Hukuk Başlangıcı
Toplumsal Düzen Kuralları - II
Toplumsal Düzen Kuralları
Toplum hayatını düzenleyen kurallarının genel olarak din kuralları, ahlak kuralları, görgü kuralları ve hukuk kuralları olduğu belirtilmişti. Bunlar arasından din kuralları, ahlak kuralları ve görgü kuralları üzerinde de durulmuş ve bunların hukuk kuralları ile olan ilişkileri de açıklanmıştı.
Hukuk kuralları, bütün bu kuralların arasında kamu gücü ile ilişkisi
sebebiyle en önem taşıyanıdır.
Toplumsal Düzen Kuralları
Hukuk kuralları ile diğer üç kural türü arasında keskin bir ayrım yoktur.
Şöyle ki, bir kural hukuk kuralı iken zaman içerisinde topluma yerleşerek bir görgü kuralı olabileceği gibi, görgü kuralı olan bir kural zaman
içerisinde hukuk kuralı da olabilir.
Bu ilişki bir geçişkenlik şeklinde değil de, aynı kuralın hem hukuk kuralı hem de diğer kural türlerinden birisine dahil olması şeklinde de olabilir.
örneğin, insanlara zarar vermek, hem hukuken hem dinen hem görgü
olarak hem de ahlaken kabul edilemez bir davranıştır.
Toplumsal Düzen Kuralları
Hukuk kelimesi Arapça kökenli olup hak sözcüğünün çoğuludur. Bu çerçevede hukuk, haklar anlamına gelmektedir. Ancak bu etimolojik yaklaşımın ötesinde, herkesin üzerinde anlaşacağı bir hukuk tanımının yapılması kolay değildir. Zira, hukuk biçimsel şekilde ele alındığında farklı, kaynakları ve amaçları açısından ele alındığında ise farklı bir tanıma sahip olacaktır.
Bu tanım sorunun yanında, hukukun çeşitli anlamları da bulunmaktadır.
Toplumsal Düzen Kuralları
Pozitif hukuk
Belirli bir ülkede belirli bir zamanda yürürlükte olan hukuk kurallarının bütünüdür.
Pozitif hukukun içerisinde Anayasa, kanunlar, cumhurbaşkanlığı
kararnameleri, yönetmelikler gibi yazılı kuralların yanında, yazılı olmayan ancak duruma göre uygulanabilir olan örf-adet kuralları da bulunur. Keza içtihadı birleştirme kuralları da burada yer alırlar.
Pozitif hukuk, olması gereken hukuk-olan hukuk ayrımında olan hukuku ifade eder.
Toplumsal Düzen Kuralları
Doğal hukuk
Uygulanması gereken, yani toplumun ihtiyaçlarını en uygun şekilde karşılayacağı düşünülen hukuk kurallarını ifade eder.
Doğal hukuk, bu yönüyle olması gereken hukuku ifade eder.
Pozitif hukuk kuralları doğal hukuka yaklaştıkça adalete yaklaşırlar.
Toplumsal Düzen Kuralları
Mevzu hukuk
Bir ülkede yetkili makamlarca konulmuş olan ve yürürlükte olan yazılı hukuk kurallarının bütününe mevzu hukuk denir.
Mevzu hukuk, pozitif hukuktan farklıdır. Mevzu hukuk sadece yazılı kuralları kapsar ve bir kamu otoritesince kabul edilmiş kuralları içermektedir.
Toplumsal Düzen Kuralları
Objektif hukuk – Subjektif hukuk
Almanca, Fransızca ve İtalyanca’da hukuk kavramı ile hak kavramı aynı sözcükle ifade edildiği için, hukuku karşılamak üzere objektif hukuk, hakkı karşılamak üzere ise sübjektif hukuk kavramları geliştirilmiştir.
Türkçe’de iki farklı kavram kullanıldığı için, böyle bir ayrıma yer verilmemektedir.
Toplumsal Düzen Kuralları
Maddi Hukuk – Usul Hukuku
Toplumdaki ilişkilerin esasını düzenleyen, ilişkilerin ortaya çıkardığı hakları ve borçları belirleyen hukuk kurallarının tamamına «maddi hukuk» denilir.
Usul hukuk ise maddi hukuk tarafından belirlenen hakların nasıl elde edileceğini, yükümlülüklerin ne şekilde ve hangi yol ve usullerle yerine getirilebileceğini gösteren hukuk kurallarıdır.
