Dopingli büyümenin öteki yüzü:

(1)

Dopingli büyümenin öteki yüzü:

Yoksullaştırarak, doğayı yıkarak sağlanan büyüme, yeterli istihdam yaratmıyor,

kırılganlıkları artırıyor

TMMOB-MMO, 20 Eylül,2017

(2)

TÜİK, 2016, 3. çeyreğinde krize girme eğilimi gösteren ekonominin 3 çeyrektir büyüdüğünü açıkladı. 2017’nin ilk yarısının büyümesi yüzde 5.

(3)

TÜİK’in yeni serisi birçok eleştiriye açık. Daha şimdiden sık sık revizyonlar yapmak zorunda kalınıyor.

2016-1. Ç 2.ç 3.ç 4.ç 2016 yıllık 2017-1ç 2 ç

Önceki 4,5 4,9 -1,3 3,5 2,9 5 5,1

Revize edilen 4,8 5,3 -0,8 4,2 3,2 5,2

-2 -1 0 1 2 3 4 5 6

GSYİH'da Revizyonlar:2016-2017,Çeyrekler,%

(4)

Açıklanan büyüme oranı, Türkiye benzeri ülkelerde yaşanlardan ayrışmıyor. Çevre yükselen ülkelerde ort. büyüme yüzde 4,5.

(5)

2017 başından bu yana sıcak para ABD’den Trump’dan umduğunu bulamayaınca, geçici park yeri de olsa, Türkiye gibi ülkeleri seçti. Buradaki ehven faizlerle oyalanıyor

(6)

Türkiye’den 2015 ve 2016’da uzaklaşan sıcak para 2017’de geri döndü.Bu, dolar fiyatını da geriye çekti. İthalatı, üretimi, ucuza da olsa ihracatı ve inşaata dönük yatırımları hızlandırdı

2015 Q1

2015 Q2

2015 Q3

2015 Q4

2016 Q1

2016 Q2

2016 Q3

2016 Q4

2017 Q1

2017 Q2 Sıcak Para(milyar$) -0,1 -0,3 -0,2 -0,3 0,2 0,04 2 -0,3 1,3 4,8

$/TL 2,46 2,66 2,84 2,90 2,94 2,89 2,96 3,28 3,69 3,58 Büyüme,% 3,6 7,2 5,8 7,5 4,8 4,9 -0,8 4,2 5,2 5,1

-2 -1 0 1 2 3 4 5 6 7 8

Sıcak para Girişi,$/TL ve Büyüme,(Çeyrek yıl,%)

-9,394

1,452

9,907

2015 2016 2017(9ay)

Sıcak para girişi (Milyon $)

(7)

Büyümeye eşlik eden ikinci etken KGF kredileri de dahil olmak üzere kredi genişlemesi oldu. Kredi hacmi yılda %23 arttı ve 2 trilyon TL’ye yaklaştı.

1.585.130 1.988.723

2016-6 7 8 9 10 11 12 2017-1 2 3 4 5 6 7 8

Kredi Genişlemesi:2016-6 ile 2017-8 Arası,Milyon TL,

(8)

Sektörel olarak sanayi, dar anlamda da imalat sanayi yüzde 6 dolayında

büyümüş göründü . İç pazardan çok ihracat için üretim öne çıktı.

(9)

Büyüme iç talepten çok, dışa satım ve inşaat dönük yatırımlarla ilerledi.

Büyüme,% Yatırımlar Özel tüketim Net ihr. Devlet Tük. Stok

2016-4.Ç 4,2 0,4 3,8 -0,2 1 -0,8

2017 1 Ç 5,2 0,9 2,1 2,4 1,4 -1,6

2017 2. Ç 5,1 2,8 1,9 1,8 -0,7 -0,7

-2 -1 0 1 2 3 4 5 6

Büyümeye Katkı Nereden Geldi?,%

(10)

Daha önceleri büyümenin lokomotifi olan iç talep, 2017’de ikinci plana düştü. Bunun alım gücü düşüşü kadar, bireylerin,

kredi kullanımında ihtiyatlı davranmalarıyla da ilgisi var

Dayanıklı mallar

Yarı dayanıklı

mallar

Dayanıksız

mallar Hizmetler Hanehalkl arının tüketimi

2016-IV 270,5 187,5 155,7 165,9 171,8

2017-I Ç 204,7 172,1 124,6 149,0 146,1

2017-II Ç 237,3 175,3 141,7 158,2 159,4

50,00,0 100,0 150,0 200,0 250,0 300,0

Hanehalkı tüketiminde durgunluk

2016-I II III IV 2017-I 2017- II Hane Tük.(Milyar

TL,Sabit F.) 218 239 242 266 226 247

Değ. % 2,5 5,2 0,5 6,3 3,6 3,2

0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0

50 100 150 200 250 300

Hanelerin tüketiminin seyri

(11)

Doların son 2 yılda hızlı artışı ile, ithalat pahalılaşırken ihracat cazip hale geldi. İç pazarda sıkışan firmalar ucuzlatarak ihracatı seçti. Aynı şey turizmde de yaşandı.

Böylece yoksullaşan bir büyüme yaşanıyor

2016-I II III IV 2017-I II

DTH 113,8 112,2 112,4 110,1 106,3 105,7

Değişme 100 99 99 97 93 93

88 90 92 94 96 98 100 102

100,0 102,0 104,0 106,0 108,0 110,0 112,0 114,0 116,0

Dış ticaret hadlerinde gerileme

Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Hazira n

2016 835 783 772 660 669 664

2017 729 693 669 602 615 612

1000 200300 400500 600700 800900

Turist Başına harcama,$

(12)

OHAL şartları da fırsat bilinerek ücretler baskılandı. Gelirin işgücü ile sermaye paylaşımı emek aleyhine gelişti. 2016 yılı gelir dağılımı verileri de bölüşümün kötüleştiğini,

gini oranının 0,40’ın üstüne çıktığını belirterek adaletsizliği teyit etmiştir.

İşgücünün payı 36,1 33,7 31,6 28,5 34,6 32,1

Kâr-Faiz-Rant 36,0 40,3 43,2 45,1 39,2 42,4

Gelirin İşgücü ve Sermaye Arasında paylaşımı:%

(13)

Büyüme bir taraftan da yatırımlarla tırmanmış görünüyor. Yatırımlarıın iç bileşiminde inşaatın ana sürükleyici olduğu, sanayi yatırımlarını ilgilendiren makine yatırımının ise

5 çeyrektir gerilediği görülüyor. Bu hızla sanayisizleşme demektir.

2015-

I II III IV 2016-

I II III IV 2017- I II İnşaat -1,9 7,9 2,9 9,2 3,9 2,6 2,7 2,1 14,0 25,0 Makine ve Teçhizat 15,5 26,3 21,6 11,7 10,5 0,2 -3,7 -0,7 -12,0 -8,6

Yatırımlarda İnşaat-Makina Yatırımı ,%

(14)

Büyüme, istihdam yaratmamış, işsizliğe çare bulamamış görünmektedir. İstihdamdaki cüzi artış da teşvikli çırak,stajyer istihdamından kaynaklanmıştır.

Büyüme 4,8 4,9 -0,8 4,2 5,2 5,1

İstihdam 3,3 2,9 1,2 1,5 1,8 2,2 İşsizlik 0,1 4,2 14,0 18,5 20,8 11,5

Büyüme,İstihdam ve İşsizlikte artışlar(Çeyrek yıl,%)

BÜYÜME , İSTİHDAM VE İŞSİZLİK,(MEVSİMSELLİKTEN ARINDIRILMIŞ)

Büyüme

%

İstihdam Bin Kişi

İşsizler Bin kişi

İşsizlik

%

Tarım dışı.

İşsiz%

Genç İş .%

2016-I 4,8 27.197 3.013 10,0 11,9 17,6

II 4,9 27.308 3.174 10,4 12,4 19,2

III -0,8 27.022 3.496 11,5 13,6 20,0

IV 4,2 27.363 3.648 11,8 14,0 21,6

2017-I 5,2 27.686 3.639 11,6 13,8 22,1

II 5,1 27.920 3.540 11,3 13,4 21,9

Kaynak:Tüik veri tabanı, Mevsim etk. Arındırılmış işgücü

(15)

Büyümenin öteki yüzünde çifte açık tehlikesinin büyümesi de yatmaktadır. Bir yandan bütçe açıkları büyümekte bir yandan da döviz açığı yani cari açık artmaktadır. Oldukça

riskli bir sürüklenmedir bu.

Cari açık Doğruda n Sermaye

Portföy(S ıcak para)

Kredi/m evd

Serm Girişi

Rezerve etki

Kaynağı belirs.

2016(7ay) -21,5 4,5 9,8 10,1 24,4 6,7 10,1

2017(7 ay) -26 4,3 18 -2,4 19,9 -4,8 -2,4

Cari Açık ve Finansmanı,Milyar $

MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE AÇIĞI VE FİNANSMANI (Ocak-Temmuz),Milyon TL 2016,

7ay

2017, 7 ay

Gelirler 317.544 351.665

Harcamalar 316.266 375.975

Bütçe Dengesi 1.278 -24.310

Nakit Dengesi -2.932 -21.347

Finansman 2.932 21.347

Dış Borçlanma, Net 6.169 11.683

İç Borçlanma, Net 15.185 35.992

Net Borç Verme (-) -482 -162

Kasa/Banka ve Diğer

İşlemler -18.904 -26.491

(16)

(17)