• Sonuç bulunamadı

Rekreasyon ve Turizm

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Rekreasyon ve Turizm"

Copied!
62
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)
(2)

1. Rekreasyon ve Turizm İlişkisi 2. Turizm Endüstrisi ve Özellikleri

Konu Başlıkları

(3)

Geçen haftaki konularımız arasında ‘Boş Zaman Ve Rekreasyon Endüstrisinde Talep’ de yer almaktaydı. Bu konuyu Rekreasyon Talebini Geliştiren Faktörler, Rekreasyonel Faaliyetlere Katılımı Sınırlayan Faktörler, Rekreasyonel Faaliyetler ve İnsan İhtiyaçları başlıkları ile

işlemiştir. Geçen haftadan bu haftaya kalan Rekreasyon Talebini Belirleyen Faktörler başlığına da şimdi değineceğiz.

(4)

Tablo 1. Rekreasyon Talebini Belirleyen Faktörler

(5)

İnsanların boş zaman etkinliklerine katılımını etkileyen faktörler dikkate alındığında, karmaşık bir bileşimden ve etkileşimden söz edilebilir. Tablo’da boş zaman etkinliklerine farklı şekillerde katılımı etkileyen faktörler sıralanmıştır. Her ne kadar boş zaman katılımını etkileyen özellikler bu listede verilenler ile sınırlı olmasa da liste bireyin maruz kaldığı etkilerin karmaşıklığını ve çeşitliliğini göstermektedir. Bununla birlikte insanlar benzer koşullara ve fırsatlara sahip

olmaları durumunda bile birbirinden tamamen farklı boş zaman katılımı tercihlerinde bulunabilirler.

(6)

Tercihler ve katılım bir bireyin kişiliği, ihtiyaçları, ilgi alanları, fiziksel ve sosyal kabiliyetleri, bulunduğu kültür, istekleri, yaşam amacı ve bir dizi diğer bireysel faktörden etkilenmektedir.

Bireysel faktörler arasında en belirgin olanları ise bireyin yaşı ve yaşam döngüsü ile cinsiyeti ve eğitim düzeyidir.

1. Bireysel ve Ailevi Etkiler

(7)

Boş zaman katılımı açısından yaşın büyük bir etkisi vardır ancak etkisi bireye, fırsatlara ve aktivitenin türüne bağlı olarak değişkenlik gösterebilmektedir. Uygun zamanın olması

rekreasyon faaliyetlerine katılımı etkileyen bir diğer önemli faktördür. İnsanların en bol

zamana sahip olduğu yıllar, ergenlik döneminin sonu ile emeklilik dönemleridir. Bunun dışında orta yaş grubunda bulunan insanlar, çalışmak, para kazanmak ve biriktirmek, evlerinin ve

çocuklarının geçimini sağlamak zorundadır ve bu nedenle yüksek düzeyde bir zaman baskısı altındadırlar.

(8)

Yaş, insanların yaşam döngüsünde karşılaştıkları evlenme ve çocuk sahibi olma gibi

değişkenlerle karşılaştırıldığında çok daha sınırlı bir faktör olabilmektedir. Örneğin çocukların evden ayrılmasının ya da bireyin emekli olmasının bir sonucu olarak boş zaman faaliyetlerine katılım artabilmektedir. Her ne kadar yaş zindelik ve enerji seviyesini etkilese de ailede

bakılacak kişi sayısının azalması ve iş ile ilgili sorumlulukların ortadan kalkması boş zaman etkinliklerine katılımı olumlu yönde etkilemektedir.

1. Bireysel ve Ailevi Etkiler

(9)

Kadınların ve erkeklerin boş zaman faaliyetlerine katılma kalıpları hem benzerlikler hem de farklılıklar göstermektedir. Bununla birlikte, kadınlar özellikle çocuklara bakmak, hem çalışıp hem evi geçindirmek gibi ailevi sorumluluklarından kaynaklanan sıkıntılarla

karşılaşmaktadırlar. Genel olarak bakıldığında kadınlar ve erkekler arasında boş zaman faaliyetlerine katılım oranları arasında büyük farklar yoktur. Bununla birlikte, tercih edilen etkinlikler açısından kadınlar genellikle kültürel faaliyetlere katılırken, erkeklerin aktif olarak spor yapmayı ya da pasif olarak spor karşılaşmalarını izlemeyi tercih ettikleri görülmektedir.

(10)

Eğitim türü, eğitim süresi ve bireyin eğitimsel kazanımları; becerileri, sınıfı, mesleği, geliri ve diğer faktörler ile yakından ilişkilidir. Genelde, eğitim düzeyi yüksek olanların boş zaman

aktivitelerine katılım düzeylerinin de yüksek olduğu görülmektedir. Eğitim aynı zamanda boş zaman tercihlerini de etkilemektedir. Eğitim düzeyinin artması, sanatsal ve entelektüel boş zaman etkinliklerine katılımı da arttırmaktadır.

1. Bireysel ve Ailevi Etkiler

(11)

Ev, okul, iş çevresi, gelir, hareket kabiliyeti, zaman, sosyal sınıf, sosyal roller ve bireyin içinde bulunduğu sosyal çevre gibi koşullar insanların boş zaman faaliyetlerine katılımlarını

etkilemektedir. Boş zaman davranışının temel belirleyicilerinden biri, uygun zaman

bulabilmektir. Bu açıdan, hem çalışıp hem de ev işleri ile ilgilenmek durumunda kalan çalışan kadınlar uygun zaman bulmak konusunda sıkıntı yaşamaktadır. Emekli olmuş ya da çalışmayan erkekler ise bolca uygun zaman sahiptir.

(12)

İnsanların gelir seviyesi neredeyse tüm boş zaman faaliyetlerine katılım oranlarıyla yakından ilişkilidir. Bu durum yürüyüş gibi herhangi bir harcama gerektirmeyen ya da çok az bir

harcama gerektiren boş zaman faaliyetleri için dahi geçerlidir. Eğitim, insanların geliri ve sosyal sınıfı ile ilişkilidir. Gelir düzeyi yüksek olan grupların, çoğu rekreasyon aktivitesine katılım oranları da yüksektir.

2. Sosyal ve Duruma Bağlı Koşullar

(13)

Sosyal sınıf, insanların çalıştıkları mesleklerin oluşturduğu kategorilere dayalı bir gruplandırma olarak kabul edilmektedir. Sosyal sınıf ile gelir, eğitim düzeyi ve hareket kabiliyeti birbirleriyle ilişkili kavramlar olarak algılandığından; sosyal sınıf rekreasyon katılımını etkileyen en önemli faktör olarak nitelendirilebilir. Yapılan araştırmalar çalıştıkları işlerde uzmanlaşanların,

niteliksiz işlerde çalışanlara göre daha yüksek düzeyde boş zaman faaliyetlerine katıldıklarını göstermektedir. Bununla birlikte veriler orta sınıfta yer alanların sosyal, kültürel ve

entelektüel aktiviteler yerine, çoğunlukla sportif ve seyahat ile ilgili boş zaman faaliyetlerine katıldıklarını göstermektedir.

(14)

Sosyal iklim kavramı aslında yaş, cinsiyet, gelir, meslek ve eğitim ile ilişkili olduğundan son derece karmaşık bir faktördür. İnsanların sosyal çevrelerindeki tutumları ve değerleri, boş zaman tercihlerine olanak sağlayan ya da kısıtlayan faktörler olarak görülmektedir. Hizmet sağlayıcılar belirli aktivitelerden yararlananları kontrol ederek ve bu kişilerin davranışlarını etkileyerek bilinçli ya da farkında olmadan bir sosyal filtre görevi üstlenmektedir. Sosyal

filtreler farklı grupları farklı aktivitelere yönlendirir ve insanların tutumları benimsemelerinde ve duruma uygun davranmalarında etkili olur. Bu şekilde davranış kalıpları alışkanlara

dönüşür.

2. Sosyal ve Duruma Bağlı Koşullar

(15)

Fırsat kavramı kişilerin bir boş zaman faaliyetine katılımını ya da yer almasını mümkün kılan olanaklar olarak kullanılmaktadır. Fırsatlar; kaynaklar ve hizmetler, siyasi politikalar, yönetim tarzları ve sistemleri, kanaat önderleri ve toplumsal destekler ile fiziksel, algısal, finansal ve sosyal erişim olmak üzere çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir.

(16)

Algılar; görülen, duyulan, hissedilen, tadılan ve kokusu alınan deneyimlerdir. Bu yüzden

kişinin algıları kendi davranışlarının bir sonucu olarak anlam kazanmaktadır. Diğer bir ifadeyle insanların boş zaman etkinliklerine katılmadan önceki algılayış biçimleri, gerçekleşecek boş zaman etkinliğine gerçek katılım niyetlerini etkileyebilir. Bir bireyin yakın çevresindeki kişilerin algıları da aynı zamanda bireyin rekreasyon etkinliklerine katılımını belirgin bir şekilde

etkileyebilmektedir.

3. Fırsatlar

(17)

Ev dışındaki rekreasyon etkinlikleri; yürüyüş ya da bisiklet, araba, otobüs, tren, uçak gibi

ulaşım araçlarıyla seyahat etmeyi de kapsayabilmektedir. Seyahat etmek için kullanılan araç;

seyahat süresini, mesafeyi ve gidilecek destinasyonu belirler. Dolayısıyla insanların tatmin düzeylerini doğrudan etkiler. Bir araçla seyahat etmek ortaya finansal maliyetler çıkarır.

Seyahatin şekli, deneyim düzeyini arttırabilmekte ya da azaltabilmektedir.

(18)

Bununla birlikte; seyahatlerde hareket etme kabiliyetinin düşük olması, boş zaman faaliyetlerine katılımı olumsuz yönde etkileyen bir faktör olmasına rağmen; hareket kabiliyetinin yüksek olması her zaman boş zaman faaliyetlerine katılımın bir ön koşulu

değildir. Erişim önemli bir dizi diğer faktörden de etkilenmektedir. Boş zaman faaliyetlerine katılırken araç kullanımı, konumdan ve mesafeden etkilenmektedir. İnsanların evleri ile

katılacakları etkinlik arasındaki mesafe arttıkça araç kullanma isteği azalabilmektedir. Ayrıca toplu taşımacılık rotasına yakın oturanların, uzak oturanlara göre boş zaman etkinliklerine katılma oranı daha yüksektir.

3. Fırsatlar

(19)

Eğer insanlar herhangi bir etkinlikten haberdar değilse; tesadüfi bir şekilde karşılaşmadıkça doğal olarak etkinliğe katılma isteğine sahip olamazlar. Boş zaman etkinlikleri her zaman

insanların alışveriş yaptıkları mekanların ya da evlerine giderken kullandıkları yol kenarlarında düzenlenmediğinden, insanların boş zaman etkinliklerinden haberdar olmaları için görmeleri, başkalarından duymaları ya da bir yerlerde okumaları gerekir.

(20)

Günümüz insanları sayıları milyonları bulan bir yoğunlukta çalışma dışı zamanlarında

bilmedikleri yerleri ve toplumları görmek ve tanımak yoluyla, dinlenmeyi ve eğlenmeyi tercih etmektedir. Rekreasyon ve turizm arasında ortak bir yaşam ilişkisi söz konusudur. Bu ortaklık kullanılan kaynaklardan talebi arttıran faktörlere, etkinlik seçeneklerine kadar kendini

göstermektedir. Turizm endüstrisinin sunduğu mal ve hizmetlerden kaynak olarak büyük ölçüde yararlanan boş zaman ve rekreasyon endüstrisi, en çok tercih edilen etkinliklerini de yine turizm endüstrisinden sağlamaktadır. Turizm, boş zaman ve rekreasyon endüstrisinin en önemli bileşenlerinden biridir.

1. REKREASYON VE TURİZM İLİŞKİSİ

(21)

İnsanlar, ihtiyaç ve isteklerine uygun olarak boş zamanlarını dört farklı grup etkinlik ile değerlendirmektedir. Bunlar; sportif boş zaman, yaratıcı boş zaman, sosyal boş zaman ve turistik boş zamandır.

(22)

 Sportif boş zaman: İnsanların amatör olarak spor yapmak için ayırdıkları zamandır.

 Yaratıcı boş zaman: İnsanların resim, heykel yapmak gibi yaratıcı yetenekler için ayırdıkları boş zamandır.

 Sosyal boş zaman: İnsanların arkadaş ziyaretleri gibi sosyal etkinlikler için ayırdıkları boş zamandır.

 Turistik boş zaman: İnsanların turizm aktivitelerine katılmak için ayırdıkları boş zamandır.

1. REKREASYON VE TURİZM İLİŞKİSİ

(23)

Turizm, boş zamanı değerlendirme faaliyetlerini ve bu faaliyetler arasındaki ilişkileri

kapsamaktadır ve boş zaman değerlendirme kavramı turizm tanımlarında yer almaktadır. Bu tanımlara göre turizm; dinlenme ve eğlence ile ilgili ihtiyaçların tatmini amacıyla boş

zamanların değerlendirilmesinden ortaya çıkan ilişkiler ya da etkinlikler olarak kabul edilmektedir.

(24)

Boş zaman, rekreasyon ve turizm arasındaki ilişkinin ana unsurları şu şekilde özetlenebilir:

 Yapısal olarak rekreasyon ve turizm önemli ölçüde boş zaman ile ilişkilidir.

 Turizm ve rekreasyonun boş zaman dışına çıkan ve iş ile ilgili olan alanları da

bulunmaktadır. İş ile ilgili boş zaman, boş zamanın profesyonel amaçlarla kullanıldığı, iş ile ilgili faaliyetlerdir. İş turizmi ise doğrudan iş amaçlı seyahatleri kapsamaktadır.

 Rekreasyon ve turizmin kesiştiği alanlar, turistlerin ve rekreasyon katılımcılarının zaman ve mekan açısından karşılaştıkları durumlardır.

1. REKREASYON VE TURİZM İLİŞKİSİ

(25)

Rekreasyon ve turizm arasında kesin bir ayrım ya da sınır yoktur. Bu iki endüstrinin aynı çevre ve olanakları paylaşması, mekânsal ve parasal açıdan birbirleriyle yarışmaları kavramlar

arasındaki sınırların belirlenmesini zorlaştırmaktadır.

Özellikle iç turizm söz konusu olduğunda bu ayrımı yapmak çok daha güçtür. Rekreasyon ve turizm, boş zamanları değerlendirmenin iki önemli alanını oluşturmaktadır ve kavramsal olarak aralarında güçlü bir ilişki bulunmaktadır.

(26)

Rekreasyon ve turizm endüstrileri temelde birbirleri ile benzerlikler göstermektedir. Öncelikle bu iki endüstri aynı olanaklardan yararlanmaktadır. Bununla birlikte her iki endüstri de önceki ünitelerde sözü edilen boş zaman ve gelir artışı, eğitim düzeyinin artması, iş ve ekonomik

koşullardaki değişiklikler gibi faktörlerin etkisi ile gelişmiştir. Ayrıca, temelde bu iki faaliyete yönelten güdüler birbirleri ile benzerdir. Dolayısıyla rekreasyon ve turizm faaliyetleri

sonucunda elde edilen deneyimler ve davranış kalıpları da önemli benzerlikler

göstermektedir. Etkinliklerin mekân ve zaman açısından ortak paydaları bulunmaktadır.

1.1. Rekreasyon ve Turizm Kavramları Arasındaki Benzerlikler

(27)

Rekreasyon ve turizm konusundaki politikalar her iki endüstriyi de aynı yönde etkilemektedir.

Bu benzerlikler aşağıda daha detaylı olarak açıklanmıştır:

A. OLANAKLAR: Rekreasyon ve turizm, talebi arttıran faktörlerin etkisiyle gelişmiştir. Bu faktörler şöyle sıralanabilir:

 Artan boş zaman: Çalışma sürelerinin azalması, erken emeklilik, izin sürelerinin uzaması, ücretli izin hakkı, ev işlerinin teknoloji ile birlikte azalması, makineleşme ve otomasyon sistemleri boş zamanı arttırmıştır.

(28)

 Artan gelir: Reel ücretlerde artış, harcanabilir gelirin artması, rekreasyon mal ve

hizmetlerinin ya da turistik tatil ve günübirlik gezilerin satışının artmasına yol açmıştır.

 Bireysel hareket kabiliyetinin artması: Şahsi otomobil sahipliğinin artması sayesinde

rekreasyonel faaliyetlerin coğrafi uzaklığı artmıştır. Otobanların yapılması ile iç turizm; hızlı tren ve düşük maliyetli havayolları gibi ulaşım olanaklarının artması ile uluslararası turizme katılım yaygınlaşmıştır.

1.1. Rekreasyon ve Turizm Kavramları Arasındaki Benzerlikler

(29)

 Boş zaman beklentilerinin değişmesi: Rekreasyon ve turizm günlük hayatın bir parçası hâline gelmiştir. ‹ş hayatındaki değişiklikler, insan yaşamında işin ağırlığını azaltmış, sosyal davranışların önemini arttırmış ve biçimini düzenlemiştir. Zaman kullanımı, ilgi alanları yaratma ve sosyal ilişkiler kurma önemli hâle gelmiştir. Rekreasyon ve turizm, modern yaşam biçiminin önemli unsurları hâline gelmiştir.

(30)

 Olanakların artması: Rekreasyon ve turizm talebi ancak uygun tesisler ve hizmet arzı ile ortaya çıkabilir. Şehirlerde parklar, oyun alanları, yüzme havuzları, kütüphaneler ve sinema, tiyatro, restoran gibi ticari çekiciliklerin artmasıyla birlikte yeni rekreasyon ve turizm

olanakları gelişmiştir. Alışveriş merkezleri, kültürel rekreasyon alanları (müzeler, sanat galerileri gibi) rekreasyonel ve turistik faaliyetlere katılımı arttırmıştır.

1.1. Rekreasyon ve Turizm Kavramları Arasındaki Benzerlikler

(31)

B. GÜDÜLER: Rekreasyon ve turizm etkinliklerine katılma nedenleri arasında, insanların iş ile ilgili olaylardan ya da günlük rutinlerden geçici olarak kaçma isteği ve kişilerin kendilerini

ifade etme, yeni beceriler kazanma ve yeni deneyimler edinme ihtiyacı öne çıkmaktadır.

C. DAVRANIŞ KALIPLARI VE DENEYİM: Deneyim çok boyutlu bir kavramdır ve katılım

süresince bazı faaliyetler tarafından şekillendirilir. Deneyim, davranış kalıplarını açıklamak için önemlidir. Bu sayede rekreasyon ve turizm davranışlarının kesiştiği ya da ayrıştığı noktalar

ortaya konulabilir.

(32)

D. YER VE ZAMAN: Geçmişte ulaşım olanaklarının kısıtlı olması nedeniyle rekreasyonun eve yakın yerlere yapılan seyahatleri kapsadığı ve turizmden bu yönüyle ayrıldığı

düşünülmekteydi. Ancak günümüzde seyahatin kolaylaşması, ulaşım araçlarının hızlanması ve olanakların artmasıyla birlikte rekreasyon katılımcıları ve turistler arasında daha çok

benzerlikler ortaya çıkmıştır. Yer ve zaman açısından rekreasyon ve turizm etkinlikleri

birbirleri ile çoğu zaman örtüşmektedir. Her iki etkinlik türü için de boş zaman kullanılmakta ve açık ev dışı rekreasyon etkinlikleri açısından mekânlar ortak olarak kullanılmaktadır. Bu açıdan rekreasyon ve turizm neredeyse birebir örtüşmektedir.

1.1. Rekreasyon ve Turizm Kavramları Arasındaki Benzerlikler

(33)

E. POLİTİKA: Politika, rekreasyon ve turizm arasında gelişen ortak bir alandır. Yapısı gereği, politikalar değişikliklere uyum sağlayarak yenilenir. Özellikle kentsel ve kırsal alanlardaki politikalar sayesinde rekreasyon ve turizm geliştirilmiştir. Politikaların ortak olması, bu iki endüstriyi birbirine daha da yakınlaştırmaktadır.

(34)

Turizm gibi rekreasyon da paket turlar, çevre gezileri ya da organize etkinlikler gibi pek çok şekilde kullanılabilir. Rekreasyon; zamanın ve fırsat maliyetinin fonksiyonu olan bireysel bir organizasyondur. Rekreasyon, turizm ile aynı ilgi alanlarını ve kaynakları kullansa da çeşitli açılardan belirgin farklılıklar ortaya çıkabilmektedir.

Şimdi rekreasyon ile turizm etkinliklerini farklı ölçütlere göre karşılaştırıldığı tabloyu inceleyelim.

1.2. Rekreasyon ve Turizm Kavramları Arasındaki Farklılıklar

(35)

Karşılaştırma

Faktörleri Turizm Rekreasyon

Olanaklar Özel sektör tarafından geliştirilir, ticari uygunluk önemlidir.

Genellikle kamu yatırımları ile geliştirilir.

Seçim Destinasyon seçenekleri geniştir, uluslararası rekabet güçlüdür.

Zaman-uzaklık ile sınırlıdır, alternatifler genellikle sınırlıdır.

Çevre Kalitesi Ayırt edici yapı ve destinasyonun imajı önemli unsurlardır.

Kenar mahallelerde ve şehir çevresinde önemlidir.

Organizasyon Aracılar (tur operatörleri, seyahat acenteleri) önemli rol oynar.

Kulüpler, topluluklar, dernekler daha baskındır.

Kullanıcı Sayısı Bölgedeki konaklama olanakları ile sınırlıdır. Toplama nüfus, erişim ve olanaklar ile belirlenir.

Kaynaklara Yönelik Talep

Sezon boyunca devam eder, aşırı talebe karşı duyarlıdır.

Hafta sonları ve resmî tatillerde yoğunlaşır, kalabalığa karşı toleranslıdır.

Ekonomik Katkı Sermaye akışı, istihdam ve turizm harcamaları açısından katkısı yüksektir.

Sınırlı (genellikle yarı-zamanlı) istihdam ve harcama nedeniyle katkısı düşüktür.

(36)

Rekreasyon, iş ve zorunlu ihtiyaçlar dışında kalan boş zamanda gerçekleştirilen etkinlikleri kapsar. Turizmin bazı türleri ise doğrudan iş ile ilgilidir. Hem iş turizmi hem de rekreasyonel amaçlı turizm, rekreasyon kavramının temel unsurları ile yakın bir ilişki içindedir.

Turizm amaçlı geziler, eğlenme ve dinlenme amaçlı gezilerden yer, yol, yaşam tarzları, tavır ve davranışlarda çok boyutlu değişiklikler yapma imkânlarını arttırma özellikleriyle farklılıklar

gösterir.

1.2. Rekreasyon ve Turizm Kavramları Arasındaki Farklılıklar

(37)

Turizm genel olarak para ve zaman açısından da büyük bir maliyet getirir. Bu anlamda turizm alıcı açısından daha çok bir yatırım alanı olarak görülürken daha dar kapsamlı düşünülen

rekreasyonel hizmetler veya ürünler bireyin olağan tüketim alışkanlıkları kapsamında değerlendirilir.

Turizme harcanan zaman süreksizlik arz eder ve bir seferliktir. Eğlence ve dinlenmeye ayrılan zamanda ise süreklilik ve düzenlilik söz konusudur.

Turizm önemli bir ekonomik değer yaratır. Rekreasyonda ön plana çıkan değer ise öncelikle kişinin mutluluğudur.

(38)

Turizm tüketicinin onu elde edebilmesi için evinden ayrılmasını gerektirir. Ancak diğer rekreasyonel etkinliklerde böyle bir zorunluluk yoktur. Rekreasyon evde veya çevresinde yapılabilir.

Rekreasyon ve turizm, aynı etkinlik çeşitlerini ve aynı alanları kullanabilmektedir. Turizm ve açık alanda gerçekleştirilen rekreasyon etkinliklerinin, imkânlarının tedarik edilmesi (arz) ve bunlara katılma talebi yönünde iki temel ortak özelliği bulunmaktadır. Böylece rekreasyon katılımcıları ile turistler aynı faaliyetlere katılan insanlar olarak görülebilir.

1.2. Rekreasyon ve Turizm Kavramları Arasındaki Farklılıklar

(39)

Sıralanan bu ilişkilerden yola çıkarak, turizm faaliyetlerini rekreasyondan ayıran yedi ana ölçüt belirlenmiştir. Bunlar aşağıdaki gibi sıralanabilir:

 Sürekli olarak yaşanılan yere dönüş ve bununla ilgili faaliyetler turizmde genellikle ön plandadır. Ulaşım imkânları ile ilgili olan bu konu, turistik faaliyetlere katılımın süresini, maliyetini ve sıklığını etkiler. Rekreasyon faaliyetlerinde ise ulaşımdan çok aktivitenin kendisine odaklanılmaktadır.

 Turistik gezilere katılım sıklığı diğer rekreasyonel aktivitelerden azdır; çünkü maliyet, süre ve uzaklık katılım sıklığını azaltır.

(40)

 Turistik etkinliklere katılımda kalış süresi genellikle daha uzundur. Bunun nedeni turistik etkinliklere katılmak için genellikle tercih edilen destinasyonların yaşanılan yerden uzak olmasıdır.

 Turistik etkinliklere katılmanın maliyeti, uzaklık ve sürenin uzun olması nedeniyle genellikle daha yüksektir.

 Turizm rutin rekreasyon ve boş zaman etkinliklerinden daha geniş bir ölçekte sosyal

imkânlar sunar. Evden uzakta yeni bir çevrede yeni deneyimler yaşama olanağı ve aynı ilgi alanlarını paylaşan yeni insanlarla daha derin bağlar kurma imkânı sağlar.

1.2. Rekreasyon ve Turizm Kavramları Arasındaki Farklılıklar

(41)

 Turizmde elde edilen deneyim daha kişiye özeldir. İnsanlar ihtiyaç duydukları turistik

deneyimi yaşayabilmek için seyahatlerini kendi istek ve ihtiyaçlarına göre organize ederek standart rekreasyon olanaklarının dışına çıkabilirler.

 Turistik gezi daha özel ve önemli bir etkinlik olarak algılanır ve dolayısıyla hafızada kalır.

Diğer rekreasyon etkinliklerinden farklı olarak turistik etkinlikler yılın belli dönemlerinde, kısıtlı sürelere yoğunlaşır, bu da turistik etkinliklerin değerini arttırır.

(42)

İlk Çağ’da merak ve ticaret, Orta Çağ’da din, Rönesans Dönemi’nde eğitim amacıyla

gerçekleştirilen turizm hareketleri; özellikle son yıllarda temel amacı dinlenmek ve eğlenmek olan, boş zamanların rekreasyonel faaliyetlerle değerlendirildiği büyük bir endüstri haline gelmiştir.

Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü (UNWTO)’ne göre turizm endüstrisi; turistlere ve seyahat edenlere hizmet eden pek çok işletmeden oluşan geniş bir ağı kapsayan büyük bir endüstridir. Buna göre turizm endüstrisi ulaştırma işletmeleri, seyahat acenteleri ve tur operatörlerine ek olarak konaklama işletmeleri ve turistlere hizmet veren yerel ticari rekreasyon endüstrisini de kapsamaktadır.

2. TURİZM ENDÜSTRİSİ VE ÖZELLİKLERİ

(43)

Turizm; insanların sürekli konutlarının bulunduğu yer dışında devamlı olarak yerleşmemek, sadece para kazanma, politik ya da askeri amaçlar gütmemek üzere; iş, merak, din, sağlık,

spor, dinlenme, eğlenme, kültür, deneyim kazanma gibi amaçlarla veya aile ziyareti, kongre ve seminerlere katılmak gibi nedenlerle kişisel veya toplu olarak yaptıkları seyahatlerden,

gittikleri yerlerde 24 saati aşan veya o yerin bir konaklama tesisinde en az bir geceleme konaklama tesisinde konaklamalarından ortaya çıkan iş ve ilişkileri kapsayan, sosyal bir tüketim olayı olarak da tanımlanabilir.

(44)

Rekreasyon kavramında olduğu gibi turizm için de kesin bir çerçevesi olan tanımlardan söz etmek mümkün değildir. Ancak bu tanımların ortak özelliği, insanların gezip, görmek,

dinlenmek gibi çeşitli nedenlerle katıldıkları ve süreklilik arz etmeyen faaliyetler ile ilgili olmalarıdır.

Daha geniş bir bakış açısı ile bir etkinliğin turizm kapsamında değerlendirilmesi için gerekli olan temel koşullar şöyle sıralanabilir:

 Turizm sürekli yaşanılan, çalışılan ve temel gereksinimlerin karşılandığı yerler dışında yapılan seyahatlerdir.

2. TURİZM ENDÜSTRİSİ VE ÖZELLİKLERİ

(45)

 Turizmde konaklama geçicidir. Seyahat eden ve konaklayan kişi belirli bir müddet sonra yaşadığı yere döner.

 Seyahat eden kişiler konaklama sırasında turizm işletmelerinin ürettiği mal ve hizmetleri talep ederler.

 Turizme konu olan kişiler turizm kapsamına giren etkinliklerden en az birini yerine getirmek amacı ile seyahat ederler. Bu etkinliklere belirli bir sınırlama getirilmemekle birlikte en belirginleri aile ziyareti, dinlenme ve eğlenme, gezip görme, merak, macera arayışı, güzeli yakalama, kültür, din, sağlık, spor, doğayla bütünleşme, kongre ve

toplantılara katılma şeklinde sıralanabilir.

(46)

UNWTO tarafından kullanılan turizm ile ilgili tanımlar şunlardır:

 Turizm: Normalde yaşadıkları yer dışında sürekli 1 yıldan uzun olmamak koşuluyla eğlence, iş ve diğer amaçlarla yapılan seyahat ve konaklama faaliyetleridir.

 İç turizm: Ülke vatandaşlarının ülke içinde yaptıkları seyahatlerdir.

 Uluslararası turizm: Yabancı ülkelere yapılan ziyaretler ve yabancı ülkelerden gelen ziyaretçileri kapsar.

2. TURİZM ENDÜSTRİSİ VE ÖZELLİKLERİ

(47)

Turistler: Ziyaret edilen yerde en az bir gece konaklama yapan ziyaretçilerdir. Bunlar kurvaziyer gemiler, trenler ya da yatlardaki yolcuları da kapsar.

Günübirlikçiler: Ziyaret edilen yerde geceleme yapmayan ziyaretçilerdir.

(48)

 Turizm endüstrisi büyük ölçüde insan gücüne dayanır. Özellikle yeme-içme işletmelerinde, hizmeti üreten ve sunan temel unsur insandır. Bu özelliği nedeniyle turizm işletmelerinde üretim ve pazarlama etkinliklerinde, belirli düzeyde otomasyona geçilebilmektedir.

Örneğin, bir akşam yemeği çeşitli araçlar yardımıyla hazırlanarak insan gücü ile servis edilmek zorundadır.

2.1. Turizm Endüstrisini Diğerlerinden Ayıran Özellikler

(49)

 Kalite kontrol sorunu vardır: Hizmetlerin kalite ve içerikleri, hizmeti üreten bir birimden diğerine ya da hizmet talep eden bir tüketiciden diğerine veya bir günden diğerine

değişerek farklı ürünlere sahip olabilir. Hizmetlerin bu özelliğine bağlı olarak ortaya çıkan pazarlama sorunu ise, hizmetlerin standardizasyon ve kalite kontrol konularında önemli sorunlarla karşılaşılmasından kaynaklanır.

(50)

 Bu endüstri dalında faaliyet gösteren tüm işletmeler, turizm hizmetlerinin niteliği gereği birbirleriyle uyumlu olma, yakın bir işbirliği ve karşılıklı yardımlaşma içinde bulunma

zorunluluğu duyar. Bir bölgedeki otelin kalifiye hizmet sunmaması, diğer turizm işletmelerini de olumsuz yönde etkileyecektir.

 Turizm pazarında yer alan tüketicilerin tercihleri ve alışkanlıklarının kısa sürelerde

değişmesi, turizm işletmelerinin sahip oldukları varlıkları, ekonomik ömürleri dolmadan, yenileriyle değiştirmek zorunda bırakmaktadır.

2.1. Turizm Endüstrisini Diğerlerinden Ayıran Özellikler

(51)

 Turizm endüstrisinde üretilen turistik ürün, ister münferit, ister paket olarak pazarlansın, birleşik ürün olma (farklı ürünlerin birleşimi) özelliği gösterir.

 Turizm endüstrisinin konusu, hizmettir. Hizmetin üretimi, satışı ve konukların tatmini

açısından soyut bir özellik gösterir. Konaklama işletmesinin hizmetlerinden yararlanan bir kişinin memnuniyeti farklılık gösterir.

 Hizmetin üretimi ile tüketimi eş zamanlıdır. Aynı şekilde turistik ürünün üretildiği yerde tüketilmesi zorunluluğu vardır. Turistik ürünün bir başka yere nakledilmesi veya bir başka yerde tüketime sunulması mümkün değildir.

(52)

 Hizmetin diğer günlerde kullanımı amacıyla stoklanması söz konusu değildir. Örneğin, uçak koltuğunun belli bir uçuş saati için stoklanması mümkün olmadığı gibi otel yatağının bir gece boş kalması o işletme için bir kayıptır.

 Turizm endüstrisi yılın 365 günü ve günün 24 saati hizmet veren bir özellik gösterir.

 Turizm endüstrisinde özellikle konaklama işletmelerinin kuruluşu ve hizmete sunulması aşamasındaki maliyetlerin yüksek olması sebebiyle büyük sermayeye ihtiyaç vardır.

2.1. Turizm Endüstrisini Diğerlerinden Ayıran Özellikler

(53)

 Turizm talebi, önceden kesin bir biçimde öngörülmesi güç olan ekonomik ve politik

koşullara bağlı olduğundan turizm talep dalgalanmalarından anında etkilenir. Bu özellik de endüstrinin riskini oldukça yükseltir.

 Turizm arzı çok değişkenlik gösterir: Turizm arzı, diğer turizm merkezlerindeki fiyatların etkisi ve tüketici eğilimleri ve gereksinimlerindeki farklılıklar gibi dış unsurların etkisi ile ayrılıklar gösterir. Diğer bir deyişle, turizm sektörü, her turist tipinin sosyo-ekonomik, sosyo-demografik ve sosyo-psikolojik özelliklerine uygun olarak mal ve hizmetlerin sunumunu gerektirir.

(54)

 Turizm arzı kısa dönemde artırılamaz: Turizm endüstrisinde arz kısa dönemde ekonomik değişkenler karşısında esnek olmayan bir özellik gösterir. Örneğin, yeni yatak odalarının yapılması ile bir bölgenin turistik yatak kapasitesinin arttırılmasına katkıda bulunmasında olduğu gibi. Öte yandan, bazı arz kaynaklarının (Aspendos Antik Tiyatro, Pamukkale, Efes harabeleri ve Topkapı Sarayı vb. tarihsel öneme sahip değerlerde olduğu gibi) miktarlarının azaltılıp çoğaltılması hiçbir zaman mümkün olmaz.

2.1. Turizm Endüstrisini Diğerlerinden Ayıran Özellikler

(55)

 Turizm ürünlerinin pazarlanması fiziksel ürünlerden farklıdır: Hizmetlerin görünme, hissedilme, dokunma ve benzeri şekillerde değerlendirilememesi nedeniyle turizm

ürünlerinin pazarlaması fiziksel ürün pazarlamasından ayrılmaktadır. Bu önemli özellik, aşağıda belirtilen pazarlama sorunlarını da beraberinde getirmektedir.

(56)

Farklı amaçlarla ve rollerle toplum içinde çeşitli gruplarda örgütlenmiş şekilde bulunan insanların, rekreasyonel etkinliklere katılma eğilimleri ve isteklerinde sürekli bir artış

meydana geldiği gözlenmiştir. İnsanların rekreasyon etkinliklerine katılmalarındaki bu hızlı artışın nedenlerini bir takım sosyal ve ekonomik faktörlerin teşvik edici ve bazen de

engelleyici etkilerine bağlamak mümkündür.

ÖZET

(57)

Talebin etkileyen faktörler şunlardır: Boş zaman artışı, gelir seviyesinin artması, teknolojik gelişmeler, kentleşme eğilimleri, nüfus artışı ve hareketliliği, kitle iletişim araçlarının etkisi, reklam ve propaganda, eğitim ve kültür seviyesinin yükselmesi, değer yargılarının değişmesi, turizm ve rekreasyon bilincinin artması, siyasi otorite ve diğer kurumların etkisi, çevre

bilincinin artması, değişen yeni sağlık bilinci, tüketici tercihlerinde değişmeler.

(58)

Rekreasyon ve turizm endüstrileri temelde birbirleri ile benzerlikler göstermektedir. Öncelikle bu iki endüstri aynı olanaklardan yararlanmaktadır. Bununla birlikte her iki endüstri de boş zaman ve gelir artışı, eğitim düzeyinin artması, iş ve ekonomik koşullardaki değişiklikler gibi faktörlerin etkisi ile gelişmiştir. Ayrıca, temelde bu iki faaliyete yönelten güdüler birbirleri ile benzerdir. Dolayısıyla rekreasyon ve turizm faaliyetleri sonucunda elde edilen deneyimler ve davranış kalıpları da önemli benzerlikler göstermektedir. Etkinliklerin mekân ve zaman

açısından ortak paydaları bulunmaktadır.

ÖZET

(59)

Rekreasyon ve turizm konusundaki politikalar her iki endüstriyi de aynı yönde etkilemektedir.

Rekreasyon, iş ve zorunlu ihtiyaçlar dışında kalan boş zamanda gerçekleştirilen etkinlikleri kapsar. Turizmin bazı türleri ise doğrudan iş ile ilgilidir. Hem iş turizmi hem de rekreasyonel amaçlı turizm, rekreasyon kavramının temel unsurları ile yakın bir ilişki içindedir. Turizm amaçlı geziler, eğlenme ve dinlenme amaçlı gezilerden yer, yol, yaşam tarzları, tavır ve

davranışlarda çok boyutlu değişiklikler yapma imkânlarını arttırma özellikleriyle farklılıklar gösterir. Turizm genel olarak para ve zaman açısından da büyük bir maliyet getirir.

(60)

Rekreasyon ve turizm konusundaki politikalar her iki endüstriyi de aynı yönde etkilemektedir.

Rekreasyon, iş ve zorunlu ihtiyaçlar dışında kalan boş zamanda gerçekleştirilen etkinlikleri kapsar. Turizmin bazı türleri ise doğrudan iş ile ilgilidir. Hem iş turizmi hem de rekreasyonel amaçlı turizm, rekreasyon kavramının temel unsurları ile yakın bir ilişki içindedir. Turizm amaçlı geziler, eğlenme ve dinlenme amaçlı gezilerden yer, yol, yaşam tarzları, tavır ve

davranışlarda çok boyutlu değişiklikler yapma imkânlarını arttırma özellikleriyle farklılıklar gösterir.

ÖZET

(61)

Turizm genel olarak para ve zaman açısından da büyük bir maliyet getirir. Bu anlamda turizm alıcı açısından daha çok bir yatırım alanı olarak görülürken daha dar kapsamlı düşünülen

rekreasyonel hizmetler veya ürünler bireyin olağan tüketim alışkanlıkları kapsamında değerlendirilir.

(62)

Teşekkürler

Öğr. Gör. Yusuf ÇATALKAYA

Eğlence ve Tatil Yönetimi Rekreasyon ve Turizm Ünite 5

Referanslar

Benzer Belgeler

Bu çalışmanın amacı piyasa değeri olmayan varlıkların ekonomik değerinin belirlenmesine neden olan etmenleri belirlemek, ekonomik değer belirlemede kullanılan

Çok yakışıklı simasile, kibar ve nazik tavrile, doktora imtihanlarına gelip gittikçe Vefa idadisindenberi şair olduğunun bahsi geçer, eski a r­ kadaşı Sait

İnsan için pratik iş ve kavramlar günlük hayatta daha mühim olduğundan Kur’an-ı Kerim’de bunların yoğun olarak hatırlatıldığı, bu yoğun olarak hatırlatılan

 Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü,..  Beden Eğitimi ve Spor Anabilim

 Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü,..  Beden Eğitimi ve Spor Anabilim

 Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü,..  Beden Eğitimi ve Spor Anabilim

 Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü,..  Beden Eğitimi ve Spor Anabilim

Kentlerde açık hava rekreasyon talebini karşılayacak ister boş olsun, ister spor talebini karşılamaya yönelik ya da isterse yeşil alan şeklinde ayrılmış olsun, bu tür