MAYIS 2014 BANKALARIMIZ 2013

MAYIS 2014

BANKALARIMIZ

2013

BANKALARIMIZ

2013

,661%DVÕOÕ ISSN 1308 - 366X (Elektronik) ,6%1%DVÕOÕ ISBN 978-605-5327-46-0 (Elektronik)

Copyright © 7UNL\H%DQNDODU%LUOL÷L

<D\ÕQ$GÕ %DQNDODUÕPÕ]

<D\ÕQ7U : Yerel süreli

<D\ÕQ6UHVL <ÕOGDELU

%DVNÕ7DULKL 0D\ÕV

<D\ÕQ6DKLEL 7UNL\H%DQNDODU%LUOL÷L Sorumlu Müdür : Dr. Ekrem Keskin

Adres 1LVSHWL\H&DG$NPHUNH]%%ORN.DW(WLOHUøVWDQEXO

Telefon : 212-282 09 73

Faks : 212-282 09 46

E-posta : tbb@tbb.org.tr

øQWHUQHWVLWHVLDGUHVL : www.tbb.org.tr

%DVNÕ<DSÕP *00DWEDDFÕOÕNYH7LFDUHW$ù

Adres <ÕO0DK0$66ø7&DGGH1R%D÷FÕODUøVWDQEXO

Telefon : 212-629 00 24 (pbx)

Faks : 212-629 20 13

7%%<D\ÕQFÕ6HUWLILND1R

2014.34.Y.5327.304

%XoDOÕúPDQÕQWP\D\ÕQKDNODUÕ7UNL\H%DQNDODU%LUOL÷LQHDLWWLUdDOÕúPDND\QDNJ|VWHULOPHNúDUWÕ\OD

\DSÕODFDNDOÕQWÕODUGÕúÕQGD7UNL\H%DQNDODU%LUOL÷LQLQ\D]ÕOÕL]QLROPDNVÕ]ÕQKLoELU\ROODoR÷DOWÕODPD]

7UNL\H%DQNDODU%LUOL÷LEX\D\ÕQGD\HUDODQELOJLOHULQ\DQOÕúVÕ]ROPDVÕLoLQJHUHNOL|]HQLJ|VWHUPLú

olmakla birlikte, bu konuda herhangi bir sorumluluk üstlenmez.

.LWDSLoLQGHNLELOJLOHU%DQNDFÕOÕN.DQXQXNDSVDPÕQGD7UNL\HGHIDDOL\HWWHEXOXQDQPHYGXDWEDQNDODUÕLOH

NDONÕQPDYH\DWÕUÕPEDQNDODUÕQÕQ%DQNDODUÕQ.DPX\D$oÕNODQDFDN)LQDQVDO7DEORODULOH%XQODUDøOLúNLQ

$oÕNODPDYH'LSQRWODU+DNNÕQGD7HEOL÷NDSVDPÕQGDKD]ÕUODGÕNODUÕYH7UNL\H%DQNDODU%LUOL÷LQHWHYGL

HWWLNOHULGHQHWOHQPLúNRQVROLGHROPD\DQ2UWDN9HUL*|QGHULP6HWLWDEORODUÕQGDQ\DUDUODQÕODUDN

KD]ÕUODQPÕúWÕU





























7UNL\H%DQNDODU%LUOL÷L+DNNÕQGD

7UNL\H %DQNDODU %LUOL÷L %LUOLN %DQNDFÕOÕN .DQXQXQXQ ¶XQFX PDGGHVL

KNPOHULQH J|UH NXUXOPXú RODQ W]HO NLúLOL÷L KDL] NDPX NXUXPX QLWHOL÷LQGH ELU

PHVOHNNXUXOXúXGXU

%LUOL÷LQ Vizyonu ILQDQVDO VHNW|UQ YHULP YH HWNLQOL÷LQLQ DUWÕUÕODUDN XOXVODUDUDVÕ

E\NO÷HYHJFHXODúPDVÕQD|QFONHWPHNWLU

%LUOL÷LQMisyonu üyelerinin hak ve menfaatlerini gözeterek, sektörün büyümesine YH UHNDEHW JFQQ DUWÕUÕOPDVÕQD KDNVÕ] UHNDEHWLQ |QOHQPHVLQH EDQNDFÕOÕN

PHVOH÷LQLQ JHOLúPHVLQH YH øVWDQEXO¶XQ XOXVODUDUDVÕ ELU ILQDQV PHUNH]L ROPDVÕQD

NDWNÕGDEXOXQPDNWÕU



7HPHO'H÷HUOHU

x Pa\GDú2GDNOÕOÕN

x 6UHNOLø\LOHúWLUPHYH<HQLOHúPH x 7DQÕPDYH7DNGLU



øoLQGHNLOHU

6D\ID1R

6XQXP«««««««««««««««««««««««««««««««««« Y

7HPHO(NRQRPLN*|VWHUJHOHU««««««««««««««««««««««« YL

(NRQRPLN*HOLúPHOHUYH%DQNDFÕOÕN6LVWHPL««««««««««««« ,

Dünya Ekonomisi…..……….………..……… I-1 Türkiye Ekonomisi...………..……… I-2 7UNL\HGH%DQNDFÕOÕN6LVWHPL«««««««««««««««««««««« I-9 7UNL\H%DQNDODU%LUOL÷LYH

7UNL\H¶GH)DDOL\HWWH%XOXQDQ%DQNDODU««««««««««««««««««« ,,

7UNL\HGH%DQNDFÕOÕN6LVWHPL««««««««««««««««««««««« ,,

0HYGXDW%DQNDODUÕ««««««««««««««««««««« II-14 Kamusal Sermayeli Bankalar………...……...………... II-18 Özel Sermayeli Bankalar...……...……….…... II-22

7DVDUUXI0HYGXDWÕ6LJRUWD)RQXQD'HYUHGLOHQ%DQNDODU«««««««« II-26

<DEDQFÕ6HUPD\HOL%DQNDODU««««««««««««««««« II-30

.DONÕQPDYH<DWÕUÕP%DQNDODUÕ«««««««««««««««««««««« II-34

6D\ID1R

%DQND%LODQoR%LOJLOHUL«««««««««««««««««««««« ,,

0HYGXDW%DQNDODUÕ««««««««««« II-41 Kamusal Sermayeli Bankalar……….…...……..………... II-43 7UNL\H&XPKXUL\HWL=LUDDW%DQNDVÕ$ù««««««««««««««« II-44 7UNL\H+DON%DQNDVÕ$ù««««««««««««««««««««« II-48 7UNL\H9DNÕIODU%DQNDVÕ7$2«««««««««««««««««« II-52 Özel Sermayeli Bankalar………...……… II-57

$GDEDQN$ù«««««««««««««««««««««««««« II-58

$NEDQN7$ù««««««««««««««««««««««««««« II-62

$QDGROXEDQN$ù««««««««««««««««««««««« II-66 )LEDEDQND$ù«««««««««««««««««««««««««« II-70 ùHNHUEDQN7$ù««««««««««««««««««««««««« II-74 7HNVWLO%DQNDVÕ$ù«««««««««««««««««««««««« II-78 7XUNLVK%DQN$ù«««««««««««««««««««««««« II-82 7UN(NRQRPL%DQNDVÕ$ù«««««««««««««««««««« II-86 7UNL\H*DUDQWL%DQNDVÕ$ù«««««««««««««««««««« II-90 7UNL\Høú%DQNDVÕ$ù«««««««««««««««««««««« II-94

<DSÕYH.UHGL%DQNDVÕ$ù««««««««««««««««««««« II-98

7DVDUUXI0HYGXDWÕ6LJRUWD)RQXQD'HYUHGLOHQ%DQNDODU««««« II-103

%LUOHúLN)RQ%DQNDVÕ$ù«««««««««««««««««««««« II-104

<DEDQFÕ6HUPD\HOL%DQNDODU«««««««««««««««««««««« II-109

$OWHUQDWLIEDQN$ù««««««««««««««««««««««« II-110

$UDS7UN%DQNDVÕ$ù«««««««««««««««««««««« II-114 Bank Mellat………..……….………… II-118

%DQNRI7RN\R0LWVXELVKL8)-7XUNH\$ù«««««««««««««« II-122

%XUJDQ%DQN$ù««««««««««««««««««««««««« II-126

&LWLEDQN$ù«««««««««««««««««««««««« II-130 'HQL]EDQN$ù««««««««««««««««««««««««« II-134 'HXWVFKH%DQN$ù««««««««««««««««««««««« II-138 )LQDQV%DQN$ù««««««««««««««««««««««««« II-142 Habib Bank Limited……….……… II-146 +6%&%DQN$ù««««««««««««««««««««««««« II-150 ,1*%DQN$ù«««««««««««««««««««««««« II-154 JPMorgan Chase Bank N.A.…….………...……… II-158 2GHD%DQN$ù«««««««««««««««««««««««« II-162 Sociéte Générale (SA)………...……… II-166 The Royal Bank of Scotland Plc………..………… II-170 7XUNODQG%DQN$ù««««««««««««««««««««««« II-174

.DONÕQPDYH<DWÕUÕP%DQNDODUÕ«««««««««««««««««««««« II-179

$NWLI<DWÕUÕP%DQNDVÕ$ù«««««««««««««««««««« II-180

%DQN3R]LWLI.UHGLYH.DONÕQPD%DQNDVÕ$ù««««««««««««« II-184

6D\ID1R

.DONÕQPDYH<DWÕUÕP%DQNDODUÕGHYDPÕ«

'LOHU<DWÕUÕP%DQNDVÕ$ù««««««««««««««««««««« II-188

*6'<DWÕUÕP%DQNDVÕ$ù«««««««««««««««««««« II-192 øOOHU%DQNDVÕ$ù««««««««««««««««««««««« II-196 øVWDQEXO7DNDVYH6DNODPD%DQNDVÕ$ù«««««««««««««« II-200 0HUULOO/\QFK<DWÕUÕP%DQN$ù II-204 1XURO<DWÕUÕP%DQNDVÕ$ù«««««««««««««««««««« II-208 6WDQGDUG&KDUWHUHG<DWÕUÕP%DQNDVÕ7UN$ù««««««««««« II-212 7DLE<DWÕUÕP%DQN$ù«««««««««««««««««««««« II-216 Türk Eximbank………...……… II-220 7UNL\H.DONÕQPD%DQNDVÕ$ù«««««««««««««««««« II-224 7UNL\H6ÕQDL.DONÕQPD%DQNDVÕ$ù«««««««««««««««« II-228 (NOHU«««« ,,

Tablo 1 øWLEDUL\OH$NWLI%\NONOHULQH*|UH%DQND6ÕUDODPDVÕ«« II-234 Tablo 2 øWLEDUL\OH%DQNDYH*UXSODU%D]ÕQGDùXEHYH3HUVRQHO

6D\ÕODUÕ««««««««««««««««« II-236 Tablo 3 øWLEDUL\OH$NWLIYH3DVLI.DOHPOHULQ.DODQ9DGHOHULQH

Göre Gösterimi……… II-238 Tablo 4 øWLEDUL\OH9DUOÕNODUÕQ<NPOONOHULQYH1D]ÕP+HVDS

.DOHPOHULQLQ)DL]H'X\DUOÕOÕ÷Õ««««««««««« II-239 Tablo 5 øWLEDUL\OH.XU5LVNLQHøOLúNLQ%LOJLOHU«««««««««««« II-240 Tablo 6 øWLEDUL\OH7DVDUUXI0HYGXDWÕYH0HYGXDW+HVDS$GHWOHUL««« II-241 Tablo 7 øWLEDUL\OH0HYGXDW+HVDS$GHWOHUL«««« II-242 Tablo 8 øWLEDUL\OH0HYGXDWÕQ9DGH<DSÕVÕ«««««««««« II-244 Tablo 9 øWLEDUL\OH0HYGXDWÕQ7UOHULQH*|UH'D÷ÕOÕPÕ«««««««« II-246 Tablo 10 øWLEDUL\OH0HYGXDW+HVDS$GHWOHULQLQøOOHUHYH%|OJHOHUH

*|UH'D÷ÕOÕPÕ««««««««««««««««««««««« II-248 Tablo 11 øWLEDUL\OH0HYGXDWÕQøOOHUHYH%|OJHOHUH*|UH'D÷ÕOÕPÕ«««« II-251 Tablo 12 øWLEDUL\OH.UHGLOHULQøOOHUHYH%|OJHOHUH*|UH'D÷ÕOÕPÕ«««« II-254 Tablo 13 øWLEDUL\OH.UHGLOHULQ7UOHULQH*|UH'D÷ÕOÕPÕ««««««« II-257 Tablo 14 øWLEDUL\OH*D\ULQDNGL.UHGLOHU+HVDEÕLoLQGH6HNW|U%D]ÕQGD

5LVN<R÷XQODúPDVÕ«««««««««««««« II-259 Tablo 15 øWLEDUL\OH%DQND*UXSODUÕ%D]ÕQGD6HUPD\H<DSÕVÕ II-260 Tablo 16 øWLEDUL\OH*UXSYH6HNW|U3D\ODUÕ II-261 Tablo 17 øWLEDUL\OHg÷UHWLP*UXSODUÕQD*|UH%DQNDODUGDdDOÕúDQODU II-262 Tablo 18 øWLEDUL\OH%DQNDdDOÕúDQODUÕQÕQøOOHUHYH%|OJHOHUH*|UH

'D÷ÕOÕPÕ««««««««««««««««««««««««« II-264 Tablo 19 øWLEDUL\OH$70326YHh\Høú\HUL6D\ÕODUÕQÕQøOOHUHYH

%|OJHOHUH*|UH'D÷ÕOÕPÕ««««««««««««««««««« II-265 Tablo 20 øWLEDUL\OH7UN%DQNDODUÕQÕQ<XUWGÕúÕQGDNL0DOLøúWLUDNOHULYH

%D÷OÕ2UWDNOÕNODUÕ««««««««««««««««««««««««« II-266 Tablo 21 øWLEDUL\OH<XUWGÕúÕQGDNLùXEHOHUYH7HPVLOFLOLNOHU««««««« II-270 Tablo 22 øWLEDUL\OH<DEDQFÕ%DQNDODUÕQ7UNL\H¶GHNL7HPVLOFLOLNOHUL«« II-273

$oÕNODPDODU«««««« ,,

6XQXP

%XNLWDS%DQNDFÕOÕN.DQXQXNDSVDPÕQGD7UNL\HGHIDDOL\HWJ|VWHUHQPHYGXDWEDQNDODUÕLOH

NDONÕQPDYH\DWÕUÕPEDQNDODUÕQÕQ%DQNDODUÕQ.DPX\D$oÕNODQDFDN)LQDQVDO7DEORODULOH

%XQODUDøOLúNLQ$oÕNODPDYH'LSQRWODU+DNNÕQGD7HEOL÷IRUPDWÕQGDKD]ÕUODGÕNODUÕYH7UNL\H

%DQNDODU%LUOL÷LQHJ|QGHUGLNOHULGHQHWOHQPLúNRQVROLGHROPD\DQPDOLWDEORODULOHEXQODUD

LOLúNLQDoÕNODPDYHGLSQRWELOJLOHULNXOODQÕODUDNKD]ÕUODQPÕúWÕU7UNL\HHNRQRPLVLYHEDQNDFÕOÕN

VLVWHPLQGHNLJHOLúPHOHUHLOLúNLQGH÷HUOHQGLUPHOHULYHEDQNDODUODLOJLOLJHQHOYHELODQoRELOJLOHULQL

içermektedir.

%DQNDYHJUXSED]ÕQGDKD]ÕUODQPÕúYHV|]NRQXVX7HEOL÷NDSVDPÕQGDNLGDKDGHWD\OÕELOJLOHUH

%LUOL÷LPL]LQWHUQHWVLWHVLQGHQZZZWEERUJWUXODúÕOPDVÕPPNQGU

.LWDEÕQNXOODQÕFÕODULoLQ\DUDUOÕROPDVÕQÕGLOL\RUX]

7UNL\H%DQNDODU%LUOL÷L

7UNL\H(NRQRPLVL

7HPHO(NRQRPLN*|VWHUJHOHU

%LULP     

%\PH

*6<ø+ % 9 9 2 4 4

7DUÕP 1 6 4 3 ...

Sanayi 14 10 2 4 ...

Hizmet 9 11 2 6 ...

6HNW|UHOGD÷ÕOÕPFDULIL\DWODUOD %

7DUÕP 8 8 8 7 ...

Sanayi 24 24 24 24 ...

Hizmet 57 56 57 58 ...

GSYH Milyar dolar 736 774 786 820 867

GSYH Milyar TL 1.105 1.298 1.417 1.562 1.719

Nüfus Milyon 73 75 76 77 77

.LúLEDúÕQD*6<+ Dolar 10.079 10.466 10.459 10.782 11.867

.D\QDNODUKDUFDPDODUGHQJHVL GSYH'nin % si

6DELWVHUPD\H\DWÕUÕPODUÕ 19 22 20 21 ...

Kamu 4 4 4 5 ...

Özel 15 18 16 16 ...

Yurtiçi tasarruflar % 14 14 14 13 14

Kamu 2 4 2 3 2

Özel 12 11 12 10 11

Tasarruf dengesi -6 -10 -6 -7 ...

Kamu -2 0 -2 -2 ...

Özel -4 -9 -4 -5 ...

Toplam tüketim 88 88 89 90 ...

Kamu 14 14 15 15 ...

Özel 74 74 74 75 ...

*6<ø+GHIODW|U % 6 9 7 7 6

øúVL]OLN %

Genel 11 10 9 10 9

Kent 14 12 11 12 ...

.ÕU 7 6 6 6 ...

(QIODV\RQ %

D\OÕNGH÷

Üretici 9 13 2 7 5

Tüketici 6 10 6 7 ...

.DPXNHVLPLGHQJHVL %

.DPXNHVLPLGHQJHVL*6<+|]HOOHúWLUPHKDULo -3 0 -2 -2 ...

.DPXNHVLPLGHQJHVL*6<+|]HOOHúWLUPHGDKLO -2 0 -2 -2 ...

.DPXNHVLPLGHQJHVLIDL]GÕúÕ*6<+|]HOOHúWLUPHKDULo) 2 3 3 3 ...

Bütçe dengesi/GSYH -4 -1 -2 -1 ...

%WoHGHQJHVLIDL]GÕúÕ*6<+ 1 2 1 2 ...

.ø7GHQJHVL*6<+ 0 0 0 0 ...

Mahalli idareler/GSYH 0 0 0 0 ...

Fonlar/GSYH 0 0 0 0 ...

'L÷HU*6<+ 1 1 1 1 ...

0HUNH]L<|QHWLP%WoHVL Milyar TL

Bütçe gelirleri 254 297 332 389 403

%WoHKDUFDPDODUÕ 294 315 360 408 436

)DL]KDUFDPDODUÕ 48 42 48 50 52

Bütçe dengesi (nakit) -40 -18 -29 -18 -33

)DL]GÕúÕGHQJH 8 24 20 32 19

Finansman 35 15 25 15 ...

'ÕúERUo 4 -2 2 7 ...

Tahvil 23 15 17 16 ...

.ÕVDYDGHOL 0 0 0 0 ...

Bono 0 0 0 0 ...

'L÷HU 8 3 6 -9 ...

* Program

%LULP     

Bütçe ile ilgili oranlar %

Bütçe gelirleri/GSYH 21 23 23 25 24

%WoHKDUFDPDODUÕ*6<+ 26 24 25 26 25

3HUVRQHOKDUFDPDODUÕ*6<+ 6 6 6 6 ...

Faiz ödemeleri/GSYH 5 3 3 3 ...

<DWÕUÕPODU*6<+ 2 3 3 3 ...

3HUVRQHOKDUFDPDODUÕWRSODPKDUFDPD 21 23 24 24 ...

Faiz giderleri/toplam harcamalar 20 13 13 12 ...

<DWÕUÕPODUWRSODPKDUFDPDODU 8 12 11 13 ...

øoERUoVWRNX Milyar TL

Tahvil 343 369 383 403 ...

Hazine bonosu 10 0 4 0 ...

.DPXND÷ÕWODUÕ 353 369 387 403 ...

.XUIDUNODUÕ 0 0 0 0 ...

Toplam 353 369 387 403 ...

øoERUoVWRNX*6<+ % 32 29 29 26 ...

øoERUoVWRNXNDPXGÕúERUoODUÕ*6<+ 43 41 38 38 ...

)DL]RUDQODUÕ %

<ÕOOÕNRUWDODPDQHWELOHúLN

O/n (TCMB) 2 5,9***** 5,7***** 4,5***** ...

.DPXND÷ÕWODUÕ 8 10 6 10 ...

.DPXND÷ÕWODUÕYDGHVLJQ 1.314 1.341 1.802 2.060 ...

'|YL]NXUODUÕ

'RODU<ÕOVRQX 1,5376 1,8889 1,7776 2,1343 ...

D\OÕNGH÷LúPH % 3 23 -6 20 ...

(XUR<ÕOVRQX 2,0551 2,4438 2,3452 2,9365 ...

D\OÕNGH÷LúPH % -4 19 -4 25 ...

0HUNH]%DQNDVÕ%LODQoRVX Milyar TL

%LODQoRWRSODPÕ 128 146 202 266 ...

Bilanço/GSYH % 12 11 14 17 ...

1HWGÕúYDUOÕN 85 88 85 96 ...

1HWLoYDUOÕN -9 -4 -11 -3 ...

.DPX\DDoÕODQQDNLWNUHGLOHU 8 8 8 9 ...

Rezerv para 76 84 78 91 ...

MBP 71 53 64 66 ...

Döviz pozisyonu Milyar dolar 51 42 44 39 ...

Döviz rezervi Milyar dolar 81 78 100 110 ...

3DUDVDOJHOLúPHOHU

M1** Milyar TL 134 148 167 216 ...

M2*** 588 666 732 909 ...

M3**** 615 691 756 952 ...

Repo (R) 4 4 7 7 ...

3DUDSL\DVDVÕIRQODUÕ) 23 21 17 11 ...

%DQNDGÕúÕNHVLPPHQNXONÕ\PHWOHU' 68 74 79 88 ...

Kredi stoku 526 683 747 985 ...

M3RF 642 716 780 970 ...

M3RFD 710 790 859 1.058 ...

M1/GSYH % 12 11 12 14 ...

M3/GSYH % 56 54 53 61 ...

Kredi stoku/GSYH % 48 53 56 63 ...

* Program

'RODúÕPGDNLSDUDYDGHVL]PHYGXDW<3GDKLOGLU

*** M1+vadeli mevduat (YP dahildir) 0UHSRSDUDSL\DVDVÕIRQODUÕ

%LULP     

)LQDQVDOYDUOÕNODU Milyar TL

3DUDVDOYDUOÕNODU 594 696 772 906 ...

TL 438 460 520 562 ...

YP 156 236 252 344 ...

0HQNXONÕ\PHWOHU 832 765 960 921 ...

Hisse senedi 473 381 546 500 ...

Bono+tahvil 359 384 414 421 ...

Kamu 353 369 384 406 ...

Özel 3 15 30 15 ...

Fonlar 16 15 17 20 ...

Toplam 1.442 1.476 1.749 1.847 ...

'ÕúWLFDUHW Milyar dolar

øKUDFDW 114 135 152 152 167

øWKDODW 185 241 237 252 262

'ÕúDoÕN 71 106 85 100 95

*6<+\DRUDQÕ %

øKUDFDW 15 17 19 19 ...

øWKDODW 25 31 30 31 ...

'ÕúDoÕN 10 14 11 12 ...

gGHPHOHUGHQJHVL Milyar dolar

'ÕúWLFDUHWGHQJHVL -56 -89 -66 -80 ...

*|UQPH\HQLúOHPOHUGHQJHVLYHWUDQVIHUOHU 7 12 17 15 ...

&DULLúOHPOHUGHQJHVL -49 -77 -49 -65 -56

&DULLúOHPOHUGHQJHVL*6<+ % -7 -10 -6 -8 -6

Sermaye hareketleri Milyar dolar 44 67 70 72 ...

'R÷UXGDQ\DWÕUÕPODU 8 14 8 10 ...

3RUWI|\\DWÕUÕPODUÕ 16 22 41 24 ...

Net hata ve noksan 3 12 4 3 ...

5H]HUYOHUGHNLDUWÕúD]DOÕú -13 2 -21 -10 ...

8OXVODUDUDVÕG|YL]UH]HUYOHUL Milyar dolar

MB döviz rezervi 81 78 100 110 ...

'ÕúERUoVWRNX Milyar dolar

Toplam 292 304 338 388 ...

Orta ve uzun vadeli 215 222 236 259 ...

Kamu 85 87 93 99 ...

MB 10 9 6 4 ...

Özel 119 126 139 156 ...

Reel sektör 79 79 84 86 ...

Finansal kurumlar 40 47 55 71 ...

.ÕVDYDGHOL 77 82 101 129 ...

Kamu 4 7 11 18 ...

MB 1 1 1 1 ...

Özel 72 76 88 111 ...

Reel sektör 24 27 29 36 ...

Finansal kurumlar 48 47 59 75 ...

%RUVDøVWDQEXO8OXVDO3D]DU

øúOHPJ|UHQúLUNHWVD\ÕVÕ 350 373 395 424 ...

Genel endeks TL 2.500 1.580 2.562 1.853 ...

*QONRUWDODPDLúOHPKDFPL Milyon dolar 1.703 1.674 1.213 1.521 ...

7RSODPLúOHPKDFPL Milyar dolar 387 367 307 385 ...

3L\DVDGH÷HUL Milyar dolar 308 202 310 238 ...

).RUDQÕ 12 10 11 10 ...

* Program

<×O×QGD7UNL\H(NRQRPLVLYH

%DQNDF×O×N6LVWHPL

Dünya ekonomisi

Yavaú da olsa toparlanma devam ediyor. Dünya ekonomisi 2013 yÕlÕnda, yüzde 3 ile beklenenden daha yavaú büyümüútür. Bunun baúlÕca nedenleri geliúmiú ülkelerdeki toparlanmanÕn sÕnÕrlÕ düzeyde kalmasÕ yanÕnda baúta Çin olmak üzere, geliúmekte olan ülkelerde büyüme hÕzÕnÕn ivme kaybetmesi olmuútur. Avrupa Birli÷i’nde ekonomi düúük büyümeye devam etmiútir.

ABD Merkez BankasÕ kararÕ piyasalarÕ dalgalandÕrdÕ. Amerika Birleúik Devletleri’nde ekonomik performansÕn iyileúmesine ba÷lÕ olarak Amerika Merkez BankasÕ likidite artÕúÕnÕ yavaúlataca÷ÕnÕ açÕklamÕútÕr. Bu ülkede uzun vadeli faiz oranlarÕ yükselmiútir. Küresel piyasalarda risk iútahÕ düúmüú, varlÕk fiyatlamasÕnda hÕzlÕ bir de÷iúme olmuútur. Para ve sermaye piyasalarÕnda, özellikle yÕlÕn ikinci yarÕsÕnda oldukça hareketli ve yüksek riskli bir dönem yaúanmÕútÕr.

Geliúmekte olan ülkeler olumsuz etkilendi.

Geliúmekte olan ülkelere sermaye giriúi yavaúlamÕú, bazÕ ülkelerden sermaye çÕkÕúÕ olmuú, uluslararasÕ piyasalardan borçlanma maliyeti yükselmiú, küresel sermayenin makro dengesizliklere olan duyarlÕlÕ÷Õ daha hassas hale gelmiútir. Çok sayÕda geliúmekte olan ülkede ulusal paralar de÷er kaybetmiú, faiz oranlarÕ yükselmiú, varlÕk fiyatlarÕ hÕzla düúmüútür. Geliúmekte olan ülkelerin önemli bölümü, büyümenin yavaúlatÕlmasÕ pahasÕna, küresel risklerin olumsuz etkilerini en aza indirmek amacÕyla yeniden dengeleyici politikalar uygulamÕúlardÕr.

Enflasyon düúük kaldÕ. Enflasyon oranÕ geliúmiú ülkelerde düúük düzeyde kalmaya devam ederken, geliúmekte olan ülkelerde önemli bir de÷iúiklik göstermemiútir. Ticaret hacmi artÕúÕ sÕnÕrlÕ da olsa hÕzlanmÕútÕr.

Geliúmiú ülkelerde kamu borç stoku yüksek.

Kamu kesiminde borç stokunun milli gelire oranÕ geliúmiú ülkelerde çok yüksek düzeylere ulaúmÕú, geliúmekte olan ülkelerde ise düúük kalmÕútÕr.

Geliúmiú ülkelerde kamu borç stokunun düzeyi ve bankacÕlÕk sektöründeki sorunlar faiz oranlarÕnÕn düúük düzeyde kalmasÕna neden olmuútur.

BankacÕlÕkta yapÕlanma gündemdeki yerini koruyor. Çok sayÕda ülke, bankacÕlÕk sektörünün yeniden yapÕlandÕrÕlmasÕ kapsamÕnda bankalarÕn mali yapÕlarÕnÕ güçlendirecek ve iúlevlerini arttÕracak önlemler uygulamaya devam etmiútir.

Küresel Büyüme (Yüzde)

Kaynak: IMF

Temel Ekonomik Göstergeler (Yüzde, gsyh oran)

Tahminler

2012 2013 2014 2015

Büyüme hÕzÕ

Dünya 3,2 3,0 3,6 3,9

Geliúmiú ülkeler 1,4 1,3 2,2 2,3

Geliúmekte olan ülkeler 5,0 4,7 4,9 5,3

Dünya ticaret hacmi 2,8 3,0 4,3 5,3

Enflasyon

Geliúmiú ülkeler 2,0 1,4 1,5 1,6

Geliúmekte olan ülkeler 6,0 5,8 5,5 5,2

Kamu kesimi borç stoku / gsyh

Geliúmiú ülkeler 107,5 106,3 106,3 106,0

Geliúmekte olan ülkeler 35,6 34,5 33,3 32,8

Kaynak: IMF, Dünya Ekonomik Görünümü, Nisan 2014.

Reel Faiz (G7 a÷ÕrlÕklÕ ort. yüzde)

Kaynak: IMF 0 2 4 6 8

1994-07 2008-12 2013

Dünya GeliƔmiƔ ülkeler GeliƔmekte olan ülkeler

0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5

09 10 11 12 13

Ekonomik Geliúmeler ve BankacÕlÕk Sistemi, 2013

Türkiye Ekonomisi

Büyüme yüzde 4 ile hedef düzeyinde oldu.

Türkiye ekonomisinde büyüme yeniden hÕzlanmÕú ve sabit fiyatlarla yüzde 4 oranÕnda, öngörüler düzeyinde gerçeklemiútir. Cari fiyatlarla gsyh yüzde 10,2 oranÕnda artarak 1.517 milyar TL olan gsyh dolar bazÕnda yüzde 4,3 oranÕnda artarak 820 milyar dolara ulaúmÕútÕr. Gsyh deflatörü yüzde 6,9 olmuútur.

Kiúi baúÕna gelir yüzde 3 artarak 10.782 dolara yükselmiútir. Sabit fiyatlarla büyüme hÕzÕ sanayi sektöründe yüzde 4, tarÕmda yüzde 3,1, hizmetler sektöründe ise yüzde 5,4 olmuútur. Gsyh içinde sanayi sektörünün payÕ yüzde 33, hizmetler sektörünün payÕ ise yüzde 58’dir.

Büyümeyi iç talep destekledi. øç talepte yüzde 6,3 oranÕndaki artÕú büyümeyi desteklemiú, dÕú talep katkÕsÕ sÕnÕrlÕ kalmÕútÕr. Tüketim harcamalarÕ yüzde 4,8 oranÕnda büyümüútür. YatÕrÕm harcamalarÕ kamuda yüzde 23 oranÕnda artarken özel sektörde artÕú yüzde 1’in altÕnda kalmÕútÕr. Gsyh içinde, cari fiyatlarla, özel sektör tüketim harcamalarÕ yüzde 75, yatÕrÕm harcamalarÕ ise yüzde 16 oranÕnda paya sahiptir.

Tasarruf oranÕ düútü. KalkÕnma BakanlÕ÷Õ’nÕn tahminlerine göre, yurtiçi tasarruf oranÕnÕn gsyh’ya oranÕ 2013 yÕlÕnda 1,9 puan azalarak yüzde 12,6’ya gerilemiútir. Tasarruf oranÕ, kamu sektöründe de÷iúmezken, özel kesimde uzun zaman sonra ilk kez yüzde 10’un altÕna gerilemiútir. Tasarruf açÕ÷Õ ise 1,1 puan artarak gsyh’nÕn yüzde 6,9’una ulaúmÕútÕr.

østihdam arttÕ. Toplam iúgücü arzÕ 28,3 milyon kiúi, toplam istihdam ise 25,5 milyon kiúi olmuútur. Bir önceki yÕlÕn aynÕ dönemine göre çalÕúabilir nüfus 884 bin kiúi artmÕútÕr. ÇalÕúabilir nüfusun yanÕ sÕra iúgücüne katÕlma oranÕ da yükselmeye devam etmiú ve yüzde 50,8 seviyesine ulaúmÕútÕr. østihdam edilen kiúi sayÕsÕ 703 bin kiúi artarken, iúsiz sayÕsÕndaki artÕú 229 bin kiúi olmuútur. Böylece toplam iúsiz sayÕsÕ 2.7 milyon kiúi, iúsizlik oranÕ ise yüzde 9,7 olmuútur. Saatlik iúgücü maliyet endeksi bir önceki yÕla göre yüzde 12,7 oranÕnda artmÕútÕr.

ArtÕú, sanayi sektöründe yüzde 9,9, hizmet sektöründe ise 14,2 olmuútur.

Gayri Safi Yurtiçi HasÕla (Sabit fiyatlarla yüzde de÷iúme)

Kaynak: TÜøK.

Gayri Safi Yurtiçi HasÕla

2012 2013 Büyüme (yüzde)

Cari fiyatlarla 9,2 10,2

Sabit fiyatlarla 2,1 4,0

Deflatör (yüzde) 6,9 6,9

GSYøH

¨ Milyar 1.417 1.562

$ Milyar 786 820

Kiúi baúÕna gelir (dolar) 10.459 10.782 Kaynak: TÜøK.

Yurtiçi Tasarruflar ve Tasarruf Dengesi (Gsyh’ya oranÕ, yüzde)

2011 2012 2013*

Yurtiçi tasarruflar 14,4 14,5 12,6

Kamu 3,7 2,9 2,9

Özel 10,7 11,6 9,7

Tasarruf dengesi -9,7 -5,8 -6,9

Kamu -0,4 -1,5 -1,8

Özel -9,3 -4,3 -5,1

DÕú kaynak -9,7 -5,8 -6,9 * Tahmin, faktör gelirleri ve cari transferler dahildir.

Kaynak: KalkÕnma BakanlÕ÷Õ.

øúsizlik (Yüzde)

2010 2011 2012 2013 øúsizlik oranÕ

Genel 11,4 9,8 9.2 9.7

Kent 14,2 11,5 11,1 11,5

Genç nüfus 21,6 18,1 17.5 18.7

Kaynak: TÜøK.

-6 -4 -2 0 2 4 6 8 10

02- 07

ortalama 08 09 10 11 12 13

¨

Enflasyon yükseldi. Tüketici fiyatlarÕ enflasyonu (Tüfe), yüzde 7,4 oranÕnda, öngörülerin oldukça üzerinde artmÕútÕr. Enerji fiyatlarÕndaki baz etkisinin azalmasÕ enflasyonu aúa÷Õ yönde etkilemiútir.

Ancak iç talep artÕúÕnÕn hÕzlanmasÕ, TL’nin de÷er kaybÕ ve gÕda fiyatlarÕnda artÕúÕn enflasyona etkisi yukarÕ yönde olmuútur. Üretici fiyatlarÕ endeksi (Üfe), yÕllÕk bazda yüzde 7 oranÕnda artmÕútÕr. YÕllÕk ortalama fiyat artÕúÕ ise Tüfe için yüzde 7,5, Üfe için ise yüzde 4,5 olmuútur.

Politika faizleri yükseldi. Merkez BankasÕ geçen yÕlÕn ilk yarÕsÕnda, enflasyonun makul düzeyde kalmasÕ, sermaye giriúinin yüksek miktarda olmasÕ ve büyüme hedefini de dikkate alarak piyasayÕ fonlama faizini düúük düzeyde tutmuútur. Buna karúÕlÕk, kredi artÕúÕnÕn referans düzeyin üzerinde seyretmesini ve TL’deki de÷erlenme sürecinin devam etmesini göz önünde tutarak zorunlu karúÕlÕk oranlarÕnÕ yüksek tutmuú, rezerv opsiyon katsayÕlarÕnÕ da artÕrmÕútÕr. Politika faiz oranÕnÕ 2012 yÕlÕnÕn AralÕk ayÕndaki yüzde 5,50 seviyesinden yüzde 4,50’ye indirirken, faiz koridorunun alt bandÕ olan gecelik borçlanma faiz oranÕnÕ toplamda 150 baz puanlÕk indirimle yüzde 3,50’ye, üst bant olan gecelik borç verme faiz oranÕnÕ ise toplamda 250 baz puan indirimle yüzde 6,50’ye indirmiútir. Bu sayede, bankalarÕn Merkez BankasÕ’ndan olan a÷ÕrlÕklÕ ortalama fonlama maliyeti ilk yarÕ sonunda 150 baz puan düúmüútür.

YÕlsonunda Merkez BankasÕ’nÕn net iç varlÕklarÕ 8 milyar TL artarak -3 milyar TL olmuútur. Net dÕú varlÕklar ise 11 milyar TL artÕú ile 96 milyar TL seviyesine yükselmiútir. Para tabanÕ yüzde 29 artarak yÕlsonunda 94 milyar TL seviyesinde gerçekleúmiútir. Para tabanÕ ilk yarÕ sonunda 84 milyar TL, ikinci yarÕda ise 94 milyar TL olarak gerçekleúmiútir.

YÕlÕn ikinci yarÕsÕnda, küresel piyasalardaki geliúmelere ba÷lÕ olarak piyasa faiz oranlarÕnÕn yükselmesi, sermaye giriúinin yavaúlamasÕ, yurtiçinde siyasi alandaki geliúmeler, portföy tercihlerindeki de÷iúmeler, para ikamesinin hÕzlanmasÕ gibi nedenlerle TL’nin yabancÕ paralar karúÕsÕnda de÷er kaybetme baúlamÕútÕr. Merkez BankasÕ faiz oranlarÕnÕ yükseltirken piyasaya verdi÷i likiditenin kompozisyonunu de÷iútirmiú, likiditeyi sÕkÕlaútÕrÕcÕ bir politika izlemiútir. Üçüncü çeyrekte faiz koridorunun üst bandÕ 125 baz puan arttÕrÕlarak yüzde 7,75’e yükseltmiútir.

Enflasyon (YÕllÕk yüzde de÷iúme)

Kaynak: TÜøK.

Faiz OranlarÕ (Bileúik, dönem sonu), Kurlar ve Enflasyon (YÕllÕk yüzde de÷iúme)

2012 2013

AralÕk Mart Haziran Eylül AralÕk

Faiz oranÕ (yÕllÕk, bileúik)

A÷ÕrlÕklÕ ort. fon. mal. (TCMB) 5,6 6,0 5,1 6,4 7,1 Gösterge tahvil getirisi 6,2 6,3 7,9 8,6 10,1 Kurlar

$/¨ -2,5 -0,7 1,9 9,2 13,1

€/¨ -6,1 0,2 3,9 15,9 19,0

Enflasyon (Tüfe) 8,9 7,2 7,0 8,3 7,5

Kaynak: TCMB, HM, TUøK.

Merkez BankasÕ Bilançosu (Seçilmiú Kalemler*, ¨¨ milyar)

2012 2013

AralÕk Mart Haziran Eylül AralÕk

Net dÕú varlÕklar 85 87 92 91 96

Net iç varlÕklar -11 -12 -11 1 -3

APø -19 -23 -37 -41 -38

Para tabanÕ 73 75 81 93 94

*Merkez BankasÕ parasÕ kalemi hariç, Stand-by çerçevesinde hazÕrlanan TCMB bilançosu baz alÕnmÕútÕr.

Parasal Taban (Reel yÕllÕk yüzde de÷iúme)

Kaynak: TCMB 0 2 4 6 8 10 12

Mar-12 Haz-12 Eyl-12 Ara-12 Mar-13 Haz-13 Eyl-13 Ara-13

TÜFE ÜFE

-50 -40 -30 -20 -10 0 10 20 30

Mar-12 Haz 12 Eyl-12 Ara-12 Mar-13 Haz 13 Eyl-13 Ara-13

YÕlÕn son çeyre÷inde a÷ÕrlÕklÕ ortalama fonlama maliyetinin faiz koridorunun üst bandÕna yakÕn gerçekleúmesi için ek parasal sÕkÕlaútÕrma yapÕlan gün sayÕsÕ haftada birden ikiye çÕkarÕlmÕútÕr. AyrÕca bir ay vadeli repo ihalelerine sonlandÕrÕlma kararÕ alÕnmÕú, bir hafta vadeli repo ihalesi ile sa÷lanan fonlamanÕn azami tutarÕ 10 milyar TL’den 6 milyar TL’ye düúürülmüú ve piyasa yapÕcÕsÕ bankalara sa÷lanan fonlama imkânÕnÕn da miktarÕ azaltÕlmÕútÕr.

Bankalara sa÷lanan likidite maliyeti mevduat ve kredi faizlerine yansÕdÕ. Merkez BankasÕnÕn bankalara sa÷ladÕ÷Õ likiditenin maliyeti 2013 yÕlÕ ortasÕnda yüzde 5,1; yÕl sonunda ise yüzde 7,1 olmuútur. Mevduat ve kredi faiz oranlarÕ 2013 yÕlÕnda piyasa faizlerindeki geliúmelere paralel bir seyir izlemiútir. YÕlÕn ilk yarÕsÕnda güçlü sermaye giriúi ve politika faiz oranlarÕnÕn düúmesinin etkisiyle gerileyen kredi ve mevduat faiz oranlarÕ yÕlÕn ikinci yarÕsÕnda yükselmiútir. Üç ay vadeli mevduatÕn, a÷ÕrlÕklÕ ortalama faiz oranÕ ilk yarÕ sonunda 142 baz puan gerileyerek yüzde 6,7’ye düúerken, ikinci yarÕda fonlama maliyetindeki yükseliú paralelinde 200 baz puan yükselerek yÕl sonunda yüzde 8,7 seviyesinde gerçekleúmiútir. ølk yarÕda, a÷ÕrlÕklÕ ortalama kredi faiz oranlarÕ tüketici kredilerinde 200 baz puan düúerek yüzde 10’a, ticari kredilerde ise 34 baz puan düúerek yüzde 8,1’e gerilemiútir. Kredi faiz oranlarÕ ikinci yarÕda tüketici kredilerinde yaklaúÕk 230 baz puan, ticari kredilerde ise 360 baz puan yükselmiútir.

TL’nin de÷er kaybÕ hÕzlandÕ. Tüketici enflasyonu dikkate alÕnarak hesaplanan reel kur endeksi 2013 yÕlÕnÕn ilk yarÕsÕnda, bir önceki yÕl sonuna göre yüzde, -2,4 yÕl sonunda ise yüzde -9,6 de÷iúmiútir.

Merkez BankasÕ döviz piyasasÕnda yaúanan istikrarsÕzlÕ÷Õ önlemek ve likidite sa÷lamak amacÕyla döviz satÕú ihaleleri yoluyla döviz arzÕnÕ artÕrmÕútÕr.

2013 yÕlÕnda 17,6 milyar dolarlÕk döviz satÕúÕ gerçekleútirmesine ra÷men Merkez BankasÕ’nÕn döviz rezervleri yÕlsonunda göre 8 milyar dolarlÕk artÕúla 110 milyar dolar olarak gerçekleúmiútir.

Kamu kesiminde disiplinli yaklaúÕm korundu.

Maliye politikalarÕnda disiplinli yaklaúÕm sürdürülmüútür. Bütçe açÕ÷ÕnÕn gsyh’ya oranÕ yüzde 1,2 oluúmuútur. Vergi gelirleri nominal gshy büyümesinin üzerinde, yüzde 17 oranÕnda artmÕútÕr.

Harcamalardaki artÕú ise yüzde 13 olmuútur. Vergi gelirlerinin yüzde 69’u dolaylÕ vergilerden oluúmaktadÕr. Bütçe gelirlerinin ve harcamalarÕnÕn gsyh’ya oranlarÕ sÕrasÕyla yüzde 24,9 ve yüzde 26,1 düzeyinde gerçekleúmiútir. Faiz dÕúÕ fazlasÕnÕn gsyh’ya oranÕ yüzde 2’dir.

Tüfe BazlÕ Reel Efektif Döviz Kuru Endeksi (2003=100)

Kaynak: TCMB

Mevduat ve Kredi Faizleri (Yüzde)

Kaynak: TCMB, BDDK

Merkez BankasÕ Döviz Rezervi ve Net Döviz Pozisyonu (Milyar dolar)

Kaynak: TCMB

Merkezi Yönetim Bütçesi

¨¨

milyar Yüzde Gsyh’ya oran 2013* pay de÷. 2013 (yüzde)

Bütçe gelirleri 389 100 17 24,9

Bütçe harcamalarÕ 408 100 13 26,1

Faiz harcamalarÕ 50 12 3 3,4

Faiz dÕúÕ 358 88 14 22.9

Bütçe dengesi -18 -37 -1,2

Faiz dÕúÕ denge 32 66 2,0

Finansman 15 -48 0,9

DÕú borçlanma (net) 7 40 0,5

øç borçlanma 16 -11 1,0

Di÷er -9 -280 -0,6

* Geçici.

Kaynak: Maliye BakanlÕ÷Õ.

100 105 110 115 120 125

2 2,2 2,4 2,6

12 Mar-13 Haz-13 Eyl-13 Ara-13

Tüfe BazlÕ Reel Efektif Döviz Kuru (2003=100) Sepet Kur (0,5$+0,5€)

4 6 8 10 12 14

12 Mar-13 Haz-13 Eyl-13 Ara-13

TL Ticari kredi faizi TL Mevduat faizi (3 ay vadeli)

2012 2013

AralÕk Mart Haziran Eylül AralÕk

Döviz rezervi 102 106 107 108 110

AltÕn rezervi 20 21 17 21 20

Net döviz pozisyonu 44 45 44 41 39

Toplam kamu gelirlerinin gsyh’ya oranÕ 39, toplam harcamalarÕn gsyh’ya oranÕ ise 41’dir. Kamu kesimi borçlanma gere÷inin gsyh’ya oranÕ yüzde 1 ile yaklaúÕk aynÕ kalmÕútÕr. Kamu kesimi faiz dÕúÕ fazlasÕnÕn gsyh’ya oranÕ ise 2,6 seviyesinde kalmÕútÕr.

Kamu iç piyasalardan 15 milyar TL’lik borçlanma gerçekleútirmiútir. DÕú borçlanma ise 7 milyar TL olarak gerçekleúmiútir. Piyasadan yapÕlan iç borçlanmanÕn ortalama vadesi 74 aya yükselmiútir.

øç borçlanmanÕn a÷ÕrlÕklÕ ortalama maliyeti de 0,9 puan düúerek yüzde 7,9’a gerilemiútir.

Gösterge tahvil faiz oranÕ piyasa geliúmeleri paralelinde yÕlÕn ilk yarÕsÕnda yüzde 6,2 seviyesine gerilemiútir. 2013 yÕlÕnÕn ikinci yarÕsÕnda ise sermaye giriúlerindeki yavaúlamanÕn ve portföy tercihlerindeki de÷iúmenin etkisiyle Merkez BankasÕ para politikasÕnda de÷iúiklikler etkisiyle yükseliúe geçen gösterge tahvil faizi yÕlÕ yüzde 10,1 seviyesinden sonlandÕrmÕútÕr.

øç borç stokunun gsyh’ya oranÕ düúmeye devam etti. øç borç stoku 403 milyar TL, gsyh'ya oranÕ ise yüzde 26 olmuútur. Kamu kesiminin 96,2 milyar dolar dÕú borç stokunun TL karúÕlÕ÷Õ eklenerek oluúan toplam borç stoku ise 586 milyar TL ile gsmh’nin yüzde 38’i düzeyindedir.

øç borç stokunun yüzde 53’ü sabit faizli, yüzde 47’si ise de÷iúken faizli ve Tüfe’ye endeksli menkul kÕymetlerden oluúmuútur. øç borç stokunun yüzde 50,1’i bankalar, yüzde 26,2’si banka dÕúÕ kesim, 21,5’i ise yurtdÕúÕ yatÕrÕmcÕlar tarafÕndan tutulmuútur. øç borç stokunun, geniú kapsamlÕ para arzÕna (mevduat, dolaúÕmdaki para, repo ve yatÕrÕm fonlarÕ; M2RF) oranÕ yüzde 64, banka aktiflerine oranÕ ise yüzde 25’dir.

Finansal varlÕklarÕn gsyh’ya oranÕ 5 puan azalarak yüzde 120 olmuútur. Para ve para benzeri finansal varlÕklara olan talebin gsyh’ya oranÕ 3 puan artmÕútÕr. Türk lirasÕ cinsinden varlÕklardan oluúan para talebinin gsyh’ya oranÕ yüzde 40 olmuútur. Sermaye piyasasÕnda ise hisse senetlerinin piyasa de÷erinin gsyh’ya oranÕnda 7 puanlÕk bir düúüú yaúanmÕútÕr. Kamu kesimi menkul kÕymetlerinin gsyh’ya oranÕ önemli bir de÷iúiklik göstermemiútir. Özel sektör kuruluúlarÕnÕn bono ve tahvil ihraçlarÕnÕn artmaya devam etmiú, bu menkul kÕymetlerinin stok de÷erinin gsyh’ya oranÕ yüzde 1 düzeyinde kalmÕútÕr. Bireysel emeklilik sisteminin gsyih’ya oranÕ yüzde 1 seviyesinde olmasÕna karúÕn artmaya devam etmektedir.

øç Borç Stokunun YapÕsÕ (Yüzde pay)

2010 2011 2012 2013

Türk lirasÕ 98 99 100 100

YabancÕ para 2 1 0 0

Bilgi için:

Sabit faizli 50 52 52 53

De÷iúken faizli 35 30 28 24

Tüfe’ye Endeksli 15 17 19 24

Kaynak: HM

Dibs, Elinde Bulunduranlara Göre Da÷ÕlÕmÕ (Milyar TL)

(*) Banka DÕúÕ Kesim Tasarruf Mevduat Sigorta Fonu dÕúÕndaki tüm gerçek ve tüzel kiúileri kapsamaktadÕr.

(**) Nakit dÕúÕ DøBS'ler ile açÕk piyasa iúlemlerinden kaynaklanan tutarlarÕ kapsamaktadÕr.

Kaynak: HM.

Finansal Aktifler (Gsyh’ya oranÕ, yüzde)

2011 2012 2013 Para ve para benzeri araçlar 52 55 58

Nakit 4 4 4

Mevduat 48 49 54

Türk lirasÕ 33 34 36

YabancÕ para 15 15 18

Repo 0 1 0

Sermaye piyasasÕ 60 69 61

Hisse senedi (piyasa de÷eri) 29 39 32

Bono ve tahvil 29 28 27

Kamu 28 27 26

Özel 1 1 1

YatÕrÕm fonu 2 2 2

Bireysel emeklilik 1 1 1

Toplam 113 125 120

Kaynak: TCMB, SPK.

2011 2012 2013

Yurt içi yerleúikler 327 336 331

BankacÕlÕk Kesimi 224 221 211

Banka dÕúÕ kesim (*) 95 107 111

Gerçek kiúiler 6 3 4

Tüzel kiúiler 74 87 87

Menkul KÕymet YatÕrÕm FonlarÕ 15 17 20

TCMB (**) 8 9 9

Yurt dÕúÕ yerleúikler 68 102 91

Toplam 395 438 422

ùirketlerin piyasa de÷eri düúmüútür. Borsa østanbul 100 endeksi 2013 yÕlÕnda gerek Türk lirasÕ, gerekse dolar bazÕnda de÷er kaybetmiútir. Endeks 2013 yÕlÕnÕ Türk lirasÕ bazÕnda yüzde 13 oranÕnda gerileyerek 67.802 puan de÷erinden sonlandÕrmÕútÕr. Öte yandan hisse senetleri toplam iúlem hacmi yüzde 31 oranÕnda artarak 820 milyar Türk lirasÕ olmuútur. Borsada iúlem gören úirketlerin piyasa de÷eri 2013 yÕlsonunda yüzde 24 azalarak 238 milyar dolara düúmüútür. Piyasa de÷erinin gsyh’ya oranÕ da yüzde 39’dan yüzde 32’te gerilemiútir. Borsada iúlem gören úirket sayÕsÕ 2011 yÕlÕna göre 20 adet artarak 424 olmuútur.

2013 yÕlÕnda finansal kuruluúlarÕn piyasa de÷eri toplam piyasa de÷erinden daha hÕzlÕ gerilemiútir.

Bu nedenle, finansal kuruluúlarÕn piyasa de÷erinin toplam içindeki payÕ da 6 puan azalarak yüzde 28’e düúmüútür. Borsa østanbul’da 31 finansal kuruluúun hisseleri iúlem görmektedir. BunlarÕn 16 tanesi bankadÕr.

DÕú ticaret açÕ÷Õ arttÕ. DÕú ticaret hacmi yüzde 4 oranÕnda artarak 403 milyar dolar seviyesinde gerçekleúmiútir. ArtÕúÕn tamamÕ ithalattan kaynaklanmÕútÕr. øhracat, 152 milyar dolar düzeyinde hemen hemen aynÕ kalmÕú, ithalat yüzde 6 yükseliúle 252 milyar dolara ulaúmÕútÕr. øhracatÕn ithalatÕ karúÕlama oranÕ 4 puan düúerek yüzde 60 seviyesine gerilemiútir. øhracatÕn gsyh’ya oranÕ yüzde 19 seviyesinde gerçekleúirken, ithalatÕn gsyh’ya oranÕ yüzde 31’dir. øthalat fiyatlarÕnÕn daha hÕzlÕ artmasÕ nedeniyle, dÕú ticaret haddi bozulmuútur.

DÕú ticaret hacminin gsyh’ya oranÕ yüzde 49 olmuútur. DÕú ticaret açÕ÷Õ yüzde 21 geniúleyerek 100 milyar dolara yükselmiútir. DÕú ticaret açÕ÷ÕnÕn gsyh’ya oranÕ yüzde 13’dür.

Toplam ithalatÕn yüzde 12’sini tüketim mallarÕ, yüzde 73’ünü ara mallarÕ oluúturmuútur. Ham petrol ve do÷algaz kalemlerinden oluúan mineral ya÷lar ve yakÕtlar ithalatÕ 56 milyar dolar ile ithalat içinde yüzde 22 paya sahiptir. øhracatÕn yüzde 40’Õ tüketim mallarÕ, yüzde 49’u ara mallarÕn, yüzde 10’u ise sermaye mallarÕ ihracatÕdÕr.

AB ülkelerinin dÕú ticaretteki payÕ 39 düzeyindedir.

AB dÕúÕ Avrupa ülkelerinin payÕ yüzde 14’tür. AB ülkeleri ile dÕú ticaret açÕ÷Õ 29 milyar dolardÕr. Ülke gruplarÕ itibariyle en yüksek dÕú ticaret açÕ÷Õ 43 milyar dolar ile Uzak Do÷u ülkeleri grubu ile verilmiútir.

Finansal KurumlarÕn Piyasa De÷eri ve Toplam Piyasa De÷eri øçindeki PayÕ

Kaynak: Borsa østanbul.

DÕú Ticaret (Milyar dolar)

2010 2011 2012 2013

øhracat 114 135 152 152

øthalat 186 241 237 252

DÕú ticaret açÕ÷Õ 72 106 -84 -100

DÕú ticaret hacmi 300 376 389 403

DÕú ticaret açÕ÷Õ/gsyh (yüzde) 10 14 11 13

øhracat/ithalat (yüzde) 62 56 64 60

Kaynak: TÜøK.

Mal GruplarÕ øtibariyle DÕú Ticaret, 2013

øhracat øthalat

Milyar Yüzde Yüzde Milyar Yüzde Yüzde $ de÷. pay $ de÷. pay

Sermaye mallarÕ 16 14 10 37 8 15

Ara mallarÕ 75 -9 49 184 5 73

Tüketim mallarÕ 61 9 40 30 14 12

Di÷er 1 28 0 1 -33 0

Toplam 152 0 100 252 6 100

Kaynak: TÜøK.

25 30 35 40 45

40 60 80 100 120

09 10 11 12 13

Piyasa de÷eri (Milyar dolar) Toplam içinde payÕ(yüzde, sa÷ eksen)

Cari açÕk büyüdü. DÕú ticaret açÕ÷Õndaki artÕú nedeniyle cari iúlemler dengesi açÕ÷Õ beklenenden daha hÕzlÕ büyümüútür. Cari iúlemler açÕ÷Õ, 65 milyar dolar ile gsyh’nÕn yüzde 8’idir.

Net sermaye giriúi 72 milyar dolar ile cari iúlemler açÕ÷ÕnÕn üzerinde gerçekleúmiútir. Net sermaye giriúinin en önemli bileúenleri 24 milyar dolar ile portföy yatÕrÕmlarÕ, 22 milyar dolar ile banka borçlanmalarÕ ve 10 milyar dolar ile do÷rudan yatÕrÕmlardÕr. Portföy yatÕrÕmlarÕ yÕllÕk bazda, yÕlÕn ilk yarÕsÕnda 48 milyar dolar iken yÕl sonunda 24 milyar dolara gerilemiútir.

Net hata noksan kaleminde görülen 3 milyar dolarlÕk döviz giriúinin de etkisiyle genel denge fazlasÕ bir önceki yÕla göre 12 milyar dolar azalarak 11 milyar dolar olmuútur. UluslararasÕ Para Fonu’na yapÕlan 1 milyar dolar tutarÕndaki ödeme sonrasÕnda Merkez BankasÕ rezervleri 10 milyar dolar artmÕútÕr.

DÕú borç stoku, 50 milyar dolar artarak, 388 milyar dolara yükselmiútir. DÕú borç stoku kamuda 12 milyar dolar artarak 116 milyar dolara, özel sektörde 38 milyar dolar artarak 267 milyar dolara ulaúmÕútÕr. Merkez BankasÕ’nÕn dÕú borçlarÕ ise 2 milyar dolar azalarak 5 milyar dolar düzeyine gerilemiútir. Uzun vadeli dÕú borç stoku 21 milyar dolar, kÕsa vadeli dÕú borç stoku ise 28 milyar dolar artmÕútÕr. KÕsa vadeli borç stoku toplam borç stokunun üçte birini oluúturmuútur. Uzun vadeli dÕú borç stoku içinde, kamu kesiminin (Merkez BankasÕ hariç) borçlarÕ 5 milyar dolar artarak 97 milyar dolar olmuútur. Özel kesimin uzun vadeli dÕú borç stoku ise 18 milyar dolar artmÕútÕr.

DÕú borç stokunun gsyh’ya oranÕ 4 puan artarak yüzde 47 seviyesine yükselmiútir. Uzun vadeli borçlarÕn gsyh'ya oranÕ 2 puan artarak yüzde 32’ye;

kÕsa vadeli borçlarÕn oranÕ ise 3 puan artarak, yüzde 16’ya yükselmiútir. Kamu kesiminin (TCMB hariç) dÕú borç stokunun gsyh’ya oranÕ ise yüzde 14; özel sektörün ise yüzde 33 seviyesindedir.

Toplam dÕú borç stokunun yüzde 31’i kamu kesimine, yüzde 69’u özel sektöre aittir. Finansal kuruluúlarÕn borcu 146 milyar dolar, finansal olmayan özel úirketlerin borç stoku 122 milyar dolardÕr.

Cari øúlemler Dengesi (Gsyh’ya oran, yüzde)

Kaynak: TCMB.

Sermaye ve Finans HesaplarÕ (Milyar dolar)

2010 2011 2012 2013

Sermaye ve finans hesaplarÕ 44 67 70 72

-Sermaye hesabÕ(net) 0 0 0 0

-Finans hesabÕ(net) 44 67 70 72

-Do÷rudan yatÕrÕmlar(net) 8 14 8 10

-Portföy yatÕrÕmlarÕ(net) 16 22 41 24

-Di÷er yatÕrÕmlar(net) 33 31 20 39

-Net hata ve noksan 3 9 1 3

Genel denge 15 1 23 11

-IMF kredileri -2 -3 -2 -1

-Resmi rezervler -13 2 -21 -10

Kaynak: TCMB.

DÕú Borç Stokunun Gsyh'ya OranÕ (Yüzde)

Kaynak: HM

DÕú Borç Stoku (Milyar dolar)

2010 2011 2012 2013

Uzun vadeli 215 222 238 259

Kamu 85 87 93 98

TCMB 10 9 6 4

Özel 119 126 139 156

Finansal kuruluúlar 40 47 55 71

Bankalar 29 35 41 55

Finansal olmayan kuruluúlar 79 79 84 86

KÕsa vadeli 77 82 101 129

Kamu 4 7 11 18

TCMB 1 1 1 1

Finansal kuruluúlar 48 47 59 75

Finansal olmayan kuruluúlar 24 27 29 36

Toplam 292 304 338 388

Kaynak: HM.

-12 -10 -8 -6 -4 -2 0

08 09 10 11 12 13

0 10 20 30 40 50

09 10 11 12 13

Kamu Özel

Finansal olmayan kuruluúlarÕn net döviz pozisyon açÕ÷Õ 174 milyar dolardÕr. Merkez BankasÕ verilerine göre, finansal kesim dÕúÕndaki firmalarÕn varlÕklarÕ 2013 yÕlÕnda 5 milyar dolar artarak 92 milyar dolar, yükümlülükleri 38 milyar dolar artarak 266 milyar dolar olmuútur. Bu úirketlerin net döviz açÕklarÕ 141 milyar dolardan 174 milyar dolara yükselmiútir.

Uzun vadeli dÕú borç stokunun 46 milyar dolarÕ resmi kreditörlere, 134 milyar dolarÕ ise özel kreditörlere aittir. Uzun vadeli dÕú borç stokunun 79 milyar dolarlÕk bölümünü tahviller oluúturmaktadÕr.

Resmi kreditörler içinde en büyük pay 38 milyar dolar ile uluslararasÕ kuruluúlara olan borçlardÕr.

Orta vadeli program 2015-2016 döneminde yüzde 5 büyüme öngörüyor. Hükümet tarafÕndan açÕklanan Orta Vadeli Program, 2014-2016 dönemine ait temel makro büyüklüklere iliúkin tahminleri içermektedir.

ProgramÕn temel amacÕ; dünya ekonomisinde yaúanmakta olan belirsizlik ortamÕnÕn Türkiye ekonomisine olan etkilerini asgari düzeyde tutarak, bir yandan cari açÕ÷Õ tedrici olarak düúürmek, di÷er yandan büyümeyi artÕrmaktÕr.

Buna göre, gsyh büyümesinin, 2014 yÕlÕnda yüzde 4, 2015 ve 2016 yÕllarÕnda ise yüzde 5 düzeyinde olmasÕ hedeflenmektedir.

Enflasyonun 2014 yÕlÕnda yüzde 5,3 seviyesine gerilemesi, 2015 ve 2016 yÕllarÕnda yüzde 5 seviyesinde gerçekleúmesi tahmin edilmektedir.

Cari iúlemler açÕ÷ÕnÕn gsyh’ya oranÕnÕn Program dönemi boyunca aúa÷Õ yönlü bir seyir izlemesi ve 2016 yÕlÕnda yüzde 5,4 seviyesine gerileyece÷i tahmin edilmektedir.

Kamu kesimi dengesi açÕ÷ÕnÕn ve kamu kesimi borç stokunun gsyh’ya oranÕnÕn dönem içerisinde azalmasÕ öngörülmektedir.

Finansal Kesim DÕúÕndaki FirmalarÕn Döviz VarlÕk ve Yükümlülükleri (Milyar dolar)

2010 2011 2012 2013

VarlÕklar 84 78 87 92

Yükümlülükler 177 202 228 266

Net döviz pozisyonu -93 -124 -141 -174

KÕsa Vadeli VarlÕklar 74 67 74 77

KÕsa Vadeli Yükümlülükler 73 81 87 95

KÕsa vadeli net döviz pozisyonu 1 -15 -13 -18 Kaynak: TCMB

Temel Ekonomik Büyüklükler*

(Yüzde)

* Öngörü.

Kaynak: KalkÕnma BakanlÕ÷Õ.

2014 2015 2016

Gsyh (reel büyüme) 4,0 5,0 5,0

Cari iúlemler dengesi/ gsyh -6,4 -5,9 -5,4

Enflasyon 5,3 5,0 5,0

øúsizlik oranÕ 9,4 9,2 8,9

Kamu kesimi dengesi/gsyh -1,0 -0,8 -0,5 Kamu faiz dÕúÕ dengesi/gsyh (yüzde) 2,1 2,1 2,1 AB tanÕmlÕ kamu borç stoku /gsyh 33,0 31,0 30,0

BankacÕlÕk Sistemi

BankacÕlÕk sektörü büyümeye olan katkÕsÕnÕ sürdürdü.

Son beú yÕlda, küresel piyasalarda yaúanan yüksek riskli ve belirsiz ortamda Türkiye’de finansal istikrar güçlü bir görünüm sergilemiútir. Finansal sektörün çok büyük bir bölümünü oluúturan bankacÕlÕk sektörü, büyüme, sermaye yeterlili÷i, aktif kalitesi, likidite, karlÕlÕk gibi temel kriterler esas alÕndÕ÷Õnda baúarÕlÕ bir performans göstermiú, ekonomik faaliyetin finansmanÕ iúlevini sa÷lÕklÕ olarak sürdürmüútür. Son beú yÕlda, sabit fiyatlarla toplam aktifler yüzde 62 oranÕnda artmÕútÕr. Toplam aktiflerin gsyh’ya oranÕ 31 puan yükselerek yüzde 105’e yükselmiútir.

Sabit fiyatlarla yüzde 23 artan kredi hacminin bilanço içindeki payÕ 3 puan, gsyh’ya oranÕ ise 10 puan artarak, sÕrasÕyla yüzde 61 ve yüzde 69 olmuútur. Krediler yaklaúÕk üçte bir oranÕnda paylarla büyük iúletmeler, KOBø’ler ve bireyler arasÕnda, geniú bir risk yelpazesinde da÷ÕlmÕútÕr.

Kredi riski yüzde 3 oranÕ ile makul bir düzeyde seyretmiútir. Toplam aktifler içinde menkul kÕymetler portföyünün payÕ azalmaya devam etmiútir.

Sermaye yeterlili÷i hesabÕnda dikkate alÕnan risk a÷ÕrlÕklÕ varlÕklarÕn bilanço içindeki payÕ artmÕútÕr.

Bilançonun yarÕdan fazlasÕ yerleúiklere ait olan mevduat ile finanse edilmiútir. Son dönemde yurtdÕúÕ borçlanmanÕn finansmana olan katkÕsÕ artmaktadÕr. Özkaynaklar aktiflerin yüzde 11,3’ünü finanse etmiútir. Bu nedenle kaldÕraç oranÕ 8,9 ile ihtiyatlÕ bir düzeyde kalmÕútÕr. Bilanço dÕúÕ iúlemlerde, özellikle kur ve faiz riskinin yönetilmesine yönelik iúlemler nedeniyle türev iúlemler kaleminde hÕzlÕ bir artÕú olmuútur. Net döviz pozisyonu riski düúük düzeylerde seyretmiútir.

Proaktif önlemler finansal istikrarÕ destekledi.

Küresel risklerin büyüme ve finansal istikrar üzerine olan etkilerini sÕnÕrlandÕrmak amacÕyla alÕnan para ve ihtiyatlÕ bankacÕlÕk önlemlerinin ortak amacÕ, likiditenin yüksek düzeyde tutulmasÕ, kredi büyümesinin sÕnÕrlandÕrÕlmasÕ, bireysel kredilerin toplam krediler içindeki payÕnÕn üçte bir düzeyinde tutulmasÕ ve risklerin do÷ru yönetilmesi olmuútur.

G20 toplantÕlarÕnda alÕnan kararlar ile uluslararasÕ kuruluúlar tarafÕndan tavsiye edilen düzenlemeler hÕzlÕ bir úekilde uygulamaya sokulmuútur.

Bu çerçevede, sermaye yeterlili÷i oranÕnÕn en az yüzde 12 olmasÕ istenmiútir. Zorunlu karúÕlÕklarÕn bilançoya oranÕ iki kat artÕúla yüzde 11 düzeyine yükseltilmiútir. Zorunlu karúÕlÕklara faiz ödenmesi durdurulmuútur.

Tüketici kredileri ve kredi kartÕ için standart orandan daha yüksek sermaye yeterlili÷i oranÕ getirilmiútir. Kredi portföyü için ayrÕlan genel karúÕlÕklar artÕrÕlmÕútÕr.

Düzenlemeler bankalarÕn yüksek bir güven katsayÕsÕ ile çalÕúmalarÕna imkan vermiú ancak aracÕlÕk maliyetindeki artÕúa ba÷lÕ olarak kar marjÕ düúmüútür. BankalarÕn kredi hacmini büyütme gayretlerine ba÷lÕ olarak sermaye yeterlili÷i aúa÷Õ yönlü bir seyir izlemiú, özkaynak karlÕlÕ÷Õ gerilemiú, karÕn özkaynaklarÕ büyütme gücü yavaúlamÕútÕr.

2013 yÕlÕna ait temel göstergeler, bankacÕlÕk sektörünün risklere dayanabilecek ve büyümeyi destekleyebilecek güçte sa÷lÕklÕ bir bilanço yapÕsÕnÕ ortaya koymaktadÕr.

Yeni teknoloji ile desteklenen operasyon

alt yapÕsÕ, hÕzla geniúleyen úube a÷Õ

yanÕnda úube dÕúÕ lokasyon ve mobil

uygulamalar yoluyla bankacÕlÕk sektörü

kredi dÕúÕ finansal hizmetlerin

çeúitlendirilmesine ve artÕrÕlmasÕ yoluyla

finansal sektörün büyümesine katkÕ

vermektedir.

Faaliyet gösteren bankalar

Türkiye’de 2013 yÕlÕnda faaliyet gösteren banka sayÕsÕ 49 olmuútur. Bunlardan 4 tanesi katÕlÕm bankalarÕdÕr.

Mevduat bankalarÕ ile kalkÕnma ve yatÕrÕm bankalarÕnÕn sayÕsÕ ise 45 olmuútur.

Portigon A.G’nin kapanmasÕ, Bank of Tokyo Mitsubishi A.ù.’nin açÕlmasÕ sonucu banka sayÕsÕ de÷iúmemiútir.

BankalarÕn 32 tanesi mevduat bankasÕ, 13 tanesi ise kalkÕnma ve yatÕrÕm bankasÕdÕr. Mevduat bankalarÕndan 3’ü kamusal sermayeli, 11’i ise özel sermayeli bankadÕr. Tasarruf MevduatÕ Sigorta Fonu (TMSF) bünyesinde 1 banka bulunmaktadÕr.

YurtdÕúÕ yerleúiklerin yüzde 51 ve daha fazla oranda paya sahip olduklarÕ yabancÕ sermayeli mevduat bankalarÕnÕn sayÕsÕ 17’dir. KalkÕnma ve yatÕrÕm bankalarÕnÕn 3’ü kamu sermayeli, 6’sÕ özel sermayeli ve 4’ü yabancÕ sermayeli bankadÕr.

ùube sayÕsÕ ve istihdam

Toplam úube sayÕsÕ 789 adet artarak 10.981’e yükselmiútir. ùube sayÕsÕndaki artÕúÕn tamamÕ mevduat bankalarÕ grubunda olmuútur. ùube sayÕsÕ, özel sermayeli mevduat bankalarÕnda 239 adet, kamu sermayeli mevduat bankalarÕnda 318 adet, yabancÕ sermayeli mevduat bankalarÕnda ise 232 adet artmÕútÕr.

Sektörde, úube baúÕna düúen nüfus 6.704 kiúi düzeyindedir. ÇalÕúan baúÕna düúen nüfus 374 kiúidir. BankalarÕn istihdamÕ 11.367 kiúi artarak AralÕk 2013’de 197 bin kiúiyle rekor düzeye ulaúmÕútÕr. ÇalÕúan sayÕsÕ kamu sermayeli mevduat bankalarÕnda 2.879, özel bankalarda 2.753, yabancÕ bankalarda 5.387 ve Fon bankasÕnda ise 3 kiúi artmÕútÕr. ÇalÕúan sayÕsÕ, kalkÕnma ve yatÕrÕm bankalarÕnda 345 kiúi artmÕútÕr.

Banka çalÕúanlarÕnÕn yüzde 97’si mevduat bankalarÕ, yüzde 3’ü kalkÕnma ve yatÕrÕm bankalarÕ tarafÕndan istihdam edilmiútir. BankacÕlÕk sektöründe çalÕúanlarÕn yüzde 28’i kamu sermayeli mevduat bankalarÕnda, yüzde 47’si özel sermayeli mevduat bankalarÕnda ve yüzde 22’si yabancÕ sermayeli bankalarda çalÕúmaktadÕr. Sektörde kadÕn çalÕúanlarÕn oranÕ yüzde 50 seviyesindedir.

1 KatÕlÕm bankalarÕ hakkÕnda detaylÕ bilgiye www.bddk.org.tr ve www.tkbb.org.tr adreslerinden ulaúabilirsiniz.

Banka ve ùube SayÕsÕ*

* K.K.T.C ve yabancÕ ülkelerdeki úubeler dahil.

Kaynak: TBB.

ùube ve Personel SayÕsÕ (Bin)

BankacÕlÕk Sektöründe østihdam

160 170 180 190 200

8 9 10 11 12

08 09 10 11 12 13

ùube (sol eksen) Personel

2012 2013

Banka ùube Banka ùube

Mevduat bankalarÕ 32 10.192 32 10.981

Kamu sermayeli 3 3.079 3 3.397

Özel sermayeli 12 5.100 11 5.339

Fondaki bankalar 1 1 1 1

YabancÕ sermayeli 16 2.012 17 2.244

KalkÕnma ve yatÕrÕm bankalarÕ 13 42 13 40

Toplam 45 10.234 45 11.023

2011 2012 2013

Mevduat bankalarÕ 176.576 181.197 192.219

Kamu sermayeli 50.239 51.587 54.466

Özel sermayeli 89.047 90.612 93.365

Fon bankalarÕ 243 226 229

YabancÕ sermayeli 37.047 38.772 44.159

KalkÕnma ve yatÕrÕm bankalarÕ 4.842 4.901 5.246

Toplam 181.418 186.098 197.465

Yo÷unlaúma

ølk beú bankanÕn toplam aktifler ve mevduat içindeki payÕ 2’úer puan gerilerken; kredilerdeki payÕ ise de÷iúmemiútir.

ølk on bankanÕn toplam aktifler, mevduat ve krediler içindeki paylarÕ ise 1 puan gerilemiútir.

ølk beú banka içinde 2013 yÕlÕnda, 1 kamu bankasÕ ve 4 özel banka yer alÕrken, ilk on banka arasÕnda 3 kamu bankasÕ, 5 özel banka ve 2 yabancÕ sermayeli banka bulunmaktadÕr.

Aktif büyüklü÷ü 80 milyar dolarÕn üzerinde 4 banka ve 40 milyar dolar ile 80 milyar dolar arasÕnda 3 banka vardÕr. Bununla birlikte, bankalarÕn yüzde 71’inin aktif büyüklü÷ü 10 milyar dolarÕn altÕndadÕr.

Bilanço büyüklü÷ü

Toplam aktifler yüzde 26 artarak 1.636 milyar TL’ye (768 milyar dolar) yükselmiútir. Türk lirasÕnÕn 2013 yÕlÕnda yüzde 20 de÷er kaybetmesinin de etkisiyle toplam aktiflerin dolar bazÕnda artÕúÕ yüzde 5 düzeyinde gerçekleúmiútir. Toplam aktiflerin gsyh’ya oranÕ yüzde 105 olmuútur. KatÕlÕm bankalarÕ da dahil edildi÷inde toplam aktiflerin 1.732 milyar TL olan (813 milyar dolar) de÷erinin gsyh’ya oranÕ yüzde 111 düzeyindedir.

Büyüme mevduat bankalarÕnda yüzde 26; kamu sermayeli bankalarda yüzde 28, özel sermayeli bankalarda yüzde 22 ve yabancÕ sermayeli bankalarda ise yüzde 34 düzeyinde gerçekleúmiútir.

KalkÕnma ve yatÕrÕm bankalarÕnÕn bilançolarÕndaki artÕú hÕzÕ yüzde 33 olmuútur.

Bilanço büyüklü÷ü, 2013 yÕlÕnda 336 milyar TL artmÕútÕr. Bu artÕúÕn yüzde 48’i (160 milyar TL) mevduattan; yüzde 42’si (142 milyar TL) mevduat dÕúÕ kaynaklardan, yüzde 3’ü (10 milyar TL) özkaynaklardan ve yüzde 7’si (24 milyar TL) di÷er pasiflerden gelmiútir.

KaynaklarÕn yüzde 71’i (239 milyar TL) kredilere, yüzde 21’i (69 milyar TL) likit de÷erlere ayrÕlmÕútÕr.

TL’sÕnÕn de÷er kaybÕ nedeniyle oluúan bilanço büyümesi, toplam büyümenin yüzde 27’si düzeyinde gerçekleúmiútir.

BankacÕlÕk Sisteminde Yo÷unlaúma (Yüzde)

2008 2011 2012 2013

ølk beú banka*

T. aktif 62 61 60 58

T. mevduat 65 62 61 59

T. krediler 58 58 56 56

ølk on banka*

T. aktif 86 87 87 86

T. mevduat 90 91 91 90

T. krediler 84 87 86 85

* Toplam aktiflere göre.

Kaynak: TBB.

Banka Büyüklükleri (2013)

$ milyar 0-2 2-10 10-40 40-80 80+

12 13 12 13 12 13 12 13 12 13

SayÕ

Mevd. b. 14 13 6 7 5 1 3 4

Kamu 2 2 1 1

Özel 3 3 4 3 1 1 1 1 3 3

YabancÕ 10 9 2 4 4 4

Fon 1 1

Kal.Yat. b. 10 8 3 4 1

Toplam 24 21 9 11 5 6 3 3 4 4

Kaynak: TBB.

Toplam Aktifler (Milyar dolar) ve Gsyh'ya OranÕ (Yüzde)

Kaynak: BDDK. KatÕlÕm bankalarÕ dahildir.

Aktiflerin Geliúimi ve YapÕsÕ

Milyar

Milyar Yüzde

de÷. Yüzde pay

¨¨

$

¨¨ 2012 2013

Likit aktifler 247 116 39 14 15

Finansal varlÕklar 282 132 5 21 17

Krediler ve alacaklar 992 466 32 58 61

Takip. krediler 27 13 25 2 2

Özel karúÕlÕklar 21 10 29 1 1

Duran aktifler 34 16 10 2 2

Reeskontlar 41 19 11 3 3

Di÷er aktifler 40 19 18 3 2

Toplam aktifler 1.636 768 26 100 100 Kaynak: BDDK.

75 85 95 105 115

800 1000 1200 1400 1600 1800

08 09 10 11 12 13

yüzde milyar TL

T. Aktifler T. Aktifler/gsyh (sa÷ eksen)

Sektör paylarÕ

Mevduat bankalarÕnÕn aktiflerinin sektör içindeki payÕ yüzde 90, kalkÕnma ve yatÕrÕm bankalarÕnÕn payÕ yüzde 4, katÕlÕm bankalarÕnÕn payÕ ise yüzde 6 olmuútur.

Kamu sermayeli mevduat bankalarÕnÕn payÕ yüzde 28, özel sermayeli mevduat bankalarÕnÕn payÕ yüzde 48, yabancÕ sermayeli mevduat bankalarÕnÕn payÕ ise yüzde 14’tür.

Borsa østanbul’da iúlem gören hisseler hariç tutuldu÷unda, yurtdÕúÕnda yerleúiklere ait bankalarÕn toplam aktifler içindeki payÕ Eylül 2013 itibariyle yüzde 24,8 olmuútur.

Bilanço dÕúÕ iúlemler

Gayri nakdi kredilerde büyüme hÕzlanmÕútÕr.

Gayrinakdi kredi ve yükümlülükler ile türev finansal araçlar kalemlerinin sÕrasÕyla yüzde 40 ve yüzde 75 artmÕú; di÷er taahhütler kalemi ise yüzde 51 oranÕnda azalmÕútÕr. Toplam aktiflerin gayri nakdi kredilere oranÕ yüzde 86’dÕr.

Bilançonun Türk LirasÕ –YabancÕ Para yapÕsÕ Türk lirasÕ aktifler yüzde 19, Türk lirasÕ pasifler ise yüzde 14 artmÕútÕr. Buna karúÕlÕk, yabancÕ para aktifler yüzde 42; pasifler ise yüzde 47 büyümüútür.

Bilanço içinde Türk lirasÕ aktiflerin payÕ 4 puan, Türk lirasÕ pasiflerin payÕ ise 6 puan azalarak sÕrasÕyla yüzde 65 ve yüzde 59 olarak gerçekleúmiútir.

YabancÕ sermayeli bankalarda TL aktiflerin toplam aktifler içindeki payÕ yüzde 70, kamu sermayeli bankalarda yüzde 68, özel sermayeli bankalarda ise yüzde 63 düzeyindedir.

Benzer farklÕlÕklar kaynaklarÕn da÷ÕlÕmÕnda da vardÕr. Nitekim kamu sermayeli bankalarda, TL pasiflerin toplam pasifler içindeki payÕ yüzde 66 iken, bu oran özel sermayeli bankalarda yüzde 56 ve yabancÕ sermayeli bankalarda yüzde 57’dir.

Pasiflerin Geliúimi ve YapÕsÕ*

Milyar

¨¨ Milyar

$ Yüzde

de÷.

¨¨

Yüzde pay 2012 2013

Mevduat 884 415 22 56 54

Türk lirasÕ 557 261 13 38 34

YabancÕ para 327 153 41 18 20

Mevduat dÕúÕ 439 206 47 23 27

Özkaynaklar 185 87 6 13 11

Ödenmiú serm. 54 25 8 4 3

Sermaye yed. 120 56 18 8 7

Geç. YÕl K/Z -18 -8 0 -1 -1

Dönem K/Z 24 11 4 2 1

Di÷er pasifler 128 60 38 7 8

Toplam 1.636 768 26 100 100

Kaynak: BDDK.

*KatÕlÕm bankalarÕ dahil de÷ildir.

Seçilmiú Bilanço Büyüklükleri øtibariyle Banka GruplarÕnÕn PaylarÕ (Yüzde)

T. Aktifler Krediler Mevduat/KatÕlÕm payÕ

Mevduat 90 90 94

Kamu 28 26 32

Özel 48 49 48

YabancÕ 14 14 14

KYB 4 4 -

KatÕlÕm 6 6 6

Sektör 100 100 100

Kaynak: BDDK.

NazÕm Hesaplar, 2013

Kaynak: BDDK.

Türk LirasÕ Kalemlerin Bilanço øçindeki PayÕ (2008-2013, yüzde)

Kaynak: BDDK. 55 60 65 70 75

08 09 10 11 12 13

T. Aktifler T. Pasifler

Milyar

Milyar Yüzde de÷iúme

¨¨ $

¨¨ $

Bilanço DÕúÕ Kalemler 1.893 889 0 -17

Gayrinakdi yükümlülükler 301 141 41 17

Taahhütler 1.593 748 -5 -21

Türev finansal araçlar 1.067 501 75 46

Di÷er taahhütler 526 247 -51 -59

Kur riski

Bilanço içi döviz pozisyonu 30 milyar dolar, yabancÕ para net genel pozisyonu ise 581 milyon dolar açÕk vermiútir. Net genel pozisyonun özkaynaklara oranÕ yüzde 0,5 düzeyindedir.

Bilanço yapÕsÕ

VarlÕklarÕn yüzde 61’i kredilerden, yüzde 17’si menkul kÕymetler portföyünden oluúmaktadÕr. Likit varlÕklarÕn payÕ yüzde 15 düzeyindedir. øútirak ve sabit kÕymetlerin payÕ yüzde 2’dir.

KaynaklarÕn yüzde 54,1’i mevduat, yüzde 14,6’sÕ bankalardan sa÷lanan borçlardan oluúmaktadÕr.

ÖzkaynaklarÕn payÕ ise yüzde 11,3 düzeyindedir.

Krediler

Kredi hacmi yüzde 32 artarak 992 milyar TL (465 milyar dolar) olmuútur. KatÕlÕm bankalarÕ da dahil edildi÷inde, kredilerin gsyh’ya oranÕ bir önceki yÕla göre 10 puan artarak yüzde 69’a yükselmiútir.

Bireylere kullandÕrÕlan kredilerin gsyh’ya oranÕ yüzde 23’tür. Konut kredilerinin oranÕ yüzde 7, tüketici kredilerinin oranÕ ise yüzde 9’dur.

Kredilerin yüzde 70’i Türk lirasÕ, yüzde 30’u ise yabancÕ para kredilerden oluúmuútur. Krediler içinde úirketlere kullandÕrÕlan kredilerin payÕ yüzde 67 hane halkÕnÕn payÕ ise yüzde 33 olmuútur.

ùirketlere kullandÕrÕlan kurumsal kredilerin yüzde 38’i KOBø’lere kullandÕrÕlmÕútÕr.

Kredilerin da÷ÕlÕmÕ

ùirketlere kullandÕrÕlan kredilerden imalat sanayii yüzde 29, ticaret yüzde 18, inúaat yüzde 10 ve enerji sektörü yüzde 7 pay almÕútÕr.

KOBø’lere kullandÕrÕlan nakit krediler yüzde 36;

gayri nakdi krediler ise yüzde 38 artmÕútÕr. Kredi kullandÕrÕlan KOBø sayÕsÕ 2,1 milyondur. KOBø kredilerinin yüzde 75’i mikro iúletmelere, yüzde 19’u küçük iúletmelere kullandÕrÕlmÕútÕr. Ortalama KOBø kredisi büyüklü÷ü 133.000 TL’dir.

Bireysel krediler içinde, konut kredilerinin payÕ yüzde 31, di÷er tüketici kredilerinin payÕ yüzde 37, kredi kartlarÕnÕn payÕ yüzde 29, otomobil kredilerinin payÕ ise yüzde 3 olmuútur. Eylül 2103 itibariyle toplam 481 bin kiúi, ortalama 84.000 TL konut kredisi kullanmÕútÕr. Bireysel kredi kullananlarÕn sayÕsÕ 8,5 milyon, ortalama kredi miktarÕ ise 16.500 TL’dir.

Döviz Pozisyonu (Milyar dolar)

2012 2013 De÷iúme Bilanço içi döviz pozisyonu

VarlÕklar 256,7 303,4 46,7

Yükümlülük 273,5 333,5 60

Döviz pozisyonu -16,8 -30,1 -13,3 Bilanço dÕúÕ döviz pozisyonu 18,4 29,6 11,2

Net döviz pozisyonu 1,6 -0,5 -2,1

Kaynak: BDDK

Krediler (Gsyh’ya oran,yüzde)

Kaynak: BDDK. KatÕlÕm bankalarÕ dahildir.

Kredilerin Da÷ÕlÕmÕ*

(Milyar TL)

YÕllÕk Yüzde pay

2013 yüzde

de÷iúme 2008 2012 2013

Kurumsal 748 34 68 67 68

KOBø 280 39 23 24 25

Bireysel 353 26 32 33 32

Kredi kartlarÕ 100 22 10 10 9

Tüketici ve konut 253 27 22 23 23

Konut 111 28 10 10 10

Otomobil 9 1 2 1 1

Tüketici 133 28 10 12 12

Toplam 1.101 32 100 100 100

* KatÕlÕm bankalarÕ dahildir.

Kaynak: BDDK.

30 35 40 45 50 55 60 65 70

08 09 10 11 12 13