KÜLTÜREL MİRAS, MÜZE VE MÜZEDE
EĞİTİM
TÜRKİYE: POTANSİYELİ KEŞFET
Kültürel miras nedir?
Anıtlar
Yapı grupları Alanlar
Kültürel miras veya kültür mirası daha önceki kuşaklar tarafından oluşturulmuş ve evrensel değerlere sahip olduğuna inanılan eserlere verilen genel bir isimdir.
•Anıtlar: Mimari yapılar, heykeller, resimler, arkeolojik eserler, kitabeler, mağaralar ve eleman birleşimleri vb. Bu grupta yer alan eserler tarihi veya sanatsal - bilimsel olarak evrensel değerlere sahiptir.
•Yapı toplulukları: Bu gruba giren yapı toplulukları bulundukları konum nedeniyle tarihi veya sanatsal veya bilimsel olarak evrensel değerlere sahiptir.
•Sitler: Bu gruba giren sit alanları insan ürünüdür ya da doğal bir şekilde oluşmuştur.
Miras bilimi:
“Kültürel mirasa erişim ve kültürel mirasın korunması, yorumlanması ve yönetimi bilimi”
– Kimya, fizik, matematik, biyoloji
– Arkeoloji, felsefe, etik, tarih, sanat tarihi
– Ekonomi, sosyoloji, bilgisayar bilimleri ve mühendislik
İnsanlığın ortak mirası olarak kabul edilen evrensel değerlere sahip kültürel ve doğal sitleri dünyaya tanıtmak, toplumda evrensel mirasa sahip çıkacak bilinci oluşturmak ve çeşitli sebeplerle bozulan, yok olan kültürel ve doğal değerlerin yaşatılması için gerekli işbirliğini sağlamak amacıyla Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’nün (UNESCO’nun) 17 Ekim – 21 Kasım 1972 tarihleri arasında Paris’te yapılan 16. Genel Konferansında; sorunun uluslararası bir sözleşme konusu yapılmasına karar verilmiş ve 16 Kasım 1972’de “Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşmesi”ni kabul ederek, tüm dünya uluslarının sahip oldukları kültürel ve doğal varlıkların, uluslararası bir platformda korunması için bir adım atılmıştır.
2017 yılı itibariyle Dünya genelinde UNESCO Dünya Miras Listesi’ne kayıtlı 1073 kültürel ve
doğal varlık bulunmakta olup bunların 832 tanesi kültürel, 206 tanesi doğal, 35 tanesi ise karma
(kültürel/doğal) varlıktır. Her yıl gerçekleşen Dünya Miras Komitesi toplantıları ile bu sayı artmaktadır. Detaylı bilgilere Dünya Miras Merkezi’nin resmi web sitesi olan
http://whc.unesco.org/en/list adresinden
ulaşılabilir.
Kültürel miras kapsamında:
1. İstanbul'un Tarihi Alanları [1985]
2. Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası (Sivas) [1985]
3. Hattuşaş (Boğazköy) - Hitit Başkenti (Çorum) [1986]
4. Nemrut Dağı (Adıyaman - Kahta) [1987]
5. Xanthos-Letoon (Antalya - Muğla) [1988]
6. Safranbolu Şehri (Karabük) [1994]
7. Troya Antik Kenti (Çanakkale) [1998]
8. Edirne Selimiye Camii ve Külliyesi (Edirne) [2011]
9. Çatalhöyük Neolitik Kenti (Konya) [2012]
10. Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı (İzmir) [2014]
11. Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğunun Doğuşu (Bursa) [2014]
Doğal ve kültürel miras kapsamında:
12. Göreme Milli Parkı ve Kapadokya (Nevşehir) [1985]
13. Pamukkale-Hierapolis (Denizli) [1988]
14. Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri [2015]
15. Efes (İzmir) [2015]
16. Ani Arkeolojik Alanı (Kars) [2016]
17. Afrodisias (Aydın) [2017]
18….?
UNESCO DÜNYA MİRASI LİSTESİNDE TÜRKİYE (Kültürel ve Doğal Miras)
1
8
Efes (İzmir) [1994]
Karain Mağarası (Antalya) [1994]
Ahlat Eski Yerleşimi ve Mezar Taşları (Bitlis) [2000]
Alahan Manastırı (Mersin) [2000]
Alanya (Antalya) [2000]
Diyarbakır Kalesi ve Surları (Diyarbakır) [2000]
Harran ve Şanlıurfa Yerleşimleri (Şanlıurfa) [2000]
İshakpaşa Sarayı (Ağrı) [2000]
Konya Selçuklu Başkenti (Konya) [2000]
Mardin Kültürel Peyzaj Alanı (Mardin) [2000]
Selçuklu Kervansarayları Denizli-Doğubayazıt Güzergâhı [2000]
St. Nicholas Kilisesi (Antalya) [2000]
St. Paul Kilisesi, St. Paul Kuyusu ve Çevresi (Mersin) [2000]
Sümela Manastırı (Trabzon) [2000]
Afrodisias Antik Kenti (Aydın) [2009]
Likya Uygarlığı Antik Kentleri (Antalya ve Muğla) [2009]
Perge Antik Kenti (Antalya) [2009]
Sagalassos Antik Kenti (Burdur) [2009]
Göbeklitepe Arkeolojik Alanı (Şanlıurfa) [2011]
Beyşehir, Eşrefoğlu Camii (Konya) [2011]
St. Pierre Kilisesi (Hatay) [2011]
GEÇİCİ MİRAS LİSTESİ
Yesemek Taş Ocağı ve Heykel Atölyesi (Gaziantep) [2012]
Zeugma Arkeolojik Siti (Gaziantep) [2012]
Laodikeia Antik Kenti (Denizli) [2013]
Sardes Antik Kenti ve Bintepeler Lidya Tümülüsleri (Manisa) [2013]
Ceneviz Ticaret Yolu’nda Akdeniz’den Karadeniz’e Kadar Kale ve Surlu Yerleşimleri
[2013]
Anavarza Antik Kenti (Adana) [2014]
Kaunos Antik Kenti (Muğla) [2014]
Korykos Antik Kenti (Mersin) [2014]
Arslantepe Arkeolojik Alanı (Malatya) [2014]
Kültepe Arkeolojik Alanı (Kayseri) [2014]
Çanakkale ve Gelibolu 1. Dünya Savaşı Alanları (Çanakkale) [2014]
Eflatunpınar: Hitit Su Anıtı (Konya) [2014]
İznik (Bursa) [2014]
Mahmutbey Camii (Kastamonu) [2014]
Ahi Evran Türbesi (Kırşehir) [2014]
Ani Tarihi Kenti (Kars) [2012]
Aizanoi Antik Kenti (Kütahya) [2012]
Beçin Ortaçağ Kenti (Muğla) [2012]
Birgi Tarihi Kenti (İzmir) [2012]
Gordion (Ankara) [2012]
Hacı Bektaş Veli Külliyesi (Nevşehir) [2012]
Hekatomnos Anıt Mezarı ve Kutsal Alanı (Muğla) [2012]
Niğde’nin Tarihi Anıtları (Niğde) [2012]
Mamure Kalesi (Mersin) [2012]
Odunpazarı Tarihi Kent Merkezi (Eskişehir) [2012]
Vespasianus-TitusTüneli (Hatay) [2014]
Zeynel Abidin Camii ve Mor Yakup Kilisesi (Mardin) [2014]
Anadolu Selçuklu Medreseleri (Erzurum, Sivas, Kayseri, Konya ve Kırşehir) [2014]
Güllük Dağı-Termessos Milli Parkı (Antalya) [2000]
Kekova (Antalya) [2000]
Tuz Gölü Özel Çevre Koruma Alanı [2013]
Somut Olmayan Kültürel Miras Nedir?
Somut olmayan kültürel miras toplulukların, grupların ve kimi durumlarda bireylerin, kültürel miraslarının bir parçası olarak tanımladıkları uygulamalar, temsiller, anlatımlar, bilgiler, beceriler ve bunlara ilişkin araç gereçler ve kültürel mekânları ifade eder.
UNESCO Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesinde (2003) somut olmayan kültürel mirasın belirdiği alanları beş ana başlık altında toplanmıştır. Bunlar;
• Sözlü anlatımlar ve sözlü gelenekler,
• Gösteri sanatları,
• Toplumsal uygulamalar, ritüeller ve festivaller,
• Halk bilgisi, evren ve doğa ile ilgili uygulamalar
• El sanatları geleneğidir.
SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRAS LİSTESİ - TÜRKİYE
• 1. Meddahlık Geleneği (2008)
• 2. Mevlevi Sema Törenleri (2008)
• 3. Âşıklık Geleneği (2009)
• 4. Karagöz (2009)
• 5. Nevruz (Azerbaycan, Hindistan,İran, Kırgızistan, Özbekistan ve Pakistan ile ortak dosya, 2009)
• 6. Geleneksel Sohbet Toplantıları (Yaren, Barana, Sıra Geceleri ve diğer, 2010)
• 7. Alevi-Bektaşi Ritüeli Semah (2010)
• 8. Kırkpınar Yağlı Güreş Festivali (2010)
• 9. Geleneksel Tören Keşkeği (2011)
• 10. Mesir Macunu Festivali (2012)
• 11. Türk Kahvesi ve Geleneği (2013)
• 12. Ebru: Türk Kağıt Süsleme Sanatı (2014)
Savaşlarda ve silahlı çatışmalarda kültürel
eserlerin, bellek kurumlarının yok edilmesi bir
“savaş suçu” (1949 Cenevre Sözleşmesi, md. 53)
