Bilimsel Yöntemin Mantığı Bilimsel Yöntemin Mantığı
Bilimsel yöntemin önemli bir özelliği Bilimsel yöntemin önemli bir özelliği döngüsel olmasıdır. Bu döngü;
döngüsel olmasıdır. Bu döngü;
OLGU KURAM HİPOTEZ TAHMİN OLGU
OLGU KURAM HİPOTEZ TAHMİN OLGU
OLGU: Değişik gözlemcilerce OLGU: Değişik gözlemcilerce
tanımlanan aynı gözlem tanımlanan aynı gözlem
sonucudur.
sonucudur.
Yere düşen elma ve bundan hareket ile Yere düşen elma ve bundan hareket ile yukarıdan bırakılan her şeyin yere düştüğünün yukarıdan bırakılan her şeyin yere düştüğünün
çeşitli gözlemcilerce gözlenmesidir.
çeşitli gözlemcilerce gözlenmesidir.
KURAM: Fikirler içeren bir sistemdir KURAM: Fikirler içeren bir sistemdir . .
Ağırlığı ve kütlesi olan herşey yere Ağırlığı ve kütlesi olan herşey yere
düşer.
düşer.
HİPOTEZ:Sınanmak için ortaya konan HİPOTEZ:Sınanmak için ortaya konan
yargılardır yargılardır . .
Kuramı sınamak için ortaya acaba tüy Kuramı sınamak için ortaya acaba tüy
gibi çok hafif bir şey yere düşer mi?
gibi çok hafif bir şey yere düşer mi?
TAHMİNLER: Tüyün yere düşmesi TAHMİNLER: Tüyün yere düşmesi gerekir diyoruz(sınama-sağlama).
gerekir diyoruz(sınama-sağlama).
Çünkü ağırlığı ve kütlesi var.
Çünkü ağırlığı ve kütlesi var.
Bunu sınıyoruz.
Bunu sınıyoruz.
OLGU: Buradan yine olgular OLGU: Buradan yine olgular
düzeyine geri dönüyoruz.
düzeyine geri dönüyoruz.
SINAMA – SAĞLAMA: Burada SINAMA – SAĞLAMA: Burada
olgular düzeyine geri dönüş olgular düzeyine geri dönüş
vardır.yeni gözlemler toplanarak vardır.yeni gözlemler toplanarak ikinci süreçte yapılan tahminlerin ikinci süreçte yapılan tahminlerin
doğru olup olmadığı saptanır. Yani doğru olup olmadığı saptanır. Yani
hipotez sınaması yapılır.
hipotez sınaması yapılır.
BİLİMSEL YÖNTEMİN BİLİMSEL YÖNTEMİN
SÜREÇLERİ SÜREÇLERİ
Bilimsel yöntem döngüsel niteliğine Bilimsel yöntem döngüsel niteliğine
bağlı olarak üç önemli süreci bağlı olarak üç önemli süreci
içerir,Bunlar, içerir,Bunlar,
1-Tümevarım 1-Tümevarım
2-Tümdengelim 2-Tümdengelim
3-Sınama-sağlama
3-Sınama-sağlama
TÜMEVARIM TÜMEVARIM
Tüme varım ile tümdengelim temel Tüme varım ile tümdengelim temel
mantık süreçlerini oluşturur.
mantık süreçlerini oluşturur.
Gözlemi yapılan olgulardan bu Gözlemi yapılan olgulardan bu
olgulara uygun kuramın geliştirilmesi olgulara uygun kuramın geliştirilmesi
yani tek tek gözlenen olgulardan yani tek tek gözlenen olgulardan
bunları açıklayan ortak temel bir bunları açıklayan ortak temel bir
ilkeye ulaşma sürecine tümevarım ilkeye ulaşma sürecine tümevarım
denir.
denir.
TÜMDENGELİM TÜMDENGELİM
Birinci süreçte ortaya çıkan sonuçları Birinci süreçte ortaya çıkan sonuçları
belirtilmesidir.burada belirli belirtilmesidir.burada belirli
durumlarda neler olabileceğine dair durumlarda neler olabileceğine dair
tahminler ortaya konur.Bu süreçte tahminler ortaya konur.Bu süreçte
soyut ve kuramsal düzeydedir.
soyut ve kuramsal düzeydedir.
SINAMA-SAĞLAMA SINAMA-SAĞLAMA
Bu süreçte olgular düzeyine dönüş Bu süreçte olgular düzeyine dönüş
vardır.Yeni gözlemler toplanarak vardır.Yeni gözlemler toplanarak
ikinci süreçte yapılan tahminlerin ikinci süreçte yapılan tahminlerin
doğru olup olmadığı saptanır.yani doğru olup olmadığı saptanır.yani
hipotez sınaması yapılır.
hipotez sınaması yapılır.
2. Süreç 2. Süreç
Kuram Tahmin Kuram Tahmin
Tümdengelim Tümdengelim
kavrama düzeyikavrama düzeyi
olgu düzeyiolgu düzeyi
Sıklıkla yanlış anlaşılan YÖNTEM ve Sıklıkla yanlış anlaşılan YÖNTEM ve
TEKNİK kavramları arasında bir TEKNİK kavramları arasında bir
ayırım yapmalıyız.
ayırım yapmalıyız.
Araştırma yöntemi Araştırma yöntemi
Araştırmanın amacını gerçekleştirebilmek Araştırmanın amacını gerçekleştirebilmek için kullandığı genel yaklaşımdır
için kullandığı genel yaklaşımdır . .
Spor Psikolojisinin Araştırma Spor Psikolojisinin Araştırma
Yöntemleri Yöntemleri
*Betimsel Yöntem
*Betimsel Yöntem
*Deneysel Yöntem
*Deneysel Yöntem
*İstatistiksel Yöntem
*İstatistiksel Yöntem
Betimsel Yöntem Betimsel Yöntem
Bağımsız değişken üzerine her hangi Bağımsız değişken üzerine her hangi
bir etkinin yapılmadığı doğrudan var bir etkinin yapılmadığı doğrudan var
olan durumun değerlendirildiği olan durumun değerlendirildiği
çalışmalardır.Örn.Atlet atıcıların kişilik çalışmalardır.Örn.Atlet atıcıların kişilik
özellikleri(burada araştırmacının özellikleri(burada araştırmacının
bağımsız değişken üzerine herhangi bağımsız değişken üzerine herhangi
bir etkisi yoktur)
bir etkisi yoktur)
Betimsel Yöntem Betimsel Yöntem
*Doğal Gözlem
*Doğal Gözlem
*Sistematik Gözlem
*Sistematik Gözlem
*Test Geliştirme
*Test Geliştirme
*Klinik Yöntem
*Klinik Yöntem
Doğal Gözlem Doğal Gözlem
Bağımsız değişken üzerine herhangi Bağımsız değişken üzerine herhangi
bir etkinin yapılmadığı,doğrudan var bir etkinin yapılmadığı,doğrudan var
olan durumun değerlendirildiği olan durumun değerlendirildiği
çalışmalardır.
çalışmalardır.
Sistematik Gözlem Sistematik Gözlem
Gözlenecek davranışların önceden Gözlenecek davranışların önceden
belirlenmesi ile yapılan gözlemdir.
belirlenmesi ile yapılan gözlemdir.
Örn.kalıtım ve cevrenin zeka Örn.kalıtım ve cevrenin zeka
gelişimine etkisi vb.
gelişimine etkisi vb.
Test Geliştirme Test Geliştirme
Sistematik gözlemin testler ve Sistematik gözlemin testler ve
ölçekler kullanılarak daha sistematik ölçekler kullanılarak daha sistematik
hale getirilmesidir.Örn,yetenek hale getirilmesidir.Örn,yetenek
testleri vb.
testleri vb.
Klinik Yöntem Klinik Yöntem
Tüm betimsel yöntemleri içerir.Bu Tüm betimsel yöntemleri içerir.Bu
yöntem kişilerin sorunlarını yöntem kişilerin sorunlarını
çözümlemek amacı ile kullanılır.
çözümlemek amacı ile kullanılır.
Deneysel Yöntem Deneysel Yöntem
Bu yöntemde bağımsız değişken Bu yöntemde bağımsız değişken
manibule edilir ve bağımlı değişkene manibule edilir ve bağımlı değişkene
etkisine bakılır. Örn.Çabuk kuvvet etkisine bakılır. Örn.Çabuk kuvvet
antrenmanlarının perf. Üzerine etkisi
antrenmanlarının perf. Üzerine etkisi
Deneysel Yöntemde;
Deneysel Yöntemde;
1-Deneysel yöntemde birşeyler değiştirilir 1-Deneysel yöntemde birşeyler değiştirilir
vada manibule edilir(Doğal süreçe elle vada manibule edilir(Doğal süreçe elle
müdahale) müdahale)
2-Diğer koşullar olabildiğince sabit tutulur.
2-Diğer koşullar olabildiğince sabit tutulur.
3-değişkenlikleri yada değişimleri 3-değişkenlikleri yada değişimleri
incelenen nesne üzerindeki etkilerine incelenen nesne üzerindeki etkilerine
bakılır.
bakılır.
Araştırma Tekniği Araştırma Tekniği
Araştırma yönteminin Araştırma yönteminin
gerçekleştirilebilmesi için kullanılan gerçekleştirilebilmesi için kullanılan
bilgi toplama aracıdır.
bilgi toplama aracıdır.
Araştırma Teknikleri Araştırma Teknikleri
İnsan davranışını çalışmak için 4 veri İnsan davranışını çalışmak için 4 veri toplama tekniğinden yararlanılabilir.
toplama tekniğinden yararlanılabilir.
Hazır bilgiden yararlanma(gazete,haberler,çeşitli Hazır bilgiden yararlanma(gazete,haberler,çeşitli
istatistik v.b.) istatistik v.b.)
İnsanlara soru sormak İnsanlara soru sormak
İnsan davranışlarının gözlemini yapmak İnsan davranışlarının gözlemini yapmak
Deney yapmak
Deney yapmak
DEĞİŞKENLER DEĞİŞKENLER
Bir deneyin özünü oluştururlar.
Bir deneyin özünü oluştururlar.
Gözlemden gözleme farklı değerler Gözlemden gözleme farklı değerler
alabilen bir koşul yada obje diye alabilen bir koşul yada obje diye
tanımlanır. Örn; Bir araştırmada ölçülen tanımlanır. Örn; Bir araştırmada ölçülen
yada kontrol edilen yaş, cinsiyet, test yada kontrol edilen yaş, cinsiyet, test
başarısı vb. koşullardır.
başarısı vb. koşullardır.
DEĞİŞKENLER DEĞİŞKENLER
Bağımsız değişken
Bir deney durumunda deneycinin değişimlediği ve bağımlı değişkende değişmelere neden olduğu kabul edilen değişken(etkisi incelenen değişken).
Bağımlı değişken
Bağımsız değişkendeki değişmeye bağlı olarak Bağımsız değişkendeki değişmeye bağlı olarak durumu değişen değişken(etkilenen değişken).
durumu değişen değişken(etkilenen değişken).
Karıştırıcı değişken
Karıştırıcı değişken
Örn:Karbonhidratlı sıvı alımının Örn:Karbonhidratlı sıvı alımının performans üzerine etkisi araştırılsın performans üzerine etkisi araştırılsın
Karbonhidratlı sıvı bağımsız değişken
Karbonhidratlı sıvı bağımsız değişken
Performans bağımlı değişken Performans bağımlı değişken
KONTROLLER KONTROLLER
Bir bağımlı bir bağımsız değişkeni Bir bağımlı bir bağımsız değişkeni
olmayan deney olmayan deney
düşünülemeyeceği gibi düşünülemeyeceği gibi kontrolsüz bir deney de kontrolsüz bir deney de
düşünülemez
düşünülemez
3 TÜR DEĞİŞKENİN KONTROLÜ GEREKİR. BUNLAR 3 TÜR DEĞİŞKENİN KONTROLÜ GEREKİR. BUNLAR ; ;
1.1. DENEYSEL KOŞULLAR(Tüm koşullar deneklerin tümü için DENEYSEL KOŞULLAR(Tüm koşullar deneklerin tümü için aynı olmalıdır. Isı,gürültü).
aynı olmalıdır. Isı,gürültü).
2.2. DENEK GRUPLARI(Benzer özellik göstermeli. DENEK GRUPLARI(Benzer özellik göstermeli.
Yaşı,cinsiyeti).
Yaşı,cinsiyeti).
3.3. DENEYCİ ETKİLERİ(Yanlılık olmamalı).DENEYCİ ETKİLERİ(Yanlılık olmamalı).
* Ayrıca farkı ortaya koymak için deneysel çalışmalarda kontrol
* Ayrıca farkı ortaya koymak için deneysel çalışmalarda kontrol grupları kullanılır.
grupları kullanılır.
