Asrî Tenvirat: II. [x]
Evlerin elektrik tertibatı
H a s s a n Halet
* t
Elektrik mühendisi
Yirminci asır hayatımızın her bir safhasını de- ğiştirdi. Bugün tamamile başka bir zevki ve istira- hatı bize temin eden yeni evlerde yaşıyor ve modern mobilyanın ahenktar heyeti içinde konforumuzu tat- min ediyoruz. Evimizdeki hayatımızdan azamî ki alabilmekliğimiz için bugün yeni ve pek mühim bir amili de nazari itibara almağa mecburuz. Bu da zevk ile tertip edilmiş fennî bir tenvirattır.
En iyi ve doğru ziya, «gözü en az yorarak en iyi bir surette görmeyi mümkün kılan ziyadır. „
Lamba abajurlarını mobilyaya, odanın dahilî tezyinatına ve binanın mimarî tarzına tabi olarak intihap etmeliyiz.
Abajurların en mühim vazifesi ziyanın göze
Odalarımıza, sofalarımıza bir lâmba takarken bize en çok parlak ziya veren ve gözlerimizi tahrip eden lambaları intihap ediyoruz \ i müziç bir ziya- nın tahtı tesirinde hem gözlerimizi tahrip hem si- nirlerimizi haleldar ediyor ve hem de elektrik sar- fiyatımızı beyhude yere çoğaltıyoruz.
Çok ziya, az ziya gibi gözümüze pek muzurdur.
Fazla ziya yalnız gözü yormakla kalmaz, fakat göz bebeğini küçültür. Duvarları koyu bir renkte olan bir odada, göze çarpmıyan bir ziya ile iyi tenvir edilmiş gibi görünen bir cisim, duvarları açık renkte olan ve parlak bir ziya ile tenvir edilen bir odada fena tenvir edilmiş gibi görünür. Çünkü göz bebeği- miz fazla ziya altında daha ziyade küçülmüştür.
Tenviratın her yerde daima mütesavi bir kesa- fette olmasına dikkat etmeliyiz. Aksi takdirde, bi- rbirinden farklı ziya tesiratına zavallı gözlerimizi
^nştırmak mecburiyeti, bize mütemadiyen göz yor- gunluğu verir ve bazan da tedavisi pek zor olan da-
i m i bir arızaya sebebiyet verir, Çünkü gözlerimiz,
Ayanın bu mütemadi tebeddülüne uyabilmek için
yava ş yavaş alestikiyetini kaybeder.
Oturma odası
doğrudan doğruya çarpmasını ve ister camdan, is- ter kumaştan yapılmış olsun göze apaçık çarparak gözümüzü tahrip etmesini menetmektir. Gözü yoran ve rahatsız eden ve iyi ziya tesirleri vermiyen hiç bir abajur tertibatına güzeldir diyemeyiz.
[x] Bu ferinin birinci numarası MİMAR mecmuasının numaralı Mart nüshasında vitrin tenviratı serlevhası altında neş redilmiştir.
Ziyanın, arzu edilen güzel neticeleri vermesi için odayı tezyin eden artistin çok büyük bir amil oldu- ğunu takdir etmeliyiz. Bu kudreti mükemmel vasıta- larla güzel idare ve tatbik etmek asri bir elektrik mühendisinin vazifesidir. Mühendis ekseriya ayni avizeden bir kaç türlü ziya tesirleri elde eder. Ver- mek istediği güzel neticeleri elde edebilmek için mühendisi lüzumu olan masraftan menetmemelidir.
Çünkü pek çok para sarfedilen dahilî oymaları, halıları, örtüleri ve duvar tezyinatını bütün güzelii- ğile ev sahibine ve misafirlerine gösterecek ve on- lara azamî zevki verecek yalnız tenvirattır. Ve iyi bir tenviratın masrafı da o dahilî tezyinata, halı- lara ve saireye sarfedilen paradan çok azdır. Şimdi her odanın nasıl tenvir edilmesi lâzım geldiğini tet- kik edelim.
Yemek odası
I. Oturma odası: - Ailenin oturma odasındaki faaliyeti, kat'î bir istirahat arzusu ile, şen misafir- lerin güzel vakit geçirmesi gibi büyük hudutlar ara- sında değişebilir. Bu iki türlü hayat için bir ziya tufanına lüzum yoktur. Fakat ayni zamanda alel- âde tavana asılmış bir lamba ve adî bir abajur ile de daima ayni ziya altında yaşamak ta, ziyanın verebileceği ruhî tesirattan mahrum olmak ve ra- hatsız olmak neticelerini verir. İşte bu sebeplerden dolayı gerek bina tesisatını yaparken ve gerekse lamba avizelerini intihap ederken iyi düşünmeliyiz.
Böyle bir odada lambanın ziyasını tavana ta- mamile veya kismen aksettirerek bilvasıta bir ziya vücude getirmek te kâfi değildir. Çünkü tavanın fazla ziyası da bir yeknasaklık verir.
Oda çok büyük ise tavndan asma tertibattan zi- yade sehpalar üzerinde yerleştirilmiş güzel abajurlu
portatif lambalar kullanmak münasiptir. Bu suretle istenilen tesirler temin edilebilir. Bu iş için odanın bir çok yerlerine prizler koymak lâzımdır.
4X? metrelik bir odada altı tane {friz kâfidir.
Daha büyük odalarda her beş metre murabbaı satıh için bir priz kullanmak münasiptir.
Oda ufaksa ortadaki asma tertibatdan başka odanın köşelerinde mobilye ve tezyinat ile imtizaç edecek tenvirat yapmak daha artistiktir. Bu gibi duvarlara küçük kollar tespit etmek konfor vermi- yen amillerdir. Ziya iyi bir surette tevzi edilmediği takdirde odada konuşanların âdeta gözlerine batar gibi tesir eder. Duvarlar ve tavan daima parlak bir halde bulunur ve gözü yorar. Bunlar nadiren oku- mak için de kullanılabilirse de bu maksat için bile müsait neticeler vermezler, çünkü bunlar mütehar- rik olmadıkları için istenildiği gibi tanzim edilemez.
Duvarlarda gayet güzel bir surette tanzim edilmiş kollu avizelerden ancak tezyinattan başka bir hizmet beklememelidir. Eğer bunlardan odalarınızda varsa, bunlara gayet zayif lambalar takarak ancak duvar- ları parlatmadan hafif bir ziya ile mükemmel aba- jurlar arkasında bir dekorasyon tesiri vücuda getir- mek mümkündür. Bunların abajurları gayet koyu donuk camlar, parşömen, veya sıkı dokunmuş ku- maşlardan olabilir.
II. Yemek odası: - Oturma odasile yemek odası- nın tenviratı arasında çok fark vardır. Yemek oda- sında mobilyanın vaziyeti ekseriya sabittir ve ye- mek odasının tertibatı nadiren değiştirilir. Burada tenazur behemhal lâzımdır. Yemek masası odanın ortasında olduğu için fennî tenvirat burada doğru- dan doğruya tatbik edilebilir.
Dahilî tezyinat yapan san'atkârlar yemek oda- larında ekseriya duvarlra kollar üzerinde abajur lar ve ampuller vazederler. Bunlar artistik olabilir ve fakat tenvirat noktai nazarından bunların yemek odasında mevkileri yoktur. Duvarlardaki lambalar, sofranın üzerine konan mumlu şamdanların yerini tutamaz. Çünkü yemek yiyenlerin gözlerine karşıla- rındaki duvardan mütemadiyen ziya çarpar ve sof- rada ahenktar bir tesir temini mümkün olmaz, ve dima sofradaki yemeklere sarfedilen dikkatle, du- varlardan göze mütemadiyen tesir eden ziyalara karşı sarf edilecek insan enerjisi arasında bir müca- dele mevcuttur.
Yemek sofrasını iyi bir surtte abajurla ihata edilmiş üzerlerinde küçük lambalar bulunan şam- danlarla tenvir etmek doğrudur. Şamdanların boyu sofrada oturanların biribirini görebilmeleri için kısa
J
olmalıdır. Bu lambaların tenviratı kâfi görülmediği takdirde sofranın tam üzerine iyi bir irtifada asılmış az bir ziya temin eden bir abajurla masanın tenvi- ratı ikmal edilebilir. Şamdanların elektrik tellerini de mümkün mertebe görünmiyecek bir surette tertip etmeğe dikkat etmeliyiz.
Bu asri yemek odasında kullanılan avizeler ayrı kollar üzerine istinat ettirilmiş abajurlu lam- balardan terekküp eden avizedir. Bu avizenin abajur- ları yemek sofrasının sathına bir metrelik bir irtifa- da bulunmalıdır. Avizede mat lambalar kullanmak daha münasiptir. Ziya koyu abajurlardan geçmeli- dir.
III. Salon: - Tavana asılmış bir avize maksadı tamamile temin eder. Odada aynı zamanda portatif bir labma için de yalnız bir priz vücuda getirmeli- dir. Renkli ipekten veya camdan yapılmış abajur- larla tezyin edilen kuvvetli lambalı bir avize salona büyük bir ferahlık verir.
IV. Kütüphane: - Burada oturmâTodasının ten- viratındaki esaslar tatbik edilmelidir. Eşyayı tanzim ettikten sonra portatif sütunlar üzerinde mütalâa lambaları veya zeminde veyahut ta du\ rlarda priz- ler vücuda getirmelidir. Kütüphanede başlıca arzu edilen şey sükûnet ve istirahattır. Binaenaleyh fazla ziya ve duvarlarda parıldayan kollu lamba- lara katiyen müsaade etmemelidir.
V. Yatak odası: - Yeni evlerde pencereler yapıl- madan yatak odasında eşyanın ne suretle tanzim edileceği tayin edilmelidir. Gardrobun her iki tara- fında duvara zeminden iki metre irtifada iki tane kollu lamba konabilir. Bu iki lamba arasındaki me- safe 1.5 metre olmalıdır. Abajurlar koyu olmamalı- dır. Çünkü ziyanın kısmı azamı duvara çarpar ve
s f
ekreriya yatak odalarının duvarları açık renkte ol- duğu için duvardan göze fazla ziya aksder ve rahat- sızlığı mucip olur Tuvalet masasınla iki tarafına da duvara iki tane kollu lamba konur. Tuvalet ekseriya otururken yapıldığı için bunlar da daha aşağıya va- zedilir. Tavandan küçük bir lamba da tuvalet masa- sının üzerine doğru asılabilir.
Karyolanın baş tarafına yakın bir yere bir priz
Vazedilmelidir, ve bunun ile komodinin üzerinde
portatif bir lamba kullanılabilir. Yatak odasının tavanının ortasında küçük bir abajurlu lamba kona- bilir, fakat bu lamba ne gardrop ve ne de tuvalet masasının tenviri çin kifayet etmez. Böyle bir lamba ancak bazan odanın umumî tenviratı için kullanılır.
VI. Dolaplar: - Eğer gündüz kâfi derecede do- laplar ziya almıyorlarsa, tavana bir asma lamba vazedilebilir.
VII. Banyo: - Evvelemirde ayna için münasip lambalar vazetmek lâzımdır. Aynanın her iki tarafı- na yerden 1.60 metre irtifaında iki lamba asmak maksadı temin eder. Bu irtifa bilhassa traş olurken
Yatuk odası
ve tuvalet yaparken gölgenin vücuda gelmesini menetmeğe kifayet eder. Küçük kesif abajurlar kullanılırsa, ziya göze dokunmaz. Hatta zencir anahtarlı duylar da kullanılabilir. Bu iki lamba ve tavandaki bir lamba banyo dairesi için münasip tenviratı temin eder. Elektrikle müteharrik saç ku- rutma aleti ve saire için de duvara bir priz vazedil- melidir.
VIII. Merdivenler ve sofalar: - Merdivenler ta- vana asılmış ve kürre şeklinde fanuslar ile tenvir edilir. Bunlar üç kutuplu anahtarlarla yakılır ve söndürülün Keza bu gibi tenvirat fanusları sofalar için de kullanılabilir.
IX. Mutfak: - Bugünkü mutfaklarda yapılan en büyük hata, yalnız tavana bir lamba asmak ve bu
o
MİMAR l(
Mııtfuk
lambanın bir kenarından bir priz vasıtasile diğer elektrikle işliyen su ısıtma aletini ve saireyi kullan- maktır. Ayağa dolaşan tellerden ve insanın kendi gölgesinden kurtarmak ve iyi bir tenvirat elde etmek için tavana tamamile yakın fanuslu bir lamba aş- malı ve duvara vazedilen kollu bir lambadan ve prizlerden diğer ısıtılacak elektrik aletleri için ce- reyan ve tenvirat temin etmelidir. Bu kollu lamba- lar sobanın üst tarafına çalışılan masanın duvarına ve musluk kornasının duvarına vazedilmelidir.
X. Antre: - Antrelerde lambalar eğer mümkünse kapının açıldığı tarafa ve pek yüksek olmayan bir yere vazedilmelidir. Bu suretle kapıdan giren bir kimsenin siması iyice tenvir edilmiş olur. Arka ka- pıda tenvirat bu suretle yapılmalıdır. Ayrıca bir lamba ile evin numarası da tenvir edilirse, evi ara- yan yabancılara yardım edilmiş olur.
XI. Taraça: - Taraçanın üstü kapalı ise tavana asılmış bir lamba ile tenvirat yapılır. Bu gibi taraça- larda yazın kitap ve mecmua okunulduğu için ziya- yi aşağıya mükemmel surette veren abajurlar kul- lanılmalıdır. Ziya taraçanın açık taraflarında kay- bolacağından ve taraçanın tavanı ve duvarları da ziyanın aksine yardım etmiyeceğinden mükemmel reflektörlü lambaların vaz'ı lâzımdır.
XII. Bodrum: - Bodrumlarımızı icap ettiği nis- bette tenvir etmiyoruz. Lambalardan biri merdivenin en son basamağına yakın olmalıdır.Çamaşır teknele- rinin birinin üzerinde de bir lamba mevcut olmalı- dır. Odunluk ve kömürlükte bir lamba, yiyecek mu- hafaza edilen yerlerin tavanında da birer lamba mevcut olmalıdır. Bu mahallere girilecek yerlerde de birer anahtar vazedilirse, bir çok kazaların önü alınmış olur.
