İŞLETME SERMAYESİ YÖNETİMİ. Nakit Yönetimi

(1)

İŞLETME SERMAYESİ YÖNETİMİ Nakit Yönetimi

1

Nakit Yönetimi Giriş

(2)

İŞLETME SERMAYESİ UNSURLARI

3

İŞLETME SERMAYESİ VARLIK UNSURLARI

GRUP YÜZDE

I-DÖNEN VARLIKLAR 100.0

A-Hazır Değerler 18.8

1-Kasa 0.3

2-Alınan Çekler 5.6

3- Bankalar 13.2

4-Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri (-) (0.6)

5-Diğer Hazır Değerler 0.3

B-Menkul Kıymetler 0.6

Kaynak: TMCB

Paranın Kavramsal Çerçevesi

‘Günlük yaşamda mal ve hizmetlerin değişiminde ve borçların tasfiye edilmesinde kullanılan, insanlar tarafından genel kabul gören varlıklardır.’

Paranın

Özellikleri Taşınabilirlik Dayanıklılık Standardizasyon Bölünebilirlik Paranın

Fonksiyonları Değişim Aracı Olma Hesap Birimi Olma Değer Saklama Aracı

(3)

Ödeme Sistemlerinin Gelişimi

5

Mal Para

İtibari Para Çek

Elektronik Para

Kaynak: Mishkin, Matthews, Giuliodori. The Economics of Money, Banking And Financial Markets (2013), 50-52

Sanal Para

?

- Bitcoin, 2008 yılında Satoshi Nakamoto tarafından geliştirilmiştir.

- Reel ekonomiye etki eder.

- Şifreleme biliminin bir uygulamasıdır.

- Merkezi otoriteye ihtiyaç duymadan güvenli bir şekilde çalışmaktadır.

İşletmenin Nakit Bulundurma Amaçları (Para Talebi)

İşlem İhtiyat

Spekülatif

(4)

Nakit Yönetiminin Önemi

7

- 1980’de, işletmeler varlıklarının %12’si kadar nakit bulundururken, 2011 gelindiğinde bu oranın 22% olduğu görülmektedir.

- Özellikle uluslararası işletmelerin bulundurduğu nakit seviyeleri büyük miktarlara ulaşmıştır. Örneğin; Apple 200 milyar $, Cisco 48.5 milyar $, Microsoft 59.4 milyar $, Google 49 milyar $. (2013 verileri)

Nakit Yönetiminin Önemi

Bu artışın nedenlerini inceleyen araştırmalara bakıldığında;

- Kapasite kullanım oranlarının düşmesi (2008-2009 yılı), - Düşük enflasyon oranlarının, nakit bulundurma maliyetlerini

azaldığını,

- Uluslararası işletmelerin (Google, Apple, Phzer gibi) vergi düzenlemeleri sebebiyle elde ettikleri nakitleri ülke dışında bıraktığını,

- Önceden başarısızlık (temerrüt, iflas gibi) yaşıyan finansal yöneticilerin (CFO) daha fazla nakit bulundurma eğiliminde olduğunu göstmektedir.

(5)

Nakit Yönetimi

9

Nakit Bulundurmanın Yararları

- Günlük faaliyetlerin gerektirdiği ödemeleri eksiksiz şekilde karşılamak,

- Beklenen ödemeleri zamanında yapmak (vergi, borç, temettü vb.), - Beklenmedik olağanüstü olaylara karşı hazırlıklı olmak, mali açıdan

güç duruma düşmemek,

- Alışlarda iskontodan yararlanmak,

- Bankalarla iyi ilişkiler kurmak, devam ettirmek, gerektiğinde kolaylıkla kredi temin etmek,

- Ortaya çıkacak karlı iş imkanlarını ve yatırım fırsatlarını değerlendirmek

(6)

Nakit Yetersizliğinin Olumsuz Etkileri

11

- Kredi imkanının zorlaşabilir, tüm ödemelerin peşin yapılması istenebilir,

- Kredi verenler firmanın ödeme güçlüklerini dikkate alarak, faiz oranlarını veya kredili satışlarda malın fiyatını artırabilirler, - Satıcılar kredili mal vermeyi geri çevirebilirler,

- Hammadde alışlarında düzen bozulabilir, nakit sıkıntısı içinde bulunan firmalar, ikinci sınıf müşteri muamelesi görülebilir, - Vadesi gelen borç ödenmesinde yaşnan zorluklar sebebiyle

kayıplar (protesto, temerrüt faizi) yaşanabilir,

- İskonto imkanı ortadan kalkar, üretim maliyetleri artar,

Nakit Yönetimi

Nakit yönetimi üç soruya cevap vermektedir;

1. İşletmenin ödemeleri, tahsilatı ve bulunduracağı nakitlerin dengesi nasıl yönetilecek?

2. Atıl kalan geçici fonlar, gelir getirici varlıklara nasıl yatırılacaktır?

3. Mevcut nakit durumuna göre, uygun nakit dengesi nasıl

sağlanacaktır?

(7)

1.Nakit Yönetiminde Etkinliği Artırıcı İşlemler

13

Etkinliği artırıcı işlemler nakit tahsilatı ve ödemelerle ilgili olanlar yönünden ayrı ayrıdır;

-Tahsilatın kontrol edilmesinde amaç nakdin maksimum hızlandırılmasını sağlamaktır.

-Ödemelerin kontrolünde amaç ödemeleri mümkün olduğunca geciktirmektedir.

Tahsilatın Hızlandırılması ile İlgili İşlemler

• Müşterilerin Ödeme Alışkanlıklarını Değiştirme

• Toplama Bankacılığı

• Posta Kutusu Sistemi

• Nakit Hareketlerinin Hızlandırılması

Nakit Ödemelerinin Kontrolü

• Çek Hesabındaki Farktan Yararlanma

• Elektronik Fon Transfer Sistemi

1.Nakit Yönetiminde Etkinliği Artırıcı İşlemler

Kaynak: 2013 AFP Electronic Payments Survey http://www.afponline.org/epayments/

(8)

2.Atıl Fonların Değerlendirilmesi

15

Ödemelerden artan, fazla nakitler atıl kalıp maliyetinin yüklenilmesi yerine, ihtiyaç duyulacak zamana kadar, kısa süre ile de olsa verimli kullanma imkanı vardır.

2.Atıl Fonların Değerlendirilmesi – Yatırımı Etkileyen Faktörler

Getiri Vade

Likidite Vergi

Durumu

Risk

(9)

3.Nakit ve Benzeri Varlıkların En Uygun Seviyesinin Hesaplanması

17

İşletmeler nakit miktarının tespitinde,

- Geçmiş dönem sonuçlarını veya yararlanılan kredilerin hacmini dikkate alarak,

-Bütçe yardımıyla,

-Nakit bulundurma amaçlarını dikkate alarak geliştirilen modeller;

a) Boumal Modeli b) Brenak Modeli c) Miller-Orr Modeli

a) Boumal Modeli:

𝑇𝑜𝑝𝑙𝑎𝑚 𝑀𝑎𝑙𝑖𝑦𝑒𝑡 = 𝑁𝑎𝑘𝑖𝑡 𝐵𝑢𝑙𝑢𝑛𝑑𝑢𝑟𝑚𝑎 𝑀𝑎𝑙𝑖𝑦𝑒𝑡𝑖 + 𝑁𝑎𝑘𝑖𝑡 𝑇𝑒𝑑𝑎𝑟𝑖𝑘 𝑀𝑎𝑙𝑖𝑦𝑒𝑡

𝑇𝑜𝑝𝑙𝑎𝑚 𝑀𝑎𝑙𝑖𝑦𝑒𝑡 = 𝑄 𝑥 𝑀_𝑏 2 +𝐼 𝑥 𝑀_𝑡

𝑄 𝑄 = 2 𝑥 𝐼 𝑥 𝑀_𝑡

𝑀_𝑏

𝑄:Ekonomik nakit sipariş miktarı (Her defasında tedarik edilecek fon miktarı)

𝑀𝑏: Bulundurulan nakdin f𝚤rsat maliyeti

𝐼:Belirli dönemde ihtiyaç duyulan nakit

miktarı

𝑀𝑡:Her seferde yapılacak nakit

tedarik gideri

(10)

19

a) Boumal Modeli:

𝑇𝑜𝑝𝑙𝑎𝑚 𝑀𝑎𝑙𝑖𝑦𝑒𝑡 = 𝑁𝑎𝑘𝑖𝑡 𝐵𝑢𝑙𝑢𝑛𝑑𝑢𝑟𝑚𝑎 𝑀𝑎𝑙𝑖𝑦𝑒𝑡𝑖 + 𝑁𝑎𝑘𝑖𝑡 𝑇𝑒𝑑𝑎𝑟𝑖𝑘 𝑀𝑎𝑙𝑖𝑦𝑒𝑡

𝑇𝑜𝑝𝑙𝑎𝑚 𝑀𝑎𝑙𝑖𝑦𝑒𝑡 = 𝑄 𝑥 𝑀𝑏

2 +𝐼 𝑥 𝑀𝑡

𝑄 𝑄 = 2 𝑥 𝐼 𝑥 𝑀_𝑡

𝑀𝑏

a) Boumal Modeli:

Bir firmanın gelecek yıldaki nakit ihtiyacı 800 milyon TL’dir. Her kredi için başvuru da ya nakit tedarikinde yapacağı gider 15.000 TL’dir Bulundurulan nakitlerin fırsat maliyeti %24 olduğuna göre

i) İşletmenin ekonomik nakit siparişi kaç TL’dir ?

ii) Bulundurma, tedarik ve toplam maliyetleri belirleyiniz.

𝑇𝑜𝑝𝑙𝑎𝑚 𝑀𝑎𝑙𝑖𝑦𝑒𝑡 = 𝑁𝑎𝑘𝑖𝑡 𝐵𝑢𝑙𝑢𝑛𝑑𝑢𝑟𝑚𝑎 𝑀𝑎𝑙𝑖𝑦𝑒𝑡𝑖 + 𝑁𝑎𝑘𝑖𝑡 𝑇𝑒𝑑𝑎𝑟𝑖𝑘 𝑀𝑎𝑙𝑖𝑦𝑒𝑡 𝑇𝑜𝑝𝑙𝑎𝑚 𝑀𝑎𝑙𝑖𝑦𝑒𝑡 = 𝑄 𝑥 𝑀_𝑏

2 +𝐼 𝑥 𝑀_𝑡 𝑄 𝑄 = 2 𝑥 𝐼 𝑥 𝑀_𝑡

𝑀_𝑏 = 2 𝑥 800 000 000 𝑥 15 000

0,24 = 10 000 000 𝑇𝐿

𝑇𝑜𝑝𝑙𝑎𝑚 𝑀𝑎𝑙𝑖𝑦𝑒𝑡 = 10 000 000 𝑥 0,24

2 +800 000 000 𝑥 15 000 10 000 000 𝑇𝑜𝑝𝑙𝑎𝑚 𝑀𝑎𝑙𝑖𝑦𝑒𝑡 = 1 200 000 +1 200 000 = 2 400 000 TL’dir.

(11)

21

b) Miller-Orr Modeli:

H = 𝐴 +

3 3𝑥𝐷𝑥𝜎² 4𝑉 D: Pazarlanabilir senet

alım-satımı için katlanılacak gider

𝜎²: Günlük nakit akışlarının

varyansı

𝑉: Elde tutulan nakdin günlük fırsat

maliyeti (pazarlanabilir senetlerin günlük

verimliliği) 𝑈 = 3𝐻 − 2𝐴

Nakit Bütçesi

İşletme bütçeleri, işletmenin yöneticileri tarafından gelecek faaliyet dönemi için saptanan politikaların, planların, amaçların ve hedeflerin sayısal ifadesidir.

Nakit bütçesi, belirli bir bütçe döneminde,belirli zaman dilimlerinde tahmini nakit akışlarını gösterir.

İşletmelerin ihtiyaç duydukları nakit akışlarını tahmin etme gereksinimi nakit bütçeleri ile giderilir.

Hazırlanan nakit bütçeleri yardımıyla yöneticiler problemlerini daha kolay çözme imkanı kazanmaktadır.

Problemleri önceden tespit edip, gerekli önlemleri alabilirler.

Stok yönetimi ve alacak politikasındaki değişiklerin etkisi nakit bütçesi yoluyla açıklanabilir.

(12)

Nakit Bütçesi

İşletme bütçeleri, işletmenin yöneticileri tarafından gelecek faaliyet dönemi için saptanan politikaların, planların, amaçların ve hedeflerin sayısal ifadesidir.

Nakit bütçesi, belirli bir bütçe döneminde,belirli zaman dilimlerinde tahmini nakit akışlarını gösterir.

İşletmelerin ihtiyaç duydukları nakit akışlarını tahmin etme gereksinimi nakit bütçeleri ile giderilir.

Hazırlanan nakit bütçeleri yardımıyla yöneticiler problemlerini daha kolay çözme imkanı kazanmaktadır.

Problemleri önceden tespit edip, gerekli önlemleri alabilirler.

Stok yönetimi ve alacak politikasındaki değişiklerin etkisi nakit bütçesi yoluyla açıklanabilir.

23

Nakit Bütçesi Hesaplamaları

• Bütçe döneminin ve zaman diliminin belirlenmesi

• Nakit girişlerinin tahmin edilmesi

• Nakit çıkışlarının tahmin edilmesi

• Nakit akış farklarının belirlenip net akışının tahmin edilmesi

• Nakit fazlalığı halinde, nakdin nerelere yatırılacağının belirlenmesi

• Nakit açığı halinde nasıl kapatılacağının belirlenmesi

(13)

• Snowmen tahta kaleminin dağıtımını yapan ES-MO A.Ş.ye ait 30 Haziran 2012 tarihli bilanço aşağıdaki gibidir;

Örnek Uygulama

25

Aktif Pasif

Kasa 80,000 Satıcılar 435,000

Alacak 280,000 Öz Kaynaklar 2,220,000

Stoklar 435,000 - Sermaye 3,000,000

Maddi Dur. Var. 1,860,000 - Ödenmemiş Ser. (1,320,000)

-Dağ. Kar. 360,000

-Dönem Karı 180,000

(1-6 Ay) 180,000

Aktif Toplamı 2,655,000 Pasif Toplamı 2,655,000

• Nakit bütçesi hazırlanması için gereken bilgiler ve tahminler aşağıda verilmiştir;

• 1.Firma Haziran ayında 560,000 TL satış geliri elde etmiştir. Diğer aylara ilişkin satış tahminleri aşağıdadır;

• Temmuz 580,000

• Ağustos 600,000

• Eylül 620,000

• Ekim 640,000

• 2.Firma satmış olduğu malların tutarının yarısını peşin tahsil etmekte, kalan kısmını da bir ay vade yapmaktadır.

• 3.Ortaklar taahhüt ettikleri sermayenin yarısını Eylül 2012’de ödeyecektir.

• 4.Hammadde ve malzeme alışları bir ay sonraki ay satış tutarının %75’i kadar olup, bedeli bir ay sonraki ayda ödenecektir

• 5.Firma ilgili ayın satış tutarının %15’i kadar satış gideri yapacak ve bedeli ilgili ay içerisinde ödeyecektir.

• 6.Aylık 50,000 TL genel gider yapmakta ve bedelini peşin ödemektedir.

Örnek Uygulama

(14)

• 7.Temmuz’da 150,000 TL ve Eylül’de 250,000 TL ödemek üzere, başka bir firmaya iştirak etmeye karar vermiştir.

• 8. Aylık amortisman gideri 40,000 TL’dir.

• 9. Firma kasasında her ay 60,000 TL nakit bulundurmalıdır.

• 10. Firma 20,000 TL ve katları şeklinde borçlanıp, anapara ve faiz ödemeleri firmanın ödemek istediği ayın sonunda yapılmaktadır.

Borçlanma faizi aylık %10’dur.

• 11. Firmanın brüt kar marjı %25’dir.

• Yöneticisi olduğumuz firmanın Temmuz-Ağustos 2012 dönemine ait nakit bütçesini, proforma gelir tablosunu ve proforma bilançolarını düzenlemek istersek;

Örnek Uygulama

27

Örnek Uygulama - Çözüm

Nakit fazlalığı halinde herhangi bir politikası olmayıp, 9. madde asgari kasa ile ilgilidir. Nakit açığı halinde nasıl kapatılacağı 10.madde de verilmiştir.

1 . ve 11. maddeler genel bilgi niteliğindedir. 8.madde amortisman gideridir ! Nakit akış farklarının belirlenip net nakit akışının tahmin edilmesi

Nakit Çıkışlarının Tahmin Edilmesi

4., 5.,6., ve 7. maddeler nakit çıkışına sebep olacak faaliyetlerdir, nakit çıkışları hesaplanmalıdır.

Nakit Girişlerinin Tahmin Edilmesi

2. ve 3. maddeler firmaya nakit girişi sağlayacak faaliyetlerdir, nakit girişleri hesaplanmalıdır.

Bütçe dönemi ve zaman diliminin belirlenmesi

Bütçe Dönemi:

1.07.2012 – 30.09.2012 Zaman dilimi : 1 ay

(15)

Örnek Uygulama- Nakit Girişlerinin Hesaplanması

29

NAKİT GİRİŞLERİ (000 TL)

AYLAR HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM

Satış Tutarı 560 580 600 620 640

-Peşin Tahsilat 290 300 310

-Kredili Satışlardan Tahsilat 280 290 300 310

Sermaye Taahhüdü - - 660

Nakit Girişleri Toplamı 570 590 1270 _Bilançoda

Alacaklar ve Ödenmiş Sermaye SATIŞLAR

Haziran 560. 000 Temmuz 580.000 Ağustos 600.000 Eylül 620.000 Ekim 640.000

Örnek Uygulama- Nakit Çıkışlarının Hesaplanması

NAKİT ÇIKIŞLARI (000 TL)

AYLAR HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM

ALIŞLAR 435 450 465 480

-Satıcılara Ödeme 435 450 465 480

-Satış Gideri 87 90 93

-Genel Gider 50 50 50

-İştirakler İçin Ödeme 150 - 250

Nakit Çıkışları Toplamı 722 590 858

Haziran 580,000 x %75 = 435.000 Temmuz 600,000 x %75 = 450.000 Ağustos 620,000 x %75 = 465.000 Eylül 640,000 x %75 = 480.000 Temmuz 580,000 x %15 = 87.000 Ağustos 600,000 x %15 = 90.000 Eylül 620,000 x %15 = 93.000

SATIŞLAR Temmuz 580,000 Ağustos 600,000 Eylül 620,000 Ekim 640,000

Bilançoda Satıcılar ve

İştirakler

(16)

Örnek Uygulama- Finansal İşlemler Tablosu

31

FİNANSAL İŞLEMLER TABLOSU (000 TL)

TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM

Dönem Başı Kasa Mevcudu 80 68 68 298

Nakit Girişleri Toplamı 570 590 1270

Nakit Çıkışları Toplamı 722 590 858

Nakit Akış Farkı -152 0 412

Nakit Açığı/Fazlası -72 68 480

Alınan Borç 140 0 0

Anapara Ödemesi 0 0 140

Faiz Ödemesi 0 0 42

Devreden Kasa 68 68 298

-Nakit akış farklarının belirlenip net akışının tahmin edilmesi.

-Nakit fazlalığı halinde nakdin nerelere yatırılacağının, nakit açığı halinde nasıl kapatılacağının belirlenmesi

Bilançoda Kasa

ES-MO A.Ş.

01.07.2012-31.09.2012 TARİHLİ PROFORMA GELİR TABLOSU(BİN TL)

Satışlar 1,800

(580+600+620)

Satılan Tic. Mal. Maliyeti (1,350)

Brüt Kar 450

Diğer Giderler Toplamı (582) Genel Giderler

(50+50+50) 150 Satış Gideri (87+90+93) 270 Amortisman Gideri

(40+40+40) 120 Finansman Gideri 42

Zarar (132)

Brüt Kar Marjı %25 verilmişti.

1,800 x %75 = 1,350

Bilançoda Dönem

Zararı (6-9 ay)

(17)

33

Aktif Pasif

Kasa 298,000 Satıcılar 480,000

Alacak 310,000 Öz Kaynaklar 2,748,000

Stoklar 480,000 - Sermaye 3,000,000

Maddi Dur. Var. 1,740,000 - Öden. Sermaye (660,000)

İştirakler 400,000 -Dağ. Kar. 360,000

-Dönem Karı 48,000

(1-6 Ay) 180,000 (6-9 Ay) (132,000)

Aktif Toplamı 3,228,000 Pasif Toplamı 3,228,000

ES-MO A.Ş. 30.09.2012 TARİHLİ PROFORMA BİLANÇOSU

D. B. Maddi Dur. Var. 1,860,000 Amortisman Gideri (120,000)

D. B. Stok 435,000

Dönem İçi Alışlar 1,395,000 Dönem İçi Kullanım (1,350,000)

D.S.Stok 480,000

Önceden hesaplananlar

Aynı değere Sahip kalemler

TESEKKÜRLER

34

Ars.Gör.Y.Erdem ÇEVİK

Isletme Bölümü 205 nolu Oda erdemcevik@gazi.edu.tr http://websitem.gazi.edu.tr/site/erdemcevik