7. Sınıf Türkçe. Fiiller - 1 [Fiil Çekim Ekleri (Kip ve Kişi Ekleri) - Anlam Kayması - Fiillerin Anlam Özellikleri]

(1)

http://odsgm.meb.gov.tr/kurslar/

MEB 2018 - 2019 ● Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

7. Sınıf Türkçe

Fiiller - 1 [Fiil Çekim Ekleri (Kip ve Kişi Ekleri) - Anlam Kayması - Fiillerin Anlam Özellikleri]

1. Fiiller anlamlarına göre iş, oluş ve durum fiilleri olmak üzere üç gruba ayrılır. İş bildiren fiiller, öznenin kendi iste- ği ile gerçekleşen ve bir nesneyi etkilediği fiillerdir.

Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerden hangisin- de iş bildiren bir fiil vardır?

A) Akşamdan beri, çürük dişim sızlıyor.

B) Balkondaki sarı kanaryalar ötüyor.

C) Ocaktaki tencerede patates yemeği pişiyor.

D) Koridorda oynayan çocukları yanına çağırdı.

2. Kipler, haber ve dilek kipleri olmak üzere ikiye ayrılır. Ha- ber kipleri, fiillerin ne zaman gerçekleştiğini ortaya koyan kiplerdir. Dilek kipleri ise fiillere farklı anlam özellikleri (şart, gereklilik, emir, istek) kazandıran kiplerdir.

Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklem, dilek kiplerinden biriyle çekimlenmiştir?

A) Babasının iş gezisinden dönmesini bekliyor.

B) Çocuklar, uçurtmalarını bu tepede uçursun.

C) Yarınki futbol maçı için iki bilet alacaksınız.

D) Köyden gelen sütü sabah kahvaltısında içersin.

3. Gün ola, devran döne, umut yetişe I Dağlarının, dağlarının ardında Değil öyle yoksulluklar, hasretler Bir tek başak bile dargın kalmayacak

II Bir tek zeytin dalı bile yalnız.

Sıkıysa yağmasın yağmur

III

Sıkıysa uykudan uyanmasın dağ Bu yürek, ne güne vurur?

IV

Bu dizelerdeki numaralanmış fiillerle ilgili aşağıdaki- lerden hangisi yanlıştır?

A) I. fiil, istek kipi ile çekimlenmiştir.

B) II. fiil, gelecek zamanla çekimlenmiştir.

C) III. fiil, dilek-şart kipiyle çekimlenmiştir.

D) IV. fiil, geniş zamanla çekimlenmiştir.

4. Oluş fiilleri, öznenin kendi iradesi dışında geçirdiği değişi- mi bildiren fiillerdir.

Buna göre aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi oluş fiilidir?

A) Çocuklar okuldan çıkmadan hava karardı.

B) Sanatçının geçen hafta gösterime giren filmini izledi.

C) Yaz sonunda evin bütün halılarını yıkadı.

D) Dün akşam yorgun olduğu için erkenden uyudu.

5. Bir sofa üstünde büyük odalar Çağırsalar beni: “Gitmeyin! Durun!”

I

Bir bahar güzelliği Sivas halılarında Sedirler seslense: “Buyurun!”

II

Bu dizelerde numaralanmış fiillerin aldığı eklerle ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

I II A) Şart kipi 2. çoğul şahıs - İstek kipi 3. çoğul şahıs B) İstek kipi 2. çoğul şahıs - İstek kipi 2. tekil şahıs C) Şart kipi 3. çoğul şahıs - Emir kipi 2. çoğul şahıs D) İstek kipi 3. çoğul şahıs - Şart kipi 2. tekil şahıs

6. Yaz gelince ağaçların meyveleri eğilir Pamuğunun kıymeti dört bir yanda bilinir

I Bağların hep zümrüt gibi yeşerir

II Her parçanı sevdim senin Türkiye’m

III

Yüreğimi yaktın geçtin Türkiye’m

Numaralanmış fiillerin anlam özelliği aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

I II III

A) İş Oluş Durum

B) İş Durum Oluş

C) Oluş Durum İş

D) Durum Oluş İş

1

(2)

7. Sınıf Türkçe

1

7. Fiilin bir kipe göre çekimlenip anlam olarak başka bir kipi kastetmesine fiilde anlam kayması denir. Örneğin “Okul- larda her pazartesi İstiklal Marşı okunuyor.” cümlesinde fiil (okunuyor), şimdiki zamanla çekimlenmiştir. Ancak fiilin her pazartesi yapıldığı belirtilerek geniş zaman kaste- dilmiştir.

Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisinde anlam kayması vardır?

A) En sonunda, yaptığı hatanın farkına varmış.

B) Nasrettin Hoca bir gün eşeğine ters biner.

C) Çocuklar bahçede saklambaç oynuyor.

D Bakan, en kısa zamanda yurda dönecek.

8. Kip ve şahıs eki almış fiillere çekimli fiil denir.

Buna göre “yürü-” fiili aşağıdaki cümlelerin hangisin- de çekimli fiil olarak kullanılmıştır?

A) Hemen dizleri ağrımaya başlıyor hızlı yürüyünce.

B) Eskiden ilçeden köye kadar yürüyerek gelirdik.

C) Parkta hep birlikte yürüyoruz uzun yaz akşamlarında.

D) Okula kadar yürümek istemezsen otobüse bin.

9. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde bildirme kipiyle çekimlenmiş bir fiil vardır?

A) Cahil kimsenin yanında kitap gibi sessiz olmalısın.

B) Kullandığınız kelimeler nasıl yaşayacağınızı belirler.

C) Konuşmadan önce düşün, hareket etmeden önce ölç.

D) Yıkıcı olmakla sözünü esirgememeyi birbirine karış- tırmayasın.

10. Fiillerin olumsuz biçimleri fiile kip eklerinden önce -ma/-me olumsuzluk ekinin getirilmesiyle yapılır.

Buna göre aşağıdakilerden hangisinde olumsuzluk eki almış bir fiil yoktur?

A) Yaşlı adamı nerede bulabileceğinizi bilmiyorum.

B) Gün doğusu sert esmeye başlamadı henüz.

C) Kişisel serüveninin sonuna kadar gitmeyi unutma.

D) Yüreğinin derinliklerindeki bu korkudan kurtulmalısın.

11. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde şimdiki zamanla çekimlenmiş olumsuz soru fiili vardır?

A) Sabahları yürüyüşe çıkıyor musunuz?

B) Bu hafta yüzme kursuna neden gitmiyorsun?

C) Roman ve hikâye okumayı seviyor musun?

D) Arkadaşların seni ziyarete gelmiyor mu?

12. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde, anlam olarak ay- raç içinde verilen zaman ifade edilmektedir?

A) Ben bu akşam biraz geç gelirim. (Gelecek zaman) B) Her gün bu hastanenin önünden geçiyorum. (Geçmiş

zaman)

C) Keloğlan, bütün ülkeyi dolaşıp hırsızı buluyor. (Geniş zaman)

D) Babam 1940ʼlı yıllarda İstanbulʼa yerleşir. (Şimdiki zaman)

(3)

7. Sınıf Türkçe

Sözcükte Anlam - 1 (Çok Anlamlılık) 1. ● İnsanlar ortak tecrübeler taşıdıkları için birbirlerini an-

layabilirler.

● Eskiden, hastaları kasabaya kadar sırtımızda taşır- dık.

● Bu insanlar içlerinde hep bir suçluluk duygusu taşır- lar.

● Büyükbabam gümüş köstekli saatini her zaman ya- nında taşırdı.

“Taşımak” kelimesi bu cümlelerde aşağıdaki anlamla- rından hangisiyle kullanılmamıştır?

A) Bir şeyi bir yerden alıp başka bir yere götürmek B) Duymak, hissetmek

C) Bir nesnenin ağırlığını yüklenmek D) Sahip olmak, özellik olarak bulundurmak

2. Bir öğretmen, öğrencilerinin “yanmak” sözcüğünü mecaz anlama gelecek şekilde cümle içinde kullanmalarını iste- miştir.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi bu öğrencilerin söyleyeceği cümlelerden biri olabilir?

A) Gece oldu, ışıklar yandı, herkes kendi kabuğuna çe- kildi.

B) Akşama kadar güneş altında kalınca kolları yanmış.

C) Odamız yaz günleri çinko damın altında yanar durur.

D) Müdür, bu konuyla ilgili bir soru sorarsa yandık.

3. “Sade” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisinde te- rim anlamıyla kullanılmıştır?

A) Çocukların hâlleri o kadar sade ve sevimliydi ki im- renmemek mümkün değil.

B) Sade bir dil kullanan şair, şiirlerinde genellikle yalnız- lık ve ayrılık konusunu işliyor.

C) Sade, derenin etrafına sıralanan kavak ağaçlarını izlemek bile insanı dinlendiriyor.

D) Sade ve gösterişsiz ortamlardan hoşlanır, her zaman alçak gönüllü olmaya çalışırdı.

4. %15

Benzerleri arasında hoşa gideni seçip almak

%40Titiz davranmak, kolay kolay beğenmemek

%25Tercihini bir yönde kullanmak

%20Ne olduğunu anlamak, fark etmek

Bu grafikte “seçmek” sözcüğünün bazı anlamları ve bir sınıfta “seçmek” sözcüğünü bu anlamlarda kullanan öğ- rencilerin oranı verilmiştir.

Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisini %15’lik dilime giren öğrencilerden biri söylemiş olabilir?

A) Yüzüklerden hangisini seçeceğine bir türlü karar ve- remiyordu.

B) Şairler, karşılarına çıkan bu iki yoldan birini seçmek zorundaydı.

C) İnsan zekâsı ile, bir dakika sonra neler olabileceğini seçemiyoruz.

D) Bir de yemek seçme huyun olmasa çok iyi anlaşaca- ğız seninle.

5. Aşağıdakilerin hangisinde altı çizili sözcük, yay ayraç içinde verilen anlama uygun kullanılmamıştır?

A) Ne saklayayım gaflet ettiğimi

Elimle batırmışım gençliğimi (Mahvetmek)

B) Birkaç gün önce yağan kar, soğuğu kırmış. (Gücünü, etkisini azaltmak)

C) Yemekler çok güzel, özendiğin belli. (Birini veya bir şeyi taklit etmeye çalışmak)

D) Divan edebiyatı yeniden dirilecek mi, bilmiyorum. (Et- kin olmak, geçerli duruma gelmek)

2

(4)

7. Sınıf Türkçe

2

Sözcükte Anlam - 1 (Çok Anlamlılık) 6. En yüksek rakımlı yaylası, iki bin metre ile Dereli Bek-

I

taş Yaylası olan Giresun’da kırka yakın yayla bulunuyor.

Bu yaylalar nefesinizi ve zihninizi tazeliyor. Muhteşem bir

II

gün batımı izlemek için şehrin simgelerinden olan Gire-

III

sun Kalesi kaçırılmaz bir fırsat.

Bu parçada numaralanmış sözcüklerin anlam özelliği aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

I II III A) Gerçek Mecaz Terim B) Terim Mecaz Gerçek C) Mecaz Terim Gerçek

D) Terim Gerçek Mecaz

7. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde “içgüdü, seziş” an- lamında kullanılan bir sözcük vardır?

A) Boğaz’ın sisle kaplı olduğunu, ön güvertede bir yer bulup oturunca fark etmişti.

B) Bu sözlerde gerçek payı ne kadar çoksa duygu payı da o kadar çoktur.

C) Hikmet Bey’in kurum ve edası, her zamankinden bel- ki yüz kat fazlaydı.

D) Yurt sevgisinin yüce boyutlarını analık radarı ile pek iyi ölçebiliyordu.

8. Muhsin Çelebi bir gün Tebriz Kalesi’ne büyük bir gösteriş- le girdi. Bu küçük başkentin süse, zenginliğe, renge, süs

I

eşyasına tutkun halkı, İstanbul elçisinin kaftanını görünce II

şaşırdı. Şah, kendisinin hayatında hiç görmediği bir kafta- na sahip olan bu zengin elçiye karşı derin bir öfke duydu.

III

Onu sözleriyle ezmeye karar verdi.

IV

Bu parçada numaralanmış sözcüklerden hangileri gerçek anlamıyla kullanılmıştır?

A) I ve II. B) I ve III.

C) II ve IV. D) III ve IV.

9. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden hangisi mecaz anlamda kullanılmıştır?

A) Okuru saran şiir, öykü ve romanlar mutlaka başarıyı yakalar.

B) Bu eser günümüz edebiyat dünyasının seçkin isimle- rini değerlendiriyor.

C) Okuryazarlık, insanı güçlü bir bilince taşıyan gizemli bir kuvvettir.

D) Karşı dağlardan gelen serin rüzgâr, vadideki ağaçla- rın arasında dolaşıyor.

10. Her oda ayrı bir dünyadır. Hepsinde ayrı duygular yaşar insan. Farklı anıları vardır her birinde. Eve ayak bastığın-

I

da ilk önce ayakkabısını koyar ayakkabılığa. Varsa çan- tasını ve elindeki poşetleri bir kenara… Kendini güvende

II hisseder, sevinçle dolaşır evin içinde. Huzur bulmak iste-

III

diği veya bulduğu yuvasına kavuşmuştur çünkü.

IV

Bu parçada numaralanmış sözcüklerden üçünün an- lamı aşağıda verilmiştir.

● Dirlik, baş dinçliği, gönül rahatlığı.

● Geçmişte yaşanmış çeşitli olaylardan belleğin sakla- dığı her türlü iz.

● Genellikle ailenin oturduğu ev.

Buna göre kaç numaralı sözcüğün anlamı verilme- miştir?

A) I. B) II. C) III. D) IV.

11. Bu tümsek, koparken büyük zelzele, Son vatan parçası geçerken ele Mehmet’in düşmanı boğduğu sele Mübarek kanını kattığı yerdir.

Bu dörtlükteki altı çizili sözcüğün anlamı aşağıdaki- lerden hangisidir?

A) Herhangi bir yerinden ikiye ayrılmak B) Bütün ilişkileri kesip büsbütün uzaklaşmak

C) Bir durum veya nitelik çok belirgin olarak görünmek D) Birdenbire gürültülü ve tehlikeli olaylar başlamak

(5)

7. Sınıf Türkçe

Sözcükte Anlam - 2 (Sözcükler Arası Anlam İlişkisi - Söz Sanatları) 1. Muhabbetle bizi bize bağladın,

Şiirinle kökü öze bağladın, Aşkın esrarını söze bağladın, Sevgi diyarının kapısı Yunus.

Bu dizelerdeki altı çizili sözcükler arasındaki anlam ilişkisinin benzeri aşağıdakilerin hangisinde yoktur?

A) Mazluma yöneldi tarihin seyri Namertlerden bıktı usandı gayrı B) Senin ocağında bolluk bereket Senin kucağında büyüdü Mehmet.

C) Tatlı dille yüreğine sızarlar Güler yüzle dirliğini bozarlar.

D) Zalimler soytarı, hain maskara Zaman zift mevsimi, mekân kapkara

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zıt anlamlı sözcük- ler kullanılmamıştır?

A) Dinlenmenin gerçekleşebilmesi için zihnimizle birlikte bedenimiz de yorulmalıdır.

B) Küçük iyiliklere kimse önem vermez oysa küçük kötü- lüklerin üzerinde herkes durur.

C) Karanlık bir sokakta titrek bir fener aydınlığı beliriverdi.

D) Çağımızdaki en büyük tehlike diğerlerinden farklı olmak isteyenlerin az olmasıdır.

3. Çile şimşeğinin her çakışında, I

Derdin tezgâhında, sert nakışında, II III

Bunca yenilginin sarp yokuşunda IV

Sabrım çiçek açtı, haberin var mı?

Bu dörtlükte numaralanmış sözcüklerden hangisi eş seslidir?

4. ● Hiçbir yerde bu kadar berrak bir su görmedim.

● Dağın zirvesine çıkmak büyük bir keyifti.

● Buradaki insanların eğitim seviyesi yüksekti.

● İnsanoğlunun gayesi, iyilik yapmak olmalıdır.

Aşağıdakilerden hangisi, bu cümlelerdeki altı çizi- li sözcüklerden herhangi birinin eş anlamlısı olarak kullanılamaz?

A) Doruk B) Çaba

C) Düzey D) Duru

5. Soldan Sağa:

K L M N P

I.

II.

III.

IV.

Cümleler:

I. Usta şoför trafik kurallarına harfiyen uyuyordu. (Karşıt anlam)

II. Davalı kişi yargıç önünde suçunu kabul etti. (Eş anlam)

III. Vekillerin çoğu seçimde ret oyu kullandı. (Karşıt anlam)

IV. Yeni çıkan yasadan birçok kent yararlanacak. (Eş anlam)

Numaralanmış cümlelerdeki altı çizili sözcüklerin yay ay- raç içinde istenen karşılıklarını bulunuz ve yukarıdaki bul- macaya yerleştiriniz.

Buna göre bulmacanın P sütununda yer alan harfler aşağıdakilerden hangisidir?

A) E K B N

B) İ

M L N

C) M

L R N

D) E

İ M K

3

(6)

7. Sınıf Türkçe

3

Sözcükte Anlam - 2 (Sözcükler Arası Anlam İlişkisi - Söz Sanatları) 6. ● Son romanında dominant bir karakterin yaşamını ele

almış.

● Genç jenerasyon, klasikleşmiş romanları okumaktan hoşlanıyor.

● Pozitif yaklaşımlarıyla herkesin beğenisini kazandı.

● Monoton bir yaşamı olduğundan şikâyet ediyor son günlerde.

Zeynep, bu cümlelerdeki altı çizili yabancı sözcükler yerine Türkçe karşılıklarını kullanacaktır.

Buna göre aşağıdakilerden hangisini bu sözcükler- den herhangi birinin yerine kullanamaz?

A) tekdüze B) kuşak

C) doğal D) baskın

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde abartma (mübala- ğa) sanatı yoktur?

A) O kadar ağladı ki göz pınarları kurudu.

B) Dünyanın yükünü omuzlarımda taşıyorum.

C) Atın ne kadar susamış, ırmağın suyunu bitirdi.

D) Çocuğun ateşlendiğini duyunca hemen yanına koş- tum.

8. Dünya kurulalı beri geçtiğim sıcak ve bunaltıcı vadile- re serinlik bırakırım. Acelem yok denize kavuşmak için.

Ahenkle, taşlara vura vura, çağıl çağıl akarım. Karade- niz gece gündüz şeker gibi tatlı sularımdan içmek için hasretle beni bekler. Ne coşmama alınır ne de suyumu çekmeme… Bilir ki binlerce yıldır suyumu eksik etmeden sunarım kendisine.

Bu parçada aşağıdaki sanatlardan hangisi kullanıl- mamıştır?

A) Benzetme (Teşbih) B) Tezat (Karşıtlık) C) Konuşturma (İntak) D) Abartma (Mübalağa)

9. Aşağıdaki dizelerden hangisinde hem benzetme hem de kişileştirme sanatı vardır?

A) Menekşe koştu dağa dertlerini anlattı Bu sitemli sözleri koca dağı ağlattı

B) Yaşlı deniz kimsesiz bir çocuk gibi hüzünlü, Kıyısına gelmeyen dostlarını özlüyor.

C) Sen bir ceylan olsan ben de bir avcı Avlasam çöllerde saz ile seni D) Bana derler gam yükünü sen götür Benim yük götürür dermanım mı var

10. Ne kadar karanlık olsa geceler Mümkün mü sonunda sabah olmasın

Bu dizelerde aşağıdaki edebî sanatlardan hangisi vardır?

A) Abartma (Mübalağa) B) Tezat (Karşıtlık) C) Kişileştirme (Teşhis) D) Benzetme (Teşbih)

11. Söğüt dallarında hasta serçeler, Eski akın destanını heceler...

Tuna ağlıyormuş bazı geceler;

Göğsünde kefensiz şehitler varmış

Bu dörtlükte kişileştirilen unsurlar aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

A) Söğüt - Destan B) Dal - Gece C) Serçe - Tuna D) Destan - Dal

12. Aşağıdaki dizelerden hangisinde yay ayraç içindeki söz sanatı yoktur?

A) Derken bir düdük öttü ansızın

Bembeyaz gemi gittikçe ufaldı (Tezat) B) Şubat ayı kış yelini kovarken

Cennet dense sana yakışır dağlar (Kişileştirme) C) Sevgim bir yavru ceylandır

Çeker gider dosta doğru (Benzetme) D) Uyandı doğa sabah sabah, dedi ki

Sizin için varım, varım sizin için (Konuşturma)

(7)

7. Sınıf Türkçe

1. Bir gün bulutlarla geldi habersiz I

Sonra incecikten yağdı üstüme II

Büyüdü içimde zamanla yeri III

İki mısra gibi aldı gönlümü IV

Bir gül yaprağından güzel elleri

Numaralanmış sözcüklerden hangisi iş (kılış) bildiren bir fiildir?

2.

Cümleler İş Oluş Durum

I. Hava o kadar sıcaktı ki suya atı-lan buzlar hemen eriyordu. √ II. Dedem yüzüklere bağlı kurdeleyi dikkatlice kesti. √ III. Olayın boyutlarını anlayan her-kes bir anda susmuştu. √ IV. Balkondaki sepette duran pata-teslerin çoğu çürümüş. √ Bu tabloda numaralanmış cümlelerde yer alan fiillerin anlam özelliği işaretlenirken yanlışlık yapılmıştır.

Bu yanlışlığın giderilmesi için, numaralanmış cümle- lerden hangilerinin yer değiştirmesi gerekir?

A) I ve II. B) I ve IV.

C) II ve III. D) III ve IV.

3. Kalk arkadaş, gidelim!

I

Dolaşalım, gezelim!

II

Yollar bizden bir izdir, Ne duysak sesimizdir,

III

Hiç şaşmayan bir saat Gibi işler tabiat,

IV

Uyarak kalbimize.

Bu dizelerde numaralanmış fiillerle ilgili aşağıdakiler- den hangisi söylenemez?

A) I. fiil, durum fiilidir.

B) II. fiil, istek kipi ile çekimlenmiştir.

C) III. fiil, 3. çoğul şahıs eki almıştır.

D) IV. fiil, haber kipi ile çekimlenmiştir.

4. Aşağıdakilerin hangisinde çekimli fiil, karşısında ve- rilen kip ve kişi eklerini almamıştır?

Çekimli Fiil Aldığı Kip ve Kişi Ekleri A) konuşayım İstek kipi - 1. tekil şahıs B) gelmeliler Gereklilik kipi - 3. çoğul şahıs C) anlayasınız Emir kipi - 2. tekil şahıs D) beklesek Şart kipi - 1. çoğul şahıs

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde geniş zaman, 2 tekil kişi ile çekimlenmiş olumsuz soru fiili vardır?

A) Savaş döneminde yaşadığımız sıkıntıları hatırlamaz mısın?

B) Şehrin bütün sokaklarını adım adım dolaşmadın mı?

C) Sahnedeki oyuncuların sesini duymuyor musunuz?

D) Toplantıdan çıkınca beni hemen arar mısın?

6. Türkçede düz-geniş ünlülerle (a, e) biten bir fiile şimdi- ki zaman eki (-yor) getirildiğinde, fiilin son hecesindeki düz-geniş ünlü ( a, e) daralır yani “ı, i, u, ü” ünlülerinden birine dönüşür. Örneğin “sakla-“ fiili “-yor” ekini alınca sözcüğün sonundaki “a” sesi “ı”ya dönüşür (saklıyor).

Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde şimdiki zaman eki alan fiilde ünlü daralması yoktur?

A) Tek başına manevra yapan bir lokomotif rahatlığı ile hayatını yaşıyor.

B) Güneşli havalarda uzun süre dışarıda kalırsa başı ağ- rıyor.

C) Bütün öğrencilerimiz anlattığımız konuları rahatlıkla anlıyor.

D) Komutan şu anda birlikteki askerlerin bayramlarını kutluyor.

4

(8)

7. Sınıf Türkçe

4

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yer alan fiilin kipi yanlış verilmiştir?

A) Çocuk, ağzındaki yemeği bir türlü yutmuyor. → Haber kipi (Şimdiki zaman)

B) Ben de seyyahlar gibi dünyayı gezebilsem. → Dilek kipi (Dilek-şart kipi)

C) Ayakkabılarını kapının önünde çıkar. → Haber kipi (Geniş zaman)

D) Bir an evvel eve gidip dinlenmelisin. → Dilek kipi (Ge- reklilik kipi)

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili fiillerin zamanları ile ilgili yay ayraç içinde verilen açıklama yanlıştır?

A) Son romanını mayıs ayında yayımladı. (Eylem geç- mişte yapılmıştır.)

B) Akşamları haber programı izlemeyi çok sever. (Eylem söylendiği anda yapılmaktadır.)

C) Yarın sahil yolunda bisiklet yarışına katılacak. (Eylem henüz gerçekleşmemiştir.)

D) Dün akşam ilkokul arkadaşını ziyaret etmiş. (Eylem başkasından duyulmuştur.)

9. Aşağıdaki cümlelerde yer alan fiillerden hangisinin kipi yanlış işaretlenmiştir?

Dilek-Şart Kipi

Gereklilik Kipi

Emir Kipi

İstek Kipi A)

Seni bahçe ka- pısının önünde

bekleyelim.

√

B) Okula giderken yanında para

götürsün. √

C) Bu muhteşem gölü mutlaka

görmelisiniz. √

D) İnsanları hiçbir zaman kü-

çümseme. √

10. Fiilin bir kipe göre çekimlenip anlam olarak başka bir kipi kastetmesine fiilde anlam kayması denir. Örneğin “Fa- tih Sultan Mehmet, İstanbul kuşatmasının hazırlıklarına 1451 yılında başlar.” cümlesinde fiil (başlar), biçim olarak geniş zamanla çekimlenmiştir. Ancak fiil geçmişte yapıldı- ğı ve yapılanlar başkasından öğrenildiği için anlam olarak öğrenilen geçmiş zaman kastedilmiştir.

Buna göre anlam kayması bulunan aşağıdaki altı çizi- li fiillerden hangisinin kastettiği anlam yanlış açıklan- mıştır?

Biçim Anlam A) Her akşam buraya uğrayıp bir fincan kahve içiyor. Şimdiki

Zaman Geniş Zaman B) İşe yetişmek istiyorsan sabah erkenden kalkacaksın. Gelecek

Zaman Emir Kipi C) Keloğlan bir gün istemeden de olsa annesini çok üzer. Geniş

Zaman Şimdiki Zaman

D) Çocuk, köpeği görünce bir çığlık atmasın mı! Emir kipi Görülen geçmiş zaman

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde geniş zaman, geç- miş zaman anlamında kullanılmıştır?

A) Sabahları genellikle kaçta işe gidersiniz?

B) Bu film, o dönemde Türkiye’de büyük ilgi görür.

C) Babaannem ve dedem yarın bize gelir.

D) Ses, sıcak havada daha hızlı iletilir.

12. Haber (bildirme) kipleri, fiillere zaman anlamı katan kip- lerdir.

Buna göre aşağıdakilerin hangisinde yer alan fiil, ha- ber kipiyle çekimlenmemiştir?

A) Evden çıkmadan önce ütüyü kontrol etsin.

B) Karadeniz’in serin yaylalarında nefes alabiliyoruz.

C) Dün akşam deniz kenarında gezintiye çıktık.

D) Seneye herhangi bir kursa katılacak mısın?

(9)

7. Sınıf Türkçe

Cümlede Anlam - 1 1. (I) Dünya yörüngesinde bilimsel araştırmaların yürütüldü-

ğü bir uzay istasyonu düşüncesi, ilk kez 1903ʼte ortaya atıl- dı. (II) Bu düşünceyi ortaya atan, Konstantin Tsiolkovsky adında bir Rus öğretmendi. (III) Bu öğretmen, ‟Dünyanın Ötesinde” adlı romanında Dünya yörüngesindeki uzay is- tasyonlarından söz ediyordu. (IV) Tsiolkovskyʼnin orijinal fikirler ortaya koyduğu bu eşsiz roman, uzay istasyonla- rıyla ilgili çalışmaların temelini atmıştır.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde ki- şisel düşünce söz konusudur?

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde koşula bağlı bir du- rum söz konusudur?

A) Bir ortamda mavi ışık azalırsa beyin, vücudu uyku moduna geçirir.

B) Küresel iklim değişikliklerinden dolayı birçok ülkede yağış miktarı azaldı.

C) İnsanın parmak izinin ömür boyu kalıcı olup olmadığı tartışılıyor.

D) Çölün güneye doğru ilerleyişini durdurmak için bölge- ye ağaç dikilecek.

3. I. İlim öyle bir şeydir ki çaba gösterilmeden ona sahip olunmaz.

II. İlim, başkalarıyla paylaşınca azalmayan tek servettir.

III. Bilginin efendisi olmak için çalışmanın uşağı olmak şarttır.

IV. İnsanın bilmediği bir şey için bilmiyorum demesi de bir ilimdir.

Numaralanmış cümlelerden hangileri anlamca en ya- kındır?

A) I ve II. B) I ve III.

C) II ve IV. D) III ve IV.

4. (I) Kelebekler genellikle çiçeklerin bal özüyle beslenir.

(II) Bacaklarında bulunan tat algılayıcılarının açılmasıyla üzerine kondukları çiçeklerdeki bal özünün tadını alırlar.

(III) Bal özünü başlarının ön tarafında bulunan hortumla emerler. (IV) Normalde içe doğru kıvrık duran bu hortum, beslenirken açılır.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisinde neden-sonuç ilişkisi vardır?

5. Aşağıdaki cümlelerden hangisi vurgulanan düşünce bakımından diğerleriyle çelişmektedir?

A) Gelenekten yararlanan şairlerin şiirleri nitelikli olur.

B) Şiirin yükselmesi, geçmişten gelen birikimi değerlen- dirmeye bağlıdır.

C) Güçlü ve zengin şiir, kendisini geleneğin zincirinden kurtarmış şiirdir.

D) Şair, geçmişte yazılmış şiirlere sırtını dönerek şiirine güç kazandıramaz.

6. - - - - İstanbul’a arabayla gittim.

Bu cümlenin amaç-sonuç anlamı taşıması için aşağı- dakilerin hangisiyle başlaması gerekir?

A) Uçağı kaçırdım, bu yüzden B) Otobüs bileti bulamadığımdan C) Zamanım bol olduğu için D) Daha rahat gezeyim diye

5

(10)

Cümlede Anlam - 1

7. Sınıf Türkçe

5

7. İnsan bir şeyi aklına koymaya görsün, hiçbir şey erişilme- yecek kadar yüksekte değildir.

Bu cümlede aşağıdakilerden hangisi vurgulanmakta- dır?

A) Kıskançlık B) Öz güven C) Kararlılık D) Çalışkanlık

8. (I) Yeni Gine, Endonezya ve Filipinler'de yetişen gökkuşağı okaliptusu adı verilen ağaç, kâğıt yapımında ve süs bitki- si olarak kullanılmaktadır. (II) Bu ağacın gövdesinin farklı bölgeleri, yılın farklı zamanlarında soyulur ve bu soyulma ile açık yeşil olan iç tabaka ortaya çıkar. (III) Bu tabaka, ha- vayla temas ettikçe koyulaşarak sarı, yeşil, mavi, kırmızı, turuncu, mor ve bordo karışımı bir renk alır. (IV) Bu renklerin gövde üzerinde dağılımı şahane bir görüntü oluşturur.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi ka- nıtlanabilirlik açısından diğerlerinden farklıdır?

9. (I) Çayın başkenti olan Rize’ye gidince yeşil sıralar hâlin- de uzanan çaylıkların oluşturduğu muhteşem bir doğayla karşılaşırsınız. (II) Geleneksel mimarisi, sosyal ve kültü- rel değerleri de doğası kadar özeldir Rize’nin. (III) Aman- sız bir coğrafyanın yarattığı zorunluluklar, estetikten vaz- geçilmeden uygulanmış ve bugün de hayranlık uyandıran yöresel bir üslup doğurmuş. (IV) Temeli ve zemin katı taş, üst katları ahşap olarak tasarlanan Rize evleri, ahşabın etkisiyle nefes alır; yaz sıcaklarında serin, kış soğukların- da sıcak kalır.

Bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıdaki- lerden hangisi söylenemez?

A) I. cümlede beğenme anlamı vardır.

B) II. cümlede karşılaştırma yapılmıştır.

C) III. cümlede öznel anlatımdan yararlanılmıştır.

D) IV. cümlede amaç-sonuç ilişkisi söz konusudur.

10. ● Biraz daha çalışsaymış sınavı kazanmak bir yana de- rece bile yapabilirmiş (!).

● Aa, sen de mi bilgi yarışmasına katılacaksın?

● Okul bittiğinden beri beni ne aradın ne sordun.

● Bilgisi, konuşması, nezaketi ve kıyafetiyle tam bir be- yefendiydi.

Aşağıdakilerden hangisi, bu cümlelere hâkim olan duygulardan biri değildir?

A) Beğenme B) Sitem

C) Korku D) Şaşırma

11. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin anlam özelliği yan- lış verilmiştir?

A) Köpekler; yüz ifadelerini, beden dillerini kullanarak veya havlama, hırlama gibi sesler çıkararak duygula- rını ifade eder. → Karşılaştırma

B) Gerçek yaşamda pek karşılaşmadığımız sıra dışı fo- bilerden biri de kar fobisidir. → Örneklendirme

C) Hava öyle sıcaktı, güneş öyle yakıcıydı ki dağı taşı eritiyordu bugün. → Abartma

D) Deniz kenarındaki evler, inci bir kolye oluştururcasına yan yana dizilmiş. → Benzetme

12. Türkiye’nin en büyük beş antik şehrinden biri unvanıyla Pamukkale’ye değer katan Hierapolis, geçtiğimiz yıl milyonlarca ziyaretçiyi ağırladı.

Bu cümleden Hierapolis’le ilgili kesin olarak çıkarıla- cak yargı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ziyaretçi sayısı bakımından Pamukkale’yi geride bı- rakmıştır.

B) Türkiye’nin en büyük antik kentlerinden biridir.

C) Her yıl milyonlarca turist tarafından ziyaret edilmektedir.

D) Pamukkale’deki en eski antik şehirdir.

(11)

7. Sınıf Türkçe

Parçada Anlam - 1 (Ana Düşünce - Ana Duygu - Konu - Başlık - Yardımcı Düşünce) 1. Gitar; yan kısımları oval, sapı üzerinde ses perdeleri olan,

altı telli, telleri parmakla çekilerek veya pena denen bir araçla vurularak çalınan müzik aletidir. İlk örnekleri İspan- ya’da yapılan gitar, zamanla bugünkü hâlini almıştır. Bu- gün akustik gitar, elektrogitar, basgitar, perdesiz gitar gibi birçok çeşidi mevcuttur.

Bu parçada ‟gitar”la ilgili aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

A) Nasıl çalındığına

B) İlk defa nerede yapıldığına C) Günümüzdeki türlerine D) Neden yapıldığına

2. Bugün Türkiye’de yüzlerce televizyon kanalı var. Bu ka- nallarda her gün pek çok program yayımlanıyor. Ancak çocukların gelişimine katkıda bulunacak programlar yok denecek kadar az. Bu konuya dikkat edilmiyor ne yazık ki! Oysa geleceğin mimarı olan çocukların gelişimine kat- kı sağlayacak, onların zihinlerini geliştirecek özel programlar hazırlanmalı. Bu, bence Türk televizyonlarının önemli bir eksiği.

Bu parçaya göre Türk televizyonlarının eleştirilme ne- deni aşağıdakilerden hangisidir?

A) Çocuklara yönelik programların zararlı içerik taşıması B) Çok farklı çocuk programlarının yayımlanması C) Çocukların gelişimine yönelik programların az olması D) İnsan zihnine zarar veren programlara yer verilmesi

3. Araştırmalar, renklerin insan psikolojisi üzerinde etkili ol- duğunu gösteriyor. Mesela sarı renk bir kıyafet giydiği- nizde karşınızdakine geçicilik hissi gönderiyorsunuz veya kahverengi bir ceketle iş görüşmesine gittiğinizde karşı- nızdakine güvensiz bir ifade yansıtıyorsunuz. Bu yüzden önemli görüşmeler öncesinde ve tanışmalarda kıyafetini- zin rengini iyi seçin. Yanlış renkte bir giysi, yanlış bir me- saj gönderebilir.

Bu parçadan aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?

A) Her rengin, insanlarda uyandırdığı etki farklıdır.

B) Bir ortamdaki renk çeşitliliği o ortamın daha ferah gö- rünmesini sağlar.

C) Duruma uygun renkler seçmek, doğru mesajlar gön- dermeyi sağlar.

D) Renkler insanların ruhsal durumunu etkiler.

4. Edebiyatımızla ilgilenen herkes edebiyatımızın eleştiri konusundaki eksikliğini fark edecektir hemen. Batı dün- yasında çok sayıda örneği olan bu türe uzaklığımız, sa- natımızın en bağışlanamaz tarafıdır. Yazar ve şairlerimiz ne eleştirmeye yelteniyor ne de eleştiriye açık.

Bu parçanın ana düşüncesi aşağıdakilerden hangisi- dir?

A) Sanatın ilerlemesi sanat eserinin eleştirilmesine bağ- lıdır.

B) Batı edebiyatı eleştiri konusunda oldukça ileridedir.

C) Sanatçılar eserlerinin eleştirilmesini hoşgörüyle kar- şılamalıdır.

D) Edebiyatımızda eleştiri konusunda büyük bir eksiklik vardır.

5. Hareket edebilmemiz için beynimiz, sinir hücrelerimiz, kaslarımız ve kemiklerimiz hep birlikte çalışır. Hareket edeceğimiz zaman beynimizden kaslarımıza sinir hücre- lerimiz aracılığıyla uyarılar gönderilir. Bu uyarılar sayesin- de kaslar harekete geçer. Kasların kasılıp gevşemesi ise kemiklerin, buna bağlı olarak da vücudumuzun hareket etmesini sağlar.

Aşağıdakilerden hangisi bu parçanın anahtar sözcük- lerinden biri değildir?

A) Zaman B) Kaslar

C) Hareket D) Kemikler

6. Çocuk edebiyatı ilgimi çekiyor. Bu türün içinde kendimi rahat hissediyorum. Az sözcükle çok şey anlatabiliyorum.

Çocuk kitaplarının öncelikle çocuklar için yazıldığını biliyo- rum ama ben yetişkinlere de hitap ettiğimi hissediyorum bu kitaplarla. Beni özgürleştiriyor çocuklar için yazmak.

Bu parça aşağıdaki sorulardan hangisine karşılık söylenmiş olabilir?

A) Çocuk kitaplarının çocukların gelişimi üzerindeki etki- leri nelerdir?

B) Çocuklara yönelik eserler vermenizin nedeni nedir?

C) Çocuk edebiyatını diğer türlerden ayıran özellikler nelerdir?

D) Çocuk edebiyatını geliştirmek için neler yapılmalıdır?

8

(12)

Parçada Anlam - 1 (Ana Düşünce - Ana Duygu - Konu - Başlık - Yardımcı Düşünce)

7. Sınıf Türkçe

8

7. Bir dili, o dilin kök saldığı topraklarda yetişen, o dilde eser- ler ortaya koyan şair ve yazarlar geliştirir. İçinde yaşadığı toplumun özelliklerini ve nelerden hoşlandığını yakından bilen şair ve yazarların ortaya koyduğu eserler, o toplumun her zaman övündüğü ve beğendiği kalıcı eserler ol- muştur. Bu şair ve yazarlar, eskiyle yeni arasında sağlam dil ve kültür köprüleri kurarlar.

Bu parçadan aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?

A) İçinde yaşadığı toplumun niteliklerini iyi bilen yazarla- rın eserleri geleceğe kalır.

B) Halkın ne istediğini bilen sanatçıların eserleri beğenilir.

C) Eserlerinde halkın dilini kullanan her sanatçı başarıya ulaşır.

D) Bir dilin gelişimi o dilde eser veren sanatçılara bağlı- dır.

8. İnsanlarda uykuyu “melatonin” adı verilen bir hormon düzenler. Bu hormon akşam saatlerinde salgılanmaya başlar. Çünkü bu hormonun salgılanması için karanlık bir ortamda bulunmak gerekir. Bilim insanları melatoninin salgılanma zamanının gündüz aydınlık bir ortamda kal- ma süremizle ilgili olduğunu belirtiyor. Yani gündüz daha uzun süre ve bolca güneş ışığı gören insanların akşam daha erken uykusu geliyor.

Bu parçada “melatonin hormonu” ile ilgili aşağıdakiler- den hangisine değinilmemiştir?

A) Salgılanması için gerekli olan ortama B) Günün hangi vaktinde salgılandığına C) İşlevinin ne olduğuna

D) Eksikliğinin nelere sebep olduğuna

9. Dünya hızla değişiyor. Değişen dünyayla birlikte insanla- rın dillendirdiği sorunlar da... Fakat bazı sorunlar hep aynı kalıyor: Cehalet, yoksulluk, insanca yaşama arzusu… Bu sorunlar, tarih boyunca insanlar tarafından hep dile getirildi. İnsanlığın bundan yüzyıllar sonra da aynı sorunları dile getirecek olması şaşırtmasın sizi.

Bu parçada yazarın asıl anlatmak istediği aşağıdaki- lerden hangisidir?

A) İnsanların ihtiyaçları yaşadıkları çağa göre değişir.

B) Dünyanın değişmesiyle insanların sorunları da değiş- miştir.

C) İnsanlığın bazı sorunları çağlar boyunca hiç değiş- mez.

D) Cehalet ve yoksulluk insanlığın en temel sorunlarıdır.

10. Özellikle yirminci yüzyılın ikinci yarısında yaşanan tekno- lojik ve endüstriyel gelişmeler, çevre kirlenmesine ve ye- nilenemeyen kaynakların hızla azalmasına neden olmuş- tur. Sanayileşmenin ve yaşam biçimlerindeki değişimin sonucunda ortaya çıkan atıklar zaman içinde hızlı bir artış göstermiş ve bu atıklardan kaynaklanan çevre sorunları evrensel bir boyut kazanmıştır.

Aşağıdakilerden hangisi bu parçada ortaya konan so- runa yönelik bir çözüm olamaz?

A) İnsanlarda çevre kirliliğiyle ilgili farkındalık oluştur- mak

B) Çevre kirliliği olmayan yeni yerleşim alanları aramak C) Atık maddelerin doğaya karışmasının önüne geçmek D) Çevreyi kirletenlerle ilgili yasal işlem başlatmak

11. Bu bahar bir hoşluğu var gönlümün Sabahları erkenden kalkıyorum Uykumu almış, dinlenmiş, genç, zinde Neşeyle çalışıyorum bütün gün Yarınlara güvenle bakıyorum

Bu şiirde aşağıdaki duygulardan hangisi yoktur?

A) Özlem B) Heyecan

C) Mutluluk D) Umut

12. Eskiden Anadolu köylerinde, erkeklerin bir araya gelip sohbet ettiği ya da köyü ilgilendiren önemli toplantıların yapıldığı tek gözden ibaret yapılar vardı. Bunlara oda de- nirdi. Bu mekânlar köy muhtarlığına aitti. Yabancı misa- firler bir yerden bir yere giderken kalacak yer bulamadığı zamanlarda bu odalarda dilediği kadar kalabilirdi. Allah'ın misafiri olarak kabul edilen bu kişiler, en titiz şekilde ağır- lanırdı. Bazı yerlerde hâlâ yaşatılıyor bu güzel gelenek.

Misafirin, duasını en içten duygularla sunduğu ve en gü- zel sohbetlerin edildiği alanlar olarak kalmıştır akıllarda bu odalar.

Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisi köy odaları- nın kullanım amaçlarından biri değildir?

A) Muhtarlık işlerini yürütmek B) Yabancı misafirleri ağırlamak C) Köyle ilgili meseleleri görüşmek

D) Dostça konuşarak hoşça vakit geçirmek