Antropoloji Nedir?
Tanımı
Grekçe “insan” anlamına gelen “anthropos” ile “söylem”, “bilim”, “inceleme” olarak Türkçeleştirilebilecek “logos” sözcüklerinden türetilmiştir.
“İnsanı inceleyen bilim”, “İnsan çeşitliliğinin bilimi”
Benzerlik ve farklılıkları anlayabilmek amacıyla insanı ve insan toplumlarını tüm yönleriyle (biyolojik, sosyal ve kültürel) inleyen, bütüncü ve karşılaştırmalı bir disiplindir.
Diğer sosyal bilimlerden farkı;
Özgül tarihi,
İnceleme konusu,
Araştırma teknikleri
Özgül Tarihi
İçinde biçimlendiği sömürgecilik koşullarının ürünüdür. (Batılı olmayanı tanıma, anlama gayreti)
Sömürgeciliğin tasfiyesiyle 1950’lerden itibaren eski sömürgecilik pratiğinden edindiği deneyimle madunları konu edinmeye başlamıştır: Kırsalı, köyleri,
kentin varoşlarını, göçmenleri, marjinal grupları, toplumsal cinsiyet rollerini vb.
Türkiye’de ise ulus devlet inşa sürecinde görev alır.
Konusu
Antropoloji insanı bütün yönleriyle (biyolojisi, toplumsallığı, kültürü vb.) ele alır.
Bu durum antropoloji alanında bir dizi uzmanlık alanının (alt dalları) oluşmasına neden olmuştur.
Yaklaşımı ve İlkeleri
Bütüncülük. Antropoloji ihsanı bütün yönleriyle ele alır. İnsanın hem biyolojisi, hem toplumsallığı hem de kültürü ile ilgilenir. Bu nedenle bir çok alt disiplini oluşmuştur. Hepsinin temel sorusu:
yeryüzünde yaşayan insanların biyolojik, toplumsal ve kültürel çeşitliliğini anlayabilmektir.
Karşılaştırmacılık. Antropoloji bizden farklı olanı, ötekini anlama çabası. Anlayabilmek karşılaştırma ile mümkün olur. O yüzden karşılaştırmalı bir bilim. Buradan genel bir kültür kuramına yönelir.
Evrensellik. Bütün toplumlar ve kültürler eşit biçimde insanidir. Bütün toplumlar insanlık çeşitliliğinin farklı yönlerini sunarlar.
Uyarlanma. Belirli bir yerdeki insan topluluğunun devamlılığı, bulunduğu çevreye uyum sağlama yeteneğine bağlıdır. İnsan topluluklarının özgül kültürleri, büyük ölçüde bu uyarlanma
sonucudur.
Bütünleşme. Belirli bir kültürün öğeleri birbirleriyle bütünleşir, bu durum kültürün süreklililğinde belirleyici bir rol oynar.
Kültürel Görecilik. Başkalarının inanç ve davranışlarını, onların kendi gelenek ve deneyimleri içinde değerlendirmek ve yorumlamaktır.
Çalışma Yöntemi ve Araştırma Teknikleri
Sosyal ve kültürel antropologlar genellikle alan araştırması yaparlar ve katılarak gözlem tekniği kullanırlar.
Alan araştırması, araştırmacının bütün duyularıyla araştırdığı topluluğun içinde yaşayarak ve böylelikle o kültürü doğrudan deneyimleyerek o toplulukla
doğrudan ilişki kurmasının ve bu yolla mümkün olan en çok bilgiye ulaşmasının en uygun yoludur.
Emik Yaklaşım: Topluluğun gözünden dünyayı anlama ve anlamlandırma girişimi
Etik Yaklaşım: Genel antropoloji bilgisiyle o topluluğa dışarıdan bakabilme beceresi
Çalışma Yöntemi ve Araştırma Teknikleri
Antropolojinin ayırıcı özelliği onun kendine özgü çalışma tekniğidir.
Katılımcı gözlem: Bir toplumun içine girip uzun süre aralarında yaşama, faaliyetlerine katılma, onları yerinde, yaşamları sırasında gözlemlemedir.
Katılanın gözlenmesi?
Antropoloji (sosyal ve kültürel antropoloji), survey, anket, istatistik gibi nicel yöntemleri pek tercih etmez.
Antropolojinin Alt Disiplinleri
2. Arkeoloji
Prehistorya
Tarihsel Arkeoloji Etnoarkeoloji
Endüstriyel ve Kentsel A.
3. Dil Antropolojisi Tarihsel Dilbilim Betimsel Dilbilim Toplumsal Dilbilim
4. Sosyal-Kültürel Antropoloji Uygulamalı Antropoloji Kalkınma Antropolojisi Din Antropolojisi Tıbbî Antropoloji Siyasi Antropoloji Kent Antropolojisi Sanat Antropolojisi Hukuk Antropolojisi Siber Antropoloji
Çevresel/Ekolojik Antropoloji İktisadi Antropoloji
Etnomüzikoloji Feminist Antropoloji Psikolojik Antropoloji
1. Biyolojik Antropoloji Primatoloji
Paleoantropoloji Tıbbî Antropoloji Biyoarkeoloji
Fiziksel Antropoloji Adli Antropoloji
Paleoetnobotanik
Kaynakça
Aydın, S. ve Y. S. Erdal (2014) Antropoloji, (Ed: Handan Üstündağ) Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları
Özbudun, S. ve G. Uysal (2012) 50 Soruda Antropoloji, İstanbul: Bilim ve Gelecek Kitaplığı
