tehlikeye maruz bulunmıyan binalar istisna edilebilir
( = 1 ) . Diğer bütün binalarda sığınak tesisatı inşa edilmek zarurîdir.
Maksada uygun bir surette inşaî tertibatı yapılmış bir bodrum sığınağının umumi-yetle iyi koruduğu tecrübe-lerle sabittir. Ancak istisnai hallerde dehlizler ve hususî sığmaklar yapmağa lüzum vardır.
Normal olarak kabul edilen sığmak tarzının civarda pat-lıyan infilâk bombalarına karşı koruması, yani bilhassa hava tazyiki, hava emmesi, bombadan mütevellit parça-lar, binalardan fırlayan
da-Yanlış :
sız olduğu ve ancak bazı hu-susî hallerde tesis edilebile-ceği fikri yanlıştır.
Sığınak haline getirilen bod-rumların sulh zamanında da münhasıran bu maksada tahsis edilmesi icabettiği tarzındaki mütalâa yanlıştır.
Hava hücumlarına karşı gaa maskesinin başlı başına ki-fayet edeceği fikri yanlıştır.
Yeni yapılacak binaları sığı-nak tesisinin çok, hattâ ta-hammül edilemiyecek dere-cede pahalılaştırdığı yanlış-tır.
Hava hücumlarına karşı ko-runma işinin inşaata taallûk eden kısmının ancak müte-hassısların aklı erebileceği bir esrar olduğu hakkındaki fikir yanlıştır.
«Hava hücumlarına karşı koruyan bodrumlar», «Gaza karşı koruyan bodrumlar». «Zeminlikler» gibi keyfî ta-birler kullanmak yanlıştır.
Doğru:
neler ve kimyevî maddeler bakımından muhafaza etme-si icabettiği hakkındaki fikir doğrudur.
Bodrum sığmaklarının, hü-cum işareti verilince derhal sığınak vazifesi yapmaları imkânı ortadan kalkmamak şartiyle sulh zamanında baş-ka işlere de tahsis edilebile-ceği fikri doğrudur. Sulh za-manında başka işlere tahsis edilmeleri sığınakların esas vazifelerinin ifasına mani ol-mamalıdır (= ı).
Gaz maskesinin hava tehlike-sine karşı koruma tedbirleri-nin ancak bir kısmından iba-ret bulunduğu ve binaena-enaleyh sığınakların mutlaka lâzım olduğu fikri doğrudur ( = 2).
Bu masraflar binamn umum masrafının ancak yüzde biri ile üçü arasında bulunduğu doğrudur.
Her inşaatçının nazariyen ve ameliyen bu işe tamamen a-lışması ve ileride inşaatta bu hususun de meselâ sıhhî şe-rait kadar tabiî olarak göze-tilmesi icabettiği doğrudur. Umumiyetle resmî tabir olan
«sığınak» veya «umumi top-lanma sığmağı» tabirlerinin kullanılması doğrudur (= 3).
1 V A Z İ Y E T V E METHAL 1.1 Elverişsiz mahaller:
İçlerinde b u h a r ka-*^-zanları, teshin ka-|
zanları ve tazyik: altında bulunan sa~; ir kaplar mevcut o-: lan veya kuvvei
muharreke veya (Şekil : 1)
emsali makineler kurulmuş olan veya infilâk edici,
[C
IIILa
İBİIII
Harflerin manaları: LS = Pasif korunma GS = Gaz bendi VS = Ön bent SR = Sığmak GSR = Müteaddit evler a-rasmda müşterek sı-ğınak SSR - Umumi sığınakGR = Alât ve edevat ma-San = Sıhhiye mahalli RR = İstirahat mahalli
BR = Emir ve kumanda VG = Taksim yolu
NA = İhtiyaç halinde kul-lanılmağa mahsus çı-kak.
Ab '= Apteshane
GT = Gaz geçirmez kapı ST = Gaz ve parçalanmış
mermi ve saire geçir-mez kapı
GP = Gaz geçirmez pencere örtüsü
SP = Gaz ve mermi vesaire parçaları geçirmez
pencere örtüsü RLB = Alman pasif
korun-ma cemiyeti
WLS = Fabrikalarda pasif korunma
yangın çıkarıcı maddeler ihtiva eden mahaller sığı-nak tesisine elverişli değillerdir. (— 1 ) (Şekil)
Yanlış
Çünkü bodrumda elve-rişli mahal varken ze-min katında sığınak yapmak yanlıştır.
Doğru
<bS | SR
1
8>sj
8>sj
İyi Daha İyi (Çünkü tamarren
zemin altında)
1
( Ş e k i l : 2)
Bodrum mahallini ihtiva eden binalarda sığınak tesisatı mutlaka bodrum katında yapılmalıdır. Müm-kün olduğu kadar toprak seviyesinde olmalıdır.
( = 1 ) (Şekil) !
İstisnaî haller: Münasip bodrum katı
bulunmı-yan veya bodrum tesisatı yapmak büyük masrafları mucip olacak olan yerlerd esığınak istisnaen zemin
katında yapılabilir. (= 1 )
(Not: Yukarıdaki şekilde (SR) işareti sığmak,
( G S ) işareti gaz bendi demektir.)
1.3 Giriş mahalli:
Maksada uygun değ'Idir
Doğrudur
Çünkü: Sığınağa binanın her yerinde azamı sür'atle iltica edilebilmesini teminen sığınak metha-linin binanın bütün katlarına giden merdivenin yakı-nında yapılması icabeder. ( = 1) (Şekil 3)
1.4 Methalin genişliği:
Giriş merdiveninin ve koridorların genişliği, kısmen halkın toplanacağı yerlere müteallik nizama-ta uygun olarak, beher 125 kişi için asgarî ( 1 ) met-re hesap edilmelidir. Merdiven kabili istifade kısmı-nın âzami genişliği 2.50' metredir. (Şekil)
125 kişi için (1( metre
175 kişi için 1f4u
metre
(1,30 m e t r e d e n itibaren iki kişi y a n -yana y ü r ü r )
(Şekil : 4)
250 kişi için 2 met-re
(1,90 m e t r e d e n itibaren 3 kişi y a n y a -na y ü r ü r )
2 DAHİLÎ MAHALLERİN TEAKUBU, MA-H A L İMA-HTİYACI, MAMA-HAL BÜYÜKLÜĞÜ:
Sığmak tesisatı şu mahalleri ihtiva eder:
Gaz bendi, Sığınak mahalli, Apteshane mahal-li ( = 1)
Müteaddit sığınma mahallerini ihtiva edecek büyücek sığmaklarda ayrıca şu mahallerin dahi tesi-sine lüzum hasıl olabilir: Alât ve edevat mahalli,
ne-zaret mahalli, istirahat mahalli, sıhhiye mahalli; bazı
hallerde ön bentler, inkisam yollar-, âmir mahalleri tesis etmek dahi muvafık ve lüzumlu olur.
2.1 Gaz bendi:
2.11 Gaz bendi (giriş antişambırı) mecburiyeti ol-mıyan binalar
1 Kânunuevvel 1936 tarihli Alman Emlâk ver-gisi kanununun 29 uncu maddesine uygun olup vergi muafiyetine tabi tutulmuş olan on daireden ve 3 tam kattan az olan binalarda gaz bendine lüzum yoktur. Fakat bunlarda dahi plân yapılırken icabında gaz bendi yapılabilecek bir tesisatı derpiş etmek muvafık olur. ( = 1 )
Yukarıdaki m a d d e mucibince vergi muafiyetle, rine tabi tutulacak binalar şunlardır:
1 — Küçük iskân evleri 2 — Halk ikametgâhları
3 — Muvakkat işçi ve işletme ikametgâhları,
ziraat işçileri ve san'atkârlar ikametgâhları (=4 )
Takriben ( 8 0 0 ) metre mikâp ihata eden aile evlerin-de evlerin-de yukarıdakiler gibi istisnaî muamele yapılır. Aile evlerinden maksat tamamen veya kısmen sahibinin oturduğu evlerdir. İkinci bir daire ilâve edilmekle bu vasıf zail olmaz. ( = 8)
Bu gibi evlerin hava tehlikesine fazla maruz bu-lunanlarında inşaat zabıtası gaz bendi yapılmasını talep edebilir. ( = 1 )
Civarında hava hücumlarına hedef teşkil ede-cek mahiyette ehemmiyetli binalar bulunan binalar
hava tehlikesine fazla maruz sayılırlar. (= 8)
2.12 2 0 kişiye kadar 2.13 2 0 kişiden fazla
/ /77/Sl & /
5)
(Şekil
20 kişiye k a d a r k a d a r istiaplı 20 kişiden f a z l a istiap eden küçük tesisatlarda asgarî sa- s ı ğ ı n a k l a r d a : Gaz bendinin t ı h = 3 metre m u r a b b a ı plân sathı 5 metre m u r a b b a ı
( Ş e k i l ) ve daha f a z l a ( Ş e k i l )
2.2 Sığınma mahalli:
Sığınak tesisatının cesameti sığınacak kimsele-rin adedine (2.21 numaraya bakınız),
manın tarzına, yahut beher kişiye isabet edecek ha-va mikdarına, zeminin haiz olacağı asgarî satha
(2.22) numaraya bakınız) ve nihayet sığınanların ihtiyacı olacağı yerin büyüklüğüne ve teçhizata bağ-lıdır (2-23 ve 3 numaralara bakınız).
2.21 Sığınacak kimselerin adedi:
Sığmağın cesameti tehlike ve hücum işareti ve-rilince, binada oturanların veya çalışanların tamamen
sığınabilecekleri derecede olmalıdır. (= 1 ) Sığınak
mürettebatının adedi hakkında bir fikir vermek üze-re şu izahat veriliyor:
2.211 ikametgâhlarda:
ileride içinde bulunacakların, yani müretteba-tın, ne adette olacağı malûm bulunan ikametgâhlar-da: Sulh zamanındaki âzamî mürettebatın yüzde seksen ilâ yüzde yüz mikdarı.
2.212 Yeni apartıman inşaatında:
ileride içinde bulunacakların, yani mürettebatın mikdarı şimdilik meçhul olacak yeni ikametgâh inşa-atında:
Her dairedeki oda adedine göre beher daire için 2 ilâ 4 kişi.
2.213 Muhtelif binalarda:
Yazıhane binalarında, bankalarda, iş binaların-da, otellerde, kazinolarbinaların-da, küçük sanayi işletmele-rinde vesairede tehlike halinde tam iş halinde bulu. nacaklarsa) :
Sulh zamanındaki mevcudun âzâmisinin yüzde seksen ilâ yüz mikdarı. (Binaya zair sıfatiyle gelip gidenlerin vasatî mikdarını esas tutmak icabeder.)
2.214 Halkın fazla girip çıktığı braalar:
Mabedler, tiyatro binaları, sinemalar, umumî içtima salonları gibi binalarda:
Bu gibi binalarda hükümet hususî tedbirler ala-caktır. Bu binaların birçoklarında hattâ vasatî ziya-retçi adedine istinad edilerek dahi icabeden cesamet-te sığınak yapmak mümkün olamıyacaktır. Bu haller-de en yakın mahallerhaller-de muntazam sığmaklar yap-mak lâzımdır. Umumî halka mahsus sığınaklar bu-nunla karıştırılmamalıdır. Çünkü umumî halka mah-sus sığınaklar ancak yollarda bulunan kimselerin tehlike anında sığınmaları içindir. ( = 8 ) .
2.215 Sanayi binaları:
Sanayi binalarında bilhassa harbin devamınca lüzumu büyük olanlarında:
Bu binalardaki iş yerlerinin adedi esastır. Müte-addid ekip postaları ile çalışılan binalarda ekip pos-talarının nöbet değiştirmesi anında mevcut insan
a-dedi esas tutulur. (= 1).
Tehlike anlarında bu adetlerin aşılmamasma idare âmirlerinin dikkat etmeleri lâzımdır.
2.216 Hususî sığınaklar:
Hususî sığıinaklarda, bina haricinde iş
yapan-ların sığınacak kimseler adedinden tenzili mümkün ise de tatbikatta kabil olamıyacaktır.
2.22 Havalandırma tarzı:
Sığınakların cesameti sığınacakların adedine ta-bi olduğu kadar havalandırma tarzına ve ta-bir kişiye isabet edecek hava mikdarına ve asgarî satha da tabidir.
2.22 1 Havalandırma tertibatına
haller:
Sığınacakların 3 - 4 saat barınabilecekleri ka-dar büyüklükte olan sı-ğınaklarda havalandırma tesisatına lüzum yoktur.
( Ş e k i l : 6)
2.222 Havalandırma tesisatı yapmak:
lüzum olmıyan
^ M İ M İ I
Cesameti, ihtiva etti-ği hava itibare sığınacak-ların mikdarına kifayet etmiyecek sığmaklarda havalandırma tesisatı ya-pılır. Bu takdirde sığına-cakların, yani
mürette-batın adedi çoğaltılabi- (Şekil : 7)
lir, yahut ta sığınak küçük yapılabilir. Taze hava sun'î surette idhal edildiği takdirde beher kişiye isa-bet eden hava hacmi bir metre mikâba indirilebilir.
(Şekil).
2.222 1 Bir kişiye 3 metre mikâbından az hava isa-bet ederse:
Bir kişiye 3 metre mikâptan az hava hacmi isa-bet eden hallerde sun'î havalandırma tesisatı lâzım-dır. 20 kişiden fazla istiap edecek olup bir kişiye ( 3 ) metre mikâp hava hacmi isabet eden sığmak tesisat-larında, ileride havalandırma tertibatı yapılabilmesi için, boru iltisakları derpiş edilmelidir. (— 1 ) 2.2222 Mürettebat mikdarı mütehavvil olan haller:
Bu gibi sığınaklarda mutlaka sun'î havalandır-ma tertibatı yaphavalandır-mak lâzımdır. Hava hücumu sırasın-da içinde iş yapılacak sığınaklarsırasın-da sırasın-dahi mutlaka ha-valandırma tertibatına lüzum vardır. (= 1 )
2.2223 Asgarî zemin sathı: Bir kişiye 0,6 metre mu-rabbaından az zemin sathı isa-bet etmiyecektir. Eğer sığınağa çalışmak üzere gelecek insanlar varsa hava hacmi dakikada
( 1 0 0 ) litreye kadar çoğaltılma-lıdır (Şekil).
m ı n d . 0 , 6 qm
2 . 2 3 Mürettebat adedine v e teçhizata göre lüzumu olan mahalli hesap etmek:
Bu hususta ( 3 ) n u m a r a d a izahat verilmiştir.
2 . 3 Apteshane mahalli:
2.31 Apteshaneye lüzum olmıyan haller:
Gaz bendine lüzum olmayıp (2-1 1 numaralar-da zikredilen sığınak tesisatınnumaralar-da apteshane bulunmı-yabilir. O n u m a r a d a k i izahat apteshane için dahi muteberdir.
2.32 Umumî kaide:
Umumiyetle her ( 2 0 ) kişi için bir apteshane lâzımdır. (= 1).
2 . 4 Alât ve edevat mahalli (öteberi koymağa
mah-sus mahal, levazım mahalli)
2.41 Alât v e edevat mahalleri:
Meselâ sun î havalandırma alât ve edevatının konması için lâzımdır.
2.42 Öteberi koymağa mahsus mahaller:
Sığınağın sulh zamanlarında öteberi koymak hususunda kullanıldığı hallerde bu mahallere lüzum vardır. (Meselâ eski elbiseler, dosyalar, emtea de-posu, bisiklet mahalli vesaire) bunlar umumiyetle mücavir odalara konmalıdır. Eğer sığınma mahallin-de iseler, tehlike anında bunlara da insanlar sığınır ve plânda bunlar için ayrıca mahaller gösterilmesine lüzum yoktur.
2.43 Levazım mahalli:
Buraya teçhizat konur, yani hava tehlikesi anın-d a bilfiil vazifesi olanlara mahsus levazım b u r a anın-d a saklanır. Fakat bu mahallin dahi sığmağın içinde ol-ması icabetmez. Eğer sığınak içine konurca, tehlike halinde vazifedar olanlar bunları zaten alıp kullana-caklarından, sığınacaklar için yer açılmış olur. 2.44 Tâli mahal!erin cesameti:
Bu denilen tâli yerlerin cesameti ayni z a m a n d a mevzii vaziyet ve ihtiyaçlara göre tayin edilir. 2.45 ihtiyaç halinde kullanılacak cereyan âleti:
Bu cihazın âmir mahalli haricinde hususî bir yerde muhafazası muvafıktır fakat âmir mahalline pek yakın olmalıdır. Bu mahallin sadece, infilâkten mütevellit fırlayan danelere karşı mukavim bulun-ması kâfidir.
2.5 İstirahat mahalli:
Çalışmıyanlara mahsus küçük ve orta cesamette sığınaklarda her ( 2 5 ) kişi için bir sedir y a p m a k mu-vafıktır. ( 1 5 0 ) Kişiden fazla istiap edecek sığmak-larda bu sedirler için bir veya birkaç hususî mahal a-yırmak muvafıktır. İki üç katlı sedir dahi olabilir.
2.6 Sıhhiye mahalli:
Hususî sığmaklarda ayrıca sıhhiye mahalline lüzum yoktur. Çünkü gaz ile hastalananların, ilk yardım yapıldıktan sonra, imdat mevkilerinde teda-vilerine devam olunur.
1 00 kişiden fazla istiap eden hususî sığınaklar-da sıhhiye mahalleri tesis etmek muvafik, 150 kişi-likten daha büyüklerinde ise lüzumlu bir keyfiyettir.
Hususî sığınak y a p m a ğ a mecbur tutulan fabri-kalarda ise mutlaka sıhhiye tesisatı da y a p m a k ica-beder.
2.61 Yatak yerlerinin adedi:
Vasatî olarak 15-30 kişiye bir yatma yeri lâ-zımdır. 10-20 kişiye ise bir oturan hasta yeri lâzımdır. Hastalar b u r a d a tedavi edildikten sonra sığınma mahalline avdet edebilirler.
2.62 Satıh ihtiyacı:
3-4 yataklı sıhhiye mahalleri için 20-25 metre murabbaı zemin sathında bir mahal kâfidir. Ayrıca apteshanesi de bulunması muvafıktır. ( 4 ) yataktan fazla yataklı sıhhiye mahallerinde ise tedavi ve isti-rahat kısımlarını ayırmak münasip olur. Mahal ihti-yacı ise tedavi kısmında ( 1 0 ) metre murabbaı, tek katlı yataklar için her bir yatak yeri başına 3-4 metre murabbaıdır.
2 . 6 3 Sıhhiye şubeleri:
1 0 yataktan fazla istiap eden sıhhiye mahalleli-ne sıhhiye şubeleri denilebilir ve bunların giriş ve çı-kış kapılarına gaz bentleri koymakla kalınmıyarak ayni z a m a n d a sair taksimat ve teçhizatlarını da (im-dat mevkileri) hakkındaki nizamata göre y a p m a k m ü m k ü n d ü r . Bu n i z a m n a m e d e şu kısımlara lüzum gösterilmiştir:
T e d a v i d e n evvel ve sonraya mahsus bekleme mahalleri,
H a r p maddesiyle dahilen hastalananlara mah-sus soyunup giyinme mahalleri,
Doktor tedavi mahalli,
Zaif, ağır ve dahilî yaralılara mahsus yatma yerleri,
Duşlar ve h a m a m (ayni z a m a n d a zehirden ko-r u n m a mahallidiko-r),
Apteshane.
30 yatan ve 20 oturan hastaya mahsus m ü k e m -mel bir oda mevkii için takriben ( 1 2 0 ) metre mu-rabbalık bir satıh kâfidir.
2.64 Büyük sığmakh fabrikalar:
300 kişiden fazla istiap edecek olan bu gibi sı-ğınaklı fabrika işletmelerinde 2 0 0 - 2 5 0 kişilik beher sığınak gurubu için 3-4 yataklı bir sıhhiye mahalli lâ-zımdır. D a h a büyüklerinde ise bütün fabrikaya mah-sus ve ayrıca bir umumî sıhhiye şubesi tesis etmek icap eder.
2.7 Öndeki gaz bendi:
işbu resimlerde ( S R ) işareti sığınak tesisatı de-mektir. ( G S ) işareti gaz bendi dede-mektir. ( V G ) tak-sim bendi demektir. ( N A ) ihtiyaç halinde çıkmağa mahsus imdat kapısı demektir, d
Müteaddit sığınak ihtiva eden tesisatlarda dol-d u r m a ve boşaltma keyfiyetinin m u n t a z a m a n temini için bir taksim dehlizine lüzum vardır. (Şekil 9 ) . işbu taksim koridorunun genişliği merdiven genişliğinde-dir. Sığınağa gidip gelenlerin geçmesi için kâfi mik-d a r mik-d a yer kalmak şartiyle taksim korimik-dorlarınmik-da mik-da insan bulunabilir. ( = 6 )
2.9 Amir mahalli, Nezaret mahalli:
2.91 Amir mahalli:
Sığınak tesisatı yapmakla mükellef sınaî mü-esseselerin mutlaka âmir mahalleri yapmaları lâzım-dır. Geniş mikyasta sığınak yapmakla mükellef olan fabrikalarda ( 2 0 0 ) kişiden fazla olanlar, sığınakta çalışacaklar birkaç gurup teşkil edenler, müteaddit katlarda veya muhtelif binalarda çalışıldığı cihetle âmirin vaziyeti her dakikada görüp takdir etmesine imkân olmıyanlar böyle âmir mahalleri inşa etmeli-dirler. Amir mahalli k u m a n d a için en müsait yerde olmalıdır. Sığmaklarla irtibat mükemmel olmalıdır. H e r zaman şifahen emir verebilecek vaziyette bulun-malıdır.
Sığınak guruplarının âmir mahalleri ya met-halde veya çıkakta, (sorti) yani hemen gaz bendi yanında bulunur. Âmir mahallinde rahatça çalışabil-mesi icabettiğinden bu mahaHin m ü m k ü n olduğu ka-dar sıhhiye mahallinden, gelip geçenlerin gürültü-sünden uzakta, sessiz bir yerde bulunması lâzımdır.
Dışarıdan gelen habercilerle birlikte içeriye za-rarlı maddeler girmesine mani olmak için b u haber-cilerin âmir mahalline girmesi men edilmelidir. Gaz bendinden âmir mahalline bu haberlerin verilmesi için gaze karşı emniyetli menfezler, konuşma boru-ları veya telefonlar yapılmalıdır.
Dahilî mahallerin taakubu, insan mevcudu v e yer ihtiyacı hakkında bir fikir v e r m e k üzere tertip
edil-miş takribi cetvel: Küçük
işletmelerde i ş l e t m e l e r d e O r t a
B ü y ü k i ş l e t -m e l e r d e 1) Eşhas murabbaı Eşhas Metre murebbaı Eşhas Metre murabbaı Metre
I - Methalde gaz En 8 metre murabbaı, ön be- d en az be"di 5,00 metre murabbaıdır (2)
2 - Emir mahalli 2—3 10 5—8 20 10(3) 25 3 - TVMonla tavassut 2 10 3 15 4 - Haber alış 2—3 6 3—5 6 - 1 0 5 - 1 0 10— 0 5 - Haberin iblâğı 3—5 6—10 5—10 10 - 2 0 6 - Haberci 3
t
5t
10t
7 - tndelhacer kul-la- ılacak çıkış kapısında gaz bendiHabercileri bir koridor tahsis olunabilir, eher haber-ci İçin asgari 1,5 metre murabbaı zemin sathı lâzımdır
Asgarî 5 metre murabbaıdır.
2.92 Mahfuz âmir mahalli:
Amir mahallinden oldukça uzakta mahfuz bir mahal bulundurulmalıdır. Küçük müesseselerde sı-ğınak içinde parmaklıkla çevrilmiş bir mahal ayır-mak kâfidir. ( 6 ) metre murabbaı olsa yeter. Orta müesseselerde âmir mahallinin yarısı, büyüklerde ise dörtte üçü k a d a r olmalıdır.
2 . 9 3 Nezaret mahalli:
Büyük sığmaklarda nezaret için küçük bir ma-hal ayırmak muvafık olur. ( 6 ) metre murabbaı sa-tıh kâfidir.
3 M A H A L İHTİYACI, TERTİBAT V E TEÇHİ-Z A T :
3.1 G a z bendi önünde (yahut ön gaz bendi içinde)
3.1 1 Sıkıca kapanan bir sandık (mutlaka lâzımdır)
Bir sandık zehire b u ^ ş m ı ş elbiseler için olup ( 5 0 ) kişi için takriben ( 0 , 2 5 ) metre mikâp olmalı-dır (Şekil). H-42M t — -100 l i t r e h a c i m ( Ş e k i l : 10) f W ~N<V 3.12 Kunduraların zehirini
gider-meğe mahsus sandık (mut-laka lâzımdır)
50 kişiye bir sandık. (Şekil)
-ter
( Ş e k i l : 11) 100 v e 2 0 0 l i t r e
h a c i m d e 3 . 2 G a z bendi içinde:
(Burada ancak, münhasıran bent içinde kul-lanılacak şeyler bulundurulur.)
3.21 Oturacak yerler (mutlaka lâzımdır)
Küçük sığınaklarda en az bir kişilik, Orta sığınaklarda en az iki kişilik, Büyük sığınaklarda en az üç kişilik.
(Şekiller aşağıda 3.32 n u m a r a d a d ı r )
(1) — (50) kişiden az eşhaslı fabrikalarda mutlaka bir âmir mahalline lüzum yoktur. Haberlerin telefonla verilmesi, alınması ve iblâğı âmir mahallinde ayui bir telefon höeresi içinde yapılabilir.
(2) — Bu gaz bendinden hizmetle mükellef bir gurup dahi girip çıkacaksa bu takdirde bendin âzamî üç grubu geçebüe-cek cesamette olması lâzımdır.
(3) — Büyük fabrika işletmelerinde âmir mahalli
3.22 Zehir gideren maddelere mahsus kaplar (Klorlu kireç). ,Küçük sığmaklar-d a toprak veya c a m sığmaklar-d a n k a p olabilir. Orta ve büyük sığınaklarda sıkı-ca kapanabilen elverişli
kaplar lâzımdır. (Şekil) (Şekil : 12)
3.23 Lavabo (mutlaka lâzımdır) Abcmı 9 Ya şehrin su tesisatına bağlı-dır, yahut da portatif olup sabunluğu,
ko-vayı ve ibriği havidir.
3.24 Sandık v e kürek
(mutlaka lâzımdır) Yangın söndürmeğe mahsus kum içindir (ya-hut da yangın söndürmeğe mahsus cihaz) (Şekil 14).
4-5 *û 5cm (Şekil : 13)
-60--T
b m 1 •105 • ( Ş e k i l : 14) 3.25 Sığınak için ev eczahanesi (mutlaka lâzımdır)H e r elli kişiye bir tane lâzımdır. D a h a büyük sığmaklarda h a r p paketi muvafıktır.
( Ş e k i l : 15)
3.26 İçme suyu fıçısı v e maşrapa (mutlaka lâzım-dır)
A d a m başına 1 / 1 0 ile 1 / 4 litre arasında su lâzımdır.
Su ibrikleri ( 2 - 2 0 ) litrelik) Su kabı ( 1 00 litrelik) (Şekil)
( Ş e k i l : 16) 3.27 Zil veya telefon:
itfaiye ve hariç ile irtibat içindir
3.28 Sedye:
Bunun için 90 santim genişlik lâzımdır (Şe-kil)
3 . 2 9 öteberi:
3.29 l El lâmbası (mut- 3 . 2 9 2 Gaz bendi nizam-laka lâzımdır) namesi (mutnizam-laka
(Şekil) lâzımdır) (Şekil) 3.293 R a f :
J5L
X X JL
Meselâ lâstik eldiven vesa-ire gibi küçük levazım k o y m a ğ a mahsus olup her 5-10 kişiye bir elbise kan-cası ile mücehhezdir.
( Ş e k i l : 18)
3 . 3 Sığınak içinde:
Sığınanların ihtiyacı olduğu mahal mikdarı:
ı û
1
H«1
2 i 1CT Mi
tlOOh I - - 1 7 0 - I w w 1-4ZS-( Ş e k i l : 19) t7St70ra 35 « r 3.3 İ l Mukayeseler: HSOSMUVISA-IU
nmri
-Itoo — HK7U-31»-OÜÜÜÜI
n n n n n . ( Ş e k i l : 20)0 0 8
I "•" Ş ü m e n d ü f e r üçün- Otobüs cü m e v k i : A d a m başına 0,44 metre m u r a b a metre m u r a b b a ı12-14 kişilik bir in-A d a m başına 0,57 şaat m a h a l l i n d e
ba-r ı n a c a k m a h a l : A d a m başına 0,6 metre m u r a b b a ı ( =
7)
3.3 12 Dehliz sığınaklariyle mukayese:
1-2.30- »-2.00 —» 1- AOO
(Şekil : 21)
D r . Schossberger Rubrstabl - A . G. B e t o n a r m e sığınak sisteminde çelik sisteminde çelik
sı-ğınak sı-ğınak.
3.32 Oturacak yerler (mutlaka lâzımdır) ve
masa-lar:
A ğ a ç t a n d ı r . O t u r m a sathı 35 santim A ğ a ç t a n d ı r . O t u r m a sathı 3 2 X 4 9 santim^ i r t i f a 49 santim
Ç e l i k saç iskemle o t u r m a sathı 35 santim.
O t u r m a y e r i k o n t p l a k t a n ve 2 7 X 4 5 santim sathında, çelik saçtan m a -m u l portatif iske-mle. İ r t i f a 48 san-t i m . K a p a n d ı ğ ı z a m a n k i i r san-t i f a (10) santim.
(Şekil : 22)
3.35 Muhtelif edevat:
3.35 I Sığınak talimatnamesi 3.352 Yün yorgan ve yastıklar.
25 kişiye bir yorgan.
3.353 Soğuk su iltisak borusu ve leğen. 3.354 Gıda maddeleri için kap:
Gaz geçmiyecek surette sıkı kapanabilmeiidir. İcabında 3.1 1 numaraya benzer şekiller münasiptir.
( Ş e k i l : 23)
3.323 Ağaçtan ve çelik saçtan masalar:
Bütün ve portatif. ( 4 5 ) ilâ ( 6 5 ) ve daha zi-yade. Uzunlukları 1,50 - 3 metre.
Üç portatif masa, kapanmış halde
Y ü k s e k l i k : 36 santim. (Şekil : 24)
3.33 Yatak yeri (Karyola) :
Ağaç veya demirden sedir (Şekil)
H e r (25) kişiye bir k a r y o l a isabet e t m e l i d i r . S e d i r v e y a k a r y o l a l a r ı icabında iki, üç k a t lı y a p m a k l â z ı m d ı r . Y a t a k l a r a r s a ı n d a k i a -r a l ı k 0,90 - 1,10 met-re.
( Ş e k i l : 25)
^.34 Sığınak iş âletleri:
Kürek, keskin kürek, kazma, balta, iki taraflı balta, küskü, taşçı kalemi, çekiç, tornavida vesaire.
B u n l a r ı n bir l e v h a y a asılması her z a m a n görülmesi için m u v a f ı k t ı r . B i r sandığa dahi k o n a b i l i r . L e v h a b ü y ü k l ü ğ ü : Genişlik: 40-80 santim. İ r t i f a : 40-80-100 santim.
Beher 50100 kişi için bir t a k ı m âlet l â z ı m -d ı r .
( Ş e k i l : 26)
3.355 Elbise asacak kanca. İki kişiye bir adet.
3.356 İçme suyu fıçısı ve kupası (mu^aka
lâzım-dır)
A d a m başına 1 / 4 litre olmalıdır. (Şekil 3-26) 3.35 7 Raf: (Şekil 3-393)
3.36 Havalandırma cihazları:
El, ayak ve elektrik ile işler.
( Ş e k i l : 27)
Havalandırma cihazları hususî bir odaya dahi konabilir ve elektrikle işleyen büyük cihazlar için ayrı bir mahal mutlaka lâzımdır.
Yer ihtiyacı: Çalıştırma sahası da dahil olmak üzere l -5 metre murabbaı ve daha ziyade. Bunları yapan firmalar daha fazla malûmat verirler.
3.4 Apteshane mahalli:
Kaide: Apteshane susuzdur. Sabit veya
müte-harriktir, kavalıdır. İçine kum ve toprak serpmeğe mahsus el ile kullanılacak veya otomatik tertibat vardır.
3.322 Ağaçtan ve çelik saçtan sıralar:
3 . 5 2 Teçhizat:
( Ş e k i l : 28)
M u h t e l i f çeşit ve cesametlerde susuz apteshaneler.
S-Matken S-rıtter fur Klartttıttbtfl fur PuttıaeD"! -ffpp&i/tfıtfn TragOucfuen ıeoo -SdmiftA-B o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o Sdmirt C-D Jnhait: X S-Mosktn lOOS-FMer Sû rrvgöi/cfısen X Ersaf:-KtondıtıOcn (Şekil : 30)
Gaz m a s k e l e r i n i n muhafazasına mahsus (50) maskelik ve 100 F i l t r e l i k sandık
Ç e l i k m i ğ f e r , el lâmbası gaz maskesi ve saire için dolap.
Sair imkânlar: Kanal mecrasiyle iltisaklı sulu
apteshaneler de yapılabilir. Büyük sığınaklarda yük-seğe mevzu bir su sarnıcı şayanı tavsiyedir. Bu su-retle şehir su şebekesi aksarsa susuz kalınmaz, ap-teshane temizlenebilir.
Apteshane höcrelerinin asgarî cesametleri:
(Şekil : 29)
Normal sulu apteshane kullanıldığı takdirde icabe-den cesamet ilk iki şekilde gösterilmiştir. Diğer şekil-ler ise müteharrik susuz apteshane kullanıldığı tak-dirde icabeden asgarî cesameti göstermektedir. Apteshanelerin önünde ufak bir bekleme mahalli bu-lundurmak muvafıktır.
3.5 Alât ve edevat mahallinde:
3.5 l Sun'î havalandırma için tertibat. ( 3 . 3 6 ) numaraya bakınız)
(Şekil : 31)
(Şekil : 32)
G a z elbiseleri ( 2 . 4 ) numaraya bakınız.
3.6 Sıhhiye mahallinde:
3.61 Bekleme mahalli:
O t u r m a yerleri, raflar, elbise kancaları ve saire ( 2 . 3 ) ve ( 3 . 3 ) numaradaki gibidir.
3.62 Yatma mahalli:
H a s t a yatakları: mümkünse her tarafı açık olmalıdır.
A r a mesafeleri: Yatakların uzun tarafları arasında mesafe 0,90-1,10, yatakların uzun ta-raflariyle duvar arasındaki
sında mesafe 0,90-1,10, yatakların uzun taraflariyle duvar arasındaki mesafe: 0,50-0,70 metre.
Yatakların dar tarafları önünde geliş gidiş yeri: Baş tarafta 0,45-0,60 metre, ayak tarafında
0,40-1,20 metre.
Gece dolapları: 3 5 X 4 4 santim cesamette, 87
santim irtifada. Hafif yaralılar ve sıhhiyeciler için
oturma yerleri ve masalar, lavabolar, raflar, dolap-lar, çöp tenekesi ve saire.
3.63 Soyuncp giyinme mahalli:
Oturma yerleri ve masalar, sedirler, sedyeler, yukarıda tarif edildiği gibidir.
3.64 Banyo: Duş ve banyo höcreleri:
Banyo hücresinin asgarî cesameti: 1,10X1,75 m e t r e
Duş hücresinin asgarî cesameti: 0,90 X0,90 m e t r e .
(Şekil : 34)
3.65 Doktor tedavi mahal'i:
1 — O t u r m a y e r i 2 — ilâç dolabı 3 — Çöp tenekesi 4 — A m e l i y a t masası 5 — Sargı ve alât dolabı 6 — Raf
7 — A l â t masası 8 — Y ı k a n m a y e r i (Şekil : 35)
3.7 Amir mahalli tertibatı:
1 — Gelen veya gidecek haber-lerin v e r i l m e s i n e mahsus pencere 2 — iş masaları 3 — P l â n l a r ı n konmasına mahsus d u v a r masaları 4 — O t u r m a y e r l e r i 5 — D u v a r masası 6 — T e l e f o n iltisakı 7 — Dolap 8 — Raf
3.72 Haber verme mahalli:
Oturma yerleri, yazı masası. 3.7I Haber alma ve verme mahalli:
Kâtipler için masa, telefon prizi, âmir mahal-line haber verm epenceresi, oturma yerleri, raf.
4 Kapılar, pencereler, ihtiyaç halinde kullanıl-maya mahsus imdat çıkakları:
Kapı takılacak yerlerin eb'e.dı (4104 V o r .
narm DİN) sayfa 1-2 mucibince numaralanmış olan sığınak kapıları konabilecek tarzda olmalıdır. ( — 1)
Kapılar için şu eb'ad tesbit edilecektir: 9 0 X 1 9 0 santim. ( = 9 )
Kapı menfezlerine gaz kaçırmaz surette sıkı olarak ( 1 0 ) santim irtifaında eşik konmalıdır. (= 1) 50 kişiden büyük sığınaklarda (muhtelif sı-ğınaklar arasındaki giriş, gaz bendi ve irtibat kapı-ları)
Menfezleri ayni koridora açılmalıdır. ( — 1). Bütün kapılar dışarıya doğru açılmalıdır.
( = D
4.2 Pencereler:
Bunlar dahi ayni DİN numaralarına göre o-lacaktır. (— 1 )
Pencereler 55 santim geniş, 45 santim
yük-sek olmalıdır. (= 9)
Sığınak pencereler çabuk açıp kapamak sure-tiyle havalandırmağa kifayet edecek bir büyüklükte olmalı ve daha büyük olmamalıdır. ( = 1)
4.3 İhtiyaç halinde kullanılacak çıkaklar:
Her sığınakta giriş kapısından, yani gaz ben-dinden, başka en az bir tane de ihtiyaç halinde kullanıimağa mahsus çıkak bulunmalıdır. Bu kapıla-rın veya bu maksada hizmet eden pencerelerin iç bu-utları o suretle olmalıdır ki, DIN-Vornorm 4 1 04, va-rak 1 ve 2 mucibince numaralanmış olan sığınaklara mahsus münteha tertibatı yani Rausuabsehlüsse vaze-dilebilsin. Her iki çıkağın birden toprak altında kalıp yıkılması tehlikesine mani olmak için, ihtiyaç çıkak-larının giriş methalinden mümkün olduğu kadar u-zak bulunması lâzımdır. İhtiyaç halinde kullanılma-ğa mahsus çıkaklar hemen mültesik sığınak mahalli-ne veya tâli mahallere geçilecek tarzda yapılabilir-se de bu takdirde mezkûr mahallerden süratle ha-nca çıkmak imkânı mevcut bulunmak şarttır. (—8)
Pencerelerin ve çıkak menfezlerinin asgarî (55) santim genişlikte ve ( 4 5 ) santim irtifada ol-ması lâzımdır. Bu asgarî eb'ad bodrum bacalarının ufkî menfezlerinde ancak menfez altındaki baca 0,80 metre derin olduğu takdirde caizdir. (— 9)
5 Plân tertibatı: 1.5 Umumî malûmat
Hava taarruzlarına karşı korunma meselesi bir müşterek vazifedir. Bu sebeple sığınak plânlarının sadece herkesin kendi evini ve sığınacakları gözete-rek değil de gegözete-rek inşaî bakımdan korunma tedbir-lerini gerekse komşu evleri de gözeterek hazırlan-ması lâzımgelir. Gaye, asgarî sarfiyat ile azamî ko-runma imkânını elde etmektir. Bunun için de plânlı bir şekilde mesaî iştiraki ve halkın müşterek ihtiya-catına intibak edilmesi icabeder.
Daha projeyi yaparken dahilî tesisat levazımı-nı esas p^âna çizmek şayalevazımı-nı tavsiyedir.
3.71 Âmir mahalli:
lnşaî b a k ı m d a n ve münakalât bakımından u-zunlamasına vaziyetteki sığınaklar m u r a b b a şeklin-dekilere müraccahtır.
Münferit sığınakların umumiyetle ( 5 0 ) kişiden fazla istiap etmemesi icabeder. Müteaddit küçük sı-ğmaklar y a p m a k az m i k d a r d a büyük sığınak yap-m a k t a n d a h a yap-muvafıktır. ( = 1 )
5 . 2 3 0 metre murabbalık sığınak imkânları: 5.21 Sun'î havalandırma halinde:
A d a m başına 0,6 metre murabbaı asgarî esas satıh ve sığmakta âzamî 50 kişi hesabiyle normal bir sığmak için esas satıh olarak ( 3 0 ) metre murab-baı elde edilir.
5.22 Bu şekilde m u r a b b a ve iki adet uzunlaması-na vaziyette mustatili tertip halinde ( 4 8 ) oturma ma-halli ile ( 2 ) b a n k a d a ( 5 0 ) kişi yerleştirilmesini te-min etmek üzere muhtelif tertip imkânları gösteril-miştir.
Mahallin iç irtifaı 2,20 metre okluğuna göre meselâ sığınak için b e h e r a d a m başına takriben 1,:<
30 m2 X 2.20 rn. , 3 = 50 isabet eder. 35 90ı— ÎOO 5 5 0 "i ı ' ı ı ' 90. 3 • f i CM «
Y
û
r - 2 7 3 — ı Mr
m t rn
• 5SO-95+1ÎS+90+-1Î5 +95 V -1 r ~4 4-ı-ısmstı-ısJ 3 G S iû
1
û
r2 7 S~ ı (Şekil : 37)Bu resimde, e v v e l k i resimdeki gibi^ 22 kişiye (21) o t u r m a y e r i ile (1) sedir tahsis e d i l m e k suretiyle t e r t i p i m k a n ı
gösterilmiştir.
5 . 2 2 Sun'î havalandırmaya lüzum olmıyan sığı-naklar:
A d a m başına ( 3 ) metre mikâp hava mahalli bulunursa sun'î havalandırma tertibatına ülzum yoktur. Bu halde, yukarıda bahsedilen 2,20 metre yükseklikte, ( 3 0 ) metre murabbalık sığmağın
isti-2,2 X 30
abı = 22 kişidir. A d a m başına zemin sathı ise takriben 1,36 metre murabbaıdır.
5 . 3 Küçük sığmaklara mütedair misaller: 5.31 İki katlı iki ailelik bir ev (açık tarzda inşa)
8 kişilik sığmak (sun'î havalandırma tertibatı yoktur.
( N A ) ihtiyaç halinde k u l l a n ı l a c a k imdat çıkağı, ( G S ) gaz b e n d i d i r . Bu resimde ( S R ) sığınma m a h a l l i , ( Ş e k i l : 38)
Bu bina, resmî nizamname (= 1 ) mucibince
gaz bendi ile apteshane mecburiyetine tabi bulunmı-yan bir binadır, bulunmı-yani b u tesisat yapılmıyabilir.
(2.11 numaraya bakınız.)
İleride indelhace bir gaz b e n d i ön mahalli ile apteshane yapılacak mahal p l â n d a derpiş edilmiş-tir.
5 . 3 2 Uç katlı, ( 6 ) ailelik bina (açık inşa)
20 kişilik sığınak. (Sun'î havalandırma yok-t u r ) .
Bodrumun sığınak ha-line getirilmesi o n d a n sulh zamanında istifade imkâ-nını selbetmez. Gaz ben-dinde iki kapı kifayet et-miştir. B o d r u m u n ikamet
(Şekil : 39) odaları altına isabet eden
kısmına bir apteshane konmuştur.
5 . 4 Orta cesamette sığınaklara mütedair misaller: 5.41 6 aileye mahsus iki sıra bina:
s r r
- j î». S*. ] E
"i— I—l— . — t
4—1 HA NA
( Ş e k i l : 40)
Bir sıradaki bu iki binanın sığınak tesisatı yan-yanadır. Yangın duvarı delinip açılmıştır ve bu su-retle bir nevi müşterek sığınak yapılmıştır.
40 kişilik bir sığınak. (Sun'î havalandırma yok-tur).
(Şekil : 41)
Ayni plânda, yukarıdaki plânda dahi olduğu gibi, sığınak her iki ev için müşterektir ve sun'î su-rette havalandırma derpiş edilmiştir. İnşaat zabıtası müsaade ettiği takdirde yangın duvarı delinmek su-retiyle methal yapılabilir. Bu suretle yapılacak met-hal yangın ve gaze karşı mukavim bir kapı ile teçhiz edilmek icabeder ( = l ). Faydası ise yanma bir adet gaz bendi ile iktifa olunmasındadır.
5.45 Resmî eski binalar: (Bir tadil yapıldığı
tak-dirde sığınak tesisi icabeder.)
5.5 Büyük sığmak tesisatına mütedair misal.
(Fabrikalarda)
200 kişilik sığmak tesi-satı. (Sun'î havalandırma, â-mir mahalli ve sıhhiye mahalli vardır) 1 — ö n gaz bendi, 2 — Gaz bendi, 3 — i h b a r m a h a l l i 4 — A m i r m a h a l l i 5 — T e l e f o n 6 — Y e d e k mahal 7 — Apteshane 8 — T a k s i m k o r i d o r u 9 — D o k t o r tedavi m a h a l l i 10 — Y a t m a m a h a l l i 11 — Y a r d ı m a hazır b u l u n a n eşha-sın bir k ı s m ı için sığınak 12 — Y a r d ı m ile m ü k e l l e f eşhasın
bir k ı s m ı n a mahsus sığınak 13 — Duş
14 — i h t i y a ç halinde e l e k t r i k cer-y a n ı verecek cihaz. ( Ş e k i l : 43)
5.6 Hudut çizgisinin aşılması:
Umumî bir sığınağın sokakta yapılmış methali
; § e k i l : 44) (Şekil : 42)
140 kişilik sığınak tesisatı. (Sun'î h a v a l a n -d ı r m a t e r t i b a t ı v a r -d ı r )
Başka çare olmadığı takdirde, sığınak tesisin-de, hudut çizgisinin aşılması suretiyle meselâ ihtiyaç halinde kullanılacak imdat çıkakları, havalandırma
boruları yapılmasına, müracaat halinde, müsaade edilebilir.
Yazının istinad ettiği vesaik:
(— 1) Almanya kanunlar mecmuasının 1937 senesi (Bi-rinci kısım, sayfa 568-57 1) nüshasında intişar eden 1 mayıs 1937 tarihli (Sığmak Hakkında Ahkâm) ismindeki sığmak kanununa müteallik ikinci tatbikat kararnamesinin birinci maddesine müteallik birinci icrai hükümler.
— 2) 24 mart 1938 tarihli Chemnizet Tageszeitung ga-zetesi .
(= 3) Almanya hava korunma cemiyeti reisliğinin (9) numaralı tamimi.
(— 4) Almanya kanunlar mecmuasının 6 nisan 1937 tarihli 46 numarası, birinci kısmı.
(= 5) Sivil halkın hava müdafaasına mahsus muvakkat mahallerin gösterilmesine dair nizamname (altıncı kısım)
(= 6) 27 teşrinisani 1936 tarihli 9800/36 Zl5a işaretli nizamname.
(= 7) «İnşaat mahallerinde iş güzelliği» isimli ilâve. (Das Bauwerk isimli mecmuadan)
(= 8) Almanya ve Prusya Nafia nezaretinin 13 mayıs 1937 tarihli kararnamesi IV C. 7 No. 8800/1.
