Karbonil bileşikleri
(aldehit ve ketonlar)
Organik bileşiklerde karbonil grubu, C=O gösterilir.
Bu grup, aldehit, keton, karboksilik asit ve ester gibi karboksilik asit türevlerinde bulunur.
Aldehitler
Aldehitler, genel formül yapıları R−CHO olarak gösterilen karbonil bileşikleridirler.
Özel olarak adlandırmada içerdikleri açil grubu kullanılır.
Açil grubu, R−CO grubudur. CH3−CO aset,
CH3−CH2−CO, propiyon, CH3−CH2−CH2−CO, bütir açili olarak adlandırılır.
Kaynama noktaları alkollere göre daha düşük olması, polar olmasına rağmen molekülleri arasında hidrojen bağları bulunmaz.
Su molekülleriyle hidrojen bağları yapabildikleri için, aldehitlerin küçük moleküllü olanları suda çözünürler. Molekül büyüdükçe hidrofob etkiden dolayı suda çözünürlükleri azalır.
Aldehitlerin reaksiyon yeteneği fazladır.
Yükseltgenme, indirgenme, katılma, kondensasyon reaksiyonları verebilirler.
Kondensasyon reaksiyonlarında, birisi organik molekül olan iki molekül arasında polar bir molekülün ayrılması ile yeni bir molekülün meydana geldiği reaksiyonlardır.
Güçlü yükseltgenler, aldehitleri karboksilik asitlere yükseltgerler.
Bazı indirgenler, aldehitleri primer alkollere ve hidrokarbonlara indirger;
Ketonlar
Ketonlar, genel formül yapıları R−CO−R′ şeklinde olan karbonil bileşikleridirler.
Ketonlar polar özelliktedir, fakat molekülleri
arasında hidrojen bağları bulunmaz. Bu durumda kaynama noktaları alkollere göre düşüktür.
Ketonların molekül yapıları büyüdükçe, artan hidrofob özellikten dolayı suda çözünürlükleri azalır.
Ketonlar, sekonder alkollerin yükseltgenmesi, asit klorürlerinin indirgenmesi reaksiyonlarıyla elde edilebilirler.
Ketonlar, reaksiyon yeteneği fazla olan
bileşiklerdir. Yükseltgenme, indirgenme, katılma, kondensasyon reaksiyonları verebilirler.
Ketonlar, güçlü yükseltgenlerle normal koşullarda reaksiyon vermezler. Çünkü ketonlarda karbonil grubuna bağlı hidrojen bulunmaz.
Bir organik molekülün yükseltgenmesi, molekülden hidrojenayrılması, indirgenmesi ise moleküle
hidrojen alınmasını ifade eder.
