DEĞİŞİM LİSTELERİ. Doç. Dr. Pınar Sökülmez KAYA

(1)

Doç. Dr. Pınar Sökülmez KAYA

DEĞİŞİM LİSTELERİ

(2)

Diyet

• Kişinin hastalığına göre beslenme durumunda yapılan değişikliklerdir.

• Besinlerin çeşidi, kıvamı ve miktarında değişiklikler yapılabilir.

• Diyet düzenlenirken fiziksel ve klinik bulgular dikkate alınmalıdır.

• Bireyin beslenme alışkanlıkları, sosyoekonomik ve kültürel düzeyi de önemlidir.

• Verilen diyetin uygulanmasını sağlamak için iyi bir diyet

eğitimi şarttır.

(3)

Değişim listeleri

• Protein, karbonhidrat, yağ ve enerji değerleri açısından birbirine yakın değerde olan besinlerin gruplandırılması ile oluşturulmuştur.

• Her grup içindeki besinler hemen hemen aynı miktar enerji, karbonhidrat, protein ve yağ içerdiklerinden birbirlerinin yerine kullanılabilirler.

• Her gruptaki değişim listesindeki besinlerin ancak gösterilen miktarları birbirinin yerini alabilir.

• Bu listeler diyet hazırlayan ve diyeti uygulayan kişilere

kolaylık ve esneklik sağlar

(4)

Değişim Listelerindeki Temel Sorunlar

1.Türkiye’ye özgü bir besin bileşim cetvelinin olmaması

* Bu konuda yapılan girişimler

* Etiket bilgisinin önemi

2. Türkiye’de standart ölçü kaplarının olmaması

(5)

DEĞİŞİM

LİSTELERİ

(6)

(7)

Besin Ortalama Ölçü (Pişmiş)

Miktar (g)

Süt 1 Su Bardağı 200

Yoğurt ¾ Su Bardağı (4 tepeleme yemek kaşığı) 150

Kefir 1 Su Bardağı 200

Ev Yoğurdu 1 Su Bardağı 200

SÜT GRUBU DEĞİŞİM LİSTESİ

(Bir süt değişimi 9 gr karbonhidrat, 6 gr protein, 6 gr yağ içerir) SÜT GRUBU DEĞİŞİM LİSTESİ

(Bir süt değişimi 6 gr karbonhidrat, 4 gr protein, 3,5 gr yağ içerir)

Besin Ortalama Ölçü

(Pişmiş)

Miktar (g)

Süt 1 Su Bardağı 160

Yoğurt ¾ Su Bardağı 160

(8)

 Neden süt değişiminde farklılık var?

*Hesaplamada bir sorun yok.

*Tüketim açısından uygunluk söz konusu

 Light süt kullanalım mı?

*Yarım yağlı süt-yoğurt 9-6-3

*Yağsız süt 9-6-0

(9)

(10)

ET GRUBU DEĞİŞİM LİSTESİ

(Bir et değişimi, 6 gr protein, 5 gr yağ içerir)

(Pişmiş)

Miktar (g)

Kırmızı et 1 köfte kadar 30 Tavuk eti (derisiz) 1 köfte kadar 30 Hindi eti (derisiz) 1 köfte kadar 30

Balık 1 köfte kadar 30

Miktar (g)

Yumurta 1 adet 50

Beyaz peynir 1 kibrit kutusu 30 Yağsız lor 4 YK (tepeleme) 70 Çökelek 1 YK (tepeleme) 20 ET GRUBU DEĞİŞİM LİSTESİ

(Bir et değişimi, 6 gr protein, 5 gr yağ içerir)

(Pişmiş)

Miktar (g)

Kırmızı et 1 köfte kadar 30 Tavuk eti (derisiz) 1 köfte kadar 30

Balık 1 köfte kadar 30

KC, Beyin --- 50

Miktar (g)

Yumurta 1 adet 50

Beyaz peynir 1 kibrit kutusu 30

İstakoz, karides 5 orta boy 60

Midye 5 orta boy 60

(11)

Miktar (g)

Kaşar peyniri ¾ kibrit kutusu 20

Sosis 1 küçük boy 30

Salam 3 küçük dilim 20

ET GRUBU DEĞİŞİM LİSTESİ

(Bir et değişimi, 6 gr protein, 5 gr yağ içerir) ET GRUBU DEĞİŞİM LİSTESİ

(Bir et değişimi, 6 gr protein, 5 gr yağ içerir) Besin Ortalama Ölçü Miktar

(g) Kaşar peyniri ¾ kibrit kutusu 20

Sosis 1 adet 30

Salam 1 dilim 20

(12)

 Et değişimini kullanırken dikkat edilecek hususlar:

Peynirin miktarının anlatımı(kibrit kutusu?) Etin miktarının anlatımı(köfte kadar?)

*Peynir ve etin birbirinin yerine kullanımı

(13)

(14)

EKMEK GRUBU DEĞİŞİM LİSTESİ

(Bir ekmek değişimi 15 gr karbonhidrat, 2 gr protein, içerir)

Besin Ortalama Ölçü (Pişmiş) Miktar (g)

Ekmek (buğday, çavdar, kepek yulaf) 1 etimek dilimi 25

Hamburger ekmeği (küçük) ½ adet 25

Hamburger ekmeği (büyük) 1/3 adet 25

Sandviç ekmeği 1/3 adet 25

Galeta 2-3 adet 20

Un 3 YK (silme) 20

Ekmek (buğday, çavdar, kepek yulaf) 1 ince dilim 25

Buğday , mercimek, bezelye unu (çorba) 1 kase 15

(15)

Mercimek çorba 1 kase 20

Un çorbası 1 kase 20

Şehriye çorba 1 kase 20

Pirinç çorba 1 kase 20

Pirinç pilavı 3 yemek kaşığı 20

Bulgur pilavı 3 yemek kaşığı 20

Mercimek çorba 1 kase 25

Tarhana çorba 1 kase 15

Şehriye çorba 1 kase 15

Pirinç çorba 1 kase 15

Pirinç pilavı 2 yemek kaşığı 15

Bulgur pilavı 2 yemek kaşığı 15

Kuskus 2 yemek kaşığı 15

(16)

Erişte pilavı 3 yemek kaşığı 20

Makarna 3 yemek kaşığı 20

Patates 1 küçük boy 90

Kestane 2 orta boy 30

Haşlanmış mısır Yarım küçük boy 70

Patlamış mısır 1 su bardağı 20

Erişte pilavı 2 yemek kaşığı 15

Patates 1 küçük boy 90

Kestane 2 orta boy 30

Yufka böreği 2 kibrit kutusu ---

Patlamış mısır 1 su bardağı 20

(17)

Leblebi 1 avuç (2 yemek kaşığı) 20

Tuzlu Bisküvi 2 adet 15

Simit (susamsız) ¼ adet 25

İrmik 3 yemek kaşığı 20

Cornflakes 3 yemek kaşığı (tepeleme) 20

Kurubaklagil 4 yemek kaşığı 25

Tuzlu Bisküvi 2 adet 25

Kurubaklagil (kuru fasülye, nohut, kuru barbunya, iç bakla)

4 yemek kaşığı 25

(18)

 Ekmek değişimini kullanırken dikkat edilecek hususlar:

*Ekmek ve ekmek yerine geçenlerin birbirlerinin yerine kullanımı

* Kurubaklagiller neden ekmek değişiminde?

(Et değişimi-Ekmek değişimi)

(19)

(20)

MEYVE GRUBU DEĞİŞİM LİSTESİ

(Bir meyve değişimi 15 gr karbonhidrat içerir)

Besin Ortalama Ölçü Miktar (g) Ahududu 1 çay bardağı 100

Ananas 1 dilim 110

Armut 1 orta boy 120

Ayva 1/3 orta boy 100

Böğürtlen ¾ su bardağı 120 Çilek 12-14 adet (orta boy) 200

Besin Ort. Ölçü Miktar (g)

Dut 10 büyük boy 75

Elma ½ büyük boy 100

Kırmızı erik 5 orta boy 85 Mürdüm eriği 2-3 orta boy 80 Greyfurt ½ orta boy 150 İncir (tane) 1 küçük boy 75 Besin Ortalama Ölçü Miktar (g)

Ananas 1 dilim 110

Armut 1 orta boy 100

Ayva 1/4 orta boy 80

Çilek 12 adet (orta boy) 175

Dut 8 adet 75

Elma 1 küçük boy 100

Erik 5 orta boy 100

Greyfurt ½ orta boy 125 İncir (tane) 1 küçük boy 80 MEYVE GRUBU DEĞİŞİM LİSTESİ

(21)

Besin Ortalama Ölçü Miktar (g) Karpuz 1/10 küçük boy(3 kg’lık) 250

Kavun 1/10 küçük boy (2,5 kg’lık) 200

Kayısı 4 orta boy 160

Kiraz 15 adet 85

Kivi 1 orta boy 150

Limon 2 küçük boy 180

Besin Ort. Ölçü Miktar (g) Mandalina 1 büyük boy 150

Muz ½ orta boy 75

Nar ½ küçük boy 100

Portakal 1 orta boy 130 Şeftali 1 orta boy 150 Üzüm 1 küçük salkım 90 Besin Ortalama Ölçü Miktar (g)

Karpuz 1/8 orta boy 200

Kavun 1/8 orta boy 200

Kayısı 3 orta boy 100

Kiraz 12 adet 75

Kivi 1 orta boy 150

Limon 1 orta boy 100

Besin Ort. Ölçü Miktar (g) Mandalina 1 büyük boy 100

Muz 1 küçük boy 50

Nar ½ küçük boy 80

Portakal 1 orta boy 130 Şeftali 1 orta boy 100

Üzüm 15 iri tane 80

(22)

Besin Ortalama Ölçü Miktar (g)

Vişne 20 adet 100

Hurma 5 adet 20

Kuru erik 5 adet 20

Yeni Dünya 7 adet 90 Yeşil Erik 12 adet 120 Kuru İncir 1 küçük boy 20

Besin Ort. Ölçü Miktar (g) Kuru Kayısı 4 orta boy 20

Kuru Üzüm 1 yemek kaşığı 20 Elma suyu 1,5 çay bardağı 150 Greyfurt suyu 1,5 çay bardağı 150 Limon suyu 1,5 çay bardağı 150 Mandalina suyu 1,5 çay bardağı 150 Besin Ortalama Ölçü Miktar (g)

Vişne 14 adet 80

Hurma 5 adet 20

Kuru erik 5 adet 20

Yeni Dünya 6 adet 125 Kuru İncir 1 adet 20

Besin Ort. Ölçü Miktar (g) Kuru Kayısı 4 orta boy 20

Kuru Üzüm 1 yemek kaşığı 20

Elma, vişne, nar suyu 1/3 su bardağı 80 Greyfurt suyu 1 çay bardağı 100 Limon suyu 1,5 çay bardağı 150 Mandalina suyu 1,5 çay bardağı 150 MEYVE GRUBU DEĞİŞİM LİSTESİ

(23)

Besin Ortalama Ölçü Miktar (g) Portakal Suyu 1,5 çay bardağı 150

Üzüm Suyu 1 çay bardağı 100

Besin Ortalama Ölçü Miktar (g) Portakal Suyu 1 çay bardağı 100

Üzüm Suyu 1/4 su bardağı 60 MEYVE GRUBU DEĞİŞİM LİSTESİ

(24)

(25)

SEBZE GRUBU DEĞİŞİM LİSTESİ

(Bir sebze değişimi 6 gr karbonhidrat, 1 gr protein içerir)

Besin Ort. Ölçü Miktar (g) Domates 1 küçük boy 100

Domates suyu ½ su bardağı 100 Çarliston biber 4 orta boy 100 Y.Sivri Biber 10 orta boy 100 Y.Dolma Biber 2 orta boy 100 Kıvırcık Salata 15 yaprak 100

Marul 5-6 Yaprak 100

Salatalık 1 küçük boy 100 Kırmızı Turp 5 orta boy 100 Maydanoz 1 orta demet 75 Yeşil Soğan 3-4 orta boy 75 Kuru Soğan 1 orta boy 75 Besin Ort. Ölçü Miktar (g)

Domates 1 küçük boy 100 Domates suyu 1 su bardağı 240 Çarliston biber 4 orta boy 100 Y.Sivri Biber 10 orta boy 100 Y.Dolma Biber 2 orta boy 100 Kıvırcık Salata 15 yaprak 100

Marul 5-6 Yaprak 100

Salatalık 1 küçük boy 100 Kırmızı Turp 5 orta boy 100 Maydanoz 1 orta demet 75 Yeşil Soğan 3-4 orta boy 75 Kuru Soğan 1 orta boy 75 SEBZE GRUBU DEĞİŞİM LİSTESİ

(26)

Besin Ort. Ölçü Miktar (g) Kereviz 1 KB (çiğ) 100

K.Lahana 1/8 OB (çiğ) 100 Lahana 4 YK (pişmiş) 100 Karnıbahar 4 YK (pişmiş) 100 Taze Kabak 4 YK (pişmiş) 150 Patlıcan 4 YK (pişmiş) 125

Besin Ort. Ölçü Miktar (g) Ispanak 4 YK (pişmiş) 150

Pazı 4 YK (pişmiş) 150

Ebegümeci 4 YK (pişmiş) 150

Bamya 4 YK (pişmiş) 75

T.Fasulye 4 YK (pişmiş) 150 Semizotu 4 YK (pişmiş) 150 Besin Ort. Ölçü Miktar (g)

Kereviz 1 KB (çiğ) 100 K.Lahana 1/8 OB (çiğ) 100 Lahana 4 YK (pişmiş) 100 Karnıbahar 4 YK (pişmiş) 100 Taze Kabak 4 YK (pişmiş) 150 Patlıcan 4 YK (pişmiş) 125

Besin Ort. Ölçü Miktar (g) Ispanak 4 YK (pişmiş) 150

Pazı 4 YK (pişmiş) 150

Ebegümeci 4 YK (pişmiş) 150

Bamya 4 YK (pişmiş) 75

(27)

SEBZE B GRUBU DEĞİŞİM LİSTESİ

(Bir sebze değişimi 7 gr karbonhidrat, 2 gr protein içerir) Besin Ort. Ölçü Miktar (g)

Havuç 1 orta boy (çiğ) 100 Havuç Suyu ½ su bardağı (çiğ) 120 Şalgam 1 orta boy (çiğ) 150 Bezelye 4 yemek kaşığı

(pişmiş)

100

Besin Ort. Ölçü Miktar (g) Pırasa 5 yemek kaşığı

(pişmiş)

150

Bakla 4 yemek kaşığı (pişmiş)

100

Enginar 1 orta boy (pişmiş) 100

Bal Kabağı 100

Besin Ort. Ölçü Miktar (g) Havuç 1 orta boy (çiğ) 100

Havuç Suyu ½ su bardağı (çiğ) 120 Şalgam 1 orta boy (çiğ) 150 Bezelye 4 yemek kaşığı

(pişmiş)

100

Besin Ort. Ölçü Miktar (g) Pırasa 5 yemek kaşığı

(pişmiş)

150

Bakla 4 yemek kaşığı (pişmiş)

100

Enginar 1 orta boy (pişmiş) 100

Bal Kabağı 100

SEBZE B GRUBU DEĞİŞİM LİSTESİ

(28)

 Sebze değişimini kullanırken dikkat edilecek hususlar:

*Çiğ sebzelere dikkat

*Nişastalı sebzelere dikkat

(29)

(30)

Besin Ortalama Ölçü Miktar (g)

Sıvı yağ 1 tatlı kaşığı 5

Siyah zeytin 6-7 orta boy 10

Yeşil zeytin (çizik) 10-12 orta boy 10 Yumuşak margarin 1 tatlı kaşığı 5 YAĞ GRUBU DEĞİŞİM LİSTESİ

(Bir yağ değişimi 5 gr yağ içerir)

Besin Ortalama Ölçü Miktar (g) Sıvı yağ 1 tatlı kaşığı 5

Siyah zeytin 5 adet 15 Yeşil zeytin 6 adet 15 Mayonez 1 tatlı kaşığı 5 Fındık, fıstık 6 adet --

Besin Ortalama Ölçü Miktar (g) Kaymak 1 yemek kaşığı 10

Margarin (erimiş)

1 tatlı kaşığı 5

Margarin (erimemiş)

Tereyağ, sade yağ, kuyruk yağı

YAĞ GRUBU DEĞİŞİM LİSTESİ (Bir yağ değişimi 5 gr yağ içerir)

(31)

 Yağ değişimini kullanırken dikkat edilecek hususlar:

* Mayonez, kaymak, katı margarin, tereyağı, kuyruk yağı yağ değişiminde neden olmamalı?

*Fındık, fıstık gibi yağlı kuruyemişler yağ değişiminde neden olmamalı?

*Yemeklerin içine giren miktar hesabı (klinik-poliklinik)

*Hastaya anlatma zorluğu

(32)

Değişim Listelerinin Hastalıklarda Kullanımı

 Koroner Arter Hastalıklarında kolesterol hesabı *1Süt değişimi; önce 16 mg

şimdi 25 mg (Farklılık olduğu için)

*1Et değişimi; önce 21 mg şimdi 25 mg

(Farklılık olmamasına rağmen)

(33)

Değişim Listelerinin Hastalıklarda Kullanımı

 Diyabette ve Obezitede kullanımı *Şu anki değişimler kullanılıyor.

*Bazı yiyeceklerin ortalama değişim miktarları ile ilgili farklı listeler var. Bu

listelerin hastanın uygulamasındaki zorluklara dikkat edilmelidir.

Örneğin; 1 ekmek + 1 yağ= 1 kase çorba

veya 3 YK pilav-makarna

(34)

Yiyecek Ölçü Değişim

Sütlaç (Şekersiz) 1 kase 1 Süt, 1 Ekmek

Muhallebi (Şekersiz) 1 kase 1 Süt, 1 Ekmek

Ayran 1 su bardağı 1/2 Süt

Cacık 1 kase 1/2 Süt

Kısır 2 yemek kaşığı 1 Ekmek, 1 Yağ

İçli Köfte 1 adet 1 Et, 1 Ekmek, 1 Yağ

Kadınbudu Köfte 1 adet 1 Et, ½ ekmek, 2 Yağ

Mercimek Köfte 2 orta adet 1 Ekmek, 1 yağ

Patates Salatası 2 yemek kaşığı 1 Ekmek, 1 yağ

Mantı 2 küçük kepçe 1 Et, 2 ekmek, 1 yağ

Kıymalı Pide 1 adet 4 Ekmek, 2 Et, 2 yağ

Hamburger (küçük, sossuz) 1 adet 2 Ekmek, 2 Et

Cheeseburger 1 adet 2 Ekmek, 2 Et

Pizza 1/8 adet (35 cm. çap) 1 Ekmek, 1 Et,

BAZI YİYECEKLERİN ORTALAMA DEĞİŞİM DEĞERLERİ

(35)

Yiyecek Ölçü Değişim

Gözleme (Sade) 1 adet 4 Ekmek, 2 Yağ

Börek (kıymalı-peynirli) 2 kibrit kutusu 1 Ekmek, ½ et, 1 yağ

Kaşarlı Tost (yağsız) 1 adet 3 ekmek, 1 et

Sosisli Sandviç 1 adet 4 ekmek, 1 et, 1 yağ

Z’lı Lahana Sarma (orta kalın) 2 adet 1 ekmek, 1 yağ

Etli Lahana Sarma (orta kalın) 4-5 adet 2 et, 1 ekmek, 1 sebze Z’lı Yaprak Sarma (orta kalın) 2 adet 1 ekmek, 1 yağ

Etli Yaprak Sarma 4-5 adet 1 et, ½ ekmek

Etli Biber Dolma 2 adet 2 et, 1 ekmek, 1 sebze

Kıymalı Kabak Dolma 2 adet 1 et, 1 ekmek, 1 sebze

Karnıyarık 1 adet 1 et, 1 sebze, 2 yağ

İmam Bayıldı 1 adet 1 sebze, 2 yağ

Leblebi 1 avuç (20 g) 1 ekmek

Sokak Simiti 1 adet 3 ekmek, 1 yağ

Poğaça (sade) 1 adet 2 ekmek, 1 yağ

(36)

Değişim Listelerinin Hastalıklarda Kullanımı

 Karaciğer-Böbrek Hastalıklarında protein kısıtlı diyetlerde ekmek değişim listesi kullanımı

*Pirinç ile şehriye, vb. farkı

(37)

Yiyecek Ortalama Ölçü Çiğ miktar (g)

Buğday unu (çorbada) 1 kase 20

Şehriye (çorbada) 1 kase 15

Pirinç (çorbada) 2 kase 30

Tarhana (çorbada)* 1 kase 15

Pirinç (pilav olarak) 4 yemek kaşığı 30 Bulgur (pilav olarak)* 2 yemek kaşığı 15

Erişte 2 yemek kaşığı 15

İrmik (tatlı içinde) 4 yemek kaşığı 25

Patates* 1 orta boy 100

*Bu yiyecekler, diyette potasyum sınırlaması varsa önerilmezler. Ayrıca, tarhana fosfordan da zengindir.

Proteini Kısıtlı Diyetlerde Bir İnce Dilim Ekmek (25 g)

Yerine Geçebilen Yiyecekler

(38)

Proteini Kısıtlı Diyetlerde Bir İnce Dilim Ekmek (25 g) Yerine Geçebilen Yiyecekler

Yiyecek Ortalama Ölçü Çiğ miktar (g)

Buğday unu (çorbada) 1 kase 20

Şehriye (çorbada) 1 kase 20

Pirinç (çorbada) 2 kase 30

Tarhana (çorbada)* 1 kase 15

Pirinç (pilav olarak) 5 yemek kaşığı 35 Bulgur (pilav olarak)* 3 yemek kaşığı 20

Erişte 3 yemek kaşığı 20

İrmik (tatlı içinde) 4 yemek kaşığı 25

Patates* 1 orta boy 100

*Bu yiyecekler, diyette potasyum sınırlaması varsa önerilmezler. Ayrıca, tarhana fosfordan da zengindir.

(39)

Bazı Besin Gruplarının Değişim Listelerindeki Yeri

 Alkollü içecekler

 Yağlı tohumlar

 Light-diyet ürünleri

(40)

 Alkollü içeceklerin değişim listelerindeki yeri

*Kalp sağlığı için önerilen miktar;

Erkekler 2 ölçü(30g)

Kadınlar 1 ölçü(15g)

(41)

30 G ALKOL İÇEREN İÇKİLER VE MİKTARLARI (200 K.KALORİ)

İçkiler Miktar (cc)

Bira 750

Şarap 270

Vermut 165

Ahududu likörü 120

Muz likörü 120

Nane likörü 100

Cin 90

Rom 85

Votka 80

Portakal likörü 75

Viski 75

Rakı 60

(42)

 Alkollü içeceklerin değişim listelerindeki yeri

* Hiçbir değişime uymamaktadır.

*Toplam kaloriden çıkarılarak kullanılmalıdır Yüksek kalorilerde 3 ekmek

Düşük kalorilerde 2 ekmek+1 et

(43)

 Yağlı kuruyemişlerin değişim listelerindeki yeri *Yağ değişiminde kullanılması tartışılmalıdır.

*Hiçbir değişime uymamaktadır.

(44)

Besinler Miktar Enerji CHO Protein Yağ

Fındık 100 658.5 9.6 10.6 65.1

Fıstık 100 579.3 9.4 25.6 49.4

Antep Fıstığı 100 574.8 11.6 17.6 51.6

Badem 100 586.5 7 20.4 53.7

Ceviz 100 654.4 10.6 14.4 62.5

Kaju 100 594.6 25.3 16.1 48.2

(45)

 Yağlı tohumların değişim listelerindeki yeri *Protein

Antioksidan aktivite E vitamini

*Posa

*Yağ asidi örüntüsü

Fındık n-9 serisi

Ceviz n-3 serisi

(46)

 Light-diyet ürünlerinin değişim listelerindeki yeri

Posası artırılmış ürünler (kepekli ekmek,vb.) Yağı azaltılmış ürünler

(süt-yoğurt-peynir,vb.) *Şekersiz-tatlandırıcılı ürünler

( diyet kola, diyet dondurma,vb.) *İşlevsel ürünler

(probiyotik yoğurt, stanollü margarin ve süt,yoğurt,vb.)

 Bu ürünler kullanılacaksa etiket bilgisi önemli.

(47)

YENİLMEMESİ GEREKEN YİYECEKLER

 Şeker ve şekerli tatlılar, Bal, Reçel- Pekmez , Marmelat, Şurup,

 Hamur işleri börek, çörek, pasta, kek, kurabiye, çikolata,

 Alkollü içecekler ve meşrubatlar, tahin ve tahin helvası

 Yağda kızartılmış, kavrulmuş ve sos ilave edilmiş yiyecekler,

 Kuru yemişler, hazır meyve suları, sigara

 Sucuk, pastırma, salam, sosis

 Bütün yağlı yiyecekler (Yağlı etler, krema vs.)

 Terkibi bilinmeyen hazır gıdalar,

 Listede belirtilmemiş olan her türlü yiyecekler,

 Margarin, tereyağ, kuyruk yağı, iç yağ

 Sakatatlar (karaciğer, beyin, böbrek vb.)

 Önerilenden fazla tuz ve tuzlu yiyecekler ( salamura, turşu, konserve vb.)

(48)

DEĞİŞİM LİSTELERİ. Doç. Dr. Pınar Sökülmez KAYA

Doç. Dr. Pınar Sökülmez KAYA