Sıcak Acilleri
Dr. Deniz Dedeoğlu Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı
Plan
Sıcak acilleri nelerdir?
Oluşum mekanizmaları.
Klinik semptomları.
Tedavileri
Korunma yöntemleri
Klinik
Minör rahatsızlıklar
Sıcak ödemi
Sıcak döküntüleri
Sıcak krampları ve sıcak
Majör rahatsızlıklar
Sıcak çarpması
p tetanisi
Sıcak senkopu
Sıcak bitkinliği
Fizyoloji
Çoğunlukla yaz vakti yüksek sıcaklıkta, ısı dalgaları sırasında
Ortalama sıcaklıkta kronik hastalığı olanlarda
İş gereği yüksek ısıya maruz kalanlarda
Etkisiz aklimatizasyon
4 yaş altı ve yaşlı populasyon
Riski Arttıranlar Riski Azaltanlar
Yatağa bağımlı
Evden çıkmayan
Kardiyovasküler hast
Klimalı ortamda çalışmak*
Sosyal aktivitelere katılmak
Sık duş almak
Kardiyovasküler hast.
Pulmoner hast.
Psikiyatrik hast.
Sık duş almak
Fan kullanmak
Fizyoloji
Isı yapımı ve harcanımı arası denge
Hücresel metabolizma (BM: 100kcal/sa)
İskelet kası kullanımı (600kcal/sa) ( )
Güneşten ışıma (radyasyon)
Sıcak objelere dokunma ile (kondüksiyon)
Konveksiyon (ortam ısısı)
Vücut sıcaklığı 4 yolla düşürülür.
Ortam sıcaklığı <35⁰c
Kondüksiyon (<%3)
Konveksiyon (%60)
Radrasyon (ışıma) (%30)
Buharlaşma (ter)
Soluma
Aklimatizasyon
Bir kaç haftalık adaptasyon sonrası vücut ısıya karşı direncini anlamlı olarak yükseltebilir.
Bir takım fizyolojik ve biyokimyasal mekanizmalar.
Daha düşük sıcaklıklarda terleme başlar ve ter miktarı 1.5lt den 3lt’ye kadar artabilir
den 3lt ye kadar artabilir.
Kondisyon artımı> kardiak output artması > hızlı kan sirkülasyonu (oksijenlenme, metabolizma bozulmadan;
senkop ve kardiovasküler kollapsa neden olmadan)
Patofizyoloji
Isı stresi vücuda şu mekanizmalarla zarar verir.
1. Hücrelere direkt toksik etki
Protein denaturasyonu> apoptozis
41.6⁰ - 42⁰C mak. kritik termal sıcaklık
⁰
49⁰C ve üzeri ani hücre ölümü ve nekroz
2. Artmış sıcaklıklar vasküler endotele zarar verir. > artmış vasküler geçirgenlik> koagulasyon kaskatı aktive olur>
DIC.
Ciddi ısı artışı nedeniyle hastalığın erken döneminde Ciddi ısı artışı nedeniyle hastalığın erken döneminde ensefalopati görülebilir.
Önleme
Sıvı replasmanı
Tüm kayıpları karşılanmalı (gerekirse 1-2/Lt/sa)
Aşırı alımdan kaçınılmalı (hiponatremi; öz. maraton koşucularında/kadınlarda)
İdeali karbonhidratlı elektrolit solüsyonları
Su ve yeterli tuz alımı da kabul edilir.
Tuz tabletleri tek başına tehlikeli.
Beyaz ya da açık renkli giyim ışıma enerjisinin çoğunu yansıtır.
Sıcak Ödemi
Kutanöz VD> interstisyal ödem> el ve ayaklarda ödem.
Kendini sınırlar ve nadiren bir kaç haftaya uzar.
Göde bırakan ödem görülebilir. Ancak pretibiale kadar yükselmesi beklenmez.
TED Ek i l iddi l l d k if
TED: Ekstremite elevasyonu ve ciddi olgularda kompresif çorap.
Diüretikler KE.
Sıcak Döküntüleri (İsilik)
Kaşıntılı, eritematöz, makülopapüler döküntüler
Elbise ile örtülü vücut bölgelerinde.
Ter gözeneklerinin tıkanmasıyla gelişen inflamasyona g y g ş y bağlıdır.
Önlemek için hafif bol giysiler giyilmelidir.
Tedavide ılık duş alınması önerilir.
Kaşıntı için antihistaminikler
Sıcak Senkobu
Volüm deplesyonu, VD, vazomotor tonus kaybı sonrası öz.
yaşlılarda görülür.
Hasta düşme konusunda sorgulanır.
Senkop etiyolojisi araştırılır. (kardiak, nörolojik..) T d i i h
Ted: istirahat
oral/ iv rehidratasyon.
Genellikle hospitalizasyon gerekmez.
Sıcak Krampları
Ağrılı kas krambı (öz. İskelet kası)
Genellikle ağır egzesiz sonrası;
bir kaç saat sonra dinlenme sırasında ortaya çıkar.
Atletlerde elektrolitsiz sıvı alımı sonrası dilüsyonel hiponatremi nedenli.
Santral sıcaklık normal ya da yüksek olabilir.
Sıcak Tetanileri
Sıcak nedenli
Hiperventilasyon> resp. alkaloz> ekstremite ve perioral parestezi> karpopedal spazm
Isı krampından farkı AĞRI ön planda değildir.
Sıcaktan uzaklaştır.
Solunum sayısını kontrol altına al.
Sıcak Bitkinliği
En sık rastlanan ısı kaynaklı hastalık.
Volum deplesyonu+ Na deplesyonu
Na deplesyonu daha uzun zamanda, ağır terleme sonucu elektrotsuz sıvı alımı sonrası gelişir.
H l i lik lik b l k b ğ k ğ
Halsizlik, sersemlik, bulantı kusma, baş ağrısı, kas ağrısı.
Sıcak Bitkinliği
Ortostatik senkop görülebilir.
40⁰C altındadır, ciddi sss bulgusu olmaz.
Ciddi terleme görülür.
Sıcak bitkinliği...sıcak çarpması
Lab. hemokonsantrasyon
Na düşüklüğü/ fazlalığı görülebilir.
Sıcak Bitkinliği
Sıcak ortamdan uzaklaştırılır.
Oral / iv sıvı replasmanı
Hafif olgularda %0.1 Na içeren oral rehidratasyon sıvıları.
Ciddi olgularda IV sıvı.
Eksternal soğutma ile ateşin düşürülmesi.
Altta yatan hastalığı olanlarda hastane yatışı gerekebilir.
Sıcak Çarpması
Yüksek nem ve yüksek sıcaklıkta
Isı dalgaları sırasında görülür.
Akut, hayatı tehdit eden acillerden. (%30-80)
Tanı için uyanık olunmalı, tedavi erken başlanmalı.
40 ⁰C ve üzeri ateş + bilinç değişikliği
Anhidroz ...
Sıcak Çarpması
Egzersize bağlı ya da değil
Mekanizması önemli değil.
Erken tedavi hayati önem taşır.
Soğutma Destek tedavisi
Sıcak Çarpması
SSS sıcağa karşı savunmasızdır.
Serebellum sıcağa çok duyarlıdır. Ataksi ilk görülen bulgu olabilir.
Konfüzyon, davranış değişikliği, halusinasyon
Pl d k ik d b
Plantar yanıt, dekortike-deserebre postur
Hemipleji, nöbet
Status epileptikus, koma
Sıcak Çarpması
Lab ve Görüntüleme
Son organ hasarı ve ayırıcı tanı.
Ekg Tam kan
Metabolik durum (Kan gazı, CPK, myoglobin, koagulasyon, Tit)
Pa akc.
Bilinç değişikliği (BT, LP)
Tedavi
Sıcak ortamdan uzaklaştırılır. (klimalı ambulans)
Standart A, B, C
Oksijen, IV damar yolundan sıvı
K di k l k i t t ş it i
Kardiyak, pulse oksimetre, ateş monitorizasyonu
Yatak başı glukoz ölçümü
Soğutma Acil Servis
Taburculuk – Yatış
Sıcak bitkinliği hariç, diğer tüm minör rahatsızlıklar acilde tedavinin ardından taburcu edilebilir.
Sıcak bitkinliği hastalarından;
İleri yaşta olanlar, belirgin sıvı kaybı olanlar, elektrolit bozukluğu olanlar komorbit hastalığı olanlar hastaneye yatırılır bozukluğu olanlar, komorbit hastalığı olanlar hastaneye yatırılır.
Sıcak çarpması olan tüm hastalar hastaneye yatırılır.
Bilinç bozukluğu olan, yakın hemodinamik monitorizasyon gereken ya da entübe edilen hastalar yoğun bakıma yatırılır.
Korunma
Günün sıcak saatlerinde aşırı egzersiz yapmamak.
Açık renkli, bol ve hafif giysiler giymek.
Şapka ve gözlük kullanmak.
Endojen ısı yapımını azaltmak için protein alımını azaltmak, karbonhidrat alımını artırmak.
Susama hissi olmasa bile yeterli miktarda sıvı almak.
Korunma
Alkollü içecekleri, özellikle günün sıcak saatlerinde çok tüketmemek.
Güneş ışığına direkt maruz kalmamak.
Halkı sıcağın olumsuz etkileri ve sıcak rahatsızlıklarının belirtileri konusunda eğitmek.
Sıcak ortamlarda çalışan işçilerin aklimatizasyonunu sağlamak.
Çocukları kapalı araçlarda bırakmamak. (54-60⁰C 10dk altında)
Kaynaklar
Tintinalli 7th edition.
Heat related illness Elsevier Emerg Med Clin N Am 22 (2004) 315-327.
Bahsi geçen makaleler.
TEŞEKKÜRLER.
