CEZA MUHAKEMESİ HUKUKU III

(1)

CEZA

MUHAKEMESİ HUKUKU

III

CEZA

MUHAKEMESİ HUKUKU

III

Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

(2)

SUÇUN ÖĞRENİLMESİ VE CEZA MUHAKEMESİ ŞARTLARI

9.10.2018

Küçüktaşdemir 2

(3)

SUÇUN ÖĞRENİLMESİ VE

CEZA MUHAKEMESİ ŞARTLARI SUÇUN ÖĞRENİLMESİ

VE

CEZA MUHAKEMESİ ŞARTLARI

 Soruşturma makamlarının bir suçu aydınlatabilmeleri suçu öğrenmelerine bağlıdır. Suçun öğrenilmesiyle soruşturma re’sen başlatılır. (Kamusallık İlkesi)

 Bazı durumlardaysa soruşturma veya kovuşturmanın başlatılması ve yürütülmesi belli koşulların

bulunmasına bağlıdır. Bunlara muhakeme şartları denir.

 Soruşturma makamlarının bir suçu aydınlatabilmeleri suçu öğrenmelerine bağlıdır. Suçun öğrenilmesiyle soruşturma re’sen başlatılır. (Kamusallık İlkesi)

 Bazı durumlardaysa soruşturma veya kovuşturmanın başlatılması ve yürütülmesi belli koşulların

bulunmasına bağlıdır. Bunlara muhakeme şartları denir.

9.10.2018 Küçüktaşdemir

3

(4)

SUÇUN ÖĞRENİLMESİ SUÇUN ÖĞRENİLMESİ

 RE’SEN

 İHBAR



RE’SEN KOVUŞTURULAN BİR SUÇTAN HABERDAR OLAN BİR KİŞİNİN DURUMU ADLİ MAKAMLARA BİLDİRMESİDİR.



ANAYASADA YER ALAN DİLEKÇE HAKKININ BİR KULLANIM BİÇİMDİR.

 ŞİKAYET

 TALEP

 MÜRACAAT



YABANCI DEVLETİN ŞİKAYETİ

 RE’SEN

 İHBAR



RE’SEN KOVUŞTURULAN BİR SUÇTAN HABERDAR OLAN BİR KİŞİNİN DURUMU ADLİ MAKAMLARA BİLDİRMESİDİR.



ANAYASADA YER ALAN DİLEKÇE HAKKININ BİR KULLANIM BİÇİMDİR.

 ŞİKAYET

 TALEP

 MÜRACAAT



YABANCI DEVLETİN ŞİKAYETİ

^9.10.2018

Küçüktaşdemir

4

(5)

İHBAR VE ŞİKAYET USULÜ İHBAR VE ŞİKAYET USULÜ



CMK Madde 158 – (1) Suça ilişkin ihbar veya şikâyet, Cumhuriyet Başsavcılığına veya kolluk makamlarına yapılabilir.



(2) Valilik veya kaymakamlığa ya da mahkemeye yapılan ihbar veya şikâyet, ilgili Cumhuriyet Başsavcılığına



gönderilir.



(3) Yurt dışında işlenip ülkede takibi gereken suçlar hakkında Türkiye'nin elçilik ve konsolosluklarına da ihbar veya



şikâyette bulunulabilir.



(4) Bir kamu görevinin yürütülmesiyle bağlantılı olarak işlendiği iddia edilen bir suç nedeniyle, ilgili kurum ve kuruluş idaresine yapılan ihbar veya şikâyet,

gecikmeksizin ilgili Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilir.



(5) İhbar veya şikâyet yazılı veya tutanağa geçirilmek üzere sözlü olarak yapılabilir.



CMK Madde 158 – (1) Suça ilişkin ihbar veya şikâyet, Cumhuriyet Başsavcılığına veya kolluk makamlarına yapılabilir.



(2) Valilik veya kaymakamlığa ya da mahkemeye yapılan ihbar veya şikâyet, ilgili Cumhuriyet Başsavcılığına



gönderilir.



(3) Yurt dışında işlenip ülkede takibi gereken suçlar hakkında Türkiye'nin elçilik ve konsolosluklarına da ihbar veya



şikâyette bulunulabilir.



(4) Bir kamu görevinin yürütülmesiyle bağlantılı olarak işlendiği iddia edilen bir suç nedeniyle, ilgili kurum ve kuruluş idaresine yapılan ihbar veya şikâyet,

gecikmeksizin ilgili Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilir.



(5) İhbar veya şikâyet yazılı veya tutanağa geçirilmek üzere sözlü olarak yapılabilir.

5

(6)

ŞİKAYET ŞİKAYET

 Kamusallık ilkesi gereği kural, suçun öğrenen adli

makamların kendiliğinden harekete geçmesidir. Şikayet bu kuralın istisnasıdır.

 «Takibi şikayete bağlanmış olan suçlar, sıkı sıkıya kişiye

bağlı, kişilik haklarını ihlal eden ve doğrudan doğruya kamu adına takip edilmelerinde menfaat görülmeyen suçlardır.»

 Şikayet hem bir muhakeme şartı hem de bir suçun öğrenilmesi biçimidir.



Kamusallık ilkesi gereği kural, suçun öğrenen adli

makamların kendiliğinden harekete geçmesidir. Şikayet bu kuralın istisnasıdır.



«Takibi şikayete bağlanmış olan suçlar, sıkı sıkıya kişiye

bağlı, kişilik haklarını ihlal eden ve doğrudan doğruya kamu adına takip edilmelerinde menfaat görülmeyen suçlardır.»



Şikayet hem bir muhakeme şartı hem de bir suçun öğrenilmesi biçimidir.

6

(7)

Küçüktaşdemir 9.10.2018 7

(8)

ŞİKAYET ŞİKAYET

 ŞİKAYET HAKKI MAĞDURA AİTTİR.

 MAĞDUR ÇOCUKSA



Sezgin küçükler doğrudan doğruya şikayet hakkına sahiptir.



Sezgin değilse yasal temsilcisi bu hakka sahiptir.

 MAĞDUR TÜZEL KİŞİ OLDUĞU DURUMLARDA



Tüzel kişiyi temsile yetkili organ kullanır.

 AVUKATLAR



Kişiye sıkı sıkıya bağlı olan bu hakkı vekil sıfatıyla avukatlar da kullanabilir.

 ŞİKAYET HAKKI MAĞDURA AİTTİR.

 MAĞDUR ÇOCUKSA



Sezgin küçükler doğrudan doğruya şikayet hakkına sahiptir.



Sezgin değilse yasal temsilcisi bu hakka sahiptir.

 MAĞDUR TÜZEL KİŞİ OLDUĞU DURUMLARDA



Tüzel kişiyi temsile yetkili organ kullanır.

 AVUKATLAR



Kişiye sıkı sıkıya bağlı olan bu hakkı vekil sıfatıyla avukatlar da kullanabilir.

8

(9)

ŞİKAYET SÜRESİ ŞİKAYET SÜRESİ

 SÜRE FİİL VE FAİLİN ÖĞRENİLDİĞİ ANDAN İTİBAREN İŞLEMEYE BAŞLAR



SADECE FİİLİN ÖĞRENİLMESİYLE ŞİKAYET HAKKI DOĞAR AMA SÜRE BAŞLAMAZ.



HAK FİİLİN ÖĞRENİLMESİYLE BAŞLAYACAK, ŞİKAYET SÜRESİ İSE SUÇUN SONA ERMESİ VE FAİLİNİN ÖĞRENİLMESİYLE

BAŞLAYACAKTIR.

 TEMELDE FİİLİN ÖĞRENİLMESİ ÖNEMLİDİR. ŞİKAYET EDİLİRKEN FAİLİN BELİRTİLMESİNE GEREK YOKTUR.

 SÜRE FİİL VE FAİLİN ÖĞRENİLDİĞİ ANDAN İTİBAREN İŞLEMEYE BAŞLAR



SADECE FİİLİN ÖĞRENİLMESİYLE ŞİKAYET HAKKI DOĞAR AMA SÜRE BAŞLAMAZ.



HAK FİİLİN ÖĞRENİLMESİYLE BAŞLAYACAK, ŞİKAYET SÜRESİ İSE SUÇUN SONA ERMESİ VE FAİLİNİN ÖĞRENİLMESİYLE

BAŞLAYACAKTIR.

 TEMELDE FİİLİN ÖĞRENİLMESİ ÖNEMLİDİR. ŞİKAYET EDİLİRKEN FAİLİN BELİRTİLMESİNE GEREK YOKTUR.

9.10.2018

Küçüktaşdemir 9

(10)

TCK md. 73 TCK md. 73



Madde 73- (1) Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olan suç hakkında yetkili kimse altı ay içinde şikayette bulunmadığı takdirde soruşturma ve kovuşturma yapılamaz.



(2) Zamanaşımı süresini geçmemek koşuluyla bu süre, şikayet hakkı olan

kişinin fiili ve failin kim olduğunu bildiği veya öğrendiği günden başlar.



(3) Şikayet hakkı olan birkaç kişiden birisi altı aylık süreyi geçirirse bundan dolayı diğerlerinin hakları düşmez.



(4) Kovuşturma yapılabilmesi şikayete bağlı suçlarda kanunda aksi yazılı

olmadıkça suçtan zarar gören kişinin vazgeçmesi davayı düşürür ve hükmün kesinleşmesinden sonraki vazgeçme cezanın infazına engel olmaz.



(5) İştirak halinde suç işlemiş sanıklardan biri hakkındaki şikayetten vazgeçme, diğerlerini de kapsar.



(6) Kanunda aksi yazılı olmadıkça, vazgeçme onu kabul etmeyen sanığı etkilemez.



(7) Kamu davasının düşmesi, suçtan zarar gören kişinin şikayetten vazgeçmiş olmasından ileri gelmiş ve vazgeçtiği sırada şahsi haklarından da vazgeçtiğini ayrıca açıklamış ise artık hukuk mahkemesinde de dava açamaz.



Madde 73- (1) Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olan suç hakkında yetkili kimse altı ay içinde şikayette bulunmadığı takdirde soruşturma ve kovuşturma yapılamaz.



(2) Zamanaşımı süresini geçmemek koşuluyla bu süre, şikayet hakkı olan

kişinin fiili ve failin kim olduğunu bildiği veya öğrendiği günden başlar.



(3) Şikayet hakkı olan birkaç kişiden birisi altı aylık süreyi geçirirse bundan dolayı diğerlerinin hakları düşmez.



(4) Kovuşturma yapılabilmesi şikayete bağlı suçlarda kanunda aksi yazılı

olmadıkça suçtan zarar gören kişinin vazgeçmesi davayı düşürür ve hükmün kesinleşmesinden sonraki vazgeçme cezanın infazına engel olmaz.



(5) İştirak halinde suç işlemiş sanıklardan biri hakkındaki şikayetten vazgeçme, diğerlerini de kapsar.



(6) Kanunda aksi yazılı olmadıkça, vazgeçme onu kabul etmeyen sanığı etkilemez.



(7) Kamu davasının düşmesi, suçtan zarar gören kişinin şikayetten vazgeçmiş olmasından ileri gelmiş ve vazgeçtiği sırada şahsi haklarından da vazgeçtiğini ayrıca açıklamış ise artık hukuk mahkemesinde de dava açamaz.

9.10.2018

Küçüktaşdemir 10

(11)

TALEP TALEP

 TALEP RESMİ ŞİKAYETTİR. (Bkz. TCK md.12)

 ADALET BAKANI’NIN BELİRLİ SUÇLARIN TAKİBİNİ CUMHURİYET SAVCISINDAN İSTEMESİDİR.

 TALEP ÜZERİNE SAVCI SORUŞTURMAYI BAŞLATMAK ZORUNDADIR.

 MAHKEMENİN İDDİANAMEYİ KABUL EDİP

KOVUŞTURMAYI BAŞLATMASI ZORUNLULUĞU YOKTUR.

 TALEP RESMİ ŞİKAYETTİR. (Bkz. TCK md.12)

 ADALET BAKANI’NIN BELİRLİ SUÇLARIN TAKİBİNİ CUMHURİYET SAVCISINDAN İSTEMESİDİR.

 TALEP ÜZERİNE SAVCI SORUŞTURMAYI BAŞLATMAK ZORUNDADIR.

 MAHKEMENİN İDDİANAMEYİ KABUL EDİP

KOVUŞTURMAYI BAŞLATMASI ZORUNLULUĞU YOKTUR.

11

(12)

MÜRACAAT MÜRACAAT

 «Belli suçlarda Devletin mahsus makamları ile, dava açmayı zorunlu kılmayacak şekilde, yaptığı şikayettir.»



Cumhuriyet savcısı soruşturma yapmak ve dava açmak zorunda değildir.



Resmi şikayet, yani talep niteliğindedir.



Süreye bağlı değildir.



Şikayet gibi geri alınması mümkün değildir.

 Örn. Bankacılık Kanunu md. 162

 YABANCI DEVLETİN ŞİKAYETİ DE BURAYA DAHİLDİR. (Örn.

TCK md. 340 ve 341)

 «Belli suçlarda Devletin mahsus makamları ile, dava açmayı zorunlu kılmayacak şekilde, yaptığı şikayettir.»



Cumhuriyet savcısı soruşturma yapmak ve dava açmak zorunda değildir.



Resmi şikayet, yani talep niteliğindedir.



Süreye bağlı değildir.



Şikayet gibi geri alınması mümkün değildir.

 Örn. Bankacılık Kanunu md. 162

 YABANCI DEVLETİN ŞİKAYETİ DE BURAYA DAHİLDİR. (Örn.

TCK md. 340 ve 341)

12

(13)

BAZI MUHAKEME ŞARTLARI BAZI MUHAKEME ŞARTLARI

 ŞİKAYET

 TALEP

 YABANCI DEVLETİN ŞİKAYETİ (MÜRACAAT)

 DOKUNULMAZLIĞIN BULUNMAMASI

 İZİN

 SANIĞIN AKIL HASTASI OLMAMASI

 SANIĞIN GAİP OLMAMASI

 ÖNÖDEME

 UZLAŞTIRMA

 ŞİKAYET

 TALEP

 YABANCI DEVLETİN ŞİKAYETİ (MÜRACAAT)

 DOKUNULMAZLIĞIN BULUNMAMASI

 İZİN

 SANIĞIN AKIL HASTASI OLMAMASI

 SANIĞIN GAİP OLMAMASI

 ÖNÖDEME

 UZLAŞTIRMA

^9.10.2018

Küçüktaşdem ir

13

(14)

İZİN İZİN

 «Belirli suçlardan dolayı ceza davası açılıp

yürütülmesinde kamu yararı bulunup bulunmadığı konusunda kanun koyucunun duyduğu tereddüdü yenmek üzere yetkili kılınan makamın yarar

gördüğünü belirtmesidir.»

 Örn. TCK md. 305, Any. 83/2, MİT Kanunu

 «Belirli suçlardan dolayı ceza davası açılıp

yürütülmesinde kamu yararı bulunup bulunmadığı konusunda kanun koyucunun duyduğu tereddüdü yenmek üzere yetkili kılınan makamın yarar

gördüğünü belirtmesidir.»

 Örn. TCK md. 305, Any. 83/2, MİT Kanunu

9.10.2018

(15)



12 YAŞINDAN KÜÇÜK ÇOCUKLAR MUTLAK OLARKA SORUMSUZ OLDUKLARI İÇİN BU ÇOCUKLAR HAKKINDA CEZA

KOVUŞTURMASI YASAĞI VARDIR.



CEZA MUHAKEMESİ SORUŞTURMA EVRESİNDE SONA ERER VE GÜVNELİK TEDİBİRİ (ÇOCUKLARA ÖZGÜ) MUHAKEMESİ BAŞLAR.



12 YAŞINDAN KÜÇÜK ÇOCUKLAR MUTLAK OLARKA SORUMSUZ OLDUKLARI İÇİN BU ÇOCUKLAR HAKKINDA CEZA

KOVUŞTURMASI YASAĞI VARDIR.



CEZA MUHAKEMESİ SORUŞTURMA EVRESİNDE SONA ERER VE GÜVNELİK TEDİBİRİ (ÇOCUKLARA ÖZGÜ) MUHAKEMESİ BAŞLAR.

SANIĞIN KUSUR YETENEĞİNİN BULUNMASI SANIĞIN KUSUR YETENEĞİNİN BULUNMASI

9.10.2018

(16)

SANIĞIN AKIL HASTASI OLMAMASI SANIĞIN AKIL HASTASI OLMAMASI

 Suç işlendikten sonra sanık akıl hastası (TCK

32/1) olmuş ve bu durum savunma yapmasını

önemli derecede etkileyecekse yargılama yapılmaz.

 Buna karşın soruşturma yapılıp dava açılabilir.

 Suç işlendiği anda tam akıl hastası olanlar hakkında soruşturma evresinde sulh ceza hakimi, kovuşturma

evresinde mahkeme CMK md. 74 uyarınca gözlem altına alma koruma tedbirini uygular ve sanığın akıl hastası

olduğu anlaşılırsa akıl hastalarına özgü güvenlik tedbirinin uygulanmasına karar verilir.

 Suç işlendikten sonra sanık akıl hastası (TCK

32/1) olmuş ve bu durum savunma yapmasını

önemli derecede etkileyecekse yargılama yapılmaz.

 Buna karşın soruşturma yapılıp dava açılabilir.

 Suç işlendiği anda tam akıl hastası olanlar hakkında soruşturma evresinde sulh ceza hakimi, kovuşturma

evresinde mahkeme CMK md. 74 uyarınca gözlem altına alma koruma tedbirini uygular ve sanığın akıl hastası

olduğu anlaşılırsa akıl hastalarına özgü güvenlik tedbirinin uygulanmasına karar verilir.

16

(17)

SANIĞIN KUSUR YETENEĞİNİN BULUNMASI (DURUŞMA EHLİYETİNİN BULUNMAMASI) SANIĞIN KUSUR YETENEĞİNİN BULUNMASI

(DURUŞMA EHLİYETİNİN BULUNMAMASI)



Suç işlendikten sonra sanık akıl hastası (TCK 32/1) olmuş ve bu durum savunma yapmasını önemli derecede etkileyecekse yargılama yapılmaz.



Kişi fiili işledikten sonra akıl hastası olup duruşma ehliyetini kaybedebilir. Bu yönüyle duruşma ehliyeti, cezai ehliyetten ayrılır. Cezai ehliyeti olmayanlar, duruşma ehliyetine de sahip değildir. (Medeni muhakemedeki dava

ehliyetinden de farklıdır.)



Suç işlendikten sonra duruşma ehliyeti kaybedilmişse mahkeme durma kararı verir.

İyileşme mümkün değilse düşme kararı verilir.



Buna karşın soruşturma yapılıp dava açılabilir.



Suç işlendiği anda tam akıl hastası olanlar hakkında soruşturma evresinde sulh ceza hakimi, kovuşturma evresinde mahkeme CMK md. 74 uyarınca gözlem altına alma koruma tedbirini uygular ve sanığın akıl hastası olduğu anlaşılırsa akıl hastalarına özgü güvenlik tedbirinin uygulanmasına karar verilir.



Suç işlendikten sonra sanık akıl hastası (TCK 32/1) olmuş ve bu durum savunma yapmasını önemli derecede etkileyecekse yargılama yapılmaz.



Kişi fiili işledikten sonra akıl hastası olup duruşma ehliyetini kaybedebilir. Bu yönüyle duruşma ehliyeti, cezai ehliyetten ayrılır. Cezai ehliyeti olmayanlar, duruşma ehliyetine de sahip değildir. (Medeni muhakemedeki dava

ehliyetinden de farklıdır.)



Suç işlendikten sonra duruşma ehliyeti kaybedilmişse mahkeme durma kararı verir.

İyileşme mümkün değilse düşme kararı verilir.



Buna karşın soruşturma yapılıp dava açılabilir.



Suç işlendiği anda tam akıl hastası olanlar hakkında soruşturma evresinde sulh ceza hakimi, kovuşturma evresinde mahkeme CMK md. 74 uyarınca gözlem altına alma koruma tedbirini uygular ve sanığın akıl hastası olduğu anlaşılırsa akıl hastalarına özgü güvenlik tedbirinin uygulanmasına karar verilir.

^9.10.2018

Küçüktaşdemi r

17

(18)

SANIĞIN GAİP OLMAMASI SANIĞIN GAİP OLMAMASI

 Gaip kavramı zor kullanılsa dahi mahkeme önüne getirilemeyecek kişiyi ifade eder. Bu kişiler

hakkında soruşturma yapılıp dava açılabilir ama duruşma yapılamaz.

 Aşağıdaki kişiler gaip sayılır:

 Bulunduğu yer bilinmeyen sanık

 Yurt dışında bulunup getirilmesi olanaklı olmayan sanık

 Yurt dışında bulunup da getirilmesi uygun bulunmayan sanık

 Gaip kavramı zor kullanılsa dahi mahkeme önüne getirilemeyecek kişiyi ifade eder. Bu kişiler

hakkında soruşturma yapılıp dava açılabilir ama duruşma yapılamaz.

 Aşağıdaki kişiler gaip sayılır:

 Bulunduğu yer bilinmeyen sanık

 Yurt dışında bulunup getirilmesi olanaklı olmayan sanık

 Yurt dışında bulunup da getirilmesi uygun bulunmayan sanık

9.10.2018

Küçüktaşdemir

18

(19)

GÖRÜLMEKTE OLAN DAVANIN VEYA KESİN HÜKMÜN BULUNMAMASI

 Aynı fiil aynı kişi hakkında başka bir ceza muhakemesinin konusu yapılamaz. Aynı fiil ve fail için tek bir dava

olmalıdır.



Ceza muhakemesinin derdest olması bir muhakeme engelidir.



Bu durumda davanın reddine karar verilir.

 Bir uyuşmazlık tek bir ceza muhakemesinin konusu

yapılabileceğinden eğer kesin hükümle sonuçlanmışsa bir daha yargılama konusu yapılamaz.



Bkz. Ne bis in idem İlkesi



Aynı fiil aynı kişi hakkında başka bir ceza muhakemesinin konusu yapılamaz. Aynı fiil ve fail için tek bir dava

olmalıdır.



Ceza muhakemesinin derdest olması bir muhakeme engelidir.



Bu durumda davanın reddine karar verilir.



Bir uyuşmazlık tek bir ceza muhakemesinin konusu

yapılabileceğinden eğer kesin hükümle sonuçlanmışsa bir daha yargılama konusu yapılamaz.

Küçüktaşdemir

Bkz. Ne bis in idem İlkesi

^9.10.2018 19

(20)

ÖNÖDEME ÖNÖDEME

 Önemsiz suçlarda, mahkemelerin iş yükünü azaltmak için öngörülmüştür.

 Uzlaşma kapsamına girmeyen, sadece adli para cezasını gerektiren veya üst sınırı 6 ayı aşmayan hapis cezasını gerektiren suçlarda

 Cezanın para karşılığı + yargılama giderleri



Ödenecek miktar adli para veya hapis cezasının alt sınırına göre belirlenir.

 10 gün içinde ödenirse kamu davası açılmaz

 Zorunludur. Yargılamasız ceza olmaz ilkesinin istisnasıdır.



Önemsiz suçlarda, mahkemelerin iş yükünü azaltmak için öngörülmüştür.



Uzlaşma kapsamına girmeyen, sadece adli para cezasını gerektiren veya üst sınırı 6 ayı aşmayan hapis cezasını gerektiren suçlarda



Cezanın para karşılığı + yargılama giderleri



Ödenecek miktar adli para veya hapis cezasının alt sınırına göre belirlenir.



10 gün içinde ödenirse kamu davası açılmaz



Zorunludur. Yargılamasız ceza olmaz ilkesinin istisnasıdır.

9.10.2018

Küçüktaşdemir

20

(21)

UZLAŞMA UZLAŞMA

 Cezai bir uyuşmazlık yargılama makamları dışında başka bir organ tarafından çözülür.



Onarıcı adalet anlayışının uygulanış biçimlerinden biridir.

 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 253.

maddesinde uzlaşmanın uygulanabileceği suçlar düzenlenmiştir.



Cinsel suçlar ve etkin pişmanlık içeren suçlar için uygulanmaz.

 Bir kovuşturma şartıdır.

 Uzlaşmaya varılırsa hukuk mahkemesinde tazminat davası açılamaz!!

 Cezai bir uyuşmazlık yargılama makamları dışında başka bir organ tarafından çözülür.



Onarıcı adalet anlayışının uygulanış biçimlerinden biridir.

 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 253.

maddesinde uzlaşmanın uygulanabileceği suçlar düzenlenmiştir.



Cinsel suçlar ve etkin pişmanlık içeren suçlar için uygulanmaz.

 Bir kovuşturma şartıdır.

 Uzlaşmaya varılırsa hukuk mahkemesinde tazminat davası açılamaz!!

9.10.2018

(22)

CEZA MUHAKEMESİNDE YARGILAMA YETKİSİ

9.10.2018

(23)



YARGILAMA MAKAMLARI ÇOK SAYIDA VE ÇEŞİTLİDİR. BU NEDENLE YARGILAMA YETKİSİ ÇEŞİTLİ BİÇİMLERDE YARGILAMA MAKAMLARI ARASINA PAYLAŞILIR.



KAMUSAL VEYA ÖZEL MENFAATLER, USUL EKONOMİSİ, DELİL KOLAYLIĞI, SAVUNMA GARANTİSİ, TEKNİK MESLEKİ YETENEK VB.

HUSUSLAR BU PAYLAŞIMDA ROL OYNAR.



YARGILAMA YETKİSİNİN İKİ YÖNÜ VARDIR:



YARGILAMA MAKAMLARI ÇOK SAYIDA VE ÇEŞİTLİDİR. BU NEDENLE YARGILAMA YETKİSİ ÇEŞİTLİ BİÇİMLERDE YARGILAMA MAKAMLARI ARASINA PAYLAŞILIR.



KAMUSAL VEYA ÖZEL MENFAATLER, USUL EKONOMİSİ, DELİL KOLAYLIĞI, SAVUNMA GARANTİSİ, TEKNİK MESLEKİ YETENEK VB.

HUSUSLAR BU PAYLAŞIMDA ROL OYNAR.



YARGILAMA YETKİSİNİN İKİ YÖNÜ VARDIR:

SÜBJEKTİF YÖN

• HAKİMİN BELİRLİ BİR CEZAİ

UYUŞMAZLIĞI ÇÖZME YETKİSİ VE ÖDEVİ

SÜBJEKTİF YÖN

• HAKİMİN BELİRLİ BİR CEZAİ

UYUŞMAZLIĞI ÇÖZME YETKİSİ VE ÖDEVİ

OBJEKTİF YÖN

• HAKİMİN GEÇERLİ BİR BİÇİMDE

YARGILAMA YAPABİLECEĞİ SINIRLI ALAN

OBJEKTİF YÖN

• HAKİMİN GEÇERLİ BİR BİÇİMDE

YARGILAMA YAPABİLECEĞİ SINIRLI ALAN

23

(24)

YARGILAMA YETKİSİ YARGILAMA

YETKİSİ

MİLLİ YETKİ

MİLLİ YETKİ GÖREV YÖNÜNDEN

YETKİ GÖREV YÖNÜNDEN

YETKİ

MADDE YÖNÜNDEN

YETKİ MADDE YÖNÜNDEN

YETKİ

YÖNÜNDEN YER YETKİ YÖNÜNDEN YER

YETKİ

KİŞİ YÖNÜNDEN

YETKİ KİŞİ YÖNÜNDEN

YETKİ

24

(25)

MİLLİ YETKİ MİLLİ YETKİ

 Neredeki bir olayla ilgili ne zaman bir Türk savcısı soruşturma yapmaya yetkilidir?

 Neredeki bir cezai uyuşmazlıkla ilgili bir Türk Ceza Mahkemesi yargılama yapmaya yetkilidir?

 Ceza muhakemesi normlarının yer bakımından uygulanmasıyla da ilgilidir.

 MÜLKİLİK İLKESİ

 TCK md.8

 TCK md. 13

 Neredeki bir olayla ilgili ne zaman bir Türk savcısı soruşturma yapmaya yetkilidir?

 Neredeki bir cezai uyuşmazlıkla ilgili bir Türk Ceza Mahkemesi yargılama yapmaya yetkilidir?

 Ceza muhakemesi normlarının yer bakımından uygulanmasıyla da ilgilidir.

 MÜLKİLİK İLKESİ

 TCK md.8

 TCK md. 13

^9.10.2018

(26)

YÜKSEK MAHKEMELER YÜKSEK MAHKEMELER

ANAYASA

MAHKEMESİ

ANAYASA

MAHKEMESİ

YARGITAY

• HUKUK

• CEZA

• GENEL GÖREVLİ

• ÖZEL GÖREVLİ

YARGITAY

• HUKUK

• CEZA

• GENEL GÖREVLİ

• ÖZEL GÖREVLİ

DANIŞTAY

• İDARİ

• VERGİ

DANIŞTAY

• İDARİ

• VERGİ

UYUŞMAZLI K

MAHKEMESİ UYUŞMAZLI

K

MAHKEMESİ

SAYIŞTAY SAYIŞTAY

26

(27)

GÖREV İTİBARİYLE YETKİ GÖREV İTİBARİYLE YETKİ



İlk önce belirlenmesi gereken yetki türüdür.



Yargılama adli yargılama makamlarınca mı yapılacak yoksa adliye dışı yargılama makamlarınca mı?



Adli yargılama makamları yargılamayı yapacaksa hukuk, ticaret, mahkemeleri veya ceza mahkemeleri mi yapacak?



Göre yönünden yetki, yargı kollarının farklılığıyla doğrudan bağlantılıdır ve mahkemelerin yetkileri mutlak bir biçimde ayrılır.



İlk önce belirlenmesi gereken yetki türüdür.



Yargılama adli yargılama makamlarınca mı yapılacak yoksa adliye dışı yargılama makamlarınca mı?



Adli yargılama makamları yargılamayı yapacaksa hukuk, ticaret, mahkemeleri veya ceza mahkemeleri mi yapacak?



Göre yönünden yetki, yargı kollarının farklılığıyla doğrudan bağlantılıdır ve mahkemelerin yetkileri mutlak bir biçimde ayrılır.

9.10.2018

(28)

GÖREV İTİBARİYLE YETKİ İLİŞKİSİ GÖREV İTİBARİYLE YETKİ İLİŞKİSİ

CEZA MAHKEMELERİ

• GENEL GÖREVLİ CEZA MAHKEMELERİ

• AĞIR CEZA MAHKEMESİ

• ASLİYE CEZA MAHKEMESİ

• ÖZEL GÖREVLİ CEZA MAHKEMELERİ

• ÇOCUK AĞIR CEZA MAHKEMESİ

• ÇOCUK MAHKEMESİ

HUKUK MAHKEMELERİ

• GENEL

• ASLİYE

• SULH

• İCRA

• ÖZEL

• TİCARET

• AİLE vb.

İDARİ YARGI

GÖREV İTİBARİYLE YETKİ

28

(29)

NAİP HAKİMLİK (NİYABET) NAİP HAKİMLİK (NİYABET)



GÖREV YÖNÜNDEN YETKİ KURALLARININ İSTİSNASINI OLUŞTURUR.



CMK’DA DOĞRUDAN DÜZENLENMEMİŞTİR. BUNA KARŞI BAZI MADDELERDE BU KAVRAMA RASTLAMAK OLANAKLIDIR. (CMK Md. 83, 180/1, 209)



«NAİP» BİRİNİN YERİNE GEÇEN DEMEKTİR. (TDK Sözlüğü)



KURUL HALİNDE GÖREV YAPAN MAHKEMELERDE, KURUL YAPTIĞI GÖREVİ KENDİ ADINA ÜYELERDEN BİRİNE DEVREDER. BÖYLECE NAİP HAKİM TEK BAŞINA YAPMAYACAĞI BİR GÖREVİ KURUL ADINA YAPAR.



MAHKEME BİNASI DIŞINDA YAPILAN İŞLEMLERDE ÇOĞUNLUKLA BU YOLA BAŞVURULUR. (Örn. Keşfe gitmek.)



GÖREV YÖNÜNDEN YETKİ KURALLARININ İSTİSNASINI OLUŞTURUR.



CMK’DA DOĞRUDAN DÜZENLENMEMİŞTİR. BUNA KARŞI BAZI MADDELERDE BU KAVRAMA RASTLAMAK OLANAKLIDIR. (CMK Md. 83, 180/1, 209)



«NAİP» BİRİNİN YERİNE GEÇEN DEMEKTİR. (TDK Sözlüğü)



KURUL HALİNDE GÖREV YAPAN MAHKEMELERDE, KURUL YAPTIĞI GÖREVİ KENDİ ADINA ÜYELERDEN BİRİNE DEVREDER. BÖYLECE NAİP HAKİM TEK BAŞINA YAPMAYACAĞI BİR GÖREVİ KURUL ADINA YAPAR.



MAHKEME BİNASI DIŞINDA YAPILAN İŞLEMLERDE ÇOĞUNLUKLA BU YOLA BAŞVURULUR. (Örn. Keşfe gitmek.)

9.10.2018

Küçüktaşdemi r

29

(30)

MADDE (GÖREV) İTİBARİYLE YETKİ MADDE (GÖREV) İTİBARİYLE YETKİ



Kanunda «görev» kelimesiyle ifade edilir. Kanunla belirlenir. Dolayısıyla kamu düzenine ilişkindir.



Madde itibariyle yetki, uyuşmazlığı oluşturan suçun türüne (nitelik ölçütü), mahkeme teşkilatına göre (yapısal ölçüt) ve cezasının ağırlığına (nicesellik ölçütü) göre ilk derece mahkemeleri arasında yapılan görev bölüşümünü tanımlar.



Türk Sistemi karma ölçütü esas almıştır hem suçların türü hem de cezaları göz önüne alınır.

 Ağırlaştırıcı ve hafifletici nedenler gözetilmeksizin suçun cezasının üst sınırı göz önüne alınır.



KAMU DÜZENİNE İLİŞKİN OLDUĞU İÇİN:



RE’SEN MAHKEME TARAFINDAN GÖZETİLİR.



KOVUŞTURMANIN HER AŞAMASINDA İLERİ SÜRÜLEBİLİR.



Kanunda «görev» kelimesiyle ifade edilir. Kanunla belirlenir. Dolayısıyla kamu düzenine ilişkindir.



Madde itibariyle yetki, uyuşmazlığı oluşturan suçun türüne (nitelik ölçütü), mahkeme teşkilatına göre (yapısal ölçüt) ve cezasının ağırlığına (nicesellik ölçütü) göre ilk derece mahkemeleri arasında yapılan görev bölüşümünü tanımlar.

 Türk Sistemi karma ölçütü esas almıştır hem suçların türü hem de cezaları göz önüne alınır.

 Ağırlaştırıcı ve hafifletici nedenler gözetilmeksizin suçun cezasının üst sınırı göz önüne alınır.



KAMU DÜZENİNE İLİŞKİN OLDUĞU İÇİN:

 RE’SEN MAHKEME TARAFINDAN GÖZETİLİR.

 KOVUŞTURMANIN HER AŞAMASINDA İLERİ SÜRÜLEBİLİR.

9.10.2018

Küçüktaşdem ir

30

(31)

MADDE İTİBARİYLE YETKİ MADDE İTİBARİYLE YETKİ

AĞIR CEZA MAHKEMESİ

(YÜKSEK YETKİLİ

MAHKEME/ÜST DERECELİ)

ASLİYE CEZA MAHKEMESİ

(AŞAĞI YETKİLLİ MAHKEME/ALT DERECELİ)

9.10.2018

Küçüktaşdemir

31

(32)

ASLİYE CEZA MAHKEMELERİ ASLİYE CEZA MAHKEMELERİ

KANUNLARIN AYRICA GÖREVLİ

KILDIĞI HALLER DIŞINDA, AĞIR CEZA MAHKEMELERİNİN GÖREVLERİ

DIŞINDA KALAN DAVA VE İŞLERE ASLİYE CEZA MAHKEMELERİNDE

BAKILIR.

KANUNLARIN AYRICA GÖREVLİ

KILDIĞI HALLER DIŞINDA, AĞIR CEZA MAHKEMELERİNİN GÖREVLERİ

DIŞINDA KALAN DAVA VE İŞLERE ASLİYE CEZA MAHKEMELERİNDE

BAKILIR.

9.10.2018

(33)

AĞIR CEZA MAHKEMELERİ AĞIR CEZA MAHKEMELERİ

YAĞMA İRTİKAP

RESMİ BELGEDE SAHTECİLİK NİTELİKLİ DOLANDIRICILIK HİLELİ İFLAS

DEVLETİN GÜVENLİĞİNE KARŞI SUÇLAR

ANAYASAL DÜZENE VE BU DÜZENİN İŞLEYİŞİNE KARŞI SUÇLAR MİLLİ SAVUNMAYA KARŞI SUÇLAR

DEVLET SIRLARINA KARŞI SUÇLAR VE CASUSLUK (Bazı maddeler)

TERÖRLE MÜCADELE KANUNU KAPSAMINDAKİ SUÇLAR

AĞIRLAŞTIRILMIŞ MÜEBBET VEYA MÜEBBET HAPİS CEZASI ile 10 YILDAN FAZLA HAPİS CEZASI GEREKTİREN SUÇLAR

9.10.2018

(34)

GENEL GÖREVLİ CEZA MAHKEMELERİ

• AĞIR CEZA MAHKEMESİ

• ASLİYE CEZA MAHKEMESİ

ÖZEL GÖREVLİ CEZA MAHKEMELERİ

• ÇOCUK AĞIR CEZA MAHKEMESİ

• ÇOCUK MAHKEMESİ

ÖZEL GÖREVLİ CEZA MAHKEMELERİ ÖZEL GÖREVLİ CEZA MAHKEMELERİ

MADDE İTİBARİYLE YETKİ

34

(35)

MADDE YÖNÜNDEN YETKİ KURALININ İSTİSNALARI

FARKLI UYUŞMAZLIKLAR ARASINDA TEK YÖNLÜ DAR

BAĞLANTI BULUNMASI FARKLI UYUŞMAZLIKLAR ARASINDA TEK YÖNLÜ DAR

BAĞLANTI BULUNMASI

Bir kişinin birden fazla suçtan sanık

olması.

Bir kişinin birden fazla suçtan sanık

olması.

Bir suç işlendikten sonra onla ilişkili

olarak suçluyu kayırma, suç delillerin yok etme, gizleme veya değiştirme

suçunun söz konusu olması.

Bir suç işlendikten sonra onla ilişkili

olarak suçluyu kayırma, suç delillerin yok etme, gizleme veya değiştirme

suçunun söz konusu olması.

ÜST DERECELİ

MAHKEMENİN YETKİSİZLİK KARARI VEREMEYECEĞİ

DURUMLAR ÜST DERECELİ

MAHKEMENİN YETKİSİZLİK KARARI VEREMEYECEĞİ

DURUMLAR

DURUŞMADA, suçun hukuki niteliğinin değiştiği gerekçesiyle görevsizlik kararı

verilemez. Bu değişim gerçekleşse bile üst dereceli mahkeme bakar. Çünkü tecrübeli hakimlerle daha güvencelidir.

DURUŞMADA, suçun hukuki niteliğinin değiştiği gerekçesiyle görevsizlik kararı

verilemez. Bu değişim gerçekleşse bile üst dereceli mahkeme bakar. Çünkü tecrübeli hakimlerle daha güvencelidir.

Kural olarak alt dereceli mahkeme

iddianamenin kabulünden sonra kovuşturmanın her

aşamasında görevsizlik kararı

verebilir.

Kural olarak alt dereceli mahkeme

iddianamenin kabulünden sonra kovuşturmanın her

aşamasında görevsizlik kararı

verebilir.

Üst dereceli mahkeme ise ancak

duruşma hazırlığı devresinde duruşmaya başlanılıncaya kadar

dosyayı alt dereceli mahkemeye gönderebilir.

Üst dereceli mahkeme ise ancak

duruşma hazırlığı devresinde duruşmaya başlanılıncaya kadar

dosyayı alt dereceli mahkemeye gönderebilir.

9.10.2018

(36)

MADDE YÖNÜNDEN YETKİSİZLİK İDDİASI MADDE YÖNÜNDEN YETKİSİZLİK İDDİASI



Davaya bakan alt dereceli mahkemeye kovuşturmanın her safhasında madde yönünden yetkisiz olduğu ileri sürülebilir.



Kovuşturmanın her safhasında alt dereceli mahkeme bunu ister tarafların talebiyle isterse de kendi re’sen göz önüne alabilir.



Alt dereceli mahkeme iddianamenin kabulünden sonra duruşma hazırlığı

devresi de dahil olmak üzere kovuşturmanın her aşamasında bu kararı verebilir.



Madde yönünden yetkisizlik kararlarına itiraz edilebilir. Merciin itiraz üzerine verdiği kararlar kesindir.



Daha sonra suçun niteliği değişse bile artık eğer mercii alt dereceli mahkemenin bakmasına karar vermişse alt dereceli mahkeme bakar.



Mahkeme re’sen görevsizlik kararı verir ve dosyayı gönderdiği mahkeme uyuşmazlık çıkarmazsa istinaf aşamasında madde yönünden yetki değerlendirilir.



Davaya bakan alt dereceli mahkemeye kovuşturmanın her safhasında madde yönünden yetkisiz olduğu ileri sürülebilir.



Kovuşturmanın her safhasında alt dereceli mahkeme bunu ister tarafların talebiyle isterse de kendi re’sen göz önüne alabilir.

 Alt dereceli mahkeme iddianamenin kabulünden sonra duruşma hazırlığı

devresi de dahil olmak üzere kovuşturmanın her aşamasında bu kararı verebilir.



Madde yönünden yetkisizlik kararlarına itiraz edilebilir. Merciin itiraz üzerine verdiği kararlar kesindir.



Daha sonra suçun niteliği değişse bile artık eğer mercii alt dereceli mahkemenin bakmasına karar vermişse alt dereceli mahkeme bakar.



Mahkeme re’sen görevsizlik kararı verir ve dosyayı gönderdiği mahkeme uyuşmazlık çıkarmazsa istinaf aşamasında madde yönünden yetki değerlendirilir.

^9.10.2018

Küçüktaşdemir

36

(37)

MADDE İTİBARİYLE YETKİ UYUŞMAZLIKLARI MADDE İTİBARİYLE YETKİ UYUŞMAZLIKLARI

OLUMLU

(YETKİLİLİK UYUŞMAZLIĞI) OLUMLU

(YETKİLİLİK UYUŞMAZLIĞI)

• Farklı yargı çevrelerindeki iki mahkeme de bir

davada kendilerini yetkili sayar. Uygulamada çok zayıf ihtimallidir.

• Ortak yüksek görevli mahkeme karar verir.

• Taraflardan birinin

yetkililk kararını bozar.

• Farklı yargı çevrelerindeki iki mahkeme de bir

davada kendilerini yetkili sayar. Uygulamada çok zayıf ihtimallidir.

• Ortak yüksek görevli mahkeme karar verir.

• Taraflardan birinin

yetkililk kararını bozar.

OLMUSUZ

(YETKİSİZLİK UYUŞMAZLIĞI) OLMUSUZ

(YETKİSİZLİK UYUŞMAZLIĞI)

• Bir davada mahkeme

yetkisizlik kararı verir ve kararında yetkili

mahkemeyi göstererek dosyayı ona gönderir.

Dosyayı gönderdiği

mahkeme de kendisinin yetkisiz olduğunu, dosyayı gönderen mahkemenin

yetkili olduğuna karar verebilir.

• Ortak yüksek görevli mahkeme karar verir.

• Taraflardan birinin

yetkisizlik kararını bozar.

• Kararı kesindir.

• Bir davada mahkeme

yetkisizlik kararı verir ve kararında yetkili

mahkemeyi göstererek dosyayı ona gönderir.

Dosyayı gönderdiği

mahkeme de kendisinin yetkisiz olduğunu, dosyayı gönderen mahkemenin

yetkili olduğuna karar verebilir.

• Ortak yüksek görevli mahkeme karar verir.

• Taraflardan birinin

yetkisizlik kararını bozar.

• Kararı kesindir.

37

(38)

MADDE YÖNÜNDEN YETKİNİN İSTİSNALARI (KISA TEKRAR)

• SUÇUN HUKUKİ

NİTELİĞİNİN DEĞİŞMESİ

• TEK YÖNLÜ DAR BAĞLANTI

YUKARI YETKİLİ

MAHKEMENİN AŞAĞI YETKİLİ

MAHKEMENİN İŞİNE BAKMASI

YUKARI YETKİLİ

MAHKEMENİN AŞAĞI YETKİLİ

MAHKEMENİN İŞİNE BAKMASI

• ORTAK YÜKSEK YETKİLİ MAHKEMENİN KARARI

AŞAĞI YETKİLİ MAHKEMENİN

YÜKSEK YETKİLİ

MAHKEMENİN İŞİNE BAKMASI AŞAĞI YETKİLİ

MAHKEMENİN YÜKSEK

YETKİLİ

MAHKEMENİN İŞİNE BAKMASI

9.10.2018

(39)

ANKARA

ANKARA BATI

ADLİYESİ AĞIR CEZA

ANKARA ASLİYE CEZA

ANKARA BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ

(ORTAK YÜKSEK GÖREVLİ MAHKEME)

İZMİR

YARGITAY 5. CEZA DAİRESİ

(ORTAK YÜKSEK GÖREVLİ MAHKEME)

9.10.2018

(40)

YENİLENMESİ MÜMKÜN OLMAYANLAR DIŞINA MADDE YÖNÜNDEN YETKİLİ

(GÖREVLİ) OLMAYAN HAKİM VEYA MAHKEMENİN YAPTIĞI İŞLEMLER HÜKÜMSÜZDÜR.

YENİLENMESİ MÜMKÜN OLMAYANLAR DIŞINA MADDE YÖNÜNDEN YETKİLİ

(GÖREVLİ) OLMAYAN HAKİM VEYA MAHKEMENİN YAPTIĞI İŞLEMLER HÜKÜMSÜZDÜR.

• BU İŞLEMLER MADDE YÖNÜNDEN YETKİLİ HAKİM VEYA MAHKEME TARAFINDAN TEKRARLANIR.

• GÖREVSİZLİK KARARI, DOSYANIN GÖNDERİLDİĞİ GÖREVLİ MAHKEMEDE İDDİANAME YERİNE GEÇER

MADDE İTİBARİYLE YETKİSİZ MAHKEMENİN YAPTIĞI İŞLEMLER

40

(41)

CEZA

MAHKEMELERİ

ÖZEL GÖREVLİ

ÇOCUK MAHKEMESİ

FİKRİ SINAİ HAKLAR CEZA

MAHKEMESİ

GENEL GÖREVLİ

AĞIR CEZA MAHKEMESİ

ASLİYE CEZA MAHKEMESİ HUKUK

MAHKEMELERİ İDARİ YARGI

GÖREV

M A D D E

41

(42)

İŞBÖLÜMÜ İŞBÖLÜMÜ

ASLİYE CEZA MAHKEMESİ

• ANKARA 1.ASLİYE CEZA M.

• ANKARA 2. ASLİYE CEZA M. İŞBÖLÜMÜ

ANKARA ASLİYE CEZA

MAHKEMESİ

ANKARA 1.ASLİYE CEZA MAH.

(KAÇAKÇILIK)

ANKARA 2.

ASLİYE CEZA MAH.

(BASIN SUÇLARI)

İHTİSASLAŞMAYI SAĞLAMAK İÇİN AYNI MAHKEMENİN FARKLI DAİRLERİ

ARASINDA GERÇEKLEŞİR. BU DAİRELER NUMARALANDIRILIR.

«BU KURALA AYKIRI DAVRANILDIĞI ZAMAN DAVANIN İLGİLİ MAHKEMEYE

GÖNDERİLMESİ İÇİN ZORLAMA ŞANSI YOKTUR.» Ü/H

42

(43)



YER YÖNÜNDEN YETKİYE İLİŞKİN DÜZENLEMELER MAHKEMELERİN YARGILAMA YETKİLERİNİ KULLANABİLECEKLERİ COĞRAFİ ALANI BELİRLER.



MAHKEMENİN YETKİSİNİ BELİRLEMEK SAVCININ DA YETKİSİNİ BELİRLEMEK DEMEKTİR.



Savcılar il veya ilçe bazında mahkemelerin yanında teşkilatlanır.



YER YÖNÜNDEN YETKİ KURALLARI YARGILAMANIN DAHA KOLAY YAPILABİLMESİ İÇİN ÖNGÖRÜLMÜŞTÜR.



BUNDA HAKİMLERİN BÖLGE İNSANINI BİLMESİ, DAHA KOLAY DELİL TOPLANMASI, TANIKLARA VE SANIKLARA DAHA DOLAY ULAŞILACAK OLMASI GİBİ NEDENLER ROL OYNAR.



BU NEDENLERLE KAMU DÜZENİYLE İLGİLİ DEĞİLDİR.



RE’SEN GÖZ ÖNÜNE ALINMAZ.



HER AŞAMADA İLERİ SÜRÜLEMEZ.



YER YÖNÜNDEN YETKİYE İLİŞKİN DÜZENLEMELER MAHKEMELERİN YARGILAMA YETKİLERİNİ KULLANABİLECEKLERİ COĞRAFİ ALANI BELİRLER.



MAHKEMENİN YETKİSİNİ BELİRLEMEK SAVCININ DA YETKİSİNİ BELİRLEMEK DEMEKTİR.

 Savcılar il veya ilçe bazında mahkemelerin yanında teşkilatlanır.



YER YÖNÜNDEN YETKİ KURALLARI YARGILAMANIN DAHA KOLAY YAPILABİLMESİ İÇİN ÖNGÖRÜLMÜŞTÜR.



BUNDA HAKİMLERİN BÖLGE İNSANINI BİLMESİ, DAHA KOLAY DELİL TOPLANMASI, TANIKLARA VE SANIKLARA DAHA DOLAY ULAŞILACAK OLMASI GİBİ NEDENLER ROL OYNAR.



BU NEDENLERLE KAMU DÜZENİYLE İLGİLİ DEĞİLDİR.



RE’SEN GÖZ ÖNÜNE ALINMAZ.



HER AŞAMADA İLERİ SÜRÜLEMEZ.

YER YÖNÜNDEN YETKİ YER YÖNÜNDEN YETKİ

9.10.2018

Küçüktaşdemir

43

(44)

YER YÖNÜNDEN YETKİ YER YÖNÜNDEN YETKİ

ANKARA ANKRA ADLİYESİ ÇANKAYA/MERKEZ ANKARA BATI

ADLİYESİ /ETİMESGUT

BAŞSAVCILIK

KALECİK ASLİYE CEZA MAH.

BAŞSAVCILIK

BAŞSAVCILIK 44

(45)

SUÇUN İŞLENDİĞİ YER

ŞÜPHELİ VEYA SANIĞIN YAKALANDIĞI

YER

ŞÜPHELİ VEYA SANIĞIN YAKALANDIĞI

YER

ŞÜPHELİ VEYA SANIĞIN YERLEŞİM YERİ

ŞÜPHELİ VEYA SANIĞIN TÜRKİYE’DE BULUNDUĞU SON YERLEŞİM YERİ

İLK USUL İŞLEMİNİN YAPILDIĞI YER

YER YÖNÜNDEN YETKİ YER YÖNÜNDEN YETKİ

45

(46)

SUÇUN İŞLENDİĞİ YER SUÇUN İŞLENDİĞİ YER

ÖĞRETİDE FARKLI GÖRÜŞÜ (KARMA ÖLÇÜT) SAVUNAN YAZARLAR OLSA DA, NETİCELİ SUÇLARDA SUÇ FİİLİ ANCAK

NETİCENİN OLUŞMASIYLA GERÇEKLEŞMİŞ OLACAĞINDAN NETİCENİN ESAS ALINMASI UYGUN OLACAKTIR.

ÖĞRETİDE FARKLI GÖRÜŞÜ (KARMA ÖLÇÜT) SAVUNAN YAZARLAR OLSA DA, NETİCELİ SUÇLARDA SUÇ FİİLİ ANCAK

NETİCENİN OLUŞMASIYLA GERÇEKLEŞMİŞ OLACAĞINDAN NETİCENİN ESAS ALINMASI UYGUN OLACAKTIR.

BÖYLELİKLE BİRDEN FAZLA YER MAHKEMESİNİ YETKİLİ KILINMASI ÖNLENMİŞ OLUR.

YARGITAY MÜLGA CMK DÖNEMİNDE «SUÇUN

DOĞRUDAN DOĞRUYA YAKIN VE ARALIKSIZ NETİCESİNİ»

GÖZ ÖNÜNE ALMAKTAYDI.

ÜLKELER ARASINDAKİ MESAFE SUÇLARINDA KARMA ÖLÇÜT ESAS ALINMIŞKEN, (TCK MD.8) ÜLKE İÇİNDEKİLER İÇİN

DÜZENLEME YOKTUR.

ÜLKELER ARASINDAKİ MESAFE SUÇLARINDA KARMA ÖLÇÜT ESAS ALINMIŞKEN, (TCK MD.8) ÜLKE İÇİNDEKİLER İÇİN

DÜZENLEME YOKTUR.

46

(47)

BASIN ARACILIĞIYLA İŞLENEN SUÇLARDA YER YÖNÜNDEN YETKİ

YAYIN GÖRSEL VEYA İŞİTSEL BİR YAYINSA ŞİKAYET ŞARTINA BAĞLI OLSUN VEYA OLMASIN MAĞDURUN YERLEŞİM YERİ VE OTURDUĞU YER MAHKEMESİ

MAĞDURUN OTURDUĞU YERDE DAĞITILMIŞSA O YER

ŞİKAYETE BAĞLI HAKARET SUÇ FİİLLERİ SÖZ KONUSUYSA (TCK MD. 131) MAĞDURUN YERLEŞİM YERİ

ESERİN BASILDIĞI YERDEK NÜSHASINDA SUÇ İŞLENMİŞSE (BİRDEN ÇOK YERDE BASILMIŞSA)

ESERİN YAYIM MERKEZİ

47

(48)

ÜLKE DIŞINDA İŞLENEN SUÇLARDA YER YÖNÜNDEN YETKİ



BU SUÇLARDA YER YÖNÜNDEN YETKİYE ŞÜPHELİ VEYA SANIĞIN YAKALANDIĞI YER MAHKEMESİ SAHİPTİR.



ŞÜPHELİ VEYA SANIK YAKALANMIŞSA AŞAĞIDA VERİLEN MADDEDEKİ SIRA TAKİP EDİLİR:



CMK MD. 14 /3

«Bu gibi suçlarda şüpheli veya sanık Türkiye'de yakalanmamış, yerleşmemiş veya adresi yoksa; yetkili mahkeme, Adalet Bakanının

istemi ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının başvurusu üzerine Yargıtay tarafından belirlenir.»



BU SUÇLARDA YER YÖNÜNDEN YETKİYE ŞÜPHELİ VEYA SANIĞIN YAKALANDIĞI YER MAHKEMESİ SAHİPTİR.



ŞÜPHELİ VEYA SANIK YAKALANMIŞSA AŞAĞIDA VERİLEN MADDEDEKİ SIRA TAKİP EDİLİR:



CMK MD. 14 /3

«Bu gibi suçlarda şüpheli veya sanık Türkiye'de yakalanmamış, yerleşmemiş veya adresi yoksa; yetkili mahkeme, Adalet Bakanının

istemi ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının başvurusu üzerine Yargıtay tarafından belirlenir.»

9.10.2018 Küçüktaşdemir 48

(49)

TÜRK BAYRAĞI TAŞIYAN TAŞITLARDA İŞLENEN SUÇLAR AÇISINDAN YER YÖNÜNDEN YETKİ

Madde 15 – (1) Suç, Türk bayrağını

taşıma yetkisine sahip olan bir gemide veya böyle bir taşıt Türkiye dışında iken işlenmişse, geminin ilk uğradığı Türk limanında veya bağlama limanında bulunan mahkeme yetkilidir.

(2) Türk bayrağını taşıma hakkına sahip olan hava taşıtları ile demiryolu taşıtları hakkında da yukarıdaki fıkra hükümleri uygulanır.

(3) Ülke içerisinde deniz, hava veya demiryolu taşıtlarında ya da bu

taşıtlarla işlenen suçlarda, bunların ilk ulaştığı yer mahkemesi de yetkilidir.

(4) Çevreyi kirletme suçu, yabancı

bayrağı taşıyan bir gemi tarafından Türk kara suları dışında işlendiği takdirde, suçun işlendiği yere en yakın veya

geminin Türkiye'de ilk uğradığı limanın bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir.

Madde 15 – (1) Suç, Türk bayrağını

taşıma yetkisine sahip olan bir gemide veya böyle bir taşıt Türkiye dışında iken işlenmişse, geminin ilk uğradığı Türk limanında veya bağlama limanında bulunan mahkeme yetkilidir.

(2) Türk bayrağını taşıma hakkına sahip olan hava taşıtları ile demiryolu taşıtları hakkında da yukarıdaki fıkra hükümleri uygulanır.

(3) Ülke içerisinde deniz, hava veya demiryolu taşıtlarında ya da bu

taşıtlarla işlenen suçlarda, bunların ilk ulaştığı yer mahkemesi de yetkilidir.

(4) Çevreyi kirletme suçu, yabancı

bayrağı taşıyan bir gemi tarafından Türk kara suları dışında işlendiği takdirde, suçun işlendiği yere en yakın veya

geminin Türkiye'de ilk uğradığı limanın bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir.

9.10.2018

(50)

YER YÖNÜNDEN YETKİSİZLİK İDDİASI YER YÖNÜNDEN YETKİSİZLİK İDDİASI

SANIK YER YÖNÜNDEN YETKİSİZLİK

İDDİASINI SANIK YER YÖNÜNDEN YETKİSİZLİK

İDDİASINI

İLK DERECE MAHKEMESİNDE

DURUŞMADAKİ SORGUSUNDAN

ÖNCE,

BÖLGE ADLİYE MAHKEMELERİNDE

DOSYA İNCELEMESİNİN VEYA DURUŞMALI İŞLERDE İNCELEME

RAPORUNUN OKUNMASINDAN

ÖNCE BİLDİRİR.

HER NE KADAR SAVCILAR İDDİANAME

DÜZENLERKEN YER YÖNÜNDEN YETKİLERİNİ GÖZETSELER DE

YUKARIDAKİ SÜRELERDE İTİRAZDA

BULUNABİLİRLER.

HER NE KADAR SAVCILAR İDDİANAME

DÜZENLERKEN YER YÖNÜNDEN YETKİLERİNİ GÖZETSELER DE

YUKARIDAKİ SÜRELERDE İTİRAZDA

BULUNABİLİRLER.

50

(51)

YER YÖNÜNDEN YETKİ UYUŞMAZLIKLARI YER YÖNÜNDEN YETKİ UYUŞMAZLIKLARI

YER YÖNÜNDEN YETKİ

UYUŞMAZLIKLARI YER YÖNÜNDEN

YETKİ

UYUŞMAZLIKLARI

OLUMLU YETKİ UYUŞMAZLIĞI OLUMLU YETKİ

UYUŞMAZLIĞI

OLUMSUZ YETKİ UYUŞMAZLIĞI OLUMSUZ YETKİ

UYUŞMAZLIĞI

51

(52)



YER YÖNÜNDEN YETKİ UYUŞMAZLIĞI ÇIKTIĞINDA;



AYNI AĞIR CEZA MAHKEMESİNİN YARGI ÇEVRESİNDEKİ ASLİYE CEZA MAHKEMEELERİ İÇİN ORTAK YÜKSEK GÖREVLİ MAHKEME AĞIR CEZA MAHKEMESİDİR.



ASLİYE CEZA MAHKEMELERİ FARKLI İLLERDEKİ AĞIR CEZA MAHKEMELERİNİN ÇEVRESİNDE İSE ÇEVRESİ İÇİNDE

BULUNDUKLARI BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ ORTAK GÖREVLİ MAHKEMEDİR..



MAHKEMELER FARKLI BÖLGERDERYSE ORTAK GÖREVLİ MAHKEME YARGITAY’DIR.



KARAR KESİNDİR.



YER YÖNÜNDEN YETKİ UYUŞMAZLIĞI ÇIKTIĞINDA;



AYNI AĞIR CEZA MAHKEMESİNİN YARGI ÇEVRESİNDEKİ ASLİYE CEZA MAHKEMEELERİ İÇİN ORTAK YÜKSEK GÖREVLİ MAHKEME AĞIR CEZA MAHKEMESİDİR.



ASLİYE CEZA MAHKEMELERİ FARKLI İLLERDEKİ AĞIR CEZA MAHKEMELERİNİN ÇEVRESİNDE İSE ÇEVRESİ İÇİNDE

BULUNDUKLARI BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ ORTAK GÖREVLİ MAHKEMEDİR..



MAHKEMELER FARKLI BÖLGERDERYSE ORTAK GÖREVLİ MAHKEME YARGITAY’DIR.



KARAR KESİNDİR.

Küçüktaşdemir^9.10.2018 52

YER YÖNÜNDEN YETKİ UYUŞMAZLIKLARI

(53)

YER YÖNÜNDEN YETKİSİZ MAHKEMENİN İŞLEMLERİ

MAHKEME GECİKMESİNDE SAKINCA BULUNAN GEREKLİ İŞLEMLERİ YAPAR VE BU

İŞLEMLER GEÇERLİDİR.

• ADAETA NAİP HAKİM OLARAK YAPAR.

MAHKEME GECİKMESİNDE SAKINCA BULUNAN GEREKLİ İŞLEMLERİ YAPAR VE BU

İŞLEMLER GEÇERLİDİR.

• ADAETA NAİP HAKİM OLARAK YAPAR.

53

(54)

YER YÖNÜNDEN YETKİNİN İSTİSNALARI YER YÖNÜNDEN YETKİNİN İSTİSNALARI

• Kamu güvenliği.

• Adalet Bakanı ister Yargıtay karar verir.

(md.19/2)

• İstinabe: Yer yönünden yetkili mahkemenin, yer yönünden yetkisiz

mahkemeden kendi adına işlem yapmasını talep etmesidir. (md. 180/3, 196/2)

• Hukuki veya fiili nedenlerle

davanın aynı derecedeki başka bir mahkemeye naklini taraf veya mahkeme ister BAM karar verir.

(md.19/1)

• Dar bağlantı varsa,

soruşturmada savcıların, kovuşturmada

mahkemelerin anlaşmasıyla.

BAĞLANTILI UYUŞMAZLIKLARIN

BİRLEŞTİRİLMESİ BAĞLANTILI UYUŞMAZLIKLARIN

BİRLEŞTİRİLMESİ

MUHAKEMENİN NAKLİ

FİİLİ VE HUKUKİ NEDENLER MUHAKEMENİN

NAKLİ FİİLİ VE HUKUKİ NEDENLER

MUHAKEMENİN NAKLİ

KAMU GÜVENLİĞİ MUHAKEMENİN

NAKLİ KAMU GÜVENLİĞİ İSTİNABE

İSTİNABE

9.10.2018

Küçüktaşdemir

54

(55)

İSTİNABE İSTİNABE



MAHKEMENİN KENDİ YARGI ÇEVRESİ DIŞINDA BAZI İŞLEMLER YAPMASI GEREKTİĞİNDE, AYNI DERECEDEKİ AMA BAŞKA BİR YERDEKİ YER YÖNÜNDEN YETKİSİZ MAHKEMEDEN BU İŞLEMLERİN YAPILMASINI TALEP ETMESİDİR.



Örneğin, keşif yapmak, tanık dinlemek gib.



AYNI ZAMANDA DOĞRUDAN DOĞRUYALIK İLKESİNİN İSTİSNALARINDAN BİRİDİR.



Zorunluluk bulunmadıkça büyükşehir belediye sınırları içinde istinabe yasaklanmıştır. (CMK md. 180/3,4)



Ceza İşlerinde Karşılıklı Yardım Avrupa Sözleşmesi ile yabancı mahkemelerden istinabe suretiyle yardım istenebilir.



MAHKEMENİN KENDİ YARGI ÇEVRESİ DIŞINDA BAZI İŞLEMLER YAPMASI GEREKTİĞİNDE, AYNI DERECEDEKİ AMA BAŞKA BİR YERDEKİ YER YÖNÜNDEN YETKİSİZ MAHKEMEDEN BU İŞLEMLERİN YAPILMASINI TALEP ETMESİDİR.



Örneğin, keşif yapmak, tanık dinlemek gib.



AYNI ZAMANDA DOĞRUDAN DOĞRUYALIK İLKESİNİN İSTİSNALARINDAN BİRİDİR.



Zorunluluk bulunmadıkça büyükşehir belediye sınırları içinde istinabe yasaklanmıştır. (CMK md. 180/3,4)



Ceza İşlerinde Karşılıklı Yardım Avrupa Sözleşmesi ile yabancı mahkemelerden istinabe suretiyle yardım istenebilir.

9.10.2018

(56)

KİŞİ YÖNÜNDEN YETKİ KİŞİ YÖNÜNDEN YETKİ



Belirli bazı kamu görevlileri, belli suçlardan dolayı belli mahkemelerde yargılanabilir.



Bunu nedeni üst düzey görevlerde bulunan kişilerin bilhassa görevleri dolayısıyla gerçekleştirdikleri eylemlerden dolayı haksız yere iktidar

mücadelelerin eseri olan isnatlarla karşılaşmalarının veya konumlarından dolayı kayrılmalarının önlenmesinin amaçlanmasıdır.



Kişi yönünden yetki hükümleri söz konusuysa hem soruşturma hem kovuşturma farklı makamlarca yapılmaktadır.



Bu kişilere örnek olarak, Cumhurbaşkanı ve yardımcıları, milletvekilleri*, yüksek mahkeme başkanları ve üyeleri, kuvvet komutanları verilebilir.



Bu kişiler görevleri dolayısıyla işledikleri suçlardan dolayı Yüce Divan’da yargılanır.



*Değişiklikle ilgili diğer sayfaya bakınız.



Belirli bazı kamu görevlileri, belli suçlardan dolayı belli mahkemelerde yargılanabilir.



Bunu nedeni üst düzey görevlerde bulunan kişilerin bilhassa görevleri dolayısıyla gerçekleştirdikleri eylemlerden dolayı haksız yere iktidar

mücadelelerin eseri olan isnatlarla karşılaşmalarının veya konumlarından dolayı kayrılmalarının önlenmesinin amaçlanmasıdır.



Kişi yönünden yetki hükümleri söz konusuysa hem soruşturma hem kovuşturma farklı makamlarca yapılmaktadır.



Bu kişilere örnek olarak, Cumhurbaşkanı ve yardımcıları, milletvekilleri*, yüksek mahkeme başkanları ve üyeleri, kuvvet komutanları verilebilir.



Bu kişiler görevleri dolayısıyla işledikleri suçlardan dolayı Yüce Divan’da yargılanır.



*Değişiklikle ilgili diğer sayfaya bakınız.

9.10.2018

Küçüktaşdemir

56

(57)



SON DEĞİŞİKLİKLE BERABER



9) (Ek: 15/8/2017-KHK-694/146 md.; Aynen kabul:

1/2/2018-7078/141 md.) Seçimden önce veya sonra bir suç işlediği ileri sürülen milletvekili hakkında soruşturma ve kovuşturma yapma yetkisi, Ankara Cumhuriyet

Başsavcılığı ve bu yer ağır ceza mahkemesine aittir.

Soruşturmayı Cumhuriyet Başsavcısı veya görevlendireceği vekili bizzat yapar...’ ifadesi yer alıyor.



SON DEĞİŞİKLİKLE BERABER



9) (Ek: 15/8/2017-KHK-694/146 md.; Aynen kabul:

1/2/2018-7078/141 md.) Seçimden önce veya sonra bir suç işlediği ileri sürülen milletvekili hakkında soruşturma ve kovuşturma yapma yetkisi, Ankara Cumhuriyet

Başsavcılığı ve bu yer ağır ceza mahkemesine aittir.

Soruşturmayı Cumhuriyet Başsavcısı veya görevlendireceği vekili bizzat yapar...’ ifadesi yer alıyor.

9.10.2018

(58)

KAYNAKÇA KAYNAKÇA



Centel/Zafer, Ceza Muhakemesi Hukuku, Beta İstanbul



Toroslu/Feyzioğlu, Ceza Muhakemesi Hukuku, Savaş, Ankara



Yenisey/Nuhoğlu, Ceza Muhakemesi Hukuku, Seçkin, Ankara



Centel/Zafer, Ceza Muhakemesi Hukuku, Beta İstanbul



Toroslu/Feyzioğlu, Ceza Muhakemesi Hukuku, Savaş, Ankara



Yenisey/Nuhoğlu, Ceza Muhakemesi Hukuku, Seçkin, Ankara

9.10.2018