DOI : 10.34246/ahbvuhfd.870952
Yayın Kuruluna Ulaştığı Tar h : 12/08/2020 Yayınlanmasının Uygun Görüldüğü Tar h: 18/12/2020
HUKUKU AÇISINDAN BİR DEĞERLENDİRME
“O kadar harika bir oyun ki, briç oynayan üç kişi ile bir hücrede hapis yatabilirim.” Warren BUFFET
Tolga CANDAN* ÖZ
Dünya’da ve Türkiye’de çok sevilerek oynanan “briç” kart oyunun spor olma niteliği, ilginç bir biçimde önkarar davası yoluyla Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın (ABAD) önüne getirilmiştir. Söz konusu uyuşmazlık, Avrupa Birliği’nin Katma Değer Vergisi (KDV) Ortak Sistemine dair 2006/112/AT sayılı Konsey Yönergesinin 132.
maddesi 1. fıkrası (m) bendinde yer alan vergi muafiyeti istisnasının yorumlanması hakkındadır. Dava konusu olayda, İngiliz Briç Birliği’nin (EBU) düzenlediği turnuvalara katılım ücretleri için talep ettiği vergi muafiyeti başvurusu, Birleşik Krallık Gelir ve Gümrük İdaresi (Gİ) tarafından reddedilmiştir. Bu karar aleyhine açılan idari ve sonrasındaki temyiz sürecindeki yetkili ulusal Yüksek Mahkeme, davacı bekletici sorun yaparak, ilgili yönerge hükmünün yorumlanması talebiyle davayı önkarar yoluyla ABAD’a göndermiştir. ABAD tarafından bakılan bu dava; satranç, briç veya go gibi fiziksel aktiviteden daha çok zihinsel faaliyet ağırlıklı oyunların, spor olarak değerlendirilip değerlendirmeyeceği tartışmalarının, AB hukuku alanına bir yansıması olarak da görülebilir. ABAD, anılan davada, yeteri ölçüde fiziksel aktivite içermediği temel gerekçesine dayanarak, briç kart oyununun, ilgili yönerge hükmü kapsamında spor olarak yorumlanamayacağı şeklinde karar vermiştir. Bu çalışmada, öncelikle genel anlamıyla spor kavramı ele alındıktan sonra, AB’nin spor politikası ve spor alanındaki yetkisinin tarihsel gelişimi ışığında, ABAD’ın C-90/16 sayılı Briç Kart Oyunu Kararı incelenecektir.
Anahtar Kelimeler: Spor Kavramı, Avrupa Birliğinde Spor, Katma Değer Vergisi Muafiyeti, Briç Kart Oyunu, Fiziksel Aktivite.
* Doç. Dr., Türk-Alman Ün v. Hukuk Fak. İSTANBUL e-posta: candan@tau.edu.tr ORCID ID: 0000-0003-0666-3027
IS BRIDGE THE CARD GAME A SPORTS BRANCH? AN EVALUATION FROM THE VIEWPOINT OF EUROPEAN UNION LAW
ABSTRACT
“Bridge”, the card game, which is played with pleasure in Turkey and around the world, has been brought before the European Court of Justice (ECJ), which is the highest judiciary organ of the EU, via an interesting preliminary ruling. The relevant dispute is about the interpretation of the tax exemption clause which is present in the article 132, paragraph 1, and point (m) of the Council Directive 2006/112/EC on the common system of value added tax of the EU. English Bridge Association, which wanted to benefi t from this exemption for the participation fees of the bridge tournament, had applied to the Commissioners for Her Majesty’s Revenue and Customs (Tax Authority). After the rejection of the application, the Association fi led a lawsuit. The court of fi rst instance made this a prejudicial question and addressed two problems to the ECJ. The court decided that bridge the card game does not fi t in the concept of “sport” in the sense of the applicable law, since it does not involve suffi cient amount of physical activity. In this study, the evaluation of the bridge the card game, within the concept of sport, from the viewpoint of the EU Law will be examined based on the Decision No. C-90/16 of ECJ.
Keywords: Concept of Sport, Sport in European Union, Value Added Tax Exemption, Bridge the Card Game, Physical Activity.
G r ş
İlk defa 2019 yılının Aralık ayında Ç n’ n Wuhan şehr nde ortaya çıkan ve daha sonra hızla yayılarak tüm Dünyayı etk s altına alan Koronav rüs (COVID-19) salgını, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından 11.03.2020 tar h nde Küresel Pandem olarak n telend r lm şt r1. Çok kısa sürede dünya çapında yayılan bu salgın, d ğer tüm faal yetler g b spor dünyasını da olumsuz etk lem ş, alınan tedb rler neden yle b rçok ulusal ve uluslararası spor organ zasyonu ertelenmek durumunda kalmıştır2. Ertelenen bu organ zasyonlar arasında, spor den l nce lk aklımıza gelen ve bu yıl Japonya’nın Tokyo
1 <https://www.who.int/dg/speeches/detail/who-director-general-s-opening-remarks-at-the- media-briefi ng-on-covid-19---11-march-2020> Erişim Tarihi 23 Nisan 2020.
2 Örneğin, UEFA tarafından EURO 2020 Avrupa Futbol Şampiyonası 1 sene ertelenmiştir.
Profesyonel Tenisçiler Birliği (ATP), tüm tenis organizasyonlarının koronavirüs salgını nedeniyle 6 haftalığına dondurulduğunu açıklamıştır. Amerikan Basketbol Ligi (NBA), basketbolculardan birinde yeni tip koronavirüs tespit edilmesinin ardından tüm maçlarını süresiz olarak askıya alınmıştır.
şehr nde yapılması planlanan 2020 Ol mp yat Oyunları da bulunmaktadır3. Salgın neden yle Dünya çapında ortaya spor müsabakalarının ertelenmes ve hatta ptal ed lmes g b sıra dışı durumlar karşısında, sporun gündel k hayatımızda ne kadar öneml b r yer teşk l ett ğ daha fazla anlaşılmıştır.
Öte yandan, kend ne özgü kuralları ve özerk spor federasyonları tarafından yönet len kurumsal mekan zmaları olan spor faal yetler n n, toplumun büyük çoğunluğu tarafından yeter ölçüde b l nmed ğ ; lg çek c b r alan olan spor hukukunun ülkem zdek hukuk eğ t m ç nde sınırlı b ç mde öğret ld ğ ; uygulamada g derek artan b ç mde ceza hukuku, rekabet hukuku, dare hukuku g b farklı hukuk alanlarıyla kes şen spor uyuşmazlıklarının halen b rçok hukukçu açısından yabancı b r alan olarak algılandığı, bu alandak akadem k çalışmaların beklen ld ğ ölçüde lg toplamadığı gözlemlenmekted r4. Y ne, başta futbol, basketbol, ten s ve yüzme g b daha geleneksel ve büyük k tlelere h tap eden dalların “spor” kavramı ç nde yer aldığı tartışmasız herkesçe kabul ed l rken; satranç, br ç, go g b z h n sporlarının durumu hala tartışmalıdır. Öte yandan, teknoloj k gel şmeler ve nternet kullanımının yaygınlaşmasıyla b rl kte, k ş sel b lg sayarlar, tabletler ya da akıllı telefonları aracılığıyla ortaya çıkarak yaygınlaşan, yen dönem n trend olan E-Spor g b faal yetler de kapsayacak gen şl kte yeknesak b r spor tanımının yapılamaması, spor faal yetler n n hukuk olarak düzenlenmes n zorlaştırmaktadır. Bu durumun ulusal, uluslararası ve hatta AB düzey nde mevcut spor düzenlemeler n n yorumlanması ve uygulanmasında yen tartışmalara sebeb yet verd ğ görülmekted r. Bu nedenle spor kavramının tanımı ve kapsamının bel rlenmes ne l şk n tartışmalar, akadem k olarak da önem taşımaktadır.
Bu tartışmalara katkı amacıyla, “spor” kavramının yorumlanmasına l şk n Avrupa B rl ğ Adalet D vanı’na (ABAD) yapılan b r önkarar başvurusunun değerlend r lmes hazırlanan bu çalışmanın ana konusunu
3 2020 Tokyo Olimpiyat Oyunları 2021 yaz dönemine ertelenmiştir. Bkz. <https://www.
olympic.org/news/joint-statement-from-the-international-olympic-committee-and-the- tokyo-2020-organising-committee> Erişim Tarihi 30 Mart 2020.
4 Türk ye, bugüne kadar İstanbul şehr le yaz ol mp yat oyunlarına ev sah pl ğ yapmak ç n beş kere aday olup h ç kazanamamıştır. Türk ye’n n yaz ol mp yat oyunlarına ev sah pl ğ yapamamasının nedenler arasında spordak başarısızlık, sporun topluma yayılmaması, dop ng, s yas ortam, yanlış şeh r seç m , tes s ve altyapı eks kl ğ , ülkedek ekonom k durum ve ülken n tanıtım eks kl ğ g b nedenler sayılmaktadır. Bu konuyla lg l daha gen ş b lg ç n bkz. Sa t Tarakçıoğlu/Safter Elmas, “Türk ye’ n n Ol mp yat Adaylıkları Üzer ne N tel B r Araştırma”, 2019, 4(3), Gaz antep Ün vers tes Spor B l mler Derg s , s. 304- 318.
oluşturmaktadır5. Bu önkarar başvurusu, Avrupa B rl ğ Konsey ’n n Ortak Katma Değer Verg s S stem ne l şk n 28 Kasım 2006 tar h ve 2006/112 sayılı AB Yönerges ’ n n, 132. maddes 1. fıkrası (m) bend nde düzenlenen KDV muaf yet st snası tanınan hükmünün yorumlanmasına l şk n yapılmıştır6.
Bahs geçen önkarar davasında ABAD, öneml ölçüde f z ksel akt v te çermeyen, ancak; mantık, hafıza ve muhakeme g b becer ve n tel kler gerekt ren br ç kart oyunu g b z h nsel yönü ağır basan faal yetler n lg l k nc l mevzuat kapsamında spor olarak değerlend r l p değerlend r lmeyeceğ n yorumlamıştır. AB düzey nde bel rlenm ş ortak b r spor tanımının bulunmaması, Yönergen n tüm üye devletlerde farklı b ç mde uygulanması r sk ne yol açmaktadır. Bu nedenle, İng l z Br ç B rl ğ (EBU) tarafından turnuva katılım ücretler ne l şk n yaptığı KDV muaf yet taleb n n, B rleş k Krallık Gel r ve Gümrük İdares (Gİ) tarafından redded lmes üzer ne açtığı davada ulusal mahkemen n önkarar başvurusunda bulunması, AB hukukunun b rl ğ açısından da önem taşımaktadır. Spor alanının kend ne özgü yapısı ve özell kler neden yle söz konusu kararın ncelemes ne geçmeden önce, genel olarak spor kavramının tanımına l şk n genel b lg ler ver lecek, konuyla lg s olduğu ölçüde AB’n n spor pol t kası ve bu alandak yetk s ne değ n lecekt r.
I. Gen ş Anlamıyla Spor Kavramı A. Spor Kavramının Tanımı
Spor kavramı, spor b l mc lerce henüz yaygın olarak kabul gören b r şek lde tanımlanmamıştır7. Doktr nde, çok farklı dallara sah p olması neden yle sporun tüm bu dalları kapsayan genel geçer b r tanımının yapılmasının mümkün olmadığı görüşü ler sürülmekted r8. Fişek, sporun
5 AB hukukunda yorum davası olarak da adlandırılan önkarar başvurusu usulü ve AB yargı düzen n ç ndek yer hakkında daha gen ş b lg ç n bkz. Tolga Candan, “AB Yargı Düzen nde Önkarar Davası ve Önem ”, n B lg n T ryak oğlu/ Gül n Güngör (Ed.), Prof. Dr.
Tuğrul Arat’a Armağan, Yetk n Yayınev , Şubat 2012, s. 271-288.
6 Kararın tam metni için bkz. <https://eur-lex.europa.eu/legal-content/DE/
TXT/?uri=CELEX:62016CJ0090> Erişim Tarihi 10 Temmuz 2020.
7 Felix Holzhäuser/T m Bagger/Max m l an Schenk, “Ist E-Sport “echter” Sport?”, 2016, 3, SpuRt- Ze tschr ft für Sport und Recht, s. 94; kapsamlı b r spor tanımı öner s ç n bkz. Claus Tiedemann, “Sport”- a suggested defi nition, <http://www.sport-gesch chte.de/t edemann/
documents/Def n t onSportEngl sh.pdf> Er ş m Tar h 20 Ağustos 2020.
8 Simon Gardiner/John O’Leary/Roger Welch/ S mon Boyes/Urvas Na doo, Sports Law, 3. Aufl ., Routledge London, 2006, s. 14 vd.; Merle Car na He capell, D e strafrechtl che Verantwortl chke t des erwachsenen Sportlers, 1.Aufl ., Gött ngen, 2016. s. 5; Bernard Pf ster/
Udo Ste ner, Sportrecht von A-Z, Dtv München, 1995. s. 185; Frank Holzke, Der Begr ff
köken ve bundan kaynaklı sözlük anlamı dışında genel kabul gören b r tanımı olmadığını bel rterek, yapılan tanımları beş ana kümede toplamıştır. Bu konuyla lg l olarak Alman Spor Federasyonu’nun B l msel Danışma Kurulu’nun konuya hang açıdan bakıldığına göre spor tanımının değ şeceğ ne l şk n görüşü d kkat çekmekted r9. Z ra “spor” kavramının, spor b l mc lere, spor organ zatörler ne, amatör veya profesyonel sporculara veya hukukçulara göre fade ett kler n n aynı olmadığı aş kârdır. Y ne Federal Almanya’da yapılan kamuoyu araştırmasına katılanların, “spor den ld ğ nde ne anladıklarına”
l şk n verd kler yanıtlara göre hazırlanan çalışmada toplamda 2600 farklı akt v te sm n n sayıldığı görülmüştür10.
Bununla b rl kte akadem k olarak yapılan çalışmalarda kullanılan tanımlarda bazı ortak unsurlara da yer ver ld ğ değerlend r lmekted r. Bu ortak unsurlar b r araya get r ld ğ nde, b r akt v ten n spor tanımı ç nde değerlend r lmes ç n; nsanın, b reysel veya başka nsanlarla karşılıklı olarak beden ve/veya z hn gücünü ve yetenekler n kullanarak gel şt rmes gerekt ğ söyleneb lecekt r11. Öte yandan sosyal b l mler açısından bakıldığında se sporun amacından yola çıkılarak bazı tanımlar yapıldığı görülmekted r.
Bu tanımlara örnek olarak; sporu nsan doğasında bulunan saldırganlık çgüdüsünün, barışçıl ve sağlıklı b r şek lde dışarı yansıtılmasını sağlayan b r emn yet supabı olarak tanımlanması göster leb l r12.
1. Tar hsel Açıdan Spor Tanımı
İng l zce “disport” kel mes nden gelen spor kavramı, 11. Yüzyılda
des Sports m deutschen und europä schen Recht, 2001, s. 81, <https://kups.ub.un -koeln.
de/989/1/11v4164.pdf > Er ş m Tar h 12 Temmuz 2020; Kemal F l z, “Sporun Tanımlanması ve Kapsamının Bel rlenmes Ü zer ne B r Ç alış ma”, 2002, 22 (2), Gaz Ün vers tes Gaz Eğ t m Fakültes Derg s , s. 204; W ssenschaftl cher Parlamentsd enst, Gutachten über Voraussetzungen und Ausw rkungen der Anerkennung von eSport als Sporart, Berl n 2016, s.
10, <https://www.parlament-berl n.de/C1257B55002B290D/vwContentByKey/W2AUPK7 B239WEBSDE/$F le/2016-03-18_eSport_1.pdf> Er ş m Tar h 15 Ağustos 2020 ; Peter W.
Heermann/Stephan Götze, Z v lrechtl che Haftung m Sport, Berl ner W ssenschafts-Verlag, 2002, s. 19; Kurthan F şek, Devlet Pol t kası ve Toplumsal Yapıyla İl şk ler Açısından Spor Yönet m : Dünya’da ve Türk ye’de, YGS Yay., 2003, s. 55-57.
9 W ssenschaftl cher Be rat des DSB, “zur Def n t on des Sports”, Sportw ssenschaft, Schorndorf, 10, 1980, 4, s. 437 - 439.
10 Julius Stone, Lehrbuch der Rechtssoz olog e 1, Rombach, 1976, s. 132.
11 Nejdet Durak, “Gelenek ve Modern te Etk leş m Bağ lamında Spor Et ğ ”, 2011, 2(27), Süleyman Dem rel Ün vers tes İlah yat Fakültes Derg s , s. 44.
12 Konrad Lorenz, On Aggression, Routledge, 2002, s. 271-272.
Normanların İng ltere’y fethetmes yle b rl kte Fransızca “se deporter”
kel mes nden türet lm şt r13. Et moloj k olarak ncelend ğ nde “spor” sözcüğü, Lat nce deportare f l nden türem ş olup, kel me olarak “alıp götürmek”
anlamına gelmekted r. Ancak aktarılan anlamı, eğlenmek, oynamak veya oyalanmaktır14.
Spor kavramının, tar hsel açından toplumların ç nde bulunduğu dönemsel koşullara göre değ şen ve şek llenen b r kavram olduğu d kkat çekmekted r15. Ancak en esk ve temel anlamıyla spor, k ş n n bedensel b r faal yette bulunması anlamına gelmekted r16. Bununla b rl kte kavram olarak “spor”
sözcüğünün kullanılması aslında oldukça yen d r17. Z ra k ş n n, herhang bell b r amaca h zmet etmeks z n bedensel faal yette bulunması, farklı dönemlerde ve yerlerde farklı s mlerle fade ed lm şt r. İnsanların toplum ç nde yaşamaya başlamaları, sosyal b r varlık olmasından kaynaklı olarak gel şt rd kler
13 Peter Röthig/ Robert Prohl, Sportwissenschaftliches Lexikon, Schorndorf 2003, s. 421, Carl D em, Wesen und Lehre des Sports und der Le beserz ehung, 5. Aufl ., Dubl n – Zü r ch, 1969, s. 9.
14 Röth g/Prohl, s. 493-495; Mart n Ka ser, Sportrecht – Berücks cht gung der Interessen des Sports n der Rechtsordnung, Bern 2011, s. 3; F şek, s. 55; Harper Onl ne Etymolog cal D ct onary, <http://www.etymonl ne.com/ ndex.php?search=sport&searchmode=none>
Er ş m Tar h 20 Temmuz 2020.
15 Spor kavramının anlamı, lk Ol mp yat Oyunlarının yapıldığı Ant k Çağlardan ber öneml değ ş kl ğe uğramıştır. 14. Yüzyılda İng l zce ’de spor eğlence anlamına gelmekted r. Ancak sonrak dönemlerde, vücudun bell kurallar çerçeves nde egzers z yapmasıyla b rl kte f z ksel akt v te le l şk lend r lm şt r. Ancak bu tanım günümüzde b le evrensel olarak kabul ed lm ş yaygın b r tanım değ ld r. Bkz. F şek, s. 35 vd.
16 Referans sözlükler ndek tanımlarda bel rg n b ç mde f z ksel unsura ağırlık ver lmekted r.
Oxford Advanced Learner’s Sözlüğünde spor “Genell kle özel b r alanda, bel rl b r kurallar çerçeves nde, f z ksel çaba veya becer gerekt ren key f yapılan akt v te” olarak tanımlanmaktadır. <http://www.oxfordlearnersd ct onar es.com/def n t on/engl sh/
sport_1?q=sport> Er ş m Tar h 20 Temmuz 2020; Cambr dge Sözlüğüne göre se, “zevk ve/veya meslek olarak bel rl kurallara göre oynanan veya yapılan f z ksel çaba ve becer gerekt ren oyun, yarışma veya etk nl k” şekl nde tanımlanmıştır. <http://d ct onary.
cambr dge.org/d ct onary/engl sh/sport> Er ş m Tar h 20 Temmuz 2020; Fransız Larousse sözlüğünde, “B r k ş n n f z ksel kond syonunu gel şt rmeye yönel k f z ksel akt v te”
den lmekted r. http://www.larousse.fr/d ct onna res/franca s/sport/74327?q=sport#73493 Er ş m Tar h 20 Temmuz 2020; Alman Duden sözlüğünde de “bel rl kurallar çerçeves nde rekabetç b ç mde ek eğlence amacıyla f z ksel egzers z uygulanarak yapılan eğlence amaçlı f z ksel akt v te” olarak tanımlanmıştır. http://www.duden.de/rechtschre bung/Sport Er ş m Tar h 20 Temmuz 2020.
17 Michael Krüger, “Sport – Begr ff und Gesch chte (H stor sche und nternat onale) Sportbegr ff e”, n Arne Güll ch/M chael Krüger (Ed.), Grundlagen von Sport und Sportw ssenschaft: Handbuchs Sport und Sportw ssenschaft, Spr nger Verlag, 2020, s. 2;
Ka ser, s. 3.
karmaşık sosyal, ekonom k ve pol t k l şk ler, zaman çer s nde bedensel akt v teler n bazı kurallara bağlı ve bell b r d s pl n çer s nde yapılmasına neden olmuştur. Bu bağlamda spor, sadece b rey n bedensel olarak hareket etmes n n ötes ne geçm ş, rekabet unsurunu da çeren, başka nsanlarla etk leş m çer s nde, bütünleşt r c özell ğ yle sosyal b r ortamın oluşmasına
mkan sağlayan, b r kültürel fenomen hal ne dönüşmüştür18. 2. Güncel Açıdan Spor Tanımı
Modern anlamda spor, 20. yüzyılın başından bu yana yakın tar hl b r kültürel gel şmen n sonucu olarak, başarı ve rekabet çeren, ayrıca (Ol mp k düzeyde) üst ve yüksek performans serg lenen f z k akt v teler fade etmekted r.
Krüger bu dönüşümü, hem Batı Dünyasında yer alan ulus devletlerde ortaya çıkan sanay leşme sürec , h zmet sektörünün gel şmes ve medya ş rketler yle bağlantılı olarak l şk lend r lm ş, hem de yüksek performans gösteren en y sporcuların kar yerler yle lg l açıklamaya çalışmıştır19.
Modern spor kavramı; avcılık, ok atma, b n c l k, hayvanların görünüşte eğlence amaçlı öldürülmes g b k m akt v teler yer ne, farklı eyalet, bölge veya uluslardan sporcular le bu amaçla kurulan takımlar arasında, oldukça zahmetl ve azımsanamayacak zor engeller n üstes nden gelmek üzer ne kurulu rekabetç yarışmalar düzenlenmes b ç mde dönüşmeye başladığı görülmüştür20.
B. Spor Tür ve B ç mler
1. Dar Anlamıyla Spor/ Gen ş Anlamıyla Spor
Sporun çok farklı b ç mlerde tanımlanması, spor türler n n sınıfl andırılmasını da güçleşt rmekted r. Bu nedenle spor b l mc ler, bu sınıfl andırmayı kolaylaştırmak amacıyla öncel kle sporun dar ve gen ş anlamlarını göz önünde bulundurulmasının gerekl olduğunu fade etm şlerd r.
Bu amaçla dar anlamda spor den ld ğ nde, f z k ve z h nsel sporun f z k ve/veya z h nsel her türlü yapılış ve görünüş b ç m n kapsayacak şek lde anlaşılması gerekt ğ bel rt lmekted r21. Bu tanıma göre k ş n n akt f olarak
18 Uğur Özer/Tekin Çolakoğlu, “Ç ağ daş Spor Bilincinin Oluş masına İ liş kin Spor Yö neticilerinin Gö rü ş leri”, 2017, 1(2), Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, s. 2.
19 Krüger, s. 5.
20 Çağdaş anlamda spora da r kr terler ç n bkz. Şeref Ertaş/Hasan Petek, Spor Hukuku, 2.
Bası, 2011, s. 30.
21 Kar n Gerum, D e gesellschaftl che Bedeutung des Sports von der Ant ke b s zur Gegenwart,
c dd b r f z ksel veya z h nsel performans gösterd ğ durumlarda, dar anlamıyla sporun varlığı kabul ed lmekted r.
Bu karşın gen ş anlamıyla spor kavramı ç ne, k ş n n doğrudan c dd b r f z ksel veya z h nsel performans gösterme zorunluluğu olmadan, sırf eğlenmek veya zaman geç rmek ç n yaptığı her türlü akt v te g rmekted r22. Bu gen ş tanımlama beraber nde “pas f spor” kavramının da gel şt r lmes ne yol açmıştır. “Pas f spor” le fade ed lmek stenen, k ş n n spor etk nl kler n tüketmes d r. Bu durumda amatör balık avı, spor bah sler , şans oyunları da spor olarak değerlend r leb lecekt r.
2. Beden Sporları/ Z h n Sporları
Öte yandan spor kavramı tanımlanırken en öneml bel rley c unsurun bedensel akt v te olduğu kabul ed lmekted r. Bu açıdan ele alındığında b lardo, motor sporları ve b n c l k g b f z ksel güç ve/veya kuvvet kullanımının daha ger planda kaldığı bazı spor dallarının nasıl değerlend r leceğ sorunu ortaya çıkmaktadır. Bu soruna cevap olarak, “f z ksel güç veya kuvvet kullanımın daha az olması, yapılan spor akt v tes n n bedensel olmadığı” sonucunu doğurmayacağı görüşü ler sürülmüştür 23. N tek m bu t p spor faal yetler nde de, ulaşılmak stenen hedef n gerçekleşt r lmes ç n k ş n n f z ksel kuvvet n bell b r yönde ve özell kle vücut hareketler n bell b r koord nasyon çer s nde
cra etmes gerekt ğ b l nmekted r24.
Öte yandan f z ksel hareket n motor yarışları veya b lardoya göre çok daha ön planda olduğu dans, bale g b sanat dallarının da spor türler ç nde kabul ed l p ed lemeyeceğ sorusu ortaya çıkmaktadır. Kaiser, bu soruyla lg l olarak “dans, bale g b sanat türler n n, bedensel hareket ve f z ksel akt v teye dayanmakla b rl kte, bu hareketler n crasında sanatsal ve estet k olma kaygısını ön plana çıkardığını” fade etmekted r25. Bu görüşe göre bakıldığında, sanat ve sporun b rb r ne paralel olduğu söyleneb l r. Hatta art st k buz paten yarışmaları örneğ nde olduğu g b , cra ed len hareketler n hem f z ksel yönü hem de estet k değer b rl kte göz önünde bulundurulduğunda bu sporların
Sport und Recht – 2. Tagungsband, s. 17; Franz Ze lner, Grundlagen des Sportrechts, Organ sat on des Sports, Taschenbuch, L nz 2005, s. 92; Ka ser, s. 6.
22 Kaiser, s. 6.
23 Holzke, s. 92.
24 Gerd Ketteler, “Sport als Rechtsbegr ff ”, 1997, 3, SpuRt- Ze tschr ft für Sport und Recht, s.74.
25 Kaiser, s. 7.
sanatsal yönlü spor olarak n telend r lmes yanlış olmayacaktır.
Y ne bu alanda d ğer b r konuda; k ş n n ağırlıklı olarak kend z h nsel faal yet ne bağlı olan yaptığı z h n sporlarının ne değerlend r leceğ meseles olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu sporlar k ş n n, z h nsel kab l yet n c dd b r f z ksel harekete ht yaç olmaksızın düşünmeye ve stratej ye (z h nsel takt klere) dönüştürdüğü sporlardır. Öte yandan şans oyunları g b hedefl enen amaca ulaşmak ç n k ş n n şahs çabasından daha çok başarının rastlantılara ve şansa bağlı olduğu durumlarda z h nsel sporun varlığından bahsed lemez26. Z h n sporları ç nde yer alan satranç, bu konuda en çok tartışmanın yapıldığı tür olarak karşımıza çıkmaktadır27. B l nd ğ üzere satrançta, çok cüz de olsa b r bedensel faal yet mevcuttur. Z ra satranç oyununda da taşların satranç tahtası üzer nde hareket ett r lmes , hamle yaptıktan sonra saat n tuşuna basılması g b çok az da olsa f z ksel güç kullanımı gerekt ren hareketler yapılmaktadır. Ancak bu f z ksel hareketler o kadar az, sınırlı ve önems zd r k , tam olarak bedensel b r akt v ten n gerçekleşt ğ söylenemez28. Her ne kadar doktr nde genel tartışmalar satranç üzer nden yapılsa da, z h nsel akt v ten n daha ön planda olduğu tavla ve kart oyunları g b d ğer oyunlar bakımından da benzer değerlend rmeler yapmak mümkündür. Bu nedenle doktr nde satrancın (ve türev d ğer oyunların) z h nsel b r spor olarak değerlend r l p değerlend r lemeyeceğ konusu hala tartışmalıdır29.
Bu bağlamda son zamanlarda doktr nde sıkça tartışılan b r d ğer husus se k ş sel b lg sayarların yaygınlaşmasıyla g derek popüler hale gelen e-spor oyunlarıdır. Spor kavramı g b e-spor kavramının da henüz kanun b r tanımı yoktur. Sporun en öneml unsurlarından b r s olan rekabet, teknoloj n n gel şmes yle b rl kte b lg sayar ortamına taşınarak k ş ler n, b lg sayara veya d ğer k ş lere karşı oynayab leceğ oyunların ortaya çıkmasına mkân verm şt r.
1980’lı yıllarda b lg sayar oyunları, daha çok atar salonları olarak adlandırılan mekânlarda oynanırken, teknoloj dek yaşanan hızlı gel şme sonucunda
26 Kaiser, s. 7.
27 Satrancın “sınırda” b r spor türü olduğuna l şk n bkz. Egon Ste nkampf, Was st e gentl ch Sport? E n Konzept zu se nem Verstä ndn s, Wuppertal 1983, s. 21-23.
28 Holzke, s. 94.
29 Satrancı spor olarak kabul edenler; D em, s. 10; Jörg Edl ng, Schach und Recht, Books on Demand Verlag, 2019, s. 27. Satrancın spor olmadığını görüşünü savunanlar, Richard Eichenberger, Z v lrechtl che Haftung des Veranstalters sportl cher Wettkä mpfe, D ss.
Zü r ch, 1973, s. 5; Fr edr ch Eppenste ner, Der Sport. Wesen und Ursprung, Wert und Gestalt, Mü nchen– Basel, 1964, s. 25; Ronald H tzler, “Ist Sport Kultur?”, 1991, 20 (6), Ze tschr ft für Soz olog e, s. 482.
b lg sayar f yatları ucuzlamış; b lg sayarların k ş sel amaçla kullanılmasının yaygınlaşması ve oyun konsollarının gel şt r lmes yle b rl kte b lg sayar oyunları daha çok evlere taşınmıştır30. Teknoloj dek hızlı gel şmeler; çok daha karmaşık c hazların daha ucuza mal ed lmes ne mkân tanıdığı g b bu c hazlara yazılan oyunların da, çok daha gerçeğe yakın olmasına mkân tanımaktadır.
Bu nedenle özell kle son 15 yıllık süreçte dünya çapında e-spora l şk n c dd b r pazar oluşmuştur31. Yüz m lyonlara varan oyuncu sayısı ve lg l ekonom k pazarın büyüklüğünün yanı sıra, dünyanın farklı yerler nde sayıları g tt kçe artan turnuvalar düzenlenmes , profesyonel oyuncu takımları kurulması ve oyun “kampları” düzenlenmes g b gel şmeler, e-sporları da rekabet unsuru ve yarışma ruhu bakımından d ğer spor türler ne yaklaştırmıştır. Öte yandan e-sporların, c dd b r el-göz koord nasyonu gerekt rd ğ bu nedenle yakın b r zamanda b r spor dalı olarak kabul ed leceğ ne l şk n öğret de görüşler mevcuttur32.
3. B reysel Sporlar/ Takım Sporları
Spor türler n n bel rlenmes ne l şk n bazı başka alt ayrımlar da bulunmaktadır. Bu ayrımlara sadece kısaca değ n lecekt r. Bu alt ayrımlardan b r s ; b reysel sporlar ve takım sporları ayrımıdır. B reysel sporlar, k ş n n başkalarına ht yacı olmaksızın kend hareketler yle gerçekleşt reb ld kler spor türler n fade ederken takım sporları k ş n n başkalarıyla b r araya gelerek, bell b r düzen, stratej ve uyum çer s nde başka takımlara karşı rekabet ett ğ spor dallarını fade etmekted r. B reysel sporlarda se kurallar gereğ , k ş n n şahs olarak gösterd ğ performans ön plana çıkmaktadır.
4. Dövüş Sporları
İk k ş n n b rb rler yle veya b rden fazla k ş den oluşan k takımın, karşılıklı olarak vücutlarını ve/veya başka ek pmanları kullanarak f z ksel temasta ve çatışmada bulunmalarının olağan olduğu sporlara dövüş sporları den lmekted r. Judo, tekvando, eskr m veya serbest dövüş g b sporlar k sporcu arasında cra ed l rken, buz hokey veya Amer kan futbolu g b sporcuların b rb rler yle sert b r şek lde f z ksel olarak temasta oldukları sporlar se takım
30 Rüstem Mustafaoğlu, “E-Spor, Spor ve F z ksel Akt v te”, 2018, 2 (2), Ulusal B l m Spor Derg s , s. 87.
31 E-Spor pazarına l şk n detaylı rakamlar ç n bkz. D eter Frey/Jan Pommer,
“Herausforderungen für d e we tere Entw cklung des eSport- Überlegungen aus der Perspekt ve des Veranstalters”, MMR – Be lage 2018, s. 8 vd.
32 Holzhäuser/Bagger/Schenk, s. 96-97.
hal nde cra ed len dövüş sporları kategor s nde değerlend r lmekted r33. B reysel sporlardan farklı olarak dövüş sporlarında, vücut bütünlüğü açısından tehl ke arz eden bazı hareketler n yapılmasına bell kurallara r ayet şartıyla z n ver lmekted r. Ayrıca dövüş sporlarının doğası gereğ , kural olarak karşı taraf ç n tehl ke yaratacak hareketler cra ed ld ğ nden, d ğer spor türler ne göre hang hareketlere z n ver ld ğ ve hang hareketler n kural dışı olduğu daha net b r b ç mde bell d r34.
5. Amatör Sporlar/ Profesyonel Sporlar
Sporun geç rd ğ gel ş m sürec neden yle g derek gel r get ren b r meslek veya b r sektör hal ne dönüşmes yle b rl kte amatör/profesyonel sporcu ayrımı g derek önem kazanmıştır. Sporun kazanç elde etmek, b r para ödülü veya bel rl b r gel r sağlanmak amacıyla yapılmaması şekl nde tanımlanab lecek olan amatör sporlar yanında35, cra ed len spora yapılan harcamadan daha fazla gel r elde ed lmes söz konusu olduğu veya hedefl end ğ durumlarda, artık sporun profesyonel olarak yapıldığından bahsetmek gerekecekt r36. Bu bağlamda sporcunun, en azından cra ett ğ spordan elde ett ğ kazançla geç m n n b r kısmını dah sağlaması, o sporun profesyonel olarak cra ed ld ğ n söylemek ç n yeterl d r37. Gel r elde etme unsurunun profesyonel/
amatör ayrımında rol oynayan en öneml unsur olduğu konusunda Türk spor hukuk mevzuatı açısından, Türk ye Futbol Federasyonun Profesyonel Futbolcuların Statüsü ve Transferler Tal matname ’s n n 3. maddes ne bakmak yeterl olacaktır38. Anılan düzenlemede profesyonel futbolcu, “Bir kulüple yazılı sözleşme yapmış olan ve kendisine futbol faaliyetleri kapsamında
33 Jochen Fritzweiler/Bernhard Pfi ster/Thomas Summerer/Jörg Alvermann, Praxishandbuch Sportrecht, 4.Aufl ., C.H.BECK Verlag, 2020, 5. Te l Nr. 21.
34 Fr tzwe ler/Pf ster/Summerer/Alvermann, 5. Te l Nr. 20.
35 Murat Başaran, Türk Spor Hukukunda Çözülemeyen Sorun /Amatör-Profesyonel Sport f Faal yet Ayrımının Sınırlarının Temel ne Verg sel Bakış, <http://www.Verg sorunlar .Com.
Tr/Yaz /Murat-Basaran/Turk-Spor-Hukukunda-Cozulemeyen-Sorun--Amator-Profesyonel- Sport f-Faal yet-Ayr m n n-S n rlar n n-Temel ne-Verg sel-Bak s/234> Er ş m Tar h 01 Temmuz 2020.
36 Ka ser, s. 10.
37 Elde ed len gel r, aylık ödemeler (maaş) şekl nde olab leceğ g b kazanılan ödül paralarından da oluşab l r; ayrıca sponsorluk veya reklam sözleşmeler kapsamında k ş n n ücrets z olarak elde ett ğ eşya veya h zmetler de gel r olarak değerlend r lmel d r.
38 Türk ye Futbol Federasyonun Profesyonel Futbolcuların Statüsü ve Transferler Tal matnames ç n bkz. <https://www.tff .org/Resources/TFF/Documents/TALIMATLAR/
Profesyonel-Futbolcular n-Statusu-ve-Transferler -Tal mat .pdf Er ş m> Tar h 01 Temmuz 2020.
yaptığı harcamalardan daha fazla miktarda ödeme yapılan sporcu” olarak tanımlanmıştır. Profesyonel sporcu olarak değerlend rme kr ter olarak spor faal yet nden elde ed len gel r n, o spor faal yet ç n yapılan harcamalardan daha fazla olması şekl nde bel rlenm şt r.
II. Avrupa B rl ğ Hukukunda Spor A. Genel Olarak AB’n n Spor Pol t kası
Avrupa B rl ğ düzey nde spora l şk n düzenlemeler, uzun yıllar boyunca neredeyse tamamen spor federasyonları tarafından gerçekleşt r lm şt r.
Özell kle Kurucu Antlaşmalarda üye devletler tarafından AB’n n bağlayıcı karar alma yetk s ne sah p organlarına spor alanında herhang b r yetk ver lmem ş olması, bu durumun temel neden olarak karşımıza çıkmaktadır.
Sınırlı yetk lkes çerçeves nde hareket eden bu organlar, ancak üye devletler tarafından yetk lend r ld ğ ölçüde farklı pol t ka alanlarında harekete geç p düzenleme yapab lmekted r. Bu nedenle, spor alanında Avrupa Konsey , zaman ç nde g derek daha faal olurken, Avrupa B rl ğ organlarının bu alanda bağlayıcı düzenleme yapab lmes ç n L zbon Antlaşması’nı beklemes gerekm şt r. 1 Aralık 2009 tar h nde yürürlüğe g ren L zbon Antlaşması’yla lk defa kurucu Antlaşmalarda açıkça spor alanına l şk n yetk maddes ne yer ver lm şt r39. Öte yandan sporun Avrupa B rl ğ kurumlarının gündem ne g rmes farklı hukuk sorunlar neden yle daha öncek tar hlerde karşımıza çıktığını söylemek yanlış b r görüş olmayacaktır. Özel kle 1980’l yıllardan t baren üye devletler n ve dolaylı olarak AB kurumlarının sporun b rleşt r c etk s n üye devlet halklarının yakınlaşması ç n kullanma hedefl er , başta futbol olmak üzere sporda artan ş ddet olaylarıyla ortak mücadele ed lmes , dop ng vakalarının tesp t ve ortak yaptırım uygulamalarının bel rlenmes g b özel durumlar karşısından beraber hareket ed lmes ve İç Pazar’da rekabet n ve serbest dolaşım özgürlükler n n güvence altına alınmasında ortaya çıkan hukuk sorunlar, AB kurumlarının spor alanında dolaylı b ç mde etk
39 1 Aralık 2009 tar h nde yürürlüğe g ren L zbon Antlaşması le Avrupa B rl ğ ’n n gerek kurumsal yapısında, gerekse de şley ş ne da r alanlarda öneml değ ş kl kler yapılmıştır. Bu değ ş kl kler çer s nde, Avrupa B rl ğ nde (AB) lk defa kurucu antlaşmalarda spor alanında özel b r düzenlemeye yer ver lmes d kkat çekmekted r. Bu kapsamda, Avrupa B rl ğ n n İşley ş Hakkındak Antlaşma’nın (ABİHA) 165. maddes uyarınca, AB’ye üye devletlere a t spor pol t kalarının desteklenmes ve koord nasyonu yetk s ver lm şt r. Avrupa B rl ğ ’n n L zbon Antlaşması önces nde spor alanına l şk n düzenleme yapma yetk s ve sınırlarına l şk n detaylı b lg ç n bkz. Tolga Candan, “Avrupa B rl ğ ’n n Spor Alanında Düzenleme Yapma Yetk s n n Kapsamı ve Sınırları”, 2018, 9(2), İnönü Ün vers tes Hukuk Fakültes Derg s , s. 239-242.
göstermes ne mkânını ortaya çıkarmıştır. Özell kle profesyonel sporcuların ulusal spor federasyon kararları le serbest dolaşım haklarına yönel k kısıtlamaların AB yargı organı ABAD önüne get r lmes le b rl kte spor alanındak hukuk tartışmaların arttığı özell kle görülmekted r40. Özell kle çok sayıda sporcu tarafından, AB Hukuku tarafından güvence altına alınan serbest dolaşım hakkına l şk n genel hükümlere dayanarak açılan davalarda, ABAD’ın özell kle ekonom k faal yet olarak değerlend r leb lecek n tel k taşıyan spor akt v teler ne l şk n olarak, Kurucu Antlaşmanın şç ler n serbest dolaşıma l şk n hükümler n yorumladığı kararlar, artan b ç mde spor alanının AB gündem ne taşınmasına yol açmıştır41. ABAD’ın 1995 yılında futbolda transfer kurallarına l şk n olarak verd ğ Bosman Kararı’nın bu açıdan özell kle z kred lmes gerekl d r. Bu kararla, AB çer s nde şç ler n serbest dolaşım hakkı kapsamında AB vatandaşı sporcular bakımından bonserv s bedel n n kaldırılması, yabancı ve özel oyuncu kotalarının yen den düzenlenmes , spor faal yetler n n o zamank sm yle AT antlaşmasının 2.
maddes uyarınca ekonom k amaçlı yapılması hal nde Topluluk hukukunun yetk s ç nde yer aldığını açıkça fade ed lmes , AB kurumlarının, spor pol t kası bakımından faal yetler n arttırmışlardır42. AB hukukunun ekonom k temell normlarının, spor faal yetler ne de uygulanmasına l şk n olarak ver len bu karar ncelend ğ nde, büyük ölçüde şç ler n serbest dolaşımı alanıyla başlayan gel ş m n daha sonra daha sonrak dönemde lg nç b ç mde malların serbest dolaşımı, h zmet sunma serbest s , rekabet, devlet yardımları, verg lend rme ve hatta AB’n n dış l şk ler alanlarını da kapsayacak şek lde gen şled ğ görülmekted r43.
Bu gel şmeler sonrasında 1997 yılında Avrupa Kom syonu tarafından Eğ t m ve Kültür Genel Müdürlüğü bünyes nde “spor b r m ” kurmuştur.
40 Mart n Grosse Hüttmann/Hans Georg Wehl ng, Das Europalex kon, 3. Aufl age, Bonn 2020, s. 413.
41 ABAD’ın spor alanındak örnek kararları ç n bkz. C-36/74, Walrave/Koch, Slg.1974, I- 01405; C- 51/96 ve C- 191/97, Del ège, Slg. 2000, I-2549; C- 176/96, Lehtonen, Slg. 2000, I-2681; C- 325/08, Barnard, Slg. 2010, I-2177.
42 Bosman Kararı için bkz. EuGH, C- 415/93, Bosman, SpuRt 1996, s. 59. AB ç nde uluslararası transfer s stem n n yen den düzenlenmes ne neden olan Bosman Kararı sonrası tartışmalar ç n bkz. Beh ç F danoğlu “Sport ng Except on In The European Un on‘s Sports Pol cy”, 2012, 2, Ankara Bar Rev ew, s. 67-80; S mon Gard ner/Roger Welch, “Bosman- There and Back Aga n: The Leg t macy of Play ng Quotas under European Un on Sports Pol cy”, 2011, 17 (6), European Law Journal, s. 828- 849.
43 Matth as N edob tek, “AEUV Art. 165”, n Rudolf Stre nz, EUV/AEUV Kommentar, 2.
Aufl . 2012, Rn. 31.
Kom syon’un bu b r m tarafından daha sonrak dönemde yürütülen faal yet ve çalışmaların hukuk dayanağını, o zaman yürürlükte bulunan Roma Antlaşması’nın eğ t m ve kültür alanlarına l şk n 149 ve 151. maddeler nde düzenlenen özel yetk ler oluşturmuştur44.
Y ne bu alanda hukuk açıdan bağlayıcı olmamakla b rl kte AB kurumları tarafımdan hazırlanan çalışma ve raporların hazırlandığı görülmekted r. Üye devletler n spordan sorumlu bakanlarının 1990’lardan t baren gayr resm olarak temaslarda bulunduğu ve görüşmeler yaptığı b l nmekted r. Y ne AB kurumlarının spor alanında yapılan bazı öneml çalışmaları arasında Bakanlar Konsey ’n n “Independent Sport Review”45, Avrupa Parlamentosu’nun Belet-Raporu46, Avrupa Kom syonu’nun “Spor Hakkında Beyaz Kitabı” yer almaktadır. 11 Temmuz 2007 tar h nde Kom syon tarafından hazırlanan Spor Beyaz K tabı L zbon Antlaşmasında fades n bulan düzenlenmen n temel hazırlıklarını oluşturması anlamında özell kle çok d kkat çek c b r met n olarak karşımıza çıkmaktadır47. Söz konusu belgede, Avrupa toplumunda sporun karşılaştığı t car baskılar, genç oyuncu st smarları, dop ng, ırkçılık, ş ddet, yolsuzluk ve para aklama g b konulara d kkat çek lerek, Avrupa’da sporun rolü konusunda stratej k b r yaklaşım oluşturacak, AB düzey nde oluşturulan pol t kalarda sporun görünürlüğünün artması ve sektörün ht yaçlarının karşılanması ç n kamu b l nc n n arttırılmasına yönel k temel hedefl er bel rlenm şt r48.
44 AT Antlaşmasının 149. maddes AB’ye, üye devletler n yetk ve sorumluluklarına r ayet etmek koşuluyla gerekt ğ nde öğret m, meslek eğ t m ve gençl k alanlarında üye devletlerarasında şb rl ğ n destekleyecek faal yetlerde bulunma mkânı tanımaktadır. Y ne benzer şek lde 151. madde de se, AB’n n kültür alanında üye devletlerarasındak şb rl ğ n teşv k etmek ve gerekt rd ğ nde destekley c ve tamamlayıcı faal yetlerde bulunmak yetk s n düzenlemekted r.
45 < http://eose.org/wp-content/uploads/2014/03/ ndependant_european_sports_rev ew1.pdf>
Er ş m Tar h 05 Temmuz 2020.
46 <https://www.europarl.europa.eu/s des/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+REPORT+A6- 2007-0036+0+DOC+XML+V0//DE> Er ş m Tar h 10 Temmuz 2020.
47 L zbon Antlaşması’yla Avrupa B rl ğ ’ne ver len yetk yle lg l detaylı b lg ç n bkz. Candan,
“Avrupa B rl ğ ’n n Spor…”, s. 242 vd.
48 Spor Beyaz K tabı ç n bkz. Dok. KOM (2007) 391, <[https://eur-lex.europa.eu/legal-content/
DE/TXT/?ur =celex:52007DC0391]> Er ş m Tar h 20 Mayıs 2020. Y ne Kom syon’un Spor Hakkında Beyaz K tabına l şk n 11 Temmuz 2009 tar hl açıklamasında bu hususa d kkat çek lmekted r. S. 2 <[http://reg ster.cons l um.europa.eu/doc/srv?l=DE&f=ST%20 11811%202007%20ADD%204]>, Er ş m Tar h 12 Şubat 2020.
B. Avrupa B rl ğ Hukukunun Spor Alanındak Etk ler
Spor, hukuk düzenlemelerden muaf b r alan değ ld r. Bu kapsamda Avrupa B rl ğ rekabet hukuku ve temel haklar açısından spor alanından kaynaklı uyuşmazlıklar sık sık ABAD’ı meşgul etmekted r. Avrupa B rl ğ hukuku ve özell kle ABAD’ın spor alanındak çt hadının esasen 27 üye devlet açısından bağlayıcı hukuk sonuç doğurması beklen rken, bu kararların tüm dünyada lg l spor federasyonları üzer nde c dd etk ler doğurduğu görülmekted r. ABAD’ın Bosman-Kararı49, bu nedenle sadece üye devletler n futbol federasyonları ç n değ l, aynı zamanda UEFA ve FIFA ç n de geçerl d r50. Bu nedenle UEFA ve FIFA da saha ç nde yer alacak yerl ve yabancı oyuncu sayılarını bel rleyen 6+5-Kuralını rafa kaldırmıştır. Uluslararası Yüzme Federasyonu’nun dop ng kurallarının uygulanab l rl ğ de ABAD tarafından topluluk rekabet hukuku hükümler ne göre denetlenm şt r51. ABAD’ın yanı sıra, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmes52 kapsamında Avrupa İnsan Hakları Mahkemes ’n n, sözleşmen n yorumlanmasına l şk n çt hatları, Avrupa Konsey üyes 47 devlet açısından bağlayıcı olduğundan pol s ve futbol sey rc ler arasındak çatışmanın etk n şek lde soruşturulmadığı b r olayda uygulama alanı bulmuştur53.
C. Avrupa B rl ğ ’n n Spor Pol t kasının Gel ş m
Spor kavramı, 1957 tar hl Roma Anlaşmalarında veya bunları tamamlayan veya değ şt ren d ğer b r nc l hukuk met nlerde açıkça anılan b r kavram değ ld r. AB’n n, üye devletler tarafından kend s ne açıkça yetk ver lmed ğ alanlarda bağlayıcı hukuk düzenleme yapma yetk s ne sah p olmadığı ç n, sporla lg l düzenlemeler ulusal düzeyde ve lg l spor federasyonları tarafından yapılmaktaydı54.
AB tarafından L zbon Antlaşması önces nde sporla lg l olarak hazırlanan lk öneml belge olan 1985 tar hl Adonnino Raporunda sporun, b rl k vatandaşlarını b r araya get recek “ deal b r katal zatör” olarak
49 EuGH, C- 415/93, Bosman, SpuRt 1996, 59.
50 Rudolph Streinz, “Bosman und kein Ende? – Die geplante „6+5“-Regel der FIFA im Lichte des Europarechts”, Festschrift für Udo Steiner, 2009, s. 857 vd.
51 EuGH, C- 519/04 P, Meca Med na, SpuRt 2006, 195.
52 RG, 19.03.1954, s. 8662.
53 EGMR, Beschwerde Nr. 47274/15, Hentschel und Stark v. Deutschland, SpuRt 2018, s. 25.
54 Fr tzwe ler/Pf ster/Summerer/Alvermann, 7. Te l Nr. 17.
tanımlanmıştır55. Bu yaklaşıma paralel b ç mde, sonrak dönemlerde sporun üye devlet vatandaşlarında Avrupalılık ve Avrupa B rl ğ ’ne a d yet h ss n n perç nlenmes ç n sıklıkla halka l şk ler kampanyalarında kullanıldığı görülmekted r56.
1997 yılı Ek m ayında Amsterdam’da gerçekleşt r len Üye devlet Hükümet ve Devlet Başkanlarının katıldığı Hükümetlerarası Konferans’ta hazırlanan Spor Bildirgesi’nde; “Konferans, sporun sosyal önemini, özellikle sporun insanların kendi benliğini bulmalarında ve başka insanlarla tanışmalarında oynadığı rolü vurgulamaktadır. Bu nedenle konferans, Avrupa Birliği organlarını sporla ilgili önemli konularda spor dernekleriyle danışmaya çağırmaktadır. Bu bağlamda, amatör sporların hususi özelliklerine özel önem verilmelidir.” fadeler le lk defa spor alanının Kurucu Antlaşma met nler nde d kkate alınması gerekt ğ önemle vurgulanmıştır57. Sporun ekonom k boyutu dışındak toplumsal ve sosyal boyutlarına da d kkat çek len B ld rge le bel rlenen bu amaçların gerçekleşt r lmes amacıyla Kom syon bünyes nde b r spor b r m kurulmasına karar ver lm şt r.
Sonrak dönemde B ld rge doğrultusunda lk adım AB’n n yürütme organı olan Kom syon tarafından atılmıştır. AB Konsey ’n n taleb üzer ne Kom syon tarafından Avrupa Spor Modeli hakkında hazırlanan Raporda, spor yapılarının ve AB düzey nde sporun sosyal şlev n n korunmasına yönel k öner ler yer almıştır. B rl k pol t kasını uygularken, sporun toplumsal şlev ne de özell kle d kkat çek lerek sporun özell kler n n d kkate alınması gerekt ğ n n vurgulandığı Rapor 1999 yılında Hels nk Z rves ’nde sunulmuştur58. Raporun temel özell kler nden b r s spor alanının bütünlüğü, özerkl ğ g b temel lkeler n d kkate alarak hazırlanmış olmasıdır. 2000 yılında yapılan N ce Z rves sonrası yapılan Kurucu Antlaşma değ ş kl ğ le N ce Antlaşması’na eklenen B ld rge le Kurucu Antlaşma met nler nde b r kez daha spor kavramına yer ver lm ş; spor alanının sosyal, eğ tsel ve kültürel
55 <https://www.kontaktstelle-efbb.de/f leadm n/user_upload/4_ nfos-serv ce/publ kat onen/
Adonn nober cht.pdf> Er ş m Tar h 03 Temmuz 2020.
56 Fritzweiler/Pfi ster/Summerer/Alvermann, 7. Te l Nr. 18.
57 Amsterdam Antlaşması‘na ekli Spor Hakkındaki Bildirge için bkz. <[https://www.europarl.
europa.eu/topics/treaty/pdf/amst-de.pdf ]> Erişim Tarihi 12 Mayıs 2020.
58 Ber cht der EU-Komm ss on an den Europä schen Rat m H nbl ck auf d e Erhaltung der derze t gen Sportstrukturen und d e Wahrung der soz alen Funkt on des Sports m Geme nschaftsrahmen vom 10. Dezember 1999; KOM (1999) 644, <https://eur-lex.
europa.eu/LexUr Serv/LexUr Serv.do?ur =COM:1999:0644:FIN:DE:PDF Er ş m Tar h 03 Temmuz 2020.
fonks yonlarına değ n lerek spor alanının kend ne özgü özell kler n n tanındığı b r kere daha vurgulanmıştır59. Her ne kadar Amsterdam B ld rges nden daha kapsamlı olsa da, N ce Antlaşması’na bağlı bu B ld rge de, hukuken b r bağlayıcılık taşımamaktadır.
N ce Z rves Sonuç B ld rges , B rleş k Krallık’ın AB Dönem Başkanlığını üstlend ğ 2006 yılında hazırlanan Arnaut Raporu’yla gel şt r lerek, N ce B ld rges ’yle ortaya konan pol t k lkeler n ve ABAD’ın spor alanıyla lg l çt hadı da d kkate alınmak suret yle B rl k çer s ndek başta futbol olmak üzere spor alanlarına yönel k st krarlı b r yasal çerçeve sağlanması amaçlanmıştır60. İlg l çalışmada bu amaca yönel k olarak, sporun şahsına münhasır bazı özell kler n gözeten, örneğ n yayın haklarının merkez olarak pazarlanmasına l şk n grup muaf yet ne yönel k tüzük çıkarılması g b öner lerde de bulunulmuştur.
Spor alanına l şk n L zbon Antlaşması önces AB düzey nde en öneml çalışma olan Spor Hakkında Beyaz Kitap 11 Temmuz 2007 tar h nde Kom syon tarafından yayınlamıştır61. Avrupa B rl ğ ’n n spor pol t kası alanındak bu lk kapsamlı g r ş m , spor federasyonları ve üye devletler arasında yapılan kapsamlı st şareler sonucu ortaya çıkan ve sporun ekonom k boyutunu da d kkate alan, spor organ zasyonlarının ve l gler n n özerkl ğ n tanıyan b r met n olarak değerlend r lmekted r.62 AB düzey nde oluşturulan pol t kalarda sporun görünürlüğünün artması ve sektörün ht yaçlarının karşılanması ç n kamu b l nc n n arttırılmasına yönel k temel hedefl er n de bel rlend ğ çalışmada, y yönet ş m konusunda spor kuruluşlarının ve bell oranda üye devletler n sorumluluğunu bulunduğu bel rt lerek bu amaçla; halk sağlığı, eğ t m, sosyal entegrasyon, fahr faal yetler, dış l şk ler ve spor f nansmanı g b alanlarda ayrıntılı b r eylem planı önerm şt r63.
59 <https://www.europarl.europa.eu/summ ts/n ce2_de.htm#an4> Er ş m Tar h 03 Temmuz 2020.
60 <www.independentfootballreview.com/ doc/Full_Report_EN.pdf> Erişim Tarihi 05 Mayıs 2020.
61 <https://eur-lex.europa.eu/legal-content/DE/TXT/PDF/?ur =CELEX:52007DC0391&from
=DE> Er ş m Tar h 03 Temmuz 2020.
62 Beyaz Kitap terimi, AB terminolojisinde, Avrupa Komisyonu tarafından hazırlanan ve belirli bir konudaki Birlik eylemine yönelik somut öneriler içeren belgeler anlamına gelmektedir. <https://www.cep.eu/Analysen_KOM/KOM_2007_391_Weissbuch_Sport/
cepAnalyse_KOM_2007_391_Weissbuch_Sport.pdf]> Erişim Tarihi 15 Mayıs 2020.
63 Spor Beyaz K tabına l şk n açıklamalar ç n bkz. Merkel Katr n, “We ßbuch Sport und L ssabon Vertrag: Der Sport n der EU auf neuen Wegen”, n Gerald Sander/Andreas Sasd
L zbon önces spor alanının AB b r nc l hukukuna dâh l ed lmes ne l şk n tartışmalar, Avrupa Anayasası ç n Oluşturulan Konvans yon çalışmaları sırasında da devam etm ş; bu kapsamında ortaya atılan öner ler çerçeves nde spor alanının Anayasal Antlaşma Taslağı’nın “Eğitim, Mesleki Eğitim, Gençlik ve Spor” başlığı altında 5. bölümünde yer almasına karar ver lm şt r. Anayasal Antlaşma Taslağında öner len III-282. maddes nde spora l şk n yetk n n düzenlend ğ görülmekted r64. Her ne kadar Hollanda ve Fransa’da yapılan referandum sonuçları net ces nde yürürlüğe g remeden başarısızlığı uğrayan bu çabaların L zbon Antlaşması’nın spora l şk n düzenlemeyle büyük ölçüde örtüştüğü anlaşılmaktadır.65
D. L zbon Antlaşması Sonrası AB’n n Spor Alanındak Yetk s AB, b l nd ğ üzere kurucu antlaşmalarla bel rlenen amaçlara ulaşmak ç n, yalnızca üye devletler n, kurucu antlaşmalarla kend s ne verd ğ yetk ler kullanab l r. Bu nedenle sınırlı yetk ye sah p Avrupa B rl ğ ’n n, hang alanlarda ve hang ölçüde düzenleme yapab leceğ , Kurucu Antlaşmalarda düzenlenen yetk lend rme lkes ne göre bel rlenmekted r66. L zbon Antlaşması le lk defa, üye devletler le Avrupa B rl ğ arasında yetk ler n ne şek lde paylaşılacağına l şk n b r yetk kataloğu oluşturulmuştur. Bu çerçevede, Avrupa B rl ğ ’n n yetk l olduğu alanlar; münhasır yetk , paylaşılan yetk , destekley c , koord ne ed c ve tamamlayıcı yetk , ekonom ve st hdam pol t kalarının koord nasyonu ve ortak dış pol t ka ve güvenl k pol t kası olmak üzere 5 farklı kategor de sınıfl andırılmıştır67.
(Ed), Sport m Spannungsfeld von Recht, W rtschaft und europä schen Grundfre he ten, Logos-Verlag, 2009, s. 179-192. <https://www.cep.eu/Analysen_KOM/KOM_2007_391_
Weissbuch_Sport/cepAnalyse_KOM_2007_391_Weissbuch_Sport.pdf]> Erişim Tarihi 15 Mayıs 2020.
64 Anayasal Antlaşma metni için Offi cial Journal of the European Union, C 310, 16 December 2004, 16.12.2004 tarihli AB Resmi Gazetesi, C310/127, <[https://eur-lex.europa.eu/legal- content/en/ALL/?uri=OJ%3AC%3A2004%3A310%3ATOC]> Erişim Tarihi 12 Mart 2020.
65 Anayasal Antlaşma Taslağının md. III-282/1 (2)’de yer alan “B rl k, sporun toplumsal ve eğ t c şlev n göz önünde bulundurarak, Avrupa’da sporla lg l konulara katkıda bulunur”
şekl ndek düzenleme, Avrupa B rl ğ n n İşley ş Hakkında Antlaşma (ABİHA) md. 165/1 uyarınca, “B rl k, sporun kend ne özgü n tel ğ n , gönüllülük esasına dayalı yapısını ve sosyal ve eğ tsel şlev n göz önünde tutarak, sporda Avrupa boyutunun gel şt r lmes ne katkıda bulunur.” şekl nde düzenlenm şt r.
66 AB Antlaşması madde 5: “1. B rl ğ n yetk ler n n sınırları, yetk lend r lme lkes ne tab d r. B rl k yetk ler n n kullanılması, katmanlı yetk ve orantılılık lkeler ne tab d r. 2.
Yetk lend r lme lkes gereğ nce B rl k, Antlaşmalar ‘da bel rlenen hedefl ere ulaşmak ç n, ancak üye devletler tarafından Antlaşmalar ‘da kend s ne ver len yetk ler n sınırları dah l nde hareket eder. Antlaşmalar ’da B rl ğe ver lmem ş yetk ler üye devletlere a tt r…”.
67 L zbon Antlaşmasıyla get r len Yetk Kataloğuna ve yetk kategor ler ne l şk n olarak bkz.
Spor alanı da y ne lk defa L zbon Antlaşması le Avrupa B rl ğ n n İşley ş Hakkındak Antlaşması’nın (ABİHA) 6. maddes nde düzenlenen destekley c , koord ne ed c ve tamamlayıcı yetk kullanılab lecek alanlar ç nde sayılmıştır. Ayrıca, sporun Avrupa boyutunun desteklenmes amacıyla, lk defa kurucu antlaşmalarda özel düzenleme yapılmış, bu amaçla ABİHA’nın XII. Başlığını taşıyan Eğ t m, Meslek Eğ t m, Gençl k ve Spor bölümünün 3. kısmında yer alan 165. maddes le spor alanına l şk n b r düzenleme, Avrupa B rl ğ b r nc l hukuku ç ne yerleşt r lm şt r. Bu sayede AB artık spor alanındak faal yetlere yönel k desteğ n artık doğrudan yürütme mkânına kavuşmuştur68. Ayrıca L zbon Antlaşması’nın yürürlüğe g rmes yle b rl kte kurumsal olarak bazı adımlar atılmış ve bu çerçevede; Avrupa B rl ğ Spor Bakanlarından oluşan Bakanlar Konsey bünyes nde oluşturulan Bakanlar Konsey Spor Çalışma Grubu 16.07.2010 tar h nde görev ne başlamıştır.
Bu görevlend rmen n akab nde yapılan hazırlık çalışmaları sonucunda AB düzey nde spor pol t kasının gel şt r lmes ve teşv k ç n Konsey tarafından
k çalışma planı kabul ed lm şt r69.
III. ABAD’ın Br ç Kart Oyununa İl şk n Güncel İçt hadı ve Değerlend rmes
Z h n ya da zekâ sporlarının spor olarak kabul ed l p ed lmeyeceğ tartışmaları uzun zamandır yapılmaktadır. Özell kle satrancın, spor kabul ed l p ed lmeyeceğ konusu bu tartışmaların başlangıcını oluşturmaktadır.
Satrancın spor olduğunu savunan görüşler, büyük ölçüde onun bey n sporu olduğunu, bey n kaslarının da ancak bey n j mnast ğ yle sağlandığını ve bey n j mnast ğ yle düşünsel gücün f z ksel güce dönüştüğünü ler sürmekted r70. Ayrıca tüm spor faal yetler nde uygulamadan önce o spor dalı hakkında tekn k,
Rudolf Ste nz/Chr stoph Ohler/Chr stoph Hermann, Der Vertrag von L ssabon zur Reform der EU, C.H. Beck München, 2010, s.103- 110; Chr st an Call ess, D e Neue Europä sche Un on nach dem Vertrag von L ssabon, Mohr S ebeck Tüb ngen, 2010, s. 186-194; Servet Alyanak, Avrupa B rl ğ Hukukunda Yetk Sorunu, Yetk n Yay., Ankara 2015 s. 40 vd.
68 R chard Parr sh/Borja García/Samul M ett nen/Robert S ekmann, “Der Vertrag von L ssabon und d e Sportpol t k der Europä schen Un on”, Stud e, Ausschuss für Kultur und B ldung des Europä schen Parlaments, 2010, s. 11.
69 2011-2014 yıllarını kapsayan lk plan -Arbe tsplans der Europä schen Un on für den Sport (2011-2014) Avrupa B rl ğ Resm Gazetes ‘n n 01.06.2011 tar hl ABl. C 162 sayısında yayınlanmıştır. 2014-2017 yıllarını kapsayan k nc plan se -EU-Arbe tsplan für den Sport (2014- 2017) Avrupa B rl ğ Resm Gazetes n n 14.06.2014 tar hl ABl. C 183 sayısında yayınlanmıştır.
70 Ertan Kılcıg l, <https://www.cumhur yet.com.tr/koseyaz s /20705/Satranc_Uzer ne_.html>
Er ş m Tar h 07 Ağustos 2020.
teor k ve s stemat k b lg ler n b l msel lkeler çerçeves nde ver ld ğ ; bu şek lde yapılan antrenmanlarla kasların ve aynı şek lde beyn n de en ver ml şek lde nasıl hareket ett r leceğ n n öğret ld ğ , bu genel yaklaşımın tümüyle satranç
ç nde geçerl olduğu görüşü b r d ğer temel argümanı oluşturmaktadır71. Buna karşın, satrancın spor olmadığını ler sürenler n başlıca argümanı, satrancın atlet k b r etk nl k olmadığı, f z ksel güç ve yetenek gerekt ren hareketler çermed ğ , hatta h ç hareket etmeden oynanab leceğ şekl nde ler sürülmekted r. Ancak, satranç turnuvalarının altı, yed saatl k süren yoğun stres ve yorgunluk yaratan etk nl kler olduğu düşünülürse, sadece z h nsel b r faal yet olmadığı, bedensel güç ve kond syon da gerekt rd ğ sonucuna varmak çok yanlış olmayacaktır. Büyük satranç ustalarının satranç eğ t m n n parçası olarak f z ksel egzers zler n gerekl olduğunu söylemeler de bu yaklaşımı desteklemekted r. Öte yandan Dünyanın en büyük spor organ zasyonu olan Ol mp yat oyunları kapsamında satranç, br ç g b z h n sporlarına henüz yer ver lmemekted r.72 Hatta Uluslararası Ol mp yat Kom tes tarafından, f z ksel unsur çermeyen satranç oyununa ol mp k spor statüsünün tanınmadığı b l nmekted r73. Öte yandan satranç le lg l tartışmalar sürerken lg nç b r b ç mde b r başka z h n sporu olan br ç kart oyunu, çok farklı b r b ç mde ABAD önüne taşınarak AB hukuku açısından değerlend r lm şt r74.
A. Dava Konusu Olay
Dava konusu olay, İng l z Br ç B rl ğ ’n n (EBU), düzenled ğ turnuva katılım ücret ç n ödenen katma değer verg s n , Avrupa B rl ğ ’n n Katma Değer Verg s (KDV) Ortak S stem ne da r 2006/112/AT sayılı Konsey Yönerges ’n n (İlg l Yönerge) 132. maddes 1. fıkrası (m) bend nde yer alan verg muaf yet st snası kapsamında ade ed lmes amacıyla yaptığı
71 <https://edrem tsatranc.wordpress.com/2012/05/04/satranc-neden-spordur-al -esk c >
Er ş m Tar h 20 Temmuz 2020.
72 <https://de.chessbase.com/post/kein-schach-bei-den-olympischen-spielen> Erişim Tarihi 20 Temmuz 2020.
73 Olimpik spor alanları listesi için bkz. < https://www.olympic.org/recognised-federations>
Erişim Tarihi 06 Temmuz 2020.
74 Bu çalışmaya temel teşk l eden ABAD’ın “Br ç Kart Oyununa” l şk n verd ğ kararın Almanca tam metn ç n bkz. <https://eur-lex.europa.eu/legal-content/DE/TXT/PDF/?ur = CELEX:62016CJ0090&from=DE> Er ş m Tar h 20 Temmuz 2020. ABAD, her ne kadar bu kararında, turnuva br ç oyununu, lg l k nc l mevzuat anlamında verg muaf yet nden yararlanacak spor dalları çer nde yorumlamamışsa da, üye devletler n, turnuva br ç oyununu
“kültürel h zmet” kavramı çer s nde değerlend rmek suret yle, verg muaf yet st snasından yararlanmak ç n başka b r çözüm yolunun önünü kapatmamıştır.
başvurunun İdare tarafından redded lmes le ortaya çıkmıştır. İng ltere’de yaygın b ç mde oynanan turnuva br ç sporu, kar amacı gütmeyen İng l z Br ç B rl ğ (EBU) s ml ulusal kuruluş tarafından organ ze ed lmekted r. Üyeler , yerel br ç dernekler ve b reysel br ç oyuncalarından oluşan bu kuruluş, B rleş k Krallık’ta ulusal düzeyde çeş tl br ç turnuvaları düzenlemekted r. Bu turnuvalarda, her ç ft n (ortak), kend s n tak p eden d ğer masalardak ç ftlere karşı aynı kartlarla oynadığı özel b r br ç türü oynanmaktadır75.
ABAD kararına konu uyuşmazlıkta, EBU, spor veya beden eğ t m le yakından bağlantılı bazı h zmetler n tem n konusunda lg l yönergede bel rt len verg muaf yet nden kend s n n sunduğu turnuva düzenleme h zmet n n de yararlanması gerekt ğ n ler sürmüştür. Ancak bu talep, lg l Yönerge hükmü uyarınca, bu muaf yetten yararlanmak ç n sporla yakın bağlantılı h zmetler n öneml ölçüde f z ksel b r unsur çermes gerekt ğ gerekçes yle B rleş k Krallık Gel r ve Gümrük İdares (Gİ) tarafından redded lm şt r.
EBU tarafından bu olumsuz dar karar aleyh ne açılan davada, İlk Derece Mahkemes (Verg Mahkemes ), davalı darey haklı bularak kanun yolu açık olmak üzere EBU’ nun başvurusunu redded lm şt r. Bu karar aleyh ne yapılan temy z başvurusunda, EBU, 2006/112 sayılı Yönergen n 132/1-m maddes anlamında verg muaf yet nden yararlanma koşulu olarak bel rlenen spor kavramı ç nde değerlend r lmek ç n, yapılan faal yet n mutlaka öneml ölçüde f z ksel akt v te çermes zorunluluğunun bulunmadığını ler sürmüştür. Ayrıca İlg l Yönerge hükmünün amacının, toplumun f z ksel veya z h nsel sağlığını güçlend ren sport f faal yetler n yaygınlaştırılması ve desteklenmes olduğunu bel rterek, spor veya beden eğ t m le yakından lg l bel rl h zmetlere bu st snanın bu amaçla tanındığını bel rtm şt r. Bu st snanın tıpkı f z ksel akt v teler g b nsan sağlığına yararlı entelektüel akt v teler de kapsadığı, bu nedenle başarı ölçütünün şanstan çok mantık, anal t k zekâ ve z hn muhakemeye yetenekler ne dayalı turnuva br ç oyunun da bu anlamda spor olarak değerlend r lmes gerekt ğ n savunmuştur.
Davaya bakan Temy z Mahkemes , dava konusu olan turnuva br ç oyunun; mantık, farklı açılardan stratej k düşünme ya da hafıza g b yüksek düzeyde z h nsel yetenek gerekt rd ğ n , düzenl oynanması hal nde k ş n n hem z h nsel hem de f z ksel sağlığını destekled ğ n bel rtmekle b rl kte, Üye devletler arasında ortak b r katma değer verg s stem oluşturmak amacıyla
75 <http://www.ethbridge.com/kitap/articles/whybridge.asp> Erişim Tarihi 09 Ağustos 2020.
çıkarılan bu k nc l mevzuat hükmünün yorumlanma yetk s n n münhasıran ABAD’a a t olduğu gerekçes yle davayı beklet c sorun yaparak, br ç g b
“z h n sporları” olarak tab r ed len sporların lg l Yönergen n 132/1-m maddes n n uyarınca “spor” ter m n n kapsamında yer alıp almadığı hususuyla
lg l ABAD’a ön karar başvurusunda bulunmuştur.
B. Ulusal Mahkeme’n n ABAD’a Yöneltt ğ Sorular
Avrupa B rl ğ ’n kuran antlaşmalarda bel rlenen amaçlara ulaşmak amacıyla öngörülen pol t kaların yer ne get r lmes gerekl l ğ , AB hukuku norm ve düzenlemeler n n, tüm üye devletlerde yeknesak b ç mde uygulanmasını zorunlu kılmaktadır. Bu amaçla, ulusal mahkemeler önünde görülmekte olan davalar sırasında, AB hukukunun yorumu ve/veya B rl k Organ tasarrufl arının yorumu veya geçerl l ğ hakkında karar ver lmes ne ht yaç duyulması hal nde, ulusal mahkemeler n, ABİHA md. 267 çerçeves nde düzenlenen önkarar davasıyla, ABAD’a başvurması AB hukukunun b rl ğ açısından çok öneml d r76.
Somut uyuşmazlıkta, davaya bakmakta olan Üst Mahkeme (B rleş k Krallık Temy z Mahkemes Verg ve Mal Hukuk Da res ) dava konusu uyuşmazlığın çözümü ç n meseley beklet c sorun yaparak, ABAD’a lg yönerge hükmünün yorumlanması amacıyla aşağıdak soruları yöneltm şt r:
1-“Turnuva briç oyununun, 2006/112 sayılı Yönergenin 132/1-m maddesi anlamında bir “spor” sayılması için hangi temel özellikleri taşıması gerekmektedir? Özellikle, bir faaliyetin spor sayılması için o etkinliğinin sonucunu belirleyen önemli (veya önemsiz) bir fiziksel unsur gerekli midir, yoksa sonucuyla ilgili önemli bir zihinsel unsura sahip olması o faaliyetin spor sayılması için yeterli midir?
2-Turnuva briç oyunu, 2006/112 sayılı Yönergenin 132/1-m maddesi anlamında bir “spor” faaliyeti olarak değerlendirilebilir mi?”77.
C. Uyuşmazlık Konusu le İlg l AB Hukuku Mevzuatı
Bu başlık altında, sadece turnuva br ç oyunu davasında değ n len lg l AB düzenlemeler ne ve bu düzenlemeler n özell kler ne değ n lecekt r. Söz konusu uyuşmazlıkta ABAD tarafından yorumlanması talep ed len düzenleme, AB hukukunun k nc l kaynakları arasında çok öneml b r yer teşk l eden ve
76 Candan, “AB Yargı …”, s. 273 vd.
77 C-90/16, parag. 13.
