ABAD, Temy z Mahkemes ’n n kend s ne yöneltt ğ soruları tartışmadan önce, lk olarak dava konusu talepler n bağlam ve kapsamı bel rlem şt r. Bu kapsamda ABAD’a yönelt len sorular, “spor” ter m n n genel anlamının bel rlemes ne l şk n olmayıp, üye devletler arasında ortak b r katma değer s stem oluşturmak amacıyla çıkarılan 2006/112 sayılı Yönergen n, kamu yararına yönel k bel rl h zmetler ç n verg muaf yet öngören st sna hükmündek spor ter m n n, br ç kart oyunu g b temel olarak f z ksel b r unsura dayanmayan z h n oyunlarını da kapsayacak b ç mde yorumlanıp yorumlanamayacağını bel rlenmes ne l şk nd r.
89 HK, satranç oyununun Dan marka, Belç ka, İtalya, Fransa ve Avusturya’da spor olarak değerlend r lmes ne karşın, Almanya’da spor olarak n telend r lmed ğ ; ancak, Alman Verg Kanunu’nun 52/2. maddes nde kültürel faal yetlere tanınan verg muaf yet nden yararlandığını bel rtmekted r. Br ç kart oyununa l şk n benzer b r karar Köln Verg Mahkemes tarafından ver lm şt r. Mahkeme, 17 Ek m 2013 tar h ve 13 K K3949/09 sayılı kararında, br ç kart oyununu, “kültürel faal yetlere” l şk n olarak tanınan verg muaf yet
st snası kapsamında değerlend r lm şt r.
ABAD, söz konusu Yönergen n temel amacının, üye devletler arasında ortak b r KDV s stem oluşturmak ve Yönergen n 132. maddes nde öngörülen muaf yetler n üye devletler tarafından farklı b ç mlerde uygulanmasını engellemek olduğunu bel rterek; Yönerge’ de yer alan spor kavramının üye devletlerden bağımsız, yan özerk yapıda b r AB kavramı olduğunu olduğu yönündek yerleş k çt hatlarına atıf yaparak d le get rm şt r90.
2006/112 sayılı Yönergede “spor” ter m tanımına yer ver lmed ğ ç n, bu ter m n anlamı ve kapsamı, Mahkeme’n n yerleş k çt hadı uyarınca gündel k d lde yer alan anlamına göre bel rlenmel d r. Bu ter m gündel k d ldek anlamına göre bel rlen rken hang bağlamda kullanıldığı, hang amaçla, hang düzenlemelerde yer aldığı d kkate alınacaktır. ABAD, günlük d lde “spor” ter m n tanımlarken, görüş b ld ren Hukuk Sözcüsü’ nün yazılı beyanının 23. paragrafına atıfta bulunarak, “spor” kavramının genell kle b r f z ksel akt v te veya başka b r dey şle, önems z olmayan b r f z kî akt v te
çerd ğ ne d kkat çekm şt r.
D van daha sonra 2006/112 sayılı Yönergen n s stemat ğ yle lg l olarak, Mahkemen n yerleş k çt hadı uyarınca, Yönergen n 132. maddes nde bulunan verg muaf yetler n tanımlayan bu ter mler n, verg mükellefl er n n ücret karşılığı gerçekleşt rd ğ her h zmet n KDV’ye tâb olduğu lkes n n st snasını teşk l ett ğ n , ancak; verg muaf yetler n tanımlamak ç n kullanılan ter mler n, muaf yetler n etk s n ortadan kaldıracak b ç mde yorumlanması gerekt ğ anlamına gelmed ğ n bel rtm şt r91.
D van ayrıca, lg l bölümün taşıdığı başlığın da fade ett ğ üzere, Yönergede öngörülen verg muaf yet n n, sadece kamu yararı taşıyan bel rl faal yetler teşv k amacı taşıdığını, dolayısıyla bu st sna hükmünün dar yorumlanması gerekt ğ n bel rterek92, bu nedenle lg l spor ter m n n, farklı bakış açılarına dayanarak bu ter mle l şk lend r leb lecek her türlü faal yet kapsamadığını, sadece spor kel mes n n olağan anlamına uygun, bel rl ölçüde f z ksel b leşenle ön plana çıkan faal yetlerle sınırlı b r yorumu destekled ğ n vurgulamıştır93.
90 İlg l Kararlar ç n bkz. 16 Ek m 2008 tar hl C-253/07, Canterbury Hockey Club und Canterbury Lad es Hockey Club Kararı, EU:C:2008:571, Rn. 16, 26 Şubat 2015 tar hl C- 144/13, C- 154/13 ve C-160/13, VDP Dental Laboratory u. a. , EU:C:2015:116, Rn. 44.
91 C-90/16, parag. 20.
92 AB k nc l kaynaklarının yorumlanmasına l şk n ABAD Kararları ç n bkz. Karl R esenhuber/Nurten İnce, “Avrupa B rl ğ Özel Hukukunda Yorum Problem ve Avrupa Adalet D vanı’nın Kararları”, 2014, 12, Legal Hukuk Derg s , s. 88 vd.
93 C-90/16, parag. 22.
Öte yandan, EBU tarafından ler sürülen, “turnuva briç oyununun, mantık, hafıza kapasitesi, stratejik veya sıra dışı aykırı düşünme kabiliyeti gerektiren bir faaliyet olduğu, düzenli oynanması halinde oynayanların zihinsel ve fiziksel sağlığını desteklediği” yönündek görüşünü kabul eden D van, ancak; sadece d nlenme ya da rahatlama amacıyla da yapılab len bu g b faal yetler n, sırf f z ksel ve/veya z h nsel sağlığı desteklemes n n lg l hüküm kapsamında değerlend r lmes ne yeterl gelmed ğ n bel rtm şt r.
Z ra ABAD’a göre, b r faal yet n f z ksel ve/veya z h nsel sağlığı teşv k ett ğ yönündek ver ler, tek başına, söz konusu faal yet n, anılan hüküm anlamında “spor” kavramı kapsamına g rd ğ sonucuna varmak ç n yeterl b r dayanak teşk l etmemekted r. F z ksel ve z h nsel sağlığı teşv k eden b r faal yet n, müsabakalarda cra ed lmes durumu da bu değerlend rmey değ şt rmemekted r.
Mahkeme, 2006/112 sayılı Yönergen n 132. maddes n n b r nc fıkrasının (m) bend n n uygulanab l rl ğ n n, spor faal yet n n bel rl b r sev yede, örneğ n profesyonel düzeyde veya bel rl b r şek lde, yan düzenl ya da örgütlü veya spor müsabakalarına katılım şekl nde cra ed lmes g b şartlara tâb olmadığı bel rterek, öneml b r f z ksel b leşen çermeyen b r faal yet n, sporun sadece rekabetç karakter n yansıtan yarışmalar aracılığıyla da cra ed lmes nden ötürü “spor” olarak n telend r lemeyeceğ n bel rtm şt r.
Son olarak ABAD kararında, Yönergen n 132. maddes n n b r nc fıkrası (m) bend n n; kamu yararına h zmet eden bel rl faal yetler n teşv k ed lmes n amaçladığını, yan anılan hükmün, maddî b r amaç gütmeden spor veya bedensel faal yetler nüfusun gen ş kes m nde teşv k etmey hedefl eyen kurumların, bu yöndek h zmetler n n desteklenmes ç n düzenlend ğ n , lg l maddede açıkça sayılan ve kamu yararına h zmet ett ğ kabul ed len bu faal yetler ç n st sna olarak verg muaf yet öngörüldüğünü, önems z derece f z ksel b leşen çeren faal yetler nde bu kapsamda yorumlanmasının st snaların dar yorumlanması lkes ne aykırılık teşk l edeceğ n ; bu tür b r yorumun, KDV’den muaf tutma kuralının dar yorumlanmasına da, söz konusu verg muaf yet n n dar sınırlar ç nde tutulması amacına da aykırı olacağını vurgulayarak, sonuç olarak; dava konusunu oluşturan br ç kart oyununun, 2006/112 sayılı Yönerge kapsamında düzenlenen “spor” faal yetler çer s nde yorumlanamayacağına hükmetm şt r.
Değerlend rme ve Sonuç
Spor kavramı; pek çok farklı türü olması, ç nde bulunulan toplum, dönem ve kültüre göre değ ş kl k göstermes ve sürekl değ şen ve gel şen b r kavram olması neden yle ne yazık k kolaylıkla, tüm alt türler n kapsayan, genel geçer şek lde tanımlanab lecek b r kavram değ ld r. Bedensel hareketten çok, z h nsel faal yete dayalı akt v teler n “spor” çatısı altında yer alıp almayacağı uzun zamandır doktr nde tartışmalı olmuştur. Özell kle bu tartışmalar, tüm Dünyada yaygın b ç mde oynanan ve çok sev len satranç oyunu üzer nden yürütülmekted r. Hang oyunların spor olarak değerlend r leceğ ne l şk n öner len görüşlerden b r s de, o oyunun Ol mp yat sporu olarak kabul ed l p ed lmed ğ n n bel rlenmes d r. B l nd ğ üzere, b r sporun ol mp k n tel k kazanması ç n ulusal ve/veya uluslararası düzeyde federasyonlar aracılığıyla örgütlenmes , çeş tl turnuvaların düzenlenmes , yaygın b ç mde her yaştan çok k ş tarafından yapılması yeterl değ ld r. Uluslararası Ol mp yat Kom tes tarafından onaylanmayan akt v teler ol mp k spor kategor s nde sayılmamaktadır.
Öte yandan, 1 Aralık 2009 tar h nde yürürlüğe g ren L zbon Antlaşması le Avrupa B rl ğ nde lk defa kurucu antlaşmalarda spor alanında özel b r düzenlemeye yer ver lm şt r. Bu kapsamda, artık Avrupa B rl ğ , ABİHA’nın 165. maddes uyarınca üye devletlere a t spor pol t kalarının desteklenmes ve koord nasyonu konusunda yetk lend r lm şt r. 165. Madden n lafzı ncelend ğ nde açık b ç mde “spor” kavramının tanımına yer ver lmed ğ görülmekted r. Y ne spor kavramının üye devletlerde farklı b ç mlerde anlaşılması, Avrupa B rl ğ düzey nde ortak b r spor tanımı yapılmasını güçleşt rmekted r. Bu nedenle genell kle AB kurumlarının çeş tl rapor ve resm açıklamalarında sporu daha çok şlev , hedefl er ve sorunlu alanları açısından ele aldıklarını d kkat çekmekted r94.
Avrupa B rl ğ ’n n yürütme organı olan AB Kom syonu’nun Spor Beyaz K tabında esas olarak Avrupa Konsey ’n n 1992 yılında kabul ett ğ Avrupa Spor Şartı’ nda yer alan spor tanımını kullandığı görülmekted r. Kom syon’un terc h olan bu tanıma göre; spor, f z ksel olarak formda olmayı ve ruhsal sağlığı fade etmek veya y leşt rmek, sosyal l şk ler oluşturmak veya her düzeydek rekabette sonuç elde etmek amaçlarıyla, b reysel veya organ ze
94 Bu yaklaşıma örnek olarak AB Kom syonu’nun 10.12.1999 tar hl Sporun Sosyal İşlev ne Da r Hels nk Raporu ve AB Konsey ’n n 09.12.2000 tar hl N ce Z rve açıklamasını göstereb l r z.
katılım yoluyla gerçekleşen her türlü f z ksel faal yet olarak açıklanmaktadır95. Bu tanım açısından d kkat çeken husus, spor faal yetler n n yoğun f z ksel akt v te olarak n telend r lmes d r. Ancak bu tanım günümüzde satranç, br dge ve go g b ağırlıklı olarak z h nsel faal yetler çeren oyunlarının da spor olarak tanınması gerekt ğ yönündek tartışmaları arttırdığı görülmekted r. Hatta bu tartışmalar farklı b r konu kapsamında lg nç b ç mde ABAD’ın önüne kadar taşınmıştır.
ABAD, B rleş k Krallık Temy z Mahkemes Verg ve Mal Hukuk Da res tarafından yapılan ön karar başvurusu kapsamında 2006/112 sayılı Yönergen n 132. maddes n n b r nc fıkrası bağlamında daha çok z h nsel faal yete dayalı br ç kart oyununun lg l düzenleme bakımından “spor” kavramına dâh l ed l p ed lmemes gerekt ğ ne l şk n değerlend rme yapma mkânı bulmuştur.
ABAD kararında, yorumu stenen Yönerge hükmünün kamu yararına olan bel rl faal yetler düzenleyen kurumlara teşv k amacıyla verg muaf yet öngören st sna b r hüküm olduğunu, bu nedenle dar yorumlanması gerekt ğ bel rterek, söz konusu maddede yer alan “spor” ter m n n kel men n olağan anlamına uygun olarak önems z olmayan derecede f z ksel akt v te çeren faal yetlerle sınırlı b r b ç mde yorumlanması gerekt ğ n fade etmekted r.
ABAD, br ç oyunun düzenl olarak oynanması hal nde, k ş n n f z ksel ve/
veya z h nsel sağlığına olumlu etk ler yapması argümanını da, spor kavramı kapsamında değerlend r lmes ç n yeterl b r dayanak olarak kabul etmem şt r.
Ancak Karar ncelend ğ nde, ABAD’ın, br ç kart oyununun temel kuralları, ulusal ve uluslararası düzeyde örgütlen ş , sport f yarışma ve turnuvaların düzenlen ş şek ller , rekabetç yapısı g b somut kr terler açısından yeter ölçüde değerlend r lmed ğ d kkat çekmekted r. Z h nsel becer , aşırı d kkat, mantık, f z ksel kond syon ve dayanıklılık gerekt ren turnuva br ç oyununun, sadece öneml ölçüde bedensel/f z ksel hareket çermed ğ gerekçes ne dayanarak lg l Yönerge hükmü kapsamında “spor”
olarak değerlend r lemeyeceğ şekl ndek yoruma katılmak mümkün değ ld r.
Ayrıca, ABAD’ın daha öncek kararlarında kullandığı, “plansız ve s stemat k b ç mde yapılmayan akt v teler n” spor olarak sayılmayacağı yönündek dayanağı da turnuva br ç oyunu açısından geçerl değ ld r. Salt eğlence veya d nlenme amacıyla yapılan b r faal yetlerden farklı n tel kler taşıyan turnuva br ç oyunun, aynı zamanda rekabetç b r n tel k taşıdığı da kabul ed len b r
95 Avrupa Spor Şartı ç n bkz. <https://rm.coe. nt/16804c9dbb> Er ş m Tar h 20 Ek m 2020.
olgudur. Günümüzde spor olarak kabul ed len b rçok faal yet n ortak özell kler olarak; bel rl b r engel veya zorluğun üstes nden gelmek ç n çaba harcamayı zorunlu kılması, bu f z ksel ve z h nsel çabanın b r rekabet ç nde yapılması, spor yapan k ş ler n böylece f z ksel ve ruhsal olarak beden n güçlend rmes ve tam anlamıyla t car olmaması sayılab l r. Y ne kurumsal olarak uluslararası tanınma ve kamuoyu algılaması da sporun varlığını bel rlemek açısından b r d ğer öneml kr ter olarak değerlend rmeye ekleneb l r. Bu açılardan bakıldığında, ABAD’ın kararı aks ne, turnuva br ç oyununun spor olarak değerlend r lmes gerekt ğ kanaat ne varılmıştır. N tek m Davanın Hukuk Sözcüsü Szupunar’da bu yönde görüşünü paylaşmıştır.
KAYNAKÇA
Alyanak S, “Avrupa B rl ğ Adalet D vanı’nın Teşk latlanması”, 2014, 3, s.
253- 281.
Alyanak S, Avrupa B rl ğ Hukukunda Yetk Sorunu, Yetk n Yayınev , Ankara 2015.
Başaran M, Türk Spor Hukukunda Çözülemeyen Sorun /Amatör-Profesyonel Sport f Faal yet Ayrımının Sınırlarının Temel ne Verg sel Bakış,
<http://www.Verg sorunlar .Com.Tr/Yaz /Murat-Basaran/Turk-Spor-Hukukunda-Cozulemeyen-Sorun--Amator-Profesyonel-Sport f-Faal yet-Ayr m n n-S n rlar n n-Temel ne-Verg sel-Bak s/234> Er ş m Tar h 01 Temmuz 2020.
Candan T, “Avrupa B rl ğ ’n n Spor Alanında Düzenleme Yapma Yetk s n n Kapsamı ve Sınırları”, 2018, 9 (2), İnönü Ün vers tes Hukuk Fakültes Derg s , s. 237-258.
Candan Tolga, “AB Yargı Düzen nde Önkarar Davası ve Önem ”, n B lg n T ryak oğlu/ Gül n Güngör (Ed.), Prof. Dr. Tuğrul Arat’a Armağan, Yetk n Yayınev , Şubat 2012, s. 271-288.
Call ess C, D e neue Europä sche Un on nach dem Vertrag von L ssabon, Mohr S ebeck Tüb ngen, 2010.
D em C, Wesen und Lehre des Sports und der Le beserz ehung, 5. Aufl ., We demann Dubl n – Zü r ch, 1969.
D gel H, Sport und nat onale Reprä sentat on. Sp tzensport m D enste der Pol t k, B St 1975, s. 195-202.
Durak N, “Gelenek ve Modern te Etk leş m Bağ lamında Spor Et ğ ”, 2011, 2 (27), Süleyman Dem rel Ün vers tes İlah yat Fakültes Derg s , s. 43-63.
Edl ng J, Schach und Recht, Books on Demand Verlag, 2019.
E chenberger R, Z v lrechtl che Haftung des Veranstalters sportl cher Wettkä mpfe, D ss. Zü r ch 1973.
Eppenste ner F, Der Sport. Wesen und Ursprung, Wert und Gestalt, Re nhardt, Mü nchen– Basel 1964.
Ertaş Ş/Petek H, Spor Hukuku, 2. Bası, Yetk n Yayınev , İstanbul 2011.
F danoğlu B, “Sport ng Except on In The European Un on‘s Sports Pol cy”, 2012, 2, Ankara Bar Rev ew, s. 67-80.
F l z K, “Sporun Tanımlanması ve Kapsamının Bel rlenmes Ü zer ne B r Ç alış ma”, 2002, 22(2), Gaz Ün vers tes Gaz Eğ t m Fakültes Derg s , s. 203-211.
F şek K, Devlet Pol t kası ve Toplumsal Yapıyla İl şk ler Açısından Spor Yönet m , YGS Yayınları, İstanbul 2003.
Frey D/Pommer J, “Herausforderungen für d e we tere Entw cklung des eSport- Überlegungen aus der Perspekt ve des Veranstalters”, MMR – Be lage 2018, s. 7-12.
Fr tzwe ler J/Pf ster B/Summerer T/Alvermann J, Prax shandbuch Sportrecht, 4.Aufl ., C.H.BECK Verlag, 2020
Gard ner S/O’Leary J/Welch R/Boyes S/Na doo U, Sports Law, 3. Aufl ., Routledge Cavend sh, London 2006.
Gard ner S/Welch R, “Bosman- There and Back Aga n: The Leg t macy of Play ng Quotas under European Un on Sports Pol cy”, 2011, 17 (6), European Law Journal, s. 828- 849.
Gerum K, D e gesellschaftl che Bedeutung des Sports von der Ant ke b s zur Gegenwart, Sport und Recht – 2. Tagungsband, Bern 2005.
Göçmen İ/Baykal S, “Avrupa B rl ğ Hukukunun Kaynakları Bakımından Normlar H yerarş s ”, Prof. Dr. Erdal Onar’a Armağan, Ankara Ün vers tes yayınları, 2013, s. 317- 365.
Grosse Hüttmenn M/Wehl ng H G, Das Europalexikon: Begriff e. Namen.
Institutionen, 3. Aufl age, Bonn 2020.
Gutachten über Voraussetzungen und Ausw rkungen der Anerkennung von eSport als Sporart, Berl n 2016, <https://www.parlament-berl n.de/
C1257B55002B290D/vwContentByKey/W2AUPK7B239WEBSDE/$F le/2016-03-18_eSport_1.pdf> Er ş m Tar h 15 Ağustos 2020.
Güneş A M, “Avrupa B rl ğ Yönergeler n n Doğrudan Etk s ”, 2009, 58 (2), Ankara Ün vers tes Derg s , s. 281- 318.
Haznedaroğlu C, Br ç Ter mler Sözlüğü, <https://www.academ a.
edu/7790864/ANS%C4%B0KLOPED%C4%B0K_BR%C4%B0%C 3%87_S%C3%96ZL%C3%9C%C4%9E%C3%9C> Er ş m Tar h 20 Temmuz 2020.
Heermann P W/Götze S, Z v lrechtl che Haftung m Sport, Berl ner W ssenschafts-Verlag, Baden-Baden 2002.
He capell M C, D e strafrechtl che Verantwortl chke t des erwachsenen Sportlers, Cuv ll er Verlag, Gött ngen 2016.
H tzler R,“Ist Sport Kultur?”, 1991, 20 (6), Ze tschr ft für Soz olog e, s. 479-487.
Holzke Frank, Der Begr ff des Sports m deutschen und europä schen Recht, 2001, <https://kups.ub.un -koeln.de/989/1/11v4164.pdf > Er ş m Tar h 12 Temmuz 2020.
Holzhäuser F/Bagger T/Schenk M, “Ist E-Sport “echter” Sport?”, 2016, 3, SpuRt- Ze tschr ft für Sport und Recht, s. 94-98.
Ka ser M, Sportrecht – Berücks cht gung der Interessen des Sports n der Rechtsordnung, Weblaw, Bern 2011.
Katrin M, “Weißbuch Sport und Lissabon Vertrag: Der Sport in der EU auf neuen Wegen”, in Sander G/Sasdi A (Ed.), Sport im Spannungsfeld von
Recht, Wirtschaft und europäischen Grundfreiheiten, Logos-Verlag, Berlin 2009, s. 179-192.
Ketteler G, “Sport als Rechtsbegr ff ”, 1997, 3, SpuRt- Ze tschr ft für Sport und Recht, s. 73-77.
Krüger M, “Sport – Begr ff und Gesch chte (H stor sche und nternat onale) Sportbegr ff e”, n Güll ch A/ Krüger M (Ed.), Grundlagen von Sport und Sportw ssenschaft: Handbuchs Sport und Sportw ssenschaft, Spr nger Verlag, 2020, s. 3-7.
Lorenz K, On Aggress on, Londra 2002.
Mustafaoğlu R, “E-Spor, Spor ve F z ksel Akt v te”, 2018, 2(2), Ulusal B l m Spor Derg s , s. 84-96.
N edob tek M, “AEUV Art. 165”, n Stre nz R (Ed.), EUV/AEUV Kommentar, 2. Aufl . 2012.
Özer U/Çolakoğlu T, “Ç ağ daş Spor B l nc n n Oluş masına İ l ş k n Spor Yö net c ler n n Gö rü ş ler ”, 2017, 1(2), Ulusal Spor B l mler Derg s , s.
1-11.
Parr sh R/Garc a B/M ett nen S/S ekmann R, “Der Vertrag Von L ssabon Und D e Sportpol t k Der Europä schen Un on”, Stud e, Ausschuss für Kultur und B ldung des Europä schen Parlaments, 2010.
Pf ster B/Ste ner U,Sportrecht von A-Z, München 1995.
R esenhuber K/İnce N, “Avrupa B rl ğ Özel Hukukunda Yorum Problem ve Avrupa Adalet D vanı’nın Kararları”, 2014, 12, Legal Hukuk Derg s , s.85-143.
Röth g P/Prohl R, Sportw ssenschaftl ches Lex kon, Schorndorf 2003.
Ste nkampf E, Was st e gentl ch Sport? E n Konzept zu se nem Verstä ndn s, Wuppertal 1983.
Stone J, Lehrbuch der Rechtssoz olog e Bd. 1, Rombach, Fre burg 1976.
Stre nz R, “Bosman und ke n Ende? – D e geplante „6+5“-Regel der FIFA m L chte des Europarechts”, n: Festschr ft für Udo Ste ner, 2009, s. 854-871.
Stre nz R/Ohler C/Hermann C, Der Vertrag von L ssabon zur Reform der EU,
C.H. Beck München. 2010.
Tarakçıoğlu S/ Elmas S, “Türk ye’ n n Ol mp yat Adaylıkları Üzer ne N tel B r Araştırma”, 2019, 4(3), Gaz antep Ün vers tes Spor B l mler Derg s , s.
304-318.
T edemann C, “Sport”- a suggested def n t on, <http://www.sport-gesch chte.
de/t edemann/documents/Def n t onSportEngl sh.pdf> Er ş m Tar h 20 Ağustos 2020.
Yaykın E, Sorularda Br ç, <http://www2.tbr cfed.org.tr/docs/Br cTekn k/
sorulardabr c.pdf> Er ş m Tar h 20 Mayıs 2020.
W ssenschaftl cher Be rat des DSB, “zur Def n t on des Sports”, Sportw ssenschaft, Schorndorf, 10, 1980, 4, s. 437 - 439.
Ze lner F, Grundlagen des Sportrechts, Organ sat on des Sports, Taschenbuch, L nz 2005.