Haftaya Bakış
HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ
16 Mayıs 2011 / 20
İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ
Geçtiğimiz hafta uluslararası piyasalarda Yunanistan’a ilişkin haberler ön plan çıkarken, Türkiye’de sanayi üretimi ile ödemeler dengesi verileri yakından takip edildi.
Yurtiçinde önemli gündem maddelerinin başında gelen cari açıktaki genişlemenin TCMB’nin almış oldu- ğu önlemlere rağmen hızlı bir şekilde devam ettiği görülüyor. TCMB verilerine göre Mart ayında cari açık, geçen yılın aynı ayına göre %128 oranında artarak, aylık bazda rekor seviye olan $9,8 milyara yük- seldi. Cari açık yılın ilk çeyreğinde $22,1 milyara, 12 aylık kümülatif bazda ise $60,5 milyara ulaştı. Sade- ce Mart ayında, 2010 yılının ilk çeyreği toplamına yakın bir düzeyde cari açık verildiği görülüyor. Artan dış ticaret açığı ve yurtdışına yapılan kâr transferleri cari açığın beklentilerin üzerinde gerçekleşmesinde etkili oldu. Cari açığın finansman kompozisyonunda, doğrudan yatırımların düşük bir paya sahip oldu- ğu, portföy yatırımları ile net hata noksan kalemlerinin ise önemli ağırlığı olduğu görülüyor.
TÜİK tarafından açıklanan verilere göre, Mart ayında sanayi üretimi bir önceki senenin aynı ayına göre
%10,4 artarak beklentiler paralelinde gerçekleşti. Böylece yılın ilk çeyreğinde sanayi üretimi yıllık bazda
%14,2 yükseldi ve iç talebin güçlü bir seyir izlediğine yönelik değerlendirmelerle uyumlu bir görünüm sergiledi. Takvim ve mevsim etkilerinden arındırılmış verilere göre ise, sanayi üretimi Mart ayında bir önceki aya kıyasla %0,3 geriledi. Bu serinin son iki aydır aylık bazda üst üste gerilemesi, önümüzdeki dönemde sanayi üretiminin büyüme hızında bir miktar yavaşlama yaşanabileceğine işaret ediyor.
Yunanistan’ın yüksek borçluluk oranlarını sürdüremeyeceği gerekçesiyle Euro Alanı’ndan ayrılacağına ilişkin haberlerin gündeme geldiği geçen hafta, Standard & Poor’s Yunanistan’ın uzun vadeli kredi notu- nu iki kademe birden indirerek BB- seviyesinden B seviyesine düşürdü. Not görünümünü ise negatif izlemede tuttu. Not indiriminde ülkenin borcunun yeniden yapılandırılmasına dair görüşlerin güçlen- mesi etkili oldu. Ayrıca, Moody’s de Yunanistan’ın kredi notunu birkaç kademe birden indirebileceği uyarısında bulundu. Bu gelişmelerin ardından €/$ paritesinde önemli boyutta aşağı yönlü hareket göz- lendi.
Euro Alanı, bu yılın ilk çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre %0,8, yıllık bazda ise %2,5 ile öngörülerin üzerinde büyüme kaydetti. Almanya’da aynı dönemde büyümenin sırasıyla %1,5 ve %4,8 düzeyinde gerçekleşmesi, ülke ekonomisindeki olumlu ayrışmanın sürdüğüne işaret ediyor. Aynı dönemde, İtalya ve İspanya ekonomileri zayıf bir büyüme kaydederken, Portekiz ve Yunanistan ekonomileri daraldı.
ABD’de Nisan’da perakende satışlar aylık bazda %0,5 oranında artarak öngörülerin bir miktar altında kaldı. Veri, bununla birlikte, benzin fiyatlarındaki artışa rağmen son üç ayda yukarı yönlü seyretmesi dolayısıyla tüketim harcamalarının iyimser görünüm sergilediğini ortaya koydu. İşsizlik maaş başvuru- ları 7 Mayıs'ta sona eren haftada 434.000 kişi ile beklentilere paralel açıklandı ve önceki haftaya göre düşüş kaydetti. Bu iki veri piyasalar tarafından olumlu karşılandı. Mayıs ayı Michigan Tüketici Güven Endeksi 72,4 ile öngörülerin üzerinde gerçekleşti ve tüketicilerin ekonomiye olan güveninin bu dönemde arttığına işaret etti. Enflasyon tarafında ise, veriler pek olumlu bir görünüm sergilemedi. ABD'de üretici fiyatları Nisan'da %0,8 ile beklentilerin üzerinde artarken, gıda ve enerji dışındaki fiyatlardan oluşan çekirdek endeksteki artış da %0,3 ile yine beklentilerin üzerinde gerçekleşti. Yüksek emtia fiyatlarının ABD’de üretim maliyetleri üzerinde baskı oluşturmaya devam ettiği görüldü. Tüketici fiyatları endeksi ise, Nisan ayında bir önceki aya göre %0,4 artarak beklentiler seviyesinde gerçekleşirken, yıllık artış %3,1 oldu.
Gelişmekte olan ülkelerde enflasyona ilişkin gelişmeler önemini korumayı sürdürüyor. Nitekim, Mart ayının ardından Nisan’da da enflasyonun %5’in üzerinde gerçekleşmesinin ardından Çin Merkez Banka- sı zorunlu karşılık oranlarını 50 baz puan artırarak %21'e yükseltti. Bu, 2011 yılındaki beşinci, Ekim 2010’dan bu yana ki sekizinci artış oldu.
KAPANIŞ VERİLERİ (13 Mayıs)
İMKB-100 : 64.585 € / $ : 1,4118
Neden Önemli
Ödemeler Dengesi
Ödemeler dengesi, geniş anlamıyla, bir ekonomide yerleşik kişilerin, yurtdışında yerleşikler ile belli bir dönem içinde yapmış oldukları ekonomik işlemlerin sistematik kayıtlarını elde etmek üzere hazırlanmaktadır. Ödemeler dengesi istatistikleri, “Cari İşlemler” ile
“Sermaye ve Finans” hesaplarından oluşmaktadır. Cari işlemler; reel kaynaklarla (mal, hizmet, gelir) ilgili işlemleri ve cari transferleri; sermaye ve finans hesapları ise reel kaynak akımlarının finansmanını gösterir.
“Cari açık”; bir ülkenin ihraç ettiği mal ve hizmetlerden elde ettiği gelirin, ülkenin yurt dışından ithal ettiği mal ve hizmetlere yaptığı ödemelerden az olmasıdır. Bunda, yurtiçi büyüme oranı, reel döviz kuru, üretimdeki verimlilik, rekabet gücü, enerji ithalatı gibi birçok faktör etkilidir. Cari açığın seviyesinin yanı sıra finansman yapısı, ülkenin dış şoklara karşı kırılganlığı açısından önemli bir gösterge olarak yorumlanmaktadır. Cari açığın doğrudan yatırımlar gibi borç yaratmayan ve uzun vadeli yabancı
İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Müdür izlem.erdem@isbank.c om.tr Figen Yılmaz - Müd. Yrd.
figen.yilmaz@isbank.c om.tr Özgür Demirtaş - İktisat Uzmanı ozgur.demirtas@isbank.c om.tr Hatic e Erkiletlioğlu - İktisat Uzmanı hatic e.erkiletlioglu@isbank.c om.tr İlker Ş ahin - İktisat Uzm. Yrd.
ilker.sahin@isbank.c om.tr Özlem Ateş - İktisat Uzm. Yrd.
ozlem.ates2@isbank.c om.tr Ahmet Aşarkaya - İktisat Uzm. Yrd.
ahmet.asarkaya@isbank.c om.tr
16 Mayıs 2011
Geçtiğimiz haftaya Euro Bölgesinde tekrar su yüzüne çıkan sorunların yarattığı tedirginlikle başlayan İMKB’deki satıcılı seyir, cari açık rakamının beklentilerin çok üzerinde açıklanmasıyla hızlandı. Açıklanan bankacılık sektörü bilançolarında kârların iste- nen düzeyi yakalayamaması da banka hisseleri başta olmak üzere endeksteki aşağı yönlü hareketi kuvvetlendirdi. Perşembe gü- nü gelen tepki alımlarıyla bir miktar toparlansa da, politika yapıcılarının yüksek cari açığı frenlemek için yeni önlemler açıklaya- bileceği yönündeki görüşlerin yaygınlık kazanmasına bağlı olarak haftanın son gününde de endeks hızlı bir şekilde düştü. Bu gelişmelerle haftalık bazda %5,36 değer kaybeden İMKB-100 endeksi, Cuma günü kapanışta 64.585 puan seviyesine geriledi.
Bu hafta hisse senetleri piyasasında yurtdışı borsalardaki seyirle birlikte yurtiçinde cari açığa ve hükümetin alabileceği önlemlere ilişkin tartış- ma ve gelişmelerin endekse yön verecek başlıca unsurlar olduğunu düşünüyoruz.
Hisse Senedi Piyasaları
Geçen haftanın ilk işlem gününe yatay bir seyirle başlayan tahvil ve bono piyasasında, beklentilerden iyi geçen hazine ihaleleri sonrasında alımlar görüldü. Salı günü de devam eden ihalelere beklentilerin üzerinde talep geldi, ancak gün içinde TL’nin Dolar karşısındaki değer kaybı alımları bir miktar sınırladı. Çarşamba günü beklentilerin oldukça üzerinde açıklanan cari açık verisi sonrasında piyasada güçlü satışlar gözlendi. İlerleyen günlerde Bakan Babacan’ın cari açıktaki artışın yabancı şirketlerin kârlarını yurtdışına çıkarmalarıyla ilgili olduğunu açıklaması piyasaya bir miktar alım getirdi, ancak İMKB’deki olumsuz seyir tahvil ve bono piyasasını da satış baskısı altında bıraktı.
Bu gelişmeler sonucunda 20 Şubat 2013 itfa tarihli gösterge tahvilin bileşik faizi haftalık bazda 25 baz puan yükselişle Cuma gü- nünü %8,65’ten kapattı.
Tahvil-Bono Piyasaları
%1,48
-%0,50
%0,00
%0,50
%1,00
%1,50
%2,00
%2,50
May.10 Haz.10 Tem.10 Ağu.10 Eyl.10 Eki.10 Kas.10 Ara.10 Oca.11 Şub.11 Mar.11 Nis.11 May.11
Beklenen Reel Faiz (%) ENDEKS 06.May 13.May Değişim
İMKB-100 68.241 64.585 -%5,36
İMKB-30 83.584 78.590 -%5,97
Sınai 59.691 56.998 -%4,51
Hizmetler 42.082 41.302 -%1,85
Mali 101.451 94.751 -%6,60
Kaynak: İMKB
60.000 62.000 64.000 66.000 68.000 70.000 72.000
1.000 1.500 2.000 2.500 3.000 3.500 4.000 4.500 5.000
06.May 09.May 10.May 11.May 12.May 13.May
İşlem Hacmi İMKB-100 Endeksi
Hacim (milyon TL) İMKB-100
Değişim
Vade 06.May 13.May (Puan)
03.08.2011 7,66 7,59 -0,07
25.04.2012 8,22 8,39 0,17
08.08.2012 8,48 8,52 0,04
07.11.2012 8,52 8,74 0,22
20.02.2013 8,40 8,65 0,25
İMKB DİBS Fiyat Endeksi 138,04 137,92 -0,12 Kaynak: İMKB
TAHVİL-BONO BİLEŞİK FAİZLERİ (%)
17,07
5 15 25 35 45 55
May.10 Haz.10 Tem.10 Ağu.10 Eyl.10 Eki.10 Kas.10 Ara.10 Oca.11 Şub.11 Mar.11 Nis.11 May.11
75 80 85 90 95 100 105 110
1,15 1,25 1,35 1,45 1,55 1,65
May 10 Haz 10 Tem 10 Ağu 10 Eyl 10 Eki 10 Kas 10 Ara 10 Oca 11 Şub 11 Mar 11 Nis 11 May 11
€ / $ $ / ¥
16 Mayıs 2011
Döviz Piyasaları
Geçtiğimiz hafta gelişmekte olan ülke eurotahvilleri, Cuma gününe kadar bir miktar dalgalı ancak aşağı yönlü bir seyir izledi.
Haftanın ilk günlerinde, kurtarma programına rağmen Yunanistan makro göstergelerinin düzelmemesi ve Yunanistan’ın Euro’dan çıkmak zorunda kalabileceği söylentileri piyasaya satış getirdi. İlerleyen günlerde ise Çin’de beklentilerin üzerinde açıklanan enflasyon rakamlarının bir ekonomiyi soğutma planı getirebileceği endişesi ve Çin Merkez Bankası’nın munzam karşı- lıkları artırması piyasadaki satışları destekledi. Ancak, haftanın Cuma günü tepki alımları ve ardından beklentilerin üzerinde açıklanan Euro Alanı büyüme verisi paralelinde piyasada alıcılı bir seyir gözlendi.
Gelişmekte olan ülke eurotahvillerine ait risk primi 5 baz puan azalarak 277’ye gerilerken, Türk eurotahvillerinin risk primi ise 2 puanlık düşüşle 207 seviyesine indi.
Eurotahvil Piyasaları
€ / $ $ / ¥
VIX Endeksi
Geçen hafta döviz piyasalarında Dolar’ın genel olarak önemli para birimleri karşısında değer kazandığı görüldü. Euro Bölgesinde Yunanistan’ın borç sorunu ile ilgili endişeler yeniden güçlenirken, bu ülkenin Euro alanından ayrılabileceği yönünde haberler gündeme geldi. S&P’nin Yunanistan’ın kredi notunu iki kademe düşürmesi, Moody’s’in de kredi notunu birkaç kademe birden düşürebileceği şeklindeki uyarısı, Euro’daki satış baskısını artırdı. Beklentilerden iyi gelen Euro Alanı ilk çeyrek büyüme verileri bu para birimini desteklemekte yetersiz kalırken, Euro’daki kayıpların hafta boyunca devam ettiği izlendi.
Yurtdışı piyasalardaki dalgalanmanın yurtiçine yansımasının yanı sıra beklentilerden olumsuz açıklanan cari açık verisi, TL’nin satıcılı bir hafta geçirmesine neden oldu. Euro’daki gerileme nedeniyle EUR/TL paritesindeki hareket sınırlı kalsa da, TL’nin haf- talık bazda Dolar’a ve döviz sepetine karşı değer kaybettiği görüldü.
Bu hafta döviz piyasasında, Euro Alanı’na ilişkin gelişmelerin belirleyici olmayı sürdüreceğini düşünüyoruz.
DÖVİZ KURLARI
06.May 13.May Değişim
Dolar (¹) 1,5361 1,5748 %2,52
Euro (¹) 2,2316 2,2503 %0,84
Sepet (²) 3,2544 3,3075 %1,63
€/$ Paritesi (³) 1,4308 1,4118 -%1,33
$/Yen Paritesi (³) 80,62 80,78 %0,20 (¹) 15:30'da açıklanan TCMB döviz alış kurudur.
(²) 1$ + 0,77 €
(³) Uluslararası piyasa kapanış verileridir.
EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM
Değişim 06.May 13.May (Puan) EMBI+
Ende ks 566,62 568,39 1,77
Spre ad 282 277 -5
Türkiye
Ende ks 387,46 387,77 0,31
Spre ad 209 207 -2
Kaynak: JP Morgan
Emtia Piyasaları
16 Mayıs 2011
Petrol Altın
Bu Haftanın Gündemi
Libya’nın petrol arzının sekteye uğraması ile oluşan eksikliği Suudi Arabistan’ın telafi etmesine ve ABD’de petrol fiyatların- daki yükseliş paralelinde düşen petrol talebine rağmen Orta- doğu ve Kuzey Afrika’da süregelen gerilim nedeniyle petrol fiyatları haftaya yükselerek başladı. Çarşamba günü, Uluslara- rası Enerji Ajansı’nın (EIA) bir önceki hafta petrol stoklarında beklentilerin üstünde artış olduğunu açıklamasının ardından gerileyen petrol fiyatları, OPEC ülkelerinin küresel tüketim tahminlerini artırmalarıyla ve yatırımcıların Asya’daki güçlü talebe odaklanmasıyla tekrar yükselişe geçti. Petrol fiyatları geçtiğimiz hafta %4,41 oranında artarak $/varil 114,56’ya yük- seldi.
Birçok merkez bankasının altın stoklarını artırdığı haberi, Euro Alanı’nı ülkelerindeki borç krizine dair endişelerin yeni- den güçlenmesi ve Dolar’ın önemli para birimleri karşısında değer kaybetmesiyle altın fiyatları geçtiğimiz haftaya yüksele- rek başladı. İlerleyen günlerde, Çin’de açıklanan sanayi üre- tim verisinin zayıf, tüketici fiyatları enflasyon verisinin ise yüksek gelmesi nedeniyle Çin Merkez Bankası’nın sıkılaştırıcı para politikasına devam edeceği beklentilerinin kuvvetlenme- si ve Dolar’ın önemli para birimleri karşısında değer kazan- maya başlaması altına satış getirdi. Bu gelişmeler sonucunda altın fiyatları geçtiğimiz hafta %0,05 azalarak $/ons 1.494,03 oldu.
16 Mayıs TÜİK Nisan Ayı Tüketici Güven Endeksi TÜİK Ocak-Mart Dönemi İşgücü İstatistikleri ABD Mart Ayı Net Sermaye Girişleri
Euro Alanı Mart Ayı Dış Ticaret Verisi
Euro Alanı Nisan Ayı Tüketici Fiyat Enflasyonu (HICP) (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,6, Yıllık: %2,8) 17 Mayıs ABD Nisan Ayı Yeni Konut İnşaatları (Piyasa Beklentisi: 570 Bin Adet)
ABD Nisan Ayı Sanayi Üretimi ve Kapasite Kullanım Oranı (Piyasa Beklentisi: Sanayi Üretimi Aylık: %0,4 Artış, KKO: %77,6)
18 Mayıs Japonya 2011 Yılı I. Çeyrek Geçici Büyüme Verisi (Piyasa Beklentisi Çeyreklik: %0,5 Azalış, Yıllık: %2 Aza- lış)
19 Mayıs ABD Nisan Ayı İkinci El Konut Satışları (Piyasa Beklentisi: 5,2 Milyon Adet) Japonya Mart Ayı Sanayi Üretim Verisi
Avrupa Merkez Bankası (ECB) Yönetim Kurulu Toplantısı ve Basın Açıklaması 20 Mayıs Hazine Nisan Ayı Merkezi Yönetim Toplam Borç Stoku
Hazine Nisan Ayı Merkezi Yönetim Bütçe Finansmanı 1.494,03
1.000,00 1.100,00 1.200,00 1.300,00 1.400,00 1.500,00 1.600,00
May 10 Haz 10 Tem 10 Ağu 10 Eyl 10 Eki 10 Kas 10 Ara 10 Oca 11 Şub 11 Mar 11 Nis 11 May 11
$/ons
114,56
60,00 70,00 80,00 90,00 100,00 110,00 120,00 130,00 140,00
May 10 Haz 10 Tem 10 Ağu 10 Eyl 10 Eki 10 Kas 10 Ara 10 Oca 11 Şub 11 Mar 11 Nis 11 May 11
$/varil
16 Mayıs 2011
Uyarı Notu:
Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendir- meler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A.Ş.’nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamakta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişi- sel görüş ve değerlendirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değiş- mez ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi- lerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nede-
