SİNEMADAKİ GELİŞMELER KARŞISINDA MİMARÎ
T u r h a n D O Y R A N
Sinema yeni bir çağa girmektedir. Bu çağa şimdi- lik tam bir ad vermemiz imkânsızdır. Türlü ticarî ga- yelerle «3 D», yani «Üçüncü Buut» diye kısaca işin içinden çıkanlar olduğu gibi, tamamiyle üçüncü buudu unutup, «Panoramique» sinema devrinin başladığını söyleyenler de vardır. Bazıları sinemanın geleceğini birincide, bazıları ikincide buluyorlar. Ta.bii her ikisi- ni birleştirenler de var. Bu iki şeklin sinemanın başla- yan yeni çağında rol oynayacakları muhakkaktır. A r a - larında bir çatışma olmadığına göre de, sinemanın iki yönden gelişeceğini söyliyebiliriz. Ne olursa olsun, b u - günün sınamasının yarının sineması olmasına imkân yoktur. Daha çabuk, veya daha geç, bugünün sineması, yerini yeni gelişmelere terködecektir. Bu ise başlamış bulunmaktadır. Elbette dünün ve bugünün gerçek film- leri yarma kalacaktır. Nasıl ki, sessiz filmlerden ço- ğu, halâ sinema sanatının en iyi eserleri arasında yer almaktadır ve renksiz filmlerden çoğu, renkte bütün gelişmelere rağmen, renkli. filmler tarafından geçile- miyecektir.
Sinemadaki son gelişmeleri şu üç noktada göste- rebiliriz:
I) K A B A R I K SİNEMA. Bunu, üçüncü buut ola- rak göstermek yanlıştır. Yukarda da dediğimiz gibi, Hollywood'dan gelen filmler, reklâmlar ve sinema der- gileri, «3 D» diyip çıkıyorlar. Üçüncü buutla kabarık- lığın farklarını elbette burada bahis mevzuu etmiyece- ğiz. Bunu kolayca düşünmemiz mümkündür Sinema- da gerçek üçüncü buudun elde edilmesi yolunda da ha- berler gelmiyor değil. Meselâ bir İtalyan bilgininin se- yircilerin ortasına yerleştirdiği camlarla elde etmeye çalıştığı veya ettiği «Le Cinema en volume» den bah- sedilmektedir.
Üç buutla, «Üçüncü Buud» un farkını da burada hatırlatmak isteriz. Daha çok psikolojik olan bu fark yanında, kabarıklıkla üçüncü buudun farkı çok daha açık olarak belirmektedir. Bugün kabarıklık y o - lundan gelişen sinemanın, üç buut ve üçüncü buut y o - lunda yeni gelişmelerini bekliyebiliriz.
Kabarık sinema, iki ayrı görüş üzerinet elde edil-
diğinden, iki ayrı imaj icabettirdiği gibi, bu iki ayrı g ö - rüşü bir tek film üzerine tesbit etmek te mümkün ol- maktadır. İki ayrı projeksiyon makinasının, yani iki ayrı filmin bir perdeye aksettirilmesi, projeksiyon ka- binelerinin genişletilmesini icabettirmekle beraber, bu zaruret meselâ bir «Cinerama» yanında gayet önemsiz kalmaktadır.
II) Panoramique ve GENİŞ SİNEMA. Bu sistem tam olarak kabarıklığı vermemekle beraber, seyirciyi kuşatan geniş ekran, onu psikolojik olarak perdeye, ha- relketin içine sokmakta, ona kabarıklığı ihsas ettirmek- tedir. Perde, genişlemekte ve «Cinerama )) V6 « Cimas- cope» ta iç bükey şekil almaktadır. Panoramique ve
«Geniş Perdeli Sinema» yı da bir tek şekilde göster- mek şimdilik imkânsızdır. New-York'ta büyük başarı kazanan «Cinerama» üç ayrı projeksiyon kabinesini, 18-24 kişinin projeksiyona, katılmasını icabettirmaikte- dir. Ses tertibatının yerleştirilmesi ve elbette içbükey perde büyük masrafları icabettirmektedir. «Cinerama»
yı mevcut sinemalara tatbik ya imkânsızdır, ya da b ü -
yük masraflar icabettirmektedir. Buna karşılık, «Cine-
mascope» bir tek objektif sistemiyle, bir tek projeksi-
yon makinesi - tabii kesintilere mâni olmak için iki -
çok büyük kolaylıklar arzetmektedir. Gefıiş ve iç bü- key perde, hemen her salona tatbik edilebilmektedir.
Henri Chretien'in eski bir buluşu üzerine bugün en önemli sinema şekli olarak tekrar beliren «Cinemas- cope», Panoramique ve Geniş Sinema» n m geleceğini vaedtmektedir. N e w - Y o r k ve Paris gösterileri, sinema sanatçılarını olduğu gibi bütün teknisyenleri hayran bırakmıştır. Mükemmelliği kadar, ucuza maloluşu, di- ğerlerine üstünlüğünü sağlamaktadır. Gerek «Sinera- ma» » gerek Cinemascope» K A B A R I K SES'i, «Stere- ophonie» yi kullanmakta, ses, seyircinin harekete k a - tılmasına, kendini onun içinde hissetmesine yardım et- mektedir.
K A B A R I K SES, son gelişmelerde K A B A R I K SİNE- M A ve GENİŞ SİNEMA yanında önemli bir yer almak- tadır. Türlü gelişmeleri bu üç noktada gösterebiliriz.
VENTIIATIOH
gyf"..^ 1 .jjz
ECRAN
XAMJHAA 'JfUJU.'g.^- SORTIE
OPERATEUR ' — '
CONFISERIE
ACCES A LA CABINEET/k l'APPARTEMEMT//.'