VEZİRKÖPRÜ MESLEK YÜKSEKOKULU

(1)

ORMANCILIK / ORMANCILIK VE ORMAN ÜRÜNLERİ PROGRAMI

VEZİRKÖPRÜ MESLEK YÜKSEKOKULU

ORP210 – ORMAN ENTOMOLOJİSİ

Öğr. Gör. Cemil ÖZDEMİR

(2)

Kabuk ve Kambiyumda Zarar Yapan Böcekler-2

Hafta-14

ORP210 – ORMAN

ENTOMOLOJİSİ

(3)

Böceklerin ağaçlarla kullanılmış odunlarda yaptığı zararın yeri çok değişik olup bunlar çeşitli şekilde sınıflandırılabilir.

1- Yapraklarda Zarar Yapan Böcekler

a) İğne Yapraklarda Zarar Yapan Böcekler b) Geniş Yapraklarda Zarar Yapan Böcekler

2- Tomurcuk Sürgünler ve İnce Dallarda Zarar Yapan Böcekler

3- Tohum Meyve ve Kozalaklarda Zarar Yapan Böcekler 4- Özsu Emen Böcekler

5- Odunda ve Kambiyumda Zarar Yapan Böcekler 6- Köklerde Zarar Yapan Böcekler

TÜRKİYE ORMANLARINDA ZARAR YAPAN BÖCEKLER

(4)

Pityokteines curvidens (Germ.), (Göknar Büyük Kabuk Böceği) MORFOLOJİSİ

Ergin: 2.5-3.0 mm. büyüklüğünde olan böcek koyu

kahverengidir. Üzerinde sarımsı kahverengi uzun kıllar bulunur. Anten ve bacaklar açık kahverengidir.

KABUK VE KAMBİYUMDA ZARAR YAPAN BÖCEKLER

(5)

Pityokteines curvidens (Germ.), (Göknar Büyük Kabuk Böceği) MORFOLOJİSİ

Ergin: Dik meyilli ve parlak olan sağrının her iki

tarafında özellikle erkeklerde gayet iyi oluşmuş üçer tane diş vardır. Bunlardan en üstteki birinci diş yukarıya, en

büyüğü olan ikinci diş ise aşağıya doğru çengel şeklinde kıvrılmıştır. Dişilerde ise bu dişler küçük ve küttür.

Dişilerin alnında altın sarısı perçem olduğu halde erkeğin alnı hafif kıllıdır.

(6)

Pityokteines curvidens (Germ.), (Göknar Büyük Kabuk Böceği)

Zarar Yaptığı Bitkiler Ve Zarar Şekli

Esas olarak göknarlara arız olan bu böcek nadir olarak ladin, çam, sedir, melez ve servilerede gidebilmektedir.

Ülkemizde göknar türleri ile sedir, karaçam ve kızılçamda tespit edilmiştir.

Göknar ağaçlarında zarar yapan ekonomik önemi olan kabuk böceklerindendir. Sekonder zararlıdır. Özellikle fizyolojik yaş sınırına yaklaşmış ağaçlarla, isteklerine

uygun olmayan yetişme muhitlerindeki göknarlarda fazla tahribata neden olur. Tercihen kalın kabuklu göknarlarda yaşayan böcek ağaçların üst kısmında başlayıp aşağıya doğru zarar yapar.

(7)

(8)

(9)

Pityokteines curvidens (Germ.), (Göknar Büyük Kabuk Böceği)

BİYOLOJİSİ

• Yılda iki katlı bir generasyona sahiptir.

• Birinci uçma zamanı Mart-Nisan, ikinci uçma zamanı Haziran-Temmuz aylarına rastlar.

• Erken uçan kabuk böceklerindendir.

• Ana yolu genellikle çift parantez şeklindedir.

• Çiftleşme odası kabuğun altında olduğundan kabuk kaldırıldığında görülmez.

(10)

MÜCADELESİ

A.KORUMA ÖNLEMLERİ

1- Bütün kabuk böceklerinde olduğu gibi temiz bir işletmecilik yapmaktır.

2- Birinci uçma zamanı olan Mart ayından önce ormanda kışın meydana gelen kırık ve devrikler üretilmeli en

azından kabuğu soyulmalıdır.

(11)

MÜCADELESİ

B.SAVAŞ YÖNTEMLERİ

1- Böcek genellikle ağacın tepesinden girdiğinden ilk önce tepe kiremit kırmızısı rengi almaktadır. Tepesi kızaran

göknarlar kesilerek böcekli kısmı bir bez üzerinde soyularak yakılmalıdır.

2- Bu böcekle feromon tuzağı ile mücadele edilmektedir.

Biyoteknik bir mücadele şekli olan feromon tuzağı ile

mücadelede başarılı olunmuştur. Radyatör tipi bu tuzakların kavanozunda toplanan böcekler yırtıcılarının kavanozdan çıkmasından sonra imha edilir. Feromon tuzakları uçma zamanı konulacağı gibi hassas alanlarda Mart-Eylül ayları arasında devamlı konabilir.

(12)

MÜCADELESİ

B.SAVAŞ YÖNTEMLERİ

3- Hastalıklı alanda zayıf, kırık ve devrik ağaç

kalmayacak şekilde temizlendikten sonra tuzak ağacı konursa böcek tuzak ağacına gelmektedir. Yoksa tuzak ağacına gelmez. Uçma zamanından önce konulan tuzak ağaçlarına gelen böceklerin larvalarının pupa olmak için diri oduna girmeden önce kabukları bir bez üzerinde

soyularak kuvvetli ateşte yakılır.

(13)

Cryphalus piceae (Ratz.) Küçük göknar kabuk böceği

MORFOLOJİSİ

Erginleri 1.1- 2 mm büyüklüğünde mat açık kahverenkli veya siyahımsıdır. Kanat örtüsü üzerinde ikincil seyrek ağarmış uzun dik kıllar vardır. Yarım küre şeklindeki

boyun kalkanının üstünde büyük ve kaba taneler bulunmaktadır. Bu böcek erken uçan kabuk

böceklerindendir.

(14)

Cryphalus piceae (Ratz.) Küçük göknar kabuk böceği Zarar Yaptığı Bitkiler ve Zarar Şekli

• Göknarların önemli bir zararlısıdır. Bu nedenle sırıklık döneminde genç ağaçlarla yaşlı ağaçların tepe

çatısında dal ve gövdelerinde ince kısımlarında zarar yapar.

• Kesimden sonra ormanda terk edilen kesim artıklarını ve ağaç tepelerini tercih eder.

• Batı Karadeniz ve Toroslar da ki göknar ormanlarında yaygın olarak görülür.

(15)

(16)

Cryphalus piceae (Ratz.) Küçük göknar kabuk böceği Biyolojisi

• Yılda 1-2 generasyonu vardır.

• Birinci uçma zamanı mart-nisan ikincisi ise haziran ayına rastlar.

• Erken uçan kabuk böceklerindendir.

(17)

Cryphalus piceae (Ratz.) Küçük göknar kabuk böceği Mücadelesi :

1- Prensip olarak ormanlarda temiz bir işletmecilik yapılmalıdır.

2- Sağlık durumları bozulmuş, çeşitli şekillerde zarar görmüş ağaçları ormandan çıkartmalıdır.

3- Böceğin arız olduğu ağaçları bekletmeden uçma

zamanından önce kesilerek, bez veya branda üzerinde kabukları soyulup dökülen böceklerle birlikte ormandan çıkarılmalıdır

(18)

Cryphalus piceae (Ratz.) Küçük göknar kabuk böceği Mücadelesi :

4- Böceğin uçma zamanından 2-3 hafta önce böceğin fizyolojik isteklerine uygun kabuklu tuzak ağaçları

hazırlanmalı larvalar diri oduna girmeden kabuklar soyularak 3. Maddedeki işlem yapılmalıdır.

5- Revizyon tuzak ağaçları ile de ormandaki böcek populasyonu devamlı izlenerek kontrol edilmelidir.

6- Ergin böcekleri toplamak için feromon tuzakları kullanılmalıdır.

7- Thasmius formicarius ve Rhizofagus depresus adlı yırtıcılar laboratuarda üretilip ormana bırakılmalıdır^.

(19)

Orthotomicus erosus (Woll.) Akdeniz çam kabuk böceği

Morfolojisi

Erginleri 2,7- 3,5 mm büyüklüğünde, koyu kahverengi ile siyahımsıdır. Yan tarafları oldukça dik olarak inen sağılar 4 dişlidir. Erkekte yukarıdan birinci diş sivrilerek konik

olup 1. ile 2. dişler kanat örtüsü şeritleri arasında çıkmaktadır.

(20)

Orthotomicus erosus (Woll.) Akdeniz çam kabuk böceği Zarar Yaptığı Bitkiler ve Zarar Şekli

• Başta kızıl çam olmak üzere tüm çam türleri ve sedir’

de zarar yapar.

• Sekonder bir zararlı olup yetişme ortamına uygun

olmayan yerler ile çeşitli mantar hastalıkları ve tırtıllar tarafından tahribata uğramış her yaştaki ağaçlarda görülür.

• Ege, Akdeniz ve Marmara bölgelerinde yaygındır.

(21)

(22)

Orthotomicus erosus (Woll.) Akdeniz çam kabuk böceği Biyolojisi

• Normal şartlarda 2-3 generasyonu vardır.

• Birinci uçma zamanı nisan, ikinci uçma zamanı

haziran-temmuz, üçüncüsünü ise sonbaharda yapar.

• Üreme enerjisi yüksek olup ülkemiz için tehlikeli bir böcektir.

• Tahribatını hava hallerine bağlı olarak nisan ayından ekim ayına kadar sürdürür.

(23)

Orthotomicus erosus (Woll.) Akdeniz çam kabuk böceği Mücadelesi

1- Ormanda temiz bir işletmecilik uygulanmalıdır. Kesilen ibreli ağaçların kabukları hemen soyulmalı, üretim

vejetasyon mevsimi dışında yapılmalıdır.

2- Orman içi istif yerlerinde ibreli kabuklu emval bekletilmemelidir.

3- Böceğin uçma zamanından önce ince kabuklu tuzak ağaçları hazırlanmalı, bu tuzak ağaçları sık sık kontrol edilerek böcek uçmadan önce kabuklar soyularak

böceklerle birlikte imha edilmelidir.

4- Ergin böcekleri toplamak için feromon tuzakları kullanılmalıdır.

(24)

Orthotomicus erosus (Woll.) Akdeniz çam kabuk böceği

Morfolojisi

Erginleri 2,7- 3,5 mm büyüklüğünde, koyu kahverengi ile siyahımsıdır. Yan tarafları oldukça dik olarak inen sağılar 4 dişlidir. Erkekte yukarıdan birinci diş sivrilerek konik

olup 1. ile 2. dişler kanat örtüsü şeritleri arasında çıkmaktadır.

(25)

Barbara osmana (Obr.) Sedir kozalak kelebeği

• Sedirlerde Zararlı olan bir kelebektir.

• Larvaları kozalakların tohum ve pullarını yiyerek iç kısmını delik deşik eder.

• Kozalak pulları dıştan renk değiştirir ve bu kısımlar deforme olur.

• Uçma zamanı haziran ayına rastlar. Yılda bir generasyonu vardır.

• Antalya ve Muğla bölgelerimizde yaygındır.

Mücadelesi : Tırtıllı kozalaklar toplanarakimha edilir.

TOHUM, MEYVE VE KOZALAKLARDA ZARAR YAPAN BÖCEKLER

(26)

(27)

KAYNAKLAR

• Prof. Dr. Sabri ÜNAL – Orman Entomolojisi Ders Notları

• Prof. Dr. Mahmut EROĞU - Türkiye Ormanlarında Zarar Yapan Böcekler

http://www.ktu.edu.tr/dosyalar/ormankoruma_e9179.pdf (erişim 09.11.2019)

• Orman Entomolojisi (Zararlı ve Yararlı Böcekler) - İstanbul Üniversitesi Yayınevi - Prof. Dr. Hasan ÇANAKÇIOĞLU, Prof. Dr. Torul MOL

• Akın EMİN – Orman Zararlıları ile Mücadele Sunusu

https://ormuh.org.tr/uploads/docs/Orman%20zararlilari%2 0ve%20mucadelesi.pdf (erişim 12.05.2016)