KURULUŞU ve YAPISI
Genel Olarak
Kamu Denetçiliği Kurumu, 14 Haziran 2012 tarihinde kabul edilen 6328 sayılı yasa ile kurulmuştur.
TBMM’ye bağlı ancak özerk bir biçimde faaliyet yürüten bir kurumdur.
«Kamu denetçiliği», çoğu dilde «ombudsman» olarak bilinen sözcüğün karşılığı olarak kullanılmaktadır.
Ombuds= «aracı» (İsveççe),
Man= Kişi, adam
Ombudsmanın Türkçe karşılığı olarak arabulucu, kamu hakemi, kamu denetçisi, medeni hakların savunucusu, parlamento
Genel Olarak
Sözcüğün sonundaki «man» ekinin cinsiyetçi çağrışımı nedeniyle ‘ombudsperson’ veya doğrudan doğruya ‘ombuds’ olarak adlandırıldığı da görülmektedir.
Bu kurum, İspanya’da olduğu gibi ‘defensor del pueblo/halkın savunucusu’,
Avusturya’da ‘volksanwalt/halk avukatı’,
Fransa’da ‘mé diateur de la ré publique/cumhuriyet arabulucusu adıyla da bilinmektedir.
Ombudsmanlık Kurumlarında Aranan Genel Nitelikler
Ombudsman politik olarak tarafsız olmalıdır.
Kararlarında bağımsız olmalıdır.
Her açıdan yüksek standartlara sahip olmalıdır.
Ombudsman her başvuru ile tek tek ilgilenir.
Ombudsmanın kuruluş ve işlevleri yasa ile belirtilmiştir.
Kamu kurumları ombudsman ile işbirliği içindedirler.
Ombudsmana masrafsızca, kolayca, doğrudan ulaşılabilir olmalıdır.
Arkasında parlamento desteği bulunmalıdır.
Medya ile aktif ilişkisi vardır/olmalıdır. (Bilinirlik ve
Türkiye’de Kamu Denetçiliği Kurumu
Kamu Denetçiliği Kurumu, 6328 sayılı yasa ile,
kamu hizmetlerinin işleyişinde bağımsız ve etkin bir şikâyet mekanizması oluşturmak suretiyle,
idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını;
insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde,
hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden
incelemek, araştırmak ve önerilerde bulunmak
üzere kurulmuştur (6328 sK, m. 1).
Kuruluş
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı,
kamu tüzel kişiliğini haiz,
özel bütçeli
merkezi Ankara’da bulunan bir kuruluştur (m.2)
Kurum Başdenetçi ve denetçilerden oluşur (m. 6)
Kurum Başdenetçi tarafından yönetilir ve temsil edilir (m. 6).
Kurumun görevi ve görevin istisnaları (m. 5)
Kurum, idarenin işleyişi ile ilgili şikâyet
üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri
ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına
dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve
hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek,
araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla
görevlidir.
Kurumun görevi ve görevin istisnaları (m. 5)
Görev kapsamı dışındaki işlemler:
Cumhurbaşkanının tek başına yaptığı işlemler ile resen imzaladığı kararlar ve emirler,(Bu istisna 703 sayılı KHK ile kaldırılmıştır)
Yasama yetkisinin kullanılmasına ilişkin işlemler,
Yargı yetkisinin kullanılmasına ilişkin kararlar,
Türk Silahlı Kuvvetlerinin sırf askerî nitelikteki faaliyetleri.
Sebepleri, konusu ve tarafları aynı olup incelenmekte olan veya daha önce sonuçlandırılan şikayetler hakkında Kuruma yeniden yapılan şikayetler ile
belirli bir konuyu içermeyen şikayetler de incelenmez.
işlem ve eylemleri ile tutum ve davranışlarına karşı başvurulabilecek kurum/kuruluşlar
Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri,
Sosyal güvenlik kurumları,
Mahalli idareler,
Mahallî idarelerin bağlı idareleri,
Mahallî idare birlikleri,
Döner sermayeli kuruluşlar,
Kanunlarla kurulan fonlar,
Kamu tüzel kişiliğini haiz kuruluşlar,
Kamu iktisadi teşebbüsleri,
Sermayesinin yüzde ellisinden fazlası kamuya ait kuruluşlar ile bunlara bağlı ortaklıklar ve müesseseler,
Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,
Kamu hizmeti yürüten özel hukuk tüzel kişiler.
