Bistech Projesi Faz II Bilgilendirme *** Takasbank VİOP Takas Hizmeti. Dr. Necla İ. Küçükçolak

24/08/2016

Bistech Projesi Faz II Bilgilendirme

***

Takasbank VİOP Takas Hizmeti

Dr. Necla İ. Küçükçolak

Kapsam

2

• Takas Operasyon – Üyelik

– Hesap yapısı

– Kullanıcılar ve yetkilendirme

– Teminat yatırma – çekme – İşlem ve pozisyon

yönetimi – Hesapların

taşınabilirliği – Takas süreci

– Temerrüt süreci – Komisyonlar

– Raporlar ve dosya

formatları

Üyelik

3

Üyelik Türleri

Genel Takas Üyesi (GCM) Doğrudan Takas Üyesi (DCM) İşlemci Kuruluş-Piyasa Üyesi

(NCM)

• Doğrudan takas üyeliğinin (DCM) yanı sıra genel takas (GCM) ve işlemci üye (NCM) uygulaması devreye alınacak

• NCM-GCM arasındaki sözleşmeye dayalı ilişki çerçevesinde NCM işlemci üye tanımlanırken takas üyesi GCM olarak tanımlanacak

• NCM üyesinin işlem hesapları, NCM üyelik tanımlaması yapılırken Takas üyesi olarak tanımlanan GCM tarafından açılacak

 MKK hesap açım ekranında GCM’in hesapları için 3 haneli NCM kodunu girmesi için bir alan eklenecektir

• Bir NCM sadece tek bir GCM ile takas işlemlerini

gerçekleştirebilir.

Hesap Yapısı

5

NCM VİOP

DCM, GCM Pay Piyasası

DCM, GCM

Hesap Yapısı

Client Derivatives

Trading

Margin Collateral

Position Client

Derivatives Trading Position Margin Collateral

Hesap Özellik-I

• İşlem Hesapları: Sadece işlem gerçekleştirebilecek hesaplardır. Pozisyon ve teminat tutamazlar, bir pozisyon hesabıyla eşleştirilmeleri gerekir.

• Pozisyon & Marjin & Teminat Hesapları: İşlem hesaplarının ilişkilendirileceği pozisyon tutabilen, marjin hesaplayabilen ve teminat tutabilen saklama hesaplarıdır.

• İşlem & Pozisyon & Marjin & Teminat Hesapları:

Hiçbir ayrıma ya da ilişkilendirmeye konu olmayan işlem & saklama hesaplarıdır. Piyasa yapıcı ya da çoklu hesap özelliklerine sahip olabilirler.

• Üye ihtiyaçları çerçevesinde üye bazında ilave hesap özellikleri oluşturulabilir.

7

Hesap Özellik-II

• Pay fiziki teslimatlı türev sözleşmelere ait fiziki takas işlemlerinin gerçekleştirilmesi için müşteri ve portföy için ayrı olmak üzere

• üye bazında delivery tipinde takas hesapları yaratılmış ve Pay Piyasasının takas havuzlarıyla ilişkilendirilmiştir.

• Üye bazında komisyonların toplanacağı türev hesapları ( BI XYZ DE-FEE) açılmıştır.

• Mevcutta portföy hesapları risk limiti aşımında kullanılırken geçişle birlikte üye bazında açılan

‘EXTRA-MRGN’ hesapları (BI XYZ DE-EXTRA-MRGN) teminatlandırılacaktır.

• İşlem öncesi risk yönetimi fonksiyonu PTRM ile emir girişinde hesap kontrolü yapmaktadır. Kontrolü dışında bir vaka olması durumunda;

• Müşteri ve portföy için ayrı olabilecek şekilde üye bazında

‘defaccclient’ ve ‘defacchouse’ olarak tanımlanan hesaplarda pozisyonlar oluşacaktır.

• Default hesaplar hatalı/eksik tanımlanırsa kullanılmak üzere her üye için tanımlı olan DA hesabının gün içinde takip edilmesi ve eğer burada pozisyon görülürse gün sonu işlemlerinden önce doğru hesaba yönlendirilmesi gerekecek.

8

Hesap Şablonları (Account Template)

9

•Üye ihtiyaçları çerçevesinde üye bazında

ilave hesap şablonları oluşturulabilir.

Hesap Açılış -I

• Üyeler (DCM, GCM), Takasbank tarafından merkezi veri tabanı (CDB) üzerinde yaratılan hesap şablonları ile MKK’dan gelen hesap bilgilerini eşleştirerek hesap açma işlemlerini gerçekleştireceklerdir.

• Hesap yetkileri açısından 3 ana özellikte şablon tanımlanmıştır.

(1) sadece işlem yapabilme (TA)

(2) pozisyon tutabilme, marjin hesaplayabilme ve teminat tutabilme (PMC)

(3) işlem yapabilme, pozisyon tutabilme, marjin hesaplayabilme ve teminat tutabilme (TPMC)

• Hesap türleri açısından şablonlar

– portföy hesap,

– müşteri hesap,

– piyasa yapıcı hesap ve

– çoklu hesap tanımlamalarının

yukarıdaki yetkiler ile gerçek kişi / tüzel kişi ile kombinasyonu sonucu yaratılmıştır.

• MKK dan gelen hesap mesajı sonrasında VİOP hesap numaralarının başına türev piyasa için ‘DE-’ eklenecektir.

• Global hesap sadece PYŞ ler tarafından açılabilir. Üyelerin kendi sicilleri için açtıkları global hesapları kapatması gerekecektir.

• Birden fazla portföy hesabı açılabilecektir.

• Hesap açılış süreci giriş ve onay şeklinde iki aşamalı olarak tasarlandı.

10

İşlemci Hesap Açılış ve İlişkilendirme-II

Hesaba ilişkin Bistech’e aktarılan bilgiler

İşlemci hesabın olduğu üye pozisyon hesabı, teslimat hesabı, takas hesabı ve call account bilgilerini güncelleyerek

ilişkilendirmeyi tamamlar. Ve işlemci

hesap açılır.

Kullanıcılar ve Yetkilendirme

12

Kullanıcılar ve Yetkileri

• Kullanıcılar, üye tarafından yeni sistemde hesap bazında yetkilendirilebilecek

• Kullanıcıların menü yetkileri özelleştirebilecektir

• Takas Terminali yetkili kullanıcısı diğer kullanıcılar için hesap ve menü bazında kısıtlar tanımlayabilecek, kullanıcı şifrelerini değiştirebilecektir

• Aracı kurumların isteğine bağlı olarak piyasa bazında yetkili kullanıcı tanımlanması yapılabilecek; birden fazla piyasada yetkili kullanıcı tanımlanabilecek

I. I. Faz da tanımlanan kullanıcıların II. Faz uygulaması için de geçerli kullanıcı olarak tanımlanabilecek

II.Faz için aracı kurumların isteğine bağlı olarak proje bazında yetkili kullanıcı tanımlanması sistemsel olarak mümkün, buna karar verilmesi durumunda üyelerden alınacak talepler ile kullanıcı tiplerin matris oluşturulabilecek, hazırlanacak bu matriste aracı kurumların

işaretleyeceği kullanıcı tiplerinin sisteme tanımlanabilecek -Üyelerden Genel Mektup ile görüşleri sorularak talep toplandı.

III.Oluşturulacak matrisin, yetkili (900’lü) kullanıcılar için oluşturulması ve üyenin isteği doğrultusunda üyenin yetkili

kullanıcıların piyasa bazında veya bir kullanıcısının bütün piyasalarda yetkili olabilecek

13

Üye ekranları

Üye Takas Terminali

BISTECH Entegrasyon Menüsü (Nakit İşlemleri Menüsü)

 Raporlar

 Hesap-Fon İlişkilendirme,

 Global üst-alt hesap ilişkilendirme vb

14

Teminat Yatırma-Çekme İşlemleri

15

Teminat Yatırma/Çekme İşlemleri-I

• Teminat yatırma-çekme işlemleri;

– Üye ekranlarından (Bistech Takas Terminali) ve

– Üyeler adına Takasbank ekranlarından (CO- Clearing Office)

yapılabilecektir.

• Dosya aktarımı yoluyla da teminat yatırma çekme işlemi yapılabilecektir.

• Simülasyon imkanı: Üyeler işlem öncesinde bulunması gereken teminatlarını BISTECH takas ekranlarından hesaplayabilecekler.

16

Teminat Yatırma/Çekme İşlemleri-II

17

İşlem ve Pozisyon Yönetimi

18

Hatalı İşlem düzeltme/ İşlem iptali

• Hatalı işlem düzeltme BISTECH Takas Terminali ekranlarından üye kullanıcıları tarafından yapılacak

 Hesap numarası hatası düzeltilebilecek

• İşlem iptali Borsa yetkilileri tarafından yapılacak

 Karşı üyenin onayı halinde aynı gün

yapılan işlemin iptali yapılabilecek

Hatalı İşlem düzeltme

20

Global Hesap

• Global hesaplarda sehven off-set edilmeden girilen emirlerin işlem sonrasında düzeltilebilme imkanı olacak

• Alt hesap ilişkilendirmesi ve Global

hesap pozisyon bildirimi BISTECH

Entegrasyon menülerinden yapılacak

Give-up/ Take-up - 1

Yeni sistemde, pozisyonların başka bir üyeye devredilmesi 2 değişik yolla yapılabilecektir.

Hesap İlişkilendirme= Otomatik Give up {DCM-DCM (mevcuttaki uygulama), NCM-GCM, DCM-GCM}

• NCM işlemlerini izleyebilecek, ancak pozisyonlar otomatik olarak daha önce anlaşma yaptığı bir GCM’de oluşacak. (Hesap İlişkilendirme)

İşlem Sonrası Give-up

• Give-up için, pozisyonu devralacak üyenin onayı (Take-up) gerekmektedir.

• DCM ve GCM’ler arasında da give-up mümkün olacak.

22

Give-up & Take-up - 2 : Otomatik Give-up DCM-DCM, DCM-GCM

• İşlemci – Saklama hesabı ilişkilendirmesi ile işlemci hesabın pozisyonları otomatik olarak saklama hesabında oluşacaktır.

• İşlemci hesabın olduğu üye (DCM), pozisyonların

kar ve zararını kendi üye ekranlarından

görüntüleyebilecektir.

Give-up & Take-up - 3 : Otomatik Give-up NCM-GCM

24

NCM için Takas Üyesi tanımlan ır.

İşlem ve Pozisyon Hesap

İlişkilendirm e İşlem

hesabı açılırken Hesap Açılış Ekranında GCM tarafından yapılır.

İşlemler NCM hesabında izlenir.

Pozisyon ve risk/teminat değerleri GCM’de izlenir.

Give-up & Take-up – 4: İşlem Sonrası

25

Opsiyon Kullanım

• Nakit ve fiziki uzlaşılı opsiyonlar ITM ise otomatik

olarak kullanılacak ve üyelere kullanımı reddetme için web

servis sağlanacaktır. Web-servise ilişkin çözüm geldiğinde

entegrasyon için üyelerle paylaşılacaktır.

Hesapların Taşınabilirliği

27

Hesap Aktarım Süreci

• Hesapların pozisyon ve teminatlarıyla aktarımı artık üyeler tarafından BISTECH üye ekranlarından sisteme girilebilecek ve pozisyon &

teminatları devralan alan üyenin onayına düşecek. Daha sonrasında Takasbank tarafından aktarım işlemi gerçekleştirilecek

– Tüm nakit ve kıymet transferi yapılabilecek

• Aktarım sırasında sicil kontrolü imkanı mevcuttur

• Bu fonksiyon üyenin temerrüdü

durumunda da ‘back-up’ üyeye aktarım

için de kullanılabilecek

Takas Süreci

29

Genel Takas Esasları

• Kar ve Zararlar aynı anda teminat hesaplarına yansıtılacak

• Teminat tamamlama (Margin call) nedeniyle kar alacağına bloke koyulmayacak

• Netleştirme sonuçları (MtM ve Opsiyon prim borç/alacak) ve ücretler aynı menü altında takip edilebilecek

• Geçici Kar/Zarar Netleştirme ekranlarından değil; Teminat raporlarından takip edilecek

• Üyeler takas ücretlerini işlem öncesinde hesaplayabilecekler.

30

Pay VİS ve Opsiyon Fiziki Teslimatı

• Paya dayalı sözleşmelerde fiziki teslimat tarihi Pay piyasasında olduğu gibi T+2 olacak

– VİOP’daki fiziki teslimatlı sözleşmeler vade sonunda Pay takas pozisyonları oluşturacak ve Pay Piyasası ile aynı takas batch’inde fiziki teslimat gerçekleştirilecek

• Pay ile ortak takas havuzu kullanılacak

– İki piyasa yükümlülüklerinin

netleştirilmesi imkanı çerçevesinde

nakdin ve kıymetin etkin kullanımı

sağlanacak

Pay Fiziki Teslimat- Ortak Havuz

Pay Dışındaki Kıymet/Varlıkların Fiziki Teslimatı

• Takasbank’ın VİOP ve ilgili spot piyasada MKT olması durumunda

Pay ile benzer yapı

• Takasbank’ın spotta MKT olmaması durumunda

oFiziki teslimat borç/alacak ve teminatı VİOP’da hesap bazında;

omutabakat ilgili saklama kuruluşu

nezdinde

Temerrüt Süreci

34

Teminat Tamamlama Temerrüt İşlemleri

T+1 15:00

35

35

 T+1 günü saat 15:00’e kadar teminat tamamlama çağrısını yerine getirmeyen hesaplar için temerrüt müeyyideleri uygulanır.

 İlgili hesabın teminat tamamlama çağrısı tamamlanınca ilgili hesapta işlemler yapılmaya başlanır.

 Temerrüt cezası işlemleri uygulanır.

Fiziki Teslimat Temerrüt İşlemleri

 Pay T+2 -16:30

 ELUS T+5 -17:00

‘Back-up’ Üye Tanımlaması

• Her müşteri kendisine temerrüt riskine karşı back-up üye ve hesap tanımlayabilecek.

• Hesabının olduğu üyenin temerrüdü durumunda teminat ve pozisyonları, tanımladığı back- up üyedeki hesabına otomatik olarak aktarılabilecek.

36

Süreç Adı

Bir önceki iş günü eksi nakit nedeniyle dağıtılmayan karın dağıtım başlangıç saati 08.15 (T+1)

Nema dağıtım 08.30

Teminat Yatırma-Çekme Başlangıç Saati 08.00

Margin call kapama son saati (Temerrüt Başlangıç Saati) 15.00

TL Teminat Çekme Son Saati 15.40

Nemalandırma Son Saati 15.40

Nemalandırmama Talimatı Verme Son Saati 15.40

Döviz Teminat Çekme Son Saati 17.00

TL-Döviz Dışı Teminat Çekme Son Saati 17.30

Teminat Yatırma Son Saati 17.30

MKK’da açılan hesapların Bistech’e gönderilme son saati 17.30

Hesap Açma/İlişkilendirme Son Saati 19.00

Opsiyon Kullanım Talimatı Son Saati 18.00

(ABB’den önce)

Uzlaşma Fiyatı İlanı 18.15-18.30

(ABB’den önce) Otomatik Opsiyon Kullanım Saati (nakdi uzlaşmalı) 18.15

(Uzlaşma fiyatı ilanından sonra)

Karların Eklenmesi/Zarar Tahsilatı 19.30+

(EB sonunda)

Teminat Tamamlama Çağrısı 19.30+

(EB sonunda)

Hesap Güncelleme İşlemi 19.00

Takas Ekranındaki (TVİS) Gün Sonu İşlemleri 21.30+

Çoklu Hesaplara Ait Pozisyonların Bildirilmesi 21.00

BİSTECH VİOP Zaman Akış Çizelgesi-Taslak

Komisyonlar

38

Komisyonlar

• Komisyon tutarları muhasebe menüsünde yapılan işlem bazında raporlanacaktır.

• Sözleşme bazında komisyon detayı Takas Terminali’nde olacak; Entegrasyon menüsünde olmayacaktır.

39

Raporlar ve Dosya Formatları

40

Rapor ve Dosya Formatları

41

41

• BISTECH Takas Terminali: sınırlı rapor alma imkanı olacak.

• BISTECH entegrasyon menüsü: Üyelerin mutabakat için ihtiyaç duydukları raporlar Takasbank tarafından oluşturulacak.

– İlgili alanlarda bir değişiklik olması halinde üye tarafında da değişiklik gerekebilecek.

– Takasbank entegrasyon menüsünden alınacak raporlar, dosya ve web servislerde mevcut kurgulanan yapıda ‘DE-’ öneki gözükecektir

– Kar/zarar, nema ve teminat yatırma çekme işlemleriyle ilgili ortak raporlarda Pay Piyasası ile ilgili işlem kayıtları ile VİOP kayıtları aynı ekrandan izlenebilecek olup, Pay ve VİOP filtrelenerek ayrı ayrı alınacaktır.

Her iki piyasaya ait kayıtlar aynı ekrana

çağrılamayacaktır. Kullanıcı bazında ayrıştırma

olmayıp, bu ekrana yetkisi olan kullanıcı hem

Pay hem VİOP kayıtlarına erişeceklerdir.

Geçişte olacak Rapor/Web servis

42

42

Modül / Ekran Adı Açıklama

Takas Üyesi Margin Call İzleme (ve Kapatma) Format revize edilerek entegrasyon menüsünde verilebilecektir.

Fiziki Teslimat Raporu

Bistech’te «takas pozisyonları" verisinden ELUS için hesap bazında; pay için üye bazında üretilecektir.

Borç Alacak Raporu

Bistech’te «takas pozisyonları" verisinden ELUS için hesap bazında; pay için üye bazında üretilecektir.

Hareket Raporu

Bistech’te «takas pozisyonları" verisinden ELUS için hesap bazında; pay için üye bazında üretilecektir.

Toplam Teminat Raporu Webservis

Nakit dışı teminat değeri ve Değerleme dışı ND teminat değerleri Bistech'de yer almıyor. Toplam ile nakit arasındaki farktan bu bilgiye erişebilmektedir.

Netleştirme Durum Raporu Webservis Aynı formatta verilmesi planlanmaktadır.

İşlem Hareket Raporu Webservis Bistech'de format farklı olarak mevcuttur.

Kontrat İzleme Raporu Webservis

Bistech'de format farklı olarak mevcut. (sadece yatırma/çekme ve nema hareket olacak; diğerleri yok)

Teminat Gereksinim Raporu Webservis Kur bilgisi alanı eklenerek verilecektir.

Opsiyon Kullanımına Konu Eşleşen Hesaplar Raporu Webservis

Bistech’de clearing info'da product event alanından "assigned"

verisinden üretilecektir.

Otomatik Kullanıma Konu Opsiyonlar Raporu Webservis Bistech’de general exercise "ITM" verisinden üretilecektir.

Teminat Bakiyesi Raporu Webservis Bistech'de çekilebilir katkı payı bilgisi dışındakiler mevcuttur.

Brüt Nema Raporu Webservis

Bistech CW2'da "collateral transaction« menüsünde olduğundan entegrasyon menüsünde verilmeyecektir.

Geçişte olacak Rapor/Web servis

43

43

Modül / Ekran Adı Açıklama

Global Alt Hesap Raporu Aynı formatta verilmesi planlanıyor.

Global Hesap Fark Raporu Aynı formatta verilmesi planlanıyor.

Global Hesap İşlem Detay Raporu Aynı formatta verilmesi planlanıyor.

Geçerli Teminat Raporu Faz 1- Production’a eklenecek olup Faz 2’de de kullanılacaktır.

Hesap Risk Durum Log Raporu

Raporla ilgili çalışmalar devam etmekte olup verilme zamanı ile ilgili bilgilendirme yapılacaktır.

Hesap Komisyon Raporu Entegrasyon menüsünde yer alacaktır.

Hesap Fon İlişkilendirilme raporu Entegrasyon menüsünde yer alacaktır.

Kaldırılan Raporlar

44

44

Modül / Ekran Adı Açıklama

(Teminat) Üye Bazında İzleme Çekilebilir teminat tutarları dışındakiler Bistech'de mevcut.

(Teminat) Hesap Bazında İzleme Çekilebilir teminat tutarları dışındakiler Bistech'de mevcut.

Teminat Çekme İzleme Çekilebilir teminat tutarları dışındakiler Bistech'de mevcut.

Tahakkuk Raporu Bistech clearing info olarak mevcut.

Temerrüt Faiz Detay Raporu Bistech clearing info olarak mevcut.

Temerrüt Takip Raporu Bistech clearing info olarak mevcut.

Hesap Raporu Bistech’te mevcut.

Takas Üyesi Teminat İzleme Raporu Bistech’te mevcut.

Teminat Kodu Piyasa Değeri İzleme

Raporu Bistech‘te format farklı olarak mevcut.

İtfa/Kupon Bakiye Raporu

Bistech‘te bu rapor üretilmiyor. CW/webservisden işlem hareket raporundan görülebilecektir.

İşlem Bilgileri Raporu

Bistech CW'da (trade history) olduğundan entegrasyon menüsünde verilmeyecektir.

Kontrat Fark Ödeme Bilgileri Raporu Verilemeyecek.

Teminat İzleme Detay Raporu Webservis

Bistech‘te çekilebilir katkı payı bilgisi dışındakiler mevcut Toplam Teminat Raporu ve Teminat Bakiyesi Raporu 'ndan verileralınabildiğinden dönüşüme gerek yoktur.

Garanti Fonu İçerik Durum Raporu Bistech‘te var ancak format revize edilecek.

Garanti Fonu İşlem Hareket Raporu Bistech‘te var ancak format revize edilecek.

GF İtfa / Kupon Bakiye Raporu Verilemeyecek.

Genel

• Risk parametre dosyası örneği Eylül ayında üyelerle paylaşılacak olup, üyeler testlerini öncelikle yapıp varsa geri bildirimlerini tarafımıza yapmalıdırlar.

• Otomatik opsiyon kullanımı çözümü gelince, mevcut web servis çerçevesinde sizlerle de paylaşılacaktır.

• Portföy hesapları Bistech’de birden fazla olabilecek; teknik nedenle birden fazla portföy hesabı olup bunu başka tipte açmış üyeler varsa, geçiş sonrası gerekli hesap aktarımlarını acilen yapmaları gerekmektedir.

• Hesap şablonlarına ilave şablon ihtiyacı varsa, eğitim/üye testleri sonrası tarafımıza taleplerini iletirlerse yardımcı olunmaya çalışılacaktır.

• Hesaplara ilişkin olarak Bistech geçişine kadar:

– İşlem hesabı açık ama saklama hesabı olmayan hesapların gözden geçirilip, ya işlem hesabının kapatılması ya da saklama hesabıyla ilişkilendirilmesi gerekmektedir. Saklama hesabı olmayan açık işlem hesapları Bistech’e taşınmayacaktır.

– Hesap özelliğinin ‘gerçek’ ya da ‘tüzel’ olması gerektiğinden dolayı müşterek hesaplarda, aynı hesapta hem gerçek hem de tüzel bir arada olması istenmemektedir. Varsa tüzel kişi hesabın ayrıştırılması gerekmektedir.

• Bankalar ve Pay Piyasası üyesi olmayan aracı kurumların üye testi öncesinden Garanti Fonu için MKK’da PPP hesabı açmaları gerekmektedir.

• Bistech geçişindeki Cuma günü eksi nakit olmaması önemlidir çünkü

kar/zarar ve nemanın Cuma akşamı hesaplara yansıtılması

planlanmaktadır.

Teşekkürler

+ (90) 212 315 25 25 tat@takasbank.com.tr www.takasbank.com.tr

46

24/08/2016

Bistech Projesi Faz II Bilgilendirme

***

TAKASBANK

Risk ve Teminat Yönetimi Hizmeti

47

Risk Yönetimi Sistemi- Benzerlikler/Değişiklikler

48 48

 %75 olarak kullanılan sürdürme seviyesi artık kullanılmayacaktır.

 Teminat değerlemede grup ve alt grup limitleri toplam yatırılan teminat üzerinden

 Teminat tamamlama çağrılarının nakit olma zorunluluğu ortadan kalkacaktır.

 Asgari nakit gereksinimi yalnızca risk hesaplama anlarında kontrol edilecektir.

 SPAN benzeri bir model olan Delta Hedge Margin Modeli kullanılacaktır.

 Ürün grupları içerisinde %80 netleştirme kuralı kullanılabilecektir.

 Gün içerisinde hesaplanan geçici kar/zarar, kullanılabilir teminat tutarına her hesaplama

 Fiyatlar mevcutta olduğu gibi 10 dakikada bir güncellenmeyecek, sistemde tanımlanan

 Elektrik kontratlarında Delta Hedge Margin Modeli kullanılacaktır.

 SPAN dosyası günde birden fazla yayınlanacaktır. Pay Piyasası ve VİOP için tek dosya

 EURUSD, XAUUSD gibi sözleşmelerin parametreleri yabancı para birimi cinsinden

 Risk Seviyesi hesaplamasında değişiklik olacaktır.

 Piyasa bazında belirlenen VaR tabanlı risk limitleri, üye bazında belirlenecektir.

 Garanti Fonu hesaplamalarında değişiklikler olacaktır.

 Opsiyon değerlemesinde değişiklik olacaktır.

 Gün içi uzlaşma fiyatlarının belirlenme metodolojisinde değişiklik olacaktır.

Risk Yönetimi

49

Risk Yönetimi Sistemi

BISTECH sistemi ile beraber Vadeli İşlem ve Opsiyon

Piyasası’nda üç katmanlı bir risk yönetimi sistemi kurulacaktır.

50 50

İŞLEM ÖNCESİ RİSK YÖNETİMİ (PTRM)

İŞLEM ANI RİSK YÖNETİMİ (RTM)

İŞLEM SONRASI RİSK YÖNETİMİ (PT)

EMİR

İşlem Öncesi/Anı Arayüzü (PTRM GUI)

 Emir iletiminde,

 Emrin işleme dönmesiyle,

 Her türlü pozisyon değişiminde,

 Teminat yatırma/çekme işlemlerinde

güncellenir.

Takas Terminali

 Gün içi risk hesaplama anlarında,

 Teminat yatırma/çekme işlemlerinde

güncellenir.

Risk Yönetimi Sistemi-İşlem Öncesi Risk Yönetimi

51 51

İŞLEM ÖNCESİ RİSK YÖNETİMİ

 İletilen emirin gerçekleşme olasılığı ile emire ait sözleşmenin bireysel risk tutarı (unit margin) dikkate alınarak teminat yeterliliği aranacaktır.

Örnek: Gönderilen her 100 F_BIST30 emrinin 10 tanesi eşleşmektedir. F_BIST30 kontratının bireysel risk değeri (PSR) 940 TL’dir. F_BIST30 emiri iletebilmek için 940 TL*%10=94 TL kullanılabilir teminat gereklidir.

 Yetersiz teminatın bulunması halinde emir işlem defterine iletilmeyecektir.

 Teminat yetersizliği durumunda pozisyon artırıcı emir iletilemeyecektir.

 İşlem öncesi risk yönetiminde minimum nakit gereksinimi aranmayacaktır.

 Bireysel risk değerleri, gün başında belirlenecektir.

İŞLEM ANI RİSK YÖNETİMİ

 Emir eşleşip işleme dönüştüğü an, işlem anı risk yönetimi katmanında geçici bir risk hesaplaması yapılacaktır. Bu hesaplama işlem sonrası risk yönetimi mantığından farklıdır.

 Aynı anda, işlem sonrası risk yönetimi mantığını (SPAN) birebir replike eden, gerçek zamanlı portföy bazlı marjin hesaplaması tetiklenecektir.

 Hesaplama sonucu bulunan değer, işlem anı risk yönetimi katmanında yapılan hesaplamayı ezecektir. (< 1 d)

 Sonuçlar İşlem Öncesi Risk Yönetimi Sistemine İletilecektir.

 Teminat yetersizliği durumunda pozisyon artırıcı işlem yapılamayacaktır.

Risk Yönetimi Sistemi-İşlem Sonrası Risk Yönetimi

52 52

 İşlem sonrası risk yönetimi hesaplamalarında, gün içerisindeki hesaplama anlarında toplam teminat yeterliliği ve asgari nakit gereksinimi kontrolleri yapılacaktır.

 İşlem sonrası risk yönetimi, Delta Hedge Margin yöntemi kullanılarak yapılacaktır. Delta Hedge Margin Modeli ile SPAN aynı sonuçları üretmektedir.

İŞLEM SONRASI RİSK YÖNETİMİ

TEMİNATIN CARİ DEĞERİ TEMİNATIN CARİ TUTARI

POZİSYONLARIN CARİ DEĞERİ POZİSYONLARIN CARİ TUTARI

RİSK/TEMİNAT DENGESİ MİN. NAKİT GEREKSİNİMİ

08:30 09:00 09:30

09:10 17:45

….

Belirlenen aralıklardaki risk hesaplama anlarında risk-teminat dengesi kontrol edilecektir

Risk Yönetimi Sistemi-İşlem Sonrası Risk Yönetimi-GİMC

53 53

 Teminat yetersizliği ya da asgari nakit gereksiniminin karşılanmadığı durumlarda gün içi teminat/nakit tamamlama çağrısı yapılacaktır.

 Gün içi teminat tamamlama çağrısı yapılan hesaplarda 90 ya da 120* dakika sonra teminat yeterliliği tekrar aranacaktır.

 Asgari nakit gereksinimi yalnızca risk hesaplama anlarında kontrol edilecektir.

 Minimum nakit tutarının mevcudiyeti halinde teminat tamamlama çağrılarının kapanması için nakit dışı teminat yatırılabilecektir.

08:30 09:00 09:30

10:15 12:15

….

* İş kuralı netleşmemiştir.

Teminat Tamamlama Son Saati/MC’den Çıkış

54 54

08:30 09:00 09:30

09:10 17:45

 Teminat tamamlama son saati 15:00’dir. Saat 15:00’de bir önceki gün, gün sonuna ait marjin değerleri ile mevcut teminatların bir önceki gün sonuna ait fiyatlarla değerlenmiş tutarları karşılaştırılacaktır.

 Saat 15:00’de Teminat (T-1 fiyatı ile)>Marjin (T-1)  MC’den çıkılır.

 Ayrıca pozisyon azaltıcı işlem ve/veya teminat yatırma sonrası,

• Gün içi hesaplama anlarında cari fiyatlarla teminat değeri, marjin değerinden büyük hale gelirse (non-negative) MC’den çıkılır.

• Anlık risk yönetimi hesaplamalarında teminat değeri, marjin değerinden büyük hale gelirse (non-negative) MC’den çıkılır.

 Saat 15:00’te MC’dan çıkamamış hesaplar için hemen akabinde güncel pozisyonlar ve teminatları son fiyatlar ile değerlenerek teminat yeterliliği tekrar sınanır ve teknik temerrüt ilan edilir.

15:00

Risk Yönetimi Sistemi-Risk Hesaplamaları

55 55

 Risk hesaplamaları Delta Hedge Margin Modeli ile yapılacaktır.

şeklinde mevcutta olduğu gibi risk hesaplamalarına devam edilecektir.

 Elektrik kontratlarında da Delta Hedge margin modeli

kullanılacaktır. İlerleyen dönemlerde bu kontratlara Power

Delta Hedge Margin Modeli uygulanması planlanmaktadır.

Risk Yönetimi Sistemi-Geçici Uzlaşma Fiyatları

56 56

 Gün içerisinde, başlangıç ve değişim marjini hesaplamalarında:

 Vadeli İşlem Sözleşmeleri için, sözleşmeye ait piyasada geçen son işlem fiyatı kullanılacaktır.

 Opsiyon sözleşmeleri için ise, bir önceki güne ait volatilite ve bugüne ait dayanak varlığın spot fiyatı kullanılarak teorik fiyat hesaplanacaktır.

 Bu hesaplamalar, risk hesaplamalarının yapıldığı periyodik

anlık hesaplamalarla beraber yapılacaktır.

Risk Yönetimi Sistemi-Risk Hesaplamaları

57 57

 Toplam Teminat Gereksinimi iki bileşenden oluşmaktadır.

Başlangıç Marjini : SPAN Sonucu elde edilen teminat değeridir.

Değişim Marjini: kar/zarar (+/- opsiyon primleri)

 Vadeli işlem sözleşmelerinin başlangıç teminat gereksinimleri PSR ile sözleşme adedinin çarpımından ibarettir.

 Fiziki Teslimatlı ürünlerde dayanak varlıkta MKT hizmeti veriliyorsa, teminatlandırma için pozisyon ilgili piyasaya aktarılacaktır. MKT hizmeti verilmeyen dayanaklar VİOP’ta teminatlandırılmaya devam edilecektir.

Başlangıç Marjini

Değişim Marjini

Toplam Teminat Gereksinimi

Risk Yönetimi Sistemi-Risk Hesaplamaları

58 58

 Opsiyonlara ilişkin teminat gereksinimi üç bileşenden oluşur.

 Opsiyona ait pozisyon oluştuğu anda işlem anı risk yönetimi sisteminde hem alıcı hem satıcı adına teminat gereksinimi doğar.

 Mevcut yapıda uzun pozisyon taşıyanlar için teminat gereksinimi doğmamakta ve Net Opsiyon Değeri’nin Başlangıç Teminatı’ndan farkı uzun pozisyon sahibine yansıtılmamaktadır. Yeni sistemde ise uzun pozisyon sahipleri için teminat gereksinimi doğmakla birlikte aradaki fark pozisyon sahiplerinin teminat gereksinimini azaltacaktır.

Başlangıç Teminatı

Opsiyon Primi

Net Opsiyon Değeri

Opsiyon Teminatı

Mevcut 𝑴𝑹 = 𝐦𝐢𝐧 𝑰𝑴 + 𝑵𝑶𝑽; 𝟎 + 𝑶𝑷

Yeni 𝑴𝑹 = 𝑰𝑴 + 𝑵𝑶𝑽 + 𝑶𝑷

Risk Yönetimi Sistemi-Risk Hesaplamaları

59 59

 Netleştirme etkisi olarak %80 kuralı uygulanabilir. Buna göre:

 Aynı ürün grubuna bağlı ters pozisyonların %80’i netleştirilir,

%20’lik kısmında brüt teminatlandırma uygulanır.

 Bu uygulama ile, başlangıç teminatı aşağıdaki şekilde hesaplanmaktadır.

Portföy Bazlı Net Teminatlandır

ma

*%80

Portföy Bazlı Brüt Teminatlandır

ma

*%20

Başlangıç Teminatı

Risk Yönetimi Sistemi-Risk Parametre Dosyası(RP)

60 60

 Mevcut sistemde gün sonlarında bir defa olmak üzere yayınlanan SPAN dosyası, yeni sitemle birlikte her risk hesaplama batch’inde yayınlanacaktır.

 Mevcutta gün içi risk hesaplanırken, bir önceki gün

yayınlanan SPAN dosyasındaki veriler kullanılırken, yeni

sistemle birlikte cari dayanak varlık fiyatı ve cari volatilite,

gerçek zamanlı risk hesaplamasında kullanılıp daha doğru

değerlere ulaşılabilecektir.

Risk Yönetimi Sistemi-Yabancı Para Cinsinden Risk ve Teminat

61 61

 Yeni sisteme geçişle birlikte EURUSD ve XAUUSD sözleşmelerinin parametreleri USD cinsinden duyurulacaktır. Dolayısıyla bu sözleşmelerden kaynaklı riskler de USD cinsinden oluşacak ve talep edilecektir.

 Bu tip sözleşmelerin baz döviz cinsi YP olan teminat

hesaplarında teminatlandırılıyor olması halinde döviz cinsi

teminatlara değerleme kesintisi uygulanmazken, Türk Lirası

cinsinden teminatlara ilave kur dönüşüm kesintisi

uygulanacaktır.

Risk Yönetimi Sistemi - Kar/Zarar

62 62

 Gün içerisinde hesaplanan geçici kar/zarar, kullanılabilir teminat tutarına her hesaplama anı sonunda yansıtılacaktır.

• Geçici kar ile pozisyon alınabilecek, geçici zarar ise alınabilecek pozisyon değerini kısıtlayacaktır.

• Gün içerisinde geçici karlar sistemden çekilemeyecektir.

 Gün sonlarında uzlaşma fiyatları ile yapılan MtM sonucu

oluşan kar ve zararlar ise doğrudan teminat hesaplarına

yansıtılacaktır.

Risk Yönetimi Sistemi-Risk Seviyeleri

63 63

 Risk Seviyesi hesaplamasında değişiklik olacaktır.

𝑇𝑜𝑝𝑙𝑎𝑚 𝑇𝑒𝑚𝑖𝑛𝑎𝑡 𝑇𝑢𝑡𝑎𝑟𝚤 𝑆ü𝑟𝑑ü𝑟𝑚𝑒 𝑇𝑒𝑚𝑖𝑛𝑎𝑡𝚤

𝑇𝑜𝑝𝑙𝑎𝑚 𝑇𝑒𝑚𝑖𝑛𝑎𝑡 𝑇𝑢𝑡𝑎𝑟𝚤−𝐺𝑒ç𝑖𝑐𝑖 𝐾𝑎𝑟/𝑍𝑎𝑟𝑎𝑟

ARR Cash Maintenance

(amount)

Deficit (amount)

Derivative

Market

Equity Market

Fixed

Income

Intraday

Critical 125% 150% 175% 1,000.00 10,000.00 High 100% 125% 150% 500.00 5,000.00 Medium 75% 100% 125% 250.00 2,500.00

End Of Day

Critical 100% 100% 100% 0 0

Risk Yönetimi Sistemi-Risk Limitleri

64 64

 Mevcutta piyasa bazında her üye için Takasbank’ın belirlediği VaR tabanlı risk limitleri, yeni sistemle birlikte üyenin işlem yaptığı tüm piyasaları kapsayacak tek bir limit belirlenecektir.

 Üyenin bu risk limitini aşmaması beklenmekte, aşılması halinde mevcuttaki gibi ek teminat talep edilmektedir.

Risk Yönetimi Sistemi-Garanti Fonu

65 65

 Tranş uygulamasına son verilecektir.

 Asgari GF büyüklüğü kullanılmaya devam edilecektir.

 Garanti Fonu sürdürme seviyesi kullanılmayacaktır.

 Garanti Fonun üyelere dağıtımında (maximum değerler yerine) ortalama piyasa katılımları baz alınacaktır.

 Hesaplama, belirlenen periyot için aşağıdaki şekilde yapılır:

Garanti Fonu Büyüklüğü

≥Max(En büyük riske sahip üyenin temerrüdü halindeki kaynak ihtiyacı, En büyük riske sahip 2. ve 3. üyenin birlikte temerrüdü halindeki kaynak ihtiyacı) Ü𝑦𝑒 𝐺𝐹 𝑌ü𝑘ü𝑚𝑙ü𝑙üğü

= max (𝑀𝑖𝑛. 𝐺𝐹 𝑌ü𝑘ü𝑚𝑙ü𝑙üğü,

∗ 𝐺𝐹 𝐵ü𝑦ü𝑘𝑙üğü)

T T+X

Teminat Yönetimi

66

Teminat Yönetimi- 1

 Teminat yönetimi Takasbank tarafından yapılacaktır.

 Teminat yatırma çekme işlemleri yeni arayüz Takas Terminali (Clearing Workstation) üzerinden gerçekleştirilecektir.

 Nakit teminatlardan elde edilecek nema tutarları üyelerin teminat hesaplarına aktarılacaktır. Nema istemeyen üyelere nema dağıtılmayacaktır.

 Minimum nakit gereksinimi, kompozisyon limitleri ve alt grup limiti uygulamaları devam ediyor olacak.

 Teminat değerlemesinde baz paradan farklı para birimlerinde teminat gereksinimi bulunan hesaplar için, ek bir değerleme katsayısı kullanılacaktır. (Teminat Gereksinimi->USD, Kullanılabilir teminat TL ise, dönüşümde ek bir katsayı kullanılacaktır)

67

67

Teminat Yönetimi-2

 Mevcut Durum:

İşlem Teminatları: Ne kadar nakit teminat var ise , o kadar nakit dışı teminat kabul edilebilir. Kompozisyon limitleri, kabul edilebilir toplam nakit dışı teminat tutarı üzerinden çalıştırılır.

Garanti Fonu Katkı Payları: Kompozisyon limitleri GF Bul Ger üzerinden çalıştırılıp, fazla teminatlar değerlemede dikkate alınmamakta.

 Yeni Durum:

Yeni metodoloji hem işlem teminatları hem de GF katkı paylarının değerlemesinde kullanılıyor olacak.

Kompozisyon limitleri, teminat hesabına yatırılmış olan toplam teminat tutarı üzerinden çalıştırılıyor olacak.

68

68

Örnek: Bir teminat hesabında 100.000 TL nakit ve değerlenmiş tutarı 1.000.000 TL olan USD cinsi teminat bulunsun. Asgari TL gereksiniminin % 50 olduğu bir durumda toplam değerlenmiş teminat tutarı kaç TL’dir ?

Mevcut sistem ile toplam değerlenmiş teminat tutarı: 100.000 TL+ 100.000 TL(USD)=200.000 TL BISTECH sistemi ile toplam değerlenmiş teminat tutarı: 100.000 TL+550.000 TL(USD)= 650.000 TL Yeni sistemde 650.000 TL - 200.000 TL = 450.000 TL değerlemeye dahil edilecektir.

Teminat Yönetimi-3

Teminat Serisi Adet*Fiyat

Değerleme Katsayıları

Kesinti Sonrası Değeri

Teminat Değerleme Grubu

Değerleme Grup Limiti (%)

Değerleme Grup İçi Değeri (DGiD)

Min (Kesinti Sonrası Değer, DGiD)

Alt Grup Limiti (AGL%)

AGL İçi Değeri (AGLD)

Değerlenmiş Teminat (Baz Kur)

Değerlenmiş Teminat (Döviz Cinsi)

TRT110718T18.COL 100,000 0.98 98,000 Bono 214,119 98,000 98,000

TRT170221T12.COL 100,000 0.95 95,000 Ta hvi l 214,119 95,000 95,000

TRT110226T13.COL 25,000 0.89 22,250 Ta hvi l 214,119 22,250 22,250

225,000 215,250 90% 214,119 214,119 100% 215,250 215,250

GARAN.COL 1,000 0.76 760 Pa y (Bi s t-30) 146 146 146

TCELL.COL 1,000 0.70 700 Pa y (Bi s t-100) 146 146 146

2,000 1,460 25% 59,478 1,460 10% 292 292

TL 10,000 1 10,000 TL 10,000 10,000 10,000

10,000 10,000 100% 237,910 10,000 100% 10,000 10,000

AAV.COL 1,000 0.82 820 Fon - A 82 82 82

1,000 820 25% 59,478 820 10% 82 82

IBV.COL 1,000 0.88 880 Fon - Di ğer 880 880 880

1,000 880 50% 4,750 880 100% 880 880

EURCASH 5,000 0.95 4,750 EUR 9,500 4,750 1,583

USDCASH 5,000 0.95 4,750 USD 9,500 4,750 1,583

10,000 9,500 50% 118,955 9,500 100% 9,500 3,167

249,000 237,910 236,779 236,004

Gün Sonu Kar/Zarar Nakdi Uzl. 4,000 Minimum Nakit Gereksinimi 50%

Döviz Cinsi

Hesap Teminat Gereksini

Hesabın Baz

Döviz Cinsi Döviz Kurları

Minimum Nakit Gereksinimi (Baz Kur TL)

Toplam Değerlenmiş Teminat

Bulunan Nakit Teminat

Teminat Fazlası / Açığı

Nakit Teminat Fazlası / Açığı

Toplam Teminat Fazlası / Açığı

İşlem Öncesi Risk Yönetimi Teminatı/Açığı

İşlem Sonrası Risk Yönetimi Teminatı/Açığı

TRY 50,000 TRY 1 25,000 226,504 10,000 176,504 -11,000 180,504 145,004 145,004

USD 15,000 TRY 3 22,500 3,167 0 -11,833 -22,500 -35,500

-33,500 145,004

TEMİNAT DEĞERLEMESİ

Fiyat Yönetimi

70

Fiyat Yönetimi-1

 Fiyat yönetimi Takasbank tarafından yapılacaktır.

 Gerçek zamanlı risk ve teminat yönetiminin sağlıklı bir şekilde yapılabilmesi için gerçek zamanlı fiyat yönetimi de yapılmaktadır.

 Her risk ve teminat batch’i çalışma sürecinde ilk öncelik fiyat batch’indedir.

Fiyat batch’i sonucunda oluşan yeni fiyatlarla risk ve teminat yönetimi yapılır.

 Fiyat batch’lerinde oluşan fiyatlar Takasbank tarafından izlenecektir.

 Pay piyasasındaki hisselerin fiyatları son işlem fiyatı olmasına rağmen, türev piyasadaki ürünlerin fiyatlaması farklılık göstermektedir.

71

71

Fiyat Yönetimi-2a Direct Pricing

 Fiyatlama modellerinin en basit halidir.

 Bu modelin seçilmesiyle sistemin risk hesaplmasında kullanacağı fiyat son işlem fiyatıdır.

 Gün içerisinde işlem geçmediği durumlarda bir önceki günsonu marjin fiyatını sistem yeni marjin fiyatı olarak günceller.

 Likit piyasalar için uygun olan bu metodu, Takasbank vadeli işlem sözleşmelerinin fiyatlanmasında kullanmayı hedeflemektedir.

72

72 Örnek: Bir vadeli işlem sözleşmesinin marjin fiyatı 3 TL iken, 3.2’den girilen emir eşleştiği anda future’un marjin fiyatı 3.2 TL olur. Bir sonraki risk hesaplama batch’ine kadar herhangi bir fiyat değişimi olmaz ise, ürünün marjin fiyatı 3.2 olarak yayınlanır.

Yeni çalışan batch’de 3 TL’den future alan pozisyona, değişen 0.2 TL’den kaynaklı bir değişim teminatı çıkarken, 3.2 TL’den işlemi gerçekleştiren tarafa herhangi bir değişim teminatı yükümlülüğü çıkmaz.

Bu durumda değişim marjininin çıkmadığı veya az çıktığı durumlar, risk hesaplama batch saatine yakın yapılan işlemlerdir.

Fiyat Yönetimi-2b

Implied Pricing(Vadeli İşlem Sözleşmeleri)

 Bu fiyatlama modelinde, ürünün dayanak varlığının ve volatilitesinin cari değeri ile teorik fiyatlama yapılmaktadır.

 Vadeli İşlem Sözleşmeleri bu yöntemle teorik fiyatlanırken aşağıdaki formül kullanılır;

 İlgili sözleşmeden işlem geçmesinin ardından sistem bu fiyatı baz alarak bir implied rate üretir. Daha sonrasında bu sözleşmeden işlem geçmese bile, dayanak varlığın fiyatının değişiminden kaynaklı, az önce üretilen implied rate ile teorik fiyatlama yapar.

 Vadeli işlem sözleşmesinden bir fiyat olmaması halinde, sistem bir implied rate üretemeyeceği için, tanımlı olan risk free rate’i kullanarak teorik fiyatlama yapar.

73

73

𝑭𝑷 = 𝑺𝑷 ∗ 𝒆^𝒓∗𝑻

𝐹𝑃 = 𝐹𝑢𝑡𝑢𝑟𝑒 𝑃𝑟𝑖𝑐𝑒 = 𝑉𝑎𝑑𝑒𝑙𝑖 𝑖ş𝑙𝑒𝑚 𝑆ö𝑧𝑙𝑒ş𝑚𝑒𝑠𝑖 𝑇𝑒𝑜𝑟𝑖𝑘 𝐹𝑖𝑦𝑎𝑡ı 𝑆𝑃 = 𝑆𝑝𝑜𝑡 𝑃𝑟𝑖𝑐𝑒 = 𝐷𝑎𝑦𝑎𝑛𝑎𝑘 𝑉𝑎𝑟𝑙ı𝑘 𝐹𝑖𝑦𝑎𝑡ı

𝑟 = 𝐼𝑚𝑝𝑙𝑖𝑒𝑑 𝑅𝑎𝑡𝑒 𝑇 = 𝑉𝑎𝑑𝑒𝑦𝑒 𝑘𝑎𝑙𝑎𝑛 𝑠ü𝑟𝑒(𝑦ı𝑙)

Örnek: Dayanak varlık fiyatı 10 TL olan 6 ay vadeli bir future’a 11 TL’den işlem girilirse, yukarıdaki formülden implied oran r= ^𝒍𝒏(

𝑭𝑷 𝑺𝑷)

𝑻 = %19 olarak hesaplanır. Daha sonrasında dayanak varlığın fiyatının 9 TL’ye düşmesi durumunda;

𝑭𝑷 = 𝑺𝑷 ∗ 𝒆^𝒓∗𝑻=𝟗 ∗ 𝒆^{𝟎,𝟏𝟗∗𝟎,𝟓}=9,9 TL olarak teorik fiyat hesaplanır.

Fiyat Yönetimi-2b

Implied Pricing(Opsiyonlar)

 Bu fiyatlama modelinde, opsiyonlar Black&Scholes formülüyle dayanak varlığın ve volatilitenin cari değeri kullanılarak teorik fiyatlanmaktadır.

 Cari volatilite belirlenirken ise, aynı dayanak varlık, aynı vade ve aynı opsiyon tipindeki(C/P) opsiyonlardan başabaş noktasındaki 3 opsiyonun volatilitelerinin ortalaması dikkate alınır. (3- at-the-money)

 Başabaş noktasındaki opsiyonlardan işlem geçmesi durumunda, sistem Black&Scholes formülünü tersten işleterek volatilitelerini bulur ve bunların ortalamasını aynı dayanak varlık, aynı vade ve aynı opsiyon tipindeki(C/P) tüm opsiyonlara eşit olarak basar. Hesaplanan bu volatilite ile sistem ilgili opsiyonları teorik fiyatlar.

 Diğer bir deyişle, bu özellikteki farklı kullanım fiyatına sahip tüm opsiyonlar, aynı volatilite değeri kullanılarak değerlenir.

 Opsiyonlardan işlem geçmemesi halinde bir önceki günün gün sonu volatiliteleri dikkate alınarak Black&Scholes formülüyle teorik fiyatlama yapılır.

Örnek:

74

74 OPSİYON VOL 3-ATM-VOL

O_XU030E1016C90.000 ITM X 25%

O_XU030E1016C92.000 ITM X 25%

O_XU030E1016C94.000 ITM X 25%

O_XU030E1016C96.000 ITM X 25%

O_XU030E1016C98.000 3-ATM 24% 25%

O_XU030E1016C100.000 3-ATM 25% 25%

O_XU030E1016C102.000 3-ATM 26% 25%

O_XU030E1016C104.000 OTM X 25%

O_XU030E1016C106.000 OTM X 25%

O_XU030E1016C108.000 OTM X 25%

O_XU030E1016C110.000 OTM X 25%

Fiyat Yönetimi-2c TMC Style Pricing

75

75

 TMC teorik fiyatlama modelinde cari dayanak varlık fiyatı ve bir önceki günün günsonu volatilitesi kullanılarak teorik fiyatlar hesaplanmaktadır.

 Vadeli işlem sözleşmelerinde volatilite etkisi olmadığından, bu metodun future’lar için implied pricing ile bir farkı bulunmamaktadır.

 Bu modelde opsiyonlar teorik fiyatlanırken güniçi volatilite değerleri allınmadığından, marjin fiyatı değişimi, dayanak varlık fiyatı ve zaman(T) faktörlerinin değişiminden kaynaklanır. Gün içerisinde yapılan opsiyon işlemleri dolayısıyla marjin fiyat değişmemektedir.

 Gün içerisinde yapılan son işlem fiyatı gün sonunda marjin fiyata eşit olur ve bu fiyattan oluşan volatilite değeri ise gün sonu volatilite değeri olarak güncellenir. Güncellenen bu değer ertesi gün içi teorik fiyatlamasında kullanılacak volatilite değerine eşittir.

 Bu volatilite değerleri opsiyonun sadece kendisine basılacaktır. Yani, başabaş noktalardaki opsiyonların volatilitelerinin birbirlerine etkisi yoktur.

Örnek: GÜN İÇİ(T) GÜN SONU(T)

OPSİYON (T-1) VOL

Spot Fiyat B&S

Son işlem Fiyatı

Gün Sonu Spot Fiyat

(T) GÜN SONU

VOL*

O_XU030E1016C90.000 24.3 95.78 8.74 9.07 96.24 24.50 O_XU030E1016C92.000 24.2 95.78 7.30 7.61 96.24 24.45 O_XU030E1016C94.000 24.1 95.78 6.00 6.27 96.24 24.30 O_XU030E1016C96.000 24 95.78 4.84 5.08 96.24 24.25 O_XU030E1016C98.000 23.9 95.78 3.84 4.04 96.24 24.10 O_XU030E1016C100.000 23.8 95.78 2.99 3.14 96.24 23.95 O_XU030E1016C102.000 23.7 95.78 2.28 2.41 96.24 23.90 O_XU030E1016C104.000 23.7 95.78 1.71 1.82 96.24 23.85 O_XU030E1016C106.000 23.6 95.78 1.25 1.34 96.24 23.80 O_XU030E1016C108.000 23.5 95.78 0.90 0.97 96.24 23.70 O_XU030E1016C110.000 23.4 95.78 0.63 0.68 96.24 23.60

* (T+1) Gün içerisinde yapılan teorik fiyatlamalarda kullanılacak volatilite değerleri

Teşekkürler

+ (90) 212 315 25 25 mkt@takasbank.com.tr www.takasbank.com.tr

76