HER KAZANIM

(1)

HER KAZANIM

i

(2)

3. Sınıf Keyifli Türkçe

kitabının tüm basım ve yayın hakları Kaliteli Eğitim Yayınları Bas. Yay. Tic. Ltd. Şti.’ne

aittir. Kısmen de olsa alıntı yapılamaz.

Metin, soru, şekil ve grafikler yayınevinin izni olmaksızın elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılamaz,

yayınlanamaz.

ISBN: 978-605-2170-16-8 Sertifika No: 34158

Copyright

Turan KARAYILAN Şenol YANIK Eşref KARABEKE

Yayın Kurulu

Uygun Basın İstanbul, 2020

Baskı

Kocasinan Merkez Mah. Kuşçu Sk. No.: 19/A Bahçelievler / İSTANBUL

Tel: 0212 515 05 00 Fax: 0212 515 05 00 www.kaliteliegitimyayinlari.com.tr

Kaliteli Eğitim Yayınları

Künye

(3)

İstiklal Marşı

İSTİKLÂL MARŞI

Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;

Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.

O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak;

O benimdir, o benim milletimindir ancak.

Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl!

Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl?

Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl.

Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl.

Mehmet Âkif ERSOY

(4)

Kitabımızı Tanıyalım Kazanımlara

uygun alt konu başlıkları

Kazanım ile ilgili kısa bilgi

notları

Kazanım pekiştirmeye

yönelik etkinlikler

Kazanım kavratmaya

yönelik etkinlikler

Kazanım değerlendirme

testleri

(5)

İçindekiler 1. TEMA

Okuyorum-Anlıyorum-1 ...9

Harf Bilgisi ...11

Ünlü ve Ünsüz Harfler ...13

Ünlü Harflerin Özellikleri ...15

Hece Bilgisi ... 17

Satır Sonuna Sığmayan Kelimeler ...19

Harf Bilgisi / Bölüm Değerlendirme (Test-1) ....21

1. Tema Değerlendirme Sınavı ....23

2. TEMA Okuyorum-Anlıyorum-2 ...27

Kelime (Sözcük) Bilgisi ... 29

Kelimelerin Alfabetik Sırası ...31

Eş Anlamlı (Anlamdaş) Kelimeler ...33

Zıt (Karşıt) Anlamlı Kelimeler ... 35

Eş Sesli (Sesteş) Kelimeler ... 37

Kelimelerin Anlamlarını Değiştiren Ekler ... 39

Kelime Bilgisi / Bölüm Değerlendirme (Test-2) .. 41

2. Tema Değerlendirme Sınavı ...43

Cümle (Tümce) Bilgisi ...49

Cümlenin Yazımı ...51

Kurallı Cümle-Devrik Cümle ... 53

Olumlu Cümle-Olumsuz Cümle ... 55

Soru Cümlesi-Ünlem Cümlesi ...57

Cümlede 5N 1K ... 59

Cümle Bilgisi / Bölüm Değerlendirme (Test-3) ...61

3. Tema Değerlendirme Sınavı ...63

4. TEMA Okuyorum-Anlıyorum-4 ... 67

Sebep-Sonuç Belirten İfadeler ... 69

Farklı Düşünmeye Yönlendiren İfadeler ... 71

Destekleyici ve Açıklayıcı İfadeler ... 73

Özetleyen ve Sonuç Bildiren İfadeler ...75

Duygusal ve Abartılı İfadeler ...77

Karşılaştırma Yapmaya Yarayan İfadeler ...79

Gerçek ve Hayal Ürünü İfadeler .81 Betimleme (Tasvir Etme) ...83

Türkçede İfadeler / Bölüm Değerlendirme (Test-4) . 85 4. Tema Değerlendirme Sınavı ...87

Özel Adlar (İsimler) ... 93

Tür (Cins) Adları... 95

Varlıkların Sayılarına Göre Adlar-1 ...97 Olumlu C

(6)

İçindekiler

Varlıkların Sayılarına Göre

Adlar-2 ... 99

Somut ve Soyut Adlar ...101

Kelime Türleri-1 / Bölüm Değerlendirme (Test-5) ... 103

Adın Durum (Hâl) Ekleri-1 ... 105

Adın Durum (Hâl) Ekleri-2 ...107

Varlıkların Özelliklerini Belirten Kelimeler-1 ... 109

Varlıkların Özelliklerini Belirten Kelimeler-2 ...111

Adın Yerine Kullanılan Kelimeler-1 (Zamirler) ... 113

Adın Yerine Kullanılan Kelimeler-2 (Zamirler) ... 115

Eylem Bildiren Kelimeler (Fiiller) ...117

Eylemde Zaman ... 119

Kelime Türleri-2 / Bölüm Değerlendirme (Test-6) .. 121

5. Tema Değerlendirme Sınavı .. 123

Nokta (.) ...129

Virgül (,) ... 131

Soru İşareti (?)-Ünlem İşareti (!) ... 133

Kesme İşareti (’)-Kısa Çizgi (-) ... 135

Eğik Çizgi (/)-Uzun Çizgi ( – ) ...137

Noktalama İşaretleri / Bölüm Değerlendirme (Test-7) ...139

6. Tema Değerlendirme Sınavı ..141

Kelimeleri Doğru Yazalım... 147

Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler ...149

Ay ve Gün Adlarının Yazılışı ... 151

Sayıların Yazımı ... 153

“-de” Eki ve “de” Kelimesinin Yazılışı ...155

“-ki” Eki ve “ki” Kelimesinin Yazılışı ...157

“mi”nin Yazımı ...159

Yazım Kuralları / Bölüm Değerlendirme (Test-8) .... 161

7. Tema Değerlendirme Sınavı ... 163

Metnin Bölümleri ...169

Metinde Konu - Ana Fikir ...171

Şiirde Konu-Ana Duygu (Tema) 173 Hikâye (Öykü) Unsurları ...175

Olayların Oluş Sırası ... 177

Atasözleri ...179

Deyimler ... 181

Görsel Okuma - 1 ... 183

Görsel Okuma - 2 ...185

Okuma - Anlama / Bölüm Değerlendirme (Test-9) ..187

8. Tema Değerlendirme Sınavı ..189

Cevap Anahtarı ... 191

(7)

1. _tema

Tavşanların Dostluğu (Okuma Metni)

• • • Harf Bilgisi

• • •

Ünlü ve Ünsüz Harfler

• • •

Ünlü Harflerin Özellikleri

• • • Hece Bilgisi

• • • Satır Sonuna

Sığmayan Kelimeler

Harf ve Hece Bilgisi

HARF VE HECE BİLGİSİ

Satır Sonuna Sığmayan Kelimelerığmayan Kelimelerığmayan

(8)

Etkinlikler Okuyorum-Anlıyorum

1. TEMA

1

Harf

Sesleri yazı- da göstermemizi sağlayan işaretle-

re harf denir.

İnce ünlüler:

e-i-ö-ü Kalın ünlüler:

a-ı-o-u Harflerin belir- li bir sıraya göre dizilmiş bütününe

alfabe denir.

Alfabemizde 21 tane ünsüz, 8 tane ünlü harf

vardır.

Hece

Konuşurken ağzımızdan bir solukta çıkan ses

birliğine hece denir.

Yazı yazarken satır sonuna sığmayan kelimeler

hecelerinden bölünür.

Her hecede mutlaka bir ünlü harf

bulunur.

Heceler en az bir, en faz- la dört harften

oluşur.

(9)

Okuyorum-Anlıyorum

TAVŞANLARIN DOSTLUĞU

Yaşlı bir çınar ağacının kovuğunda iki tavşan yaşarmış. Birinin adı Be- nekli, diğerinin adı ise Pamuk’muş.

Bir gün Benekli’nin karnı acıkmış. Canı fena hâlde havuç çekmiş. Nere- ye baksa havuç hayali görüyor, ağzı sulandıkça sulanıyormuş. Arkadaşına seslenmiş:

- Hey, Pamuk! Şirinköy’ün havuç tarlasına gidelim mi? Bu saatte çift- çiler tarlada olmaz.

Pamuk başını sallamış:

- Olmaz dostum! Çiftçiler yoksa tilkiler var.

- Tilkiler mi?

- Evet, tilkiler! Duymadın mı? Ormandaki bütün hayvanlar tedirgin... Herkes tilkilerin kurduğu tuzak- lara düşmekten korkuyor.

Benekli omuz silkmiş:

- Ben korkmuyorum. Havuç tarlasına gidip karnımı doyuracağım.

Pamuk çok dil dökmüş. Arkadaşını ikna etmeye çalışmış ama ne fayda!

Benekli yola çıkmış bile.

Hızlı adımlarla havuçlara koşan Benekli, tehlikenin farkında değilmiş.

Patika yolu geçip Şirinköy’e yaklaşınca hızını daha da artırmış. Kalbi güm güm atarken dikkati dağılmış. Bastığı yerleri kontrol etmeyince büyük bir acıyla kendini havada bulmuş:

- Ahhh! İmdaattt! Tuzağa düştüm, kurtarın beni, diye bağırmaya baş- lamış.

Ama sesini duyan olmamış. Güneş batıp akşam olunca umudu azalmış Benekli’nin. Tilkilerin yaklaştığını hissediyormuş. Ayak seslerini duyunca korkmaya başlamış:

- Kim var orada?

- Kim olacak? Bu dünyadaki en iyi arkadaşın Pamuk!

Neyse ki Pamuk, tilkilerden önce gelmiş. Arkadaşını kurtarıp yaşlı çınar ağacındaki güvenli yuvalarına dönmüşler.

Şenol YANIK 1

- Hey, Pamuk! Şirinköy’ün havuç tarlasına gidelim mi? Bu saatte çift- 1.TEMA

(10)

Etkinlikler Okuyorum-Anlıyorum 1

Okuduğumuz metnin hikâye un- surlarını yazalım.

Ana karakter:

Yer:

Olay:

Zaman:

Aşağıdaki cümleleri okuduğumuz metindeki olayların oluş sırasına göre numara vererek sıralayalım.

Benekli, havuç tarlasına gidip karnını doyuracağını söylemiş.

Dünyadaki en iyi arkadaşı, Be- nekli’yi tuzaktan kurtarmış.

Benekli’nin sesini duyan olmamış.

Pamuk, Benekli’nin teklifini ka- bul etmemiş.

1 Bir gün Benekli’nin karnı çok acıkmış.

Aşağıdaki soruları okuduğumuz metne göre cevaplayalım.

1. Tavşanlar nerede yaşıyorlarmış?

A) Havuç tarlasında B) Yaşlı çınar ağacının kovuğunda C) Yer altında

2. Ormandaki hayvanlar neden kor- kuyormuş?

A) Avcıların kurduğu tuzaklardan B) Aslanların saldırısından

C) Tilkilerin kurduğu tuzağa düş- mekten

3. Benekli niçin tuzağa düşmüş?

A) Bastığı yerlere dikkat etmediği için

B) Gece olduğu için C) Tuzak çok büyük olduğu için

4. Benekli’yi düştüğü tuzaktan kim kurtarmış?

A) Annesi

B) Babası C) Arkadaşı

....

(11)

Harf Bilgisi

Alfabemizdeki harfleri sıra sayıla-

rına göre tamamlayalım. Tabloda verilen harflerden bir önce ve bir sonra gelen harfleri yazalım.

Bir Önceki

Harf Harf Bir Sonraki

Harf k

v d t ç h ş ö e g n r

Konuşurken ağzımızdan çıkan sesleri yazıda göstermemizi sağla- yan işaretlere harf denir.

Harflerin belirli bir sıraya dizilmiş bütününe alfabe adı verilir.

Alfabemizde 29 harf vardır. Alfabemizin ilk harfi “a”, son harfi “z”dir.

a

1. 2. .... 3. ....

....

n 17.

16. 18. ....

....

7. 8. .... 9. ....

s

22. 23. .... 24. ....

....

4. 5. .... 6. ....

....

19. 20. .... 21. ....

....

10. 11. .... 12. i

....

25. 26. .... 27. ....

....

13. 14. .... 15. ....

....

28. 29. ....

Kavrama Etkinliği Kavrama Etkinliği

(12)

Kazanım Testi Pekiştirme Etkinliği

Aşağıda verilen kelimelerin kaç harften oluştuğunu yazalım.

Aşağıdaki ifadelere göre belirtilen harfleri yazalım.

• Alfabemizin 11. harfi : ...

Aşağıda alfabemizdeki sıra numa- rası verilmiş harfleri yazarak kelime- leri bulalım.

19 16 6 21

4 12 15 6 14

14 18 15 24 25 14

1. Alfabe sırasına göre “k” harfin- den bir önce ve bir sonra gelen harfler hangi seçenekte verilmiştir?

A) l - m B) j - l C) j - m

2. Aşağıda verilen bilgilerden han- gisi yanlıştır?

A) “Portakal” kelimesinde sekiz harf vardır.

B) Alfabemizin 21. harfi “r”dir.

C) Alfabemizin 15. harfinden sonra “n” harfi gelir.

3. “Askı” kelimesindeki harflerin al- fabetik sıraya göre dizilişi hangi seçenekte doğru verilmiştir?

A) a-ı-k-s B) a-s-ı-k C) a-k-s-ı

4. “Soğan” kelimesindeki harflerin alfabetik sıraya göre şifrelenmiş şekli aşağıdakilerden hangisidir?

A) B) C)

nar kalem

sinema çiçek

uçurtma mendil

kestane mandalina

yağmurluk spor

3

22 17 9 1 16

21 19 10 1 15

22 18 9 1 17

(13)

Ünlü ve Ünsüz Harfler

Aşağıdaki kelimelerin ünlü (sesli) harflerini örnekteki gibi yazalım.

 saygı ...  fidan ...

 kalem ...  balon ...

 dergi ...  köfte ...

 kitap ...  baklava ...

 hastane ...  oyuncak ...

 fırtına ...  Eskişehir ...

 güvercin ...  balkon ...

Aşağıdaki kelimelerin ünsüz (ses- siz) harflerini örnekteki gibi yazalım.

 dolap ...  elbise ...

 kaplan ...  ordu ...

 balık ...  asker ...

 İstanbul ...  ihtiyaç ...

 vapur ...  yağmur ...

 bilgisayar ...  karınca ...

 gemi ...  şişe ...

 limon ...  ıspanak ...

 kelebek ...  hemşire ...

 uçak ...  numara ...

Aşağıdaki harflerin arasına birer ünlü harf yazarak anlamlı kelimeler oluşturalım.

Aşağıdaki harflerin arasına birer ünsüz harf yazarak anlamlı kelime- ler oluşturalım.

Alfabemizdeki harfler söylenişlerine göre ikiye ayrılır:

1. Ünlü (sesli) harfler: 8 tane ünlü harf (a-e-ı-i-o-ö-u-ü) vardır.

Ünlü harfler, tek başlarına rahatça söylenebilen harflerdir.

2. Ünsüz (sessiz) harfler: 21 tane ünsüz harf (b-c-ç-d-f-g-ğ-h-j- k-l-m-n-p-r-s-ş-t-v-y-z) vardır. Ünsüz harfler, tek başlarına okunamayan, yanlarına gelen bir ünlü harfle birlikte okunabi- len harflerdir.

b ... l s ... l

ü ... ü a ... ı

b ... ş z ... l

i ... i a ... a

s ... n d ... l

o ... a e ... e

y ... n b ... n

ü ... e a ... ı

a, ı

d, l, p

(14)

Aşağıdaki tabloyu örneğe uygun olarak dolduralım.

Kelimeler Ünlü

Harfler Ünsüz

Harfler Harf Sayısı

örnek ö, e r, n, k 5

fasulye karpuz havuç alfabe sinema domates gazete İnternet mavi gözlük çınar Erzurum sandalye öğretmen salatalık

1. Hangi seçenekte ünlü harflerin tamamı doğru olarak verilmiştir?

A) a, e, ı, i, ü, o, ü, z

B) a, e, ı, l, o, ö, u, ü C) a, e, ı, i, o, ö, u, ü

2. Alfabemizdeki ünlü harf sayısı ün- süz harf sayısından kaç eksiktir?

A) 15 B) 14 C) 13

3. Aşağıdaki varlıkların hangisinin adındaki ünlü harf sayısı ile ün- süz harf sayısı eşittir?

A) B)

C)

4. Aşağıdaki kelimelerden hangisi ünsüz harf ile başlayıp ünlü harf ile bitmiştir?

A) arı B) aslan

C) kemençe

(15)

Ünlü Harflerin Özellikleri

Aşağıda verilen ünlü harfleri ka- lınlık-incelik bakımından belirtelim.

 a, ı ...

 e, ü ...

 ü, i, e ...

 ı, o, u, a ...

 i, ü, e, ö ...

Aşağıdaki kelimelerde bulunan ka- lın ünlüleri mavi ile, ince ünlüleri kır- mızı ile boyayalım.

 l a l e  basketbol

 oya  cömert

 orman  ağaç

 düzine  gelincik

 konuşmak  şampiyon

 pazartesi  haziran

 hafta  yenilgi

 tasarruf  Diyarbakır

 telefon  sonbahar

 ece  halı

 dört  altı

 sevgi  saygı

 bilye  salı

Aşağıdaki kelimelerde bulunan ünlü harflerin hepsi kalın ise yuvar- lağı maviye, hepsi ince ise kırmızıya, karışık ise sarıya boyayalım.

Ünlü (sesli) harfler söylenişlerine göre ince ünlü ve kalın ünlü olmak üzere iki gruba ayrılır.

• Kalın ünlüler: a - ı - o - u

• İnce ünlüler: e - i - ö - ü

dayı sirke

Zile elma

otobüs halı

Güneş Dünya

bisiklet nane

ekmek ufuk

Esma Harun

zürafa

mektup

horoz

manav çalışkan

şeftali

uykucu

gözleme Kavrama Etkinliği Kavrama Etkinliği

(16)

Aşağıdaki tabloyu örneğe uygun olarak dolduralım.

Kelimeler

Kalın Ünlüler İnce Ünlüler Ünsüzler

balina a i b, l, n

çikolata yaramaz öykü buğday patates pırasa reçete tiyatro okyanus İtalya hoşgörü kahraman kitaplık ırmak düzenli

1. Aşağıdaki kelimelerden hangisinin bütün ünlüleri kalındır?

A) iskele B) Şule

C) armut

2. Aşağıdaki kelimelerden hangisinin bütün ünlüleri incedir?

A) felaket B) bilgelik C) atıştırmalık

3. Aşağıdakilerden hangisinin isminde hem ince hem kalın ünlü vardır?

A) B)

C)

4. Aşağıdaki kelimelerden hangisi in- ce ünlü ile başlayıp kalın ünlü bit- miştir?

A) Erzurumlu B) Ankaralı C) Ispartalı

(17)

Hece Bilgisi

Aşa ğıdaki kelimeleri hecelerine ayıralım ve hece sayılarını yazalım.

Konuşurken ağzımızın bir hareketiyle çıkan ses ya da ses toplu- luğuna hece denir. Her hecede mutlaka bir ünlü harf bulunur.

el-ma, do-ma-tes

Heceler en az bir, en fazla dört harften oluşur.

a tek harfli hece kurt dört harfli hece

Kelimeler Heceleme Hece Sayısı

armağan ar-ma-ğan 3

buzdolabı tecrübe kalabalık ihtiyar ormanlık sert düş tren merdiven Mert Trabzon yelkovan kaybolmak yardımlaşmak arkadaşlık

(18)

Aşağıdaki cümleleri hecelerine ayırarak yazalım.

 Kanadı kırık kuş uçamıyordu.

 Ağaçların yaprakları sararmış.

 Bugün hava çok sıcak.

Aşağıdaki kelimelerin son heceleri- ni kullanarak yeni kelimeler yazalım.

 mandalina nane

 dede

 lise

 kelebek

 sinema

 kaya

 oyuncu

 terapi

 yuva

 Bursa

 resim

 insan

 gazete

 anne

 bilye

1. Aşağıdaki kelimelerden hangisi hecelerine yanlış ayrılmıştır?

A) ya-ra-maz B) mü-hen-dis C) ay-ak-ka-bı

2. Aşağıdaki meyvelerden hangisinin adı hece sayısı bakımından diğer- lerinden farklıdır?

A) B)

C)

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde dört harfli ve tek heceli bir keli- me vardır?

A) Şule, çiçekleri suladı.

B) Ali, uyumadan önce kitap okudu.

C) Mert, dedesine yardım etti.

4. le bek ke

Yukarıdaki heceleri kullanarak aşağıdaki kelimelerden hangisini yazamayız?

A) bekle B) bebek C) kelebek

(19)

Satır Sonuna Sığmayan Kelimeler

Aşağıdaki kelimelerden satır sonunda doğru bölünenlere "” işareti, yanlış bölünenlere "” işareti yazalım.

Satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonuna kısa çizgi (-) konur.

Kelimeler satır sonunda veya satır başında tek harf kalacak şekilde bölünmez. İlk heceden sonraki heceler ünsüzle başlar.

Bitişik yazılan kelimelerde de bu kurala uyulur.

Özel adların sonuna gelen ekler satır sonuna sığmazsa kısa çizgi kullanılmaz.

...dave- tiye

...yard- ım

...örüm- cek

...baklav- a

...Sivas’- tan

...Rize’

de

...o- kuyorum

...televiz- yon

...Adana-

lı ...Eren-

in ...ba-

kıyorum ...heye- canlı

...fasuly- e

...pazarte- si

...lekel- i

...dü- şünceli

...bab- a

...dayanık- lı

...a- raba

...ma- karna

(20)

Aşağıdaki kelimeleri iki farklı şekil- de hece yerlerinden bölerek örnekteki gibi yazalım.

1. Satır sonuna sığmayan kelimeler- den hangisi doğru bölünmüştür?

A) _...o- kul

B) _...biberl- i

C) _..düzen- li

2. Aşağıda satır sonuna sığmayan kelimelerden hangisi yanlış bö- lünmüştür?

A) ...ıs- panak

B) ...Ali’- nin C) ...tilki-

nin

3. Aşağıdaki öğrencilerden hangisi yanlış bir bilgi vermiştir?

A)

B)

C) ...def-

terler

...defter- ler

defterler

...

kalemlik

...

... ...

...

bulutlu ...

...

Konya’dan

...

çaydanlık

...

marangoz

bir bilgi vermiştir?

Satır sonuna sığma- yan kelimeler kesme işareti ile bölünür.

Satır sonunda veya başında tek harf bırakılmaz.

Satır sonunda özel adların sonuna gelen ekleri ayırmak için kısa çizgiye gerek yoktur.

(21)

İlk 4 soruyu okuduğumuz metne göre cevaplayalım.

1. Köylü tarlaya niçin tuzak kurmuş?

A) Kuşları avlamak için

B) Tohumlarını yiyen turna kuş- larını yakalamak için

C) Leylekleri yakalamak için 2. Leylek, köylüden ne istemiş?

A) Kendisini bırakmasını

B) Kendisiyle arkadaş olmasını C) Mısır tohumlarını

3. Okuduğumuz metnin kahraman- ları hangi seçenekte doğru veril- miştir?

A) Turna kuşları ve leylek B) Köylü ve leylek

C) Köylü ve turna kuşları

4. “Bir yazıda anlatılmak istenen asıl düşünceye ana fikir denir.”

Buna göre, okuduğumuz metinde anlatılmak istenen asıl düşünce nedir?

A) Herkesle arkadaşlık edebiliriz.

B) Turna kuşlarına güvenmeme- liyiz.

C) İyi ve dürüst kimselerle arka- daş olmalıyız.

TEST-1 Harf Bilgisi / Bölüm Değerlendirme

KÖYLÜ İLE LEYLEK

Köylünün biri, tarlasındaki to- humları yiyen turna kuşlarına tu- zak kurmuş. Ertesi gün, kurduğu tuzağı kontrol etmeye gitmiş. Ya- kalanan turnaların arasında bir tane de leylek varmış. Leylek, köy- lüye yalvarmaya başlamış:

– Ne olur, beni bırakın. Mısır tohumlarını ben yemedim, demiş.

Köylü:

– Söylediklerin doğru olabilir. Ama seni, mısır- ları yiyen kuşlarla birlikte yakaladım. Arkadaşlık et- tiğin kuşlarla aynı cezayı alacaksın, demiş.

Leylek:

– Turnalar bana, güzel bir yere geziye gittiklerini söy- lediler. Ben de iyi niyetle onlara katıldım. Tarlaya konar konmaz da tuzağa düştüm. Be- nim bir suçum yok, demiş.

Köylü, leyleğin sözlerine inanmış:

– Bir daha kiminle arkadaşlık ettiğine ve nereye gittiğine dikkat etmelisin. Yoksa başına gelecek- lere katlanmak zorunda kalırsın, demiş. Leyleği salıvermiş.

Leylek köylüye teşekkür etmiş ve oradan uzaklaşmış.

(22)

5. balon

Yukarıdaki kelimeyi oluşturan harf- lerin alfabetik sıralaması hangi se- çenekte doğru verilmiştir?

A) a-b-l-n-o B) a-l-b-o-n C) a-b-l-o-n

6. Ne ekersen onu biçersin.

Yukarıdaki atasözü kaç hecelidir?

A) 4 B) 9 C) 20

7. Aşağıdaki kelimelerden hangisi he- celerine yanlış ayrılmıştır?

A) ilk-o-kul B) u-çurt-ma C) kork-mak

8. Aşağıdaki kelimelerden hangisi ses- li harflerinin ince-kalın olması ba- kımından diğerlerinden farklıdır?

A) saygı B) komşu C) sevgi

9. ra-lık-ya-maz

Yukarıda bir kelimenin heceleri karışık olarak verilmiştir.

Bu kelimenin baştan ikinci hece- si aşağıdakilerden hangisidir?

A) -lık B) -maz

C) -ra

10. Aşağıdaki varlıklardan hangisinin adında iki kalın ünlü yan yana gelmiştir?

A) B)

C)

11. “Fidanlar” kelimesi satır sonu- na sığmadığında aşağıdakilerden hangisi gibi bölünürse yanlış olur?

A) ...fi- danlar

B) _....fidan- lar C) ...fidanl-

ar

(23)

1. Tema Değerlendirme Sınavı Adı-Soyadı: ... Sınıfı: ... Puan:

A Aşağıdaki cümlelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başı- na “Y” yazalım.

1. Alfabemizde sekiz tane ünlü harf vardır.

2. Alfabemizin son harfi ünsüzdür.

3. Alfabemizde “k” harfinden önce “l” harfi gelir.

4. “Elbise” kelimesinde kalın ünlü harf yoktur.

5. Satır sonuna sığmayan kelimeleri bölmek için kesme işareti kullanılır.

6. “Otomobil” kelimesinde hem kalın hem de ince ünlü harf vardır.

7. Ünlü harfler tek başına hece olamaz.

B Aşağıdaki noktalı yerlere, verilen kelimelerden uygun olanlarını yazarak cümleleri tamamlayalım.

kalın tek o on beş kalın ünlü ince

8. Alfabemizdeki “a, ı, o, u” harfleri ... ünlüdür.

9. Alfabemizdeki “e, i, ö, ü” harfleri ... ünlüdür.

10. Alfabemizin 18. sırasında ... harfi bulunur.

11. “Arkadaşlarımıza karşı dürüst olmalıyız.” cümlesinde ... tane hece vardır.

12. “Adıyaman” kelimesinin bütün ünlüleri ... ünlüdür.

13. Kelimeleri ayırmada satır sonunda ve satır başında ... harf bırakılmaz.

14. Her hecede mutlaka bir ... harf vardır.

(24)

18. Aşağıdaki varlıklardan hangisinin adı alfabemizin 4. harfi ile bit- miştir?

A) B)

C)

19. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ince ünlü harf yoktur?

A) Oya ile oyun oynadık.

B) Bu bisikleti babam aldı.

C) Buraya kadar nasıl çıktın?

20. “Cumhuriyet” kelimesi ile ilgili aşağıdaki öğrencilerden hangisi- nin verdiği bilgi yanlıştır?

A)

B)

C) C Aşağıdaki sorularda doğru seçe-

neği işaretleyelim.

15. Aşağıdakilerden hangisi hem hece hem de kelimedir?

A) elma B) se

C)

turp

16. Hangi seçenekteki harfler alfabe sırasına göre yazılmıştır?

A) k, l, m, n, o B) a, c, f, g, ç C) p, r, s, u, k

17. Aşağıda satır sonuna sığmayan kelimelerden hangisi doğru bö- lünmüştür?

A) ...Edirne- nin

B) ...Ankara’

dan C) ...u-

çurtma

nin verdiği bilgi yanlıştır

On harften oluşmuş- tur.

Beş heceden oluşmuş- tur.

Hem ince hem kalın ünlü harf vardır.

(25)

2. _tema

Atatürk’ün Çocukları (Okuma Metni)

• • •

Kelime (Sözcük) Bilgisi

• • •

Alfabetik Sıralama

• • •

Eş Anlamlı (Anlamdaş) Kelimeler

• • •

Zıt (Karşıt) Anlamlı Kelimeler

• • •

Eş Sesli (Sesteş) Kelimeler

• • •

Kelimelerin Anlamını Değiştiren Ekler

Atatürk

KELİME BİLGİSİ

Değiştiren Ekler

(26)

2. TEMA

1

Kelime (Sözcük)

“-ci, -li, -lik, -siz” ekleri kelimelerin anla- mını değiştiren

eklerdir.

Anlam yönün- den birbirine zıt (karşıt) olan keli- melere zıt anlamlı

kelimeler denir.

Sözlük sıra- laması kelime- lerin ilk harflerine göre yapılır. İlk harf aynı ise kelimeler bir

sonraki harfe göre sıralanır.

“Fakat, ile, ama, çünkü”

gibi kelimelerin tek başına anlamları

yoktur.

Anlamı veya görevi bulunan, tek başına kullanıla- bilen ses veya sesler

topluluğuna kelime denir.

Kelimelerin doğru yazılışını yazım kılavuzuna bakarak öğrenebi-

liriz.

Yazılışları ve oku- nuşları farklı, an- lamları aynı olan ke-

limelere eş anlamlı kelimeler denir.

Yazılışları ve okunuşları aynı, anlamları farklı olan

kelimelere eş sesli kelimeler denir.

(27)

Okuyorum-Anlıyorum

ATATÜRK’ÜN ÇOCUKLARI Küçük yaşta babasını kaybeden Atatürk, yetim bir çocuk olarak büyümüştü. Bu yüz- den olsa gerek çocukları çok sever, kimsesiz çocuklara sahip çıkardı. Cephelerde ve devlet işlerinde geçen hayatı boyunca çocuk sahibi

olamasa da sekiz tane çocuğa sahip çıkıp onlara manevi babalık yaptığı bilinir. Bu çocuklar arasında en çok tanınan, Sabiha olmuştur.

Küçük Sabiha ve Atatürk, Bursa’da tanışmıştı. Kendisi gibi babasız bü- yüyen küçük kızı yanına alan Atatürk, onun eğitimi ile yakından ilgilenmiş, havacılık okuluna girmesini sağlamıştı. Böylece ilk kadın pilotuyla tanışmıştı Türkiye: Sabiha Gökçen!

Aslen Selanikli olan Afet İnan ise İz- mir’de çıkar Atatürk’ün karşısına. O, Sa- biha gibi havacılık değil, tarih eğitimi alır.

Türk Tarih Kurumunda çalışmalar yapar.

Profesörlüğe kadar yükselir.

Yurt içi gezilerinde yanından ayırma- dığı, salıncakta sallayıp deniz kenarında yürüyüşler yaptığı Ülkü’yü de unutmamak gerekir. Belki de en çok vakit geçirdiği manevi çocuğu Ülkü olmuştur.

Yalova’da tanıştığı Çoban Mustafa ise zekâsıyla dikkatini çeker. Atatürk onu da yanına alır. Kuleli Askerî Lisesine kaydını yaptırsa da subay oldu- ğunu göremeden vefat eder.

Bütün manevi çocuklarıyla yakından ilgi- lenen ulu önder, onların iyi bir eğitim al- maları konusunda hassasiyet göstermiştir.

Yakınında veya uzağında… Türkiye sınırların- daki bütün çocuklar onun çocukları gibidir.

Bu yüzden 10 Kasım 1938’de en çok onlar ağlamıştır.

Şenol YANIK

2 2.TEMA

(28)

“Bir metinde üzerinde en çok duru- lan olay veya durum metnin konu- sudur.”

Buna göre okuduğumuz metnin konusu nedir?

Atatürk deyince aklımıza gelen ilk üç kelimeyi yazalım.

1. ... 2. ...

3. ...

Aşağıda Atatürk’ün hayatı ile ilgili verilen olayları oluş sırasına göre numaralandıralım.

Önce mahalle mektebine ardın- dan Şemsi Efendi İlkokuluna gitti.

Kurtuluş Savaşı’nı başlatarak yurdumuzu düşmanlardan kur- tardı.

29 Ekim 1923’te cumhuriyeti ilan etti.

1 1881 yılında Selanik’te dünyaya geldi.

10 Kasım 1938’de aramızdan ayrıldı.

Askerî okulları bitirdikten son- ra Kurmay Yüzbaşı rütbesi ile orduya katıldı.

1. Atatürk kime sahip çıkıyormuş?

A) Askerlere

B) Kimsesiz çocuklara C) Öğretmenlere

2. Atatürk’ün sahip çıkıp eğitimi ile ilgilendiği Türkiye’nin ilk kadın pi- lotu kimdir?

A) Sabiha Gökçen

B) Afet İnan C) Ülkü

3. Atatürk, manevi çocukları için özellikle hangi konuda hassas davranmıştır?

A) Oyun

B) İyi bir eğitim C) Sağlık

4. Ulu önder Atatürk, ne zaman vefat etmiştir?

A) 10 Kasım 1938’de B) 29 Ekim 1923’te C) 19 Mayıs 1919’da

(29)

Kelime (Sözcük) Bilgisi

Aşağıdaki cümlelerde tek başına anlamı olmayan kelimeleri ve cümledeki kelime sayısını örnekteki gibi yazalım.

 Uyuyuncaya kadar kitap okudu. ... ...

 Pazardan vişne ve kiraz aldım. ... ...

 Akşam geç yattığım için uyanamadım. ... ...

 Babam ile sinemaya gittik. ... ...

 Bana göre bu iş bir hafta sürer. ... ...

 Hasan sabaha kadar ders çalışmış. ... ...

 Giderim ama tek başıma bulamam. ... ...

 Bu saatten sonra gelsen bile faydası olmaz. ... ...

 Yarın mutlaka sen de gel. ... ...

 Sana hediye alacaktım fakat param yetmedi. ... ...

 Çalış ki başarabilesin. ... ...

Tek başına anlamı olan ya da anlamı olmasa da cümle içinde görev yapan ses ve ses topluluklarına kelime (sözcük) denir.

Bazı kelimelerin tek başlarına anlamları yoktur. Bu tür kelimeler cümleye anlam kazandırmaya yarar. (gibi, ile, ancak, ve, ama, ya da, fakat)

- Benimle gelebilirsin ancak yaramazlık yapmayacaksın.

kadar 4

(30)

Aşağıda verilen kelimelerin harf- lerini kullanarak soldan sağa doğru yeni kelimeler türetelim.

İNTERNET

İ N

T E R E

SAKLAMBAÇ

BİLGİSAYAR

1. Aşağıda verilenlerden hangisi ke- lime değildir?

A) silgi B) fakat C) çi

2. ayakkabı

Yukarıdaki kelimenin harflerini kullanarak aşağıdakilerden hangi- sini yazamayız?

A) yaka B) katı C) kaya

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde tek başına anlamı olmayan bir kelime vardır?

A) Basketbol veya futbol oynaya- lım.

B) Kırtasiyeden kırmızı kalem al- dım.

C) Okula beraber gidelim.

4. Fazla yağınca yağmur, Sel baskınları olur.

En verimli topraklar, Sellerde zarar görür.

Yukarıdaki şiirde kaç kelime var- dır?

A) 10 B) 11 C) 12

(31)

Kelimelerin Alfabetik Sırası

Aşağıdaki kelime çiftlerinden sözlükte önce yazılanları işaretleyelim.

Aşağıdaki kelimeleri alfabetik sıralarına göre numaralandıralım.

Sözlük, yazım (imla) kılavuzu ve ansiklopediler alfabetik sıraya göre düzenlenir. Aradığımız kelimeyi kolay bulabilmek için harf- lerin alfabetik sırasını iyi bilmemiz gerekir.

Kelimelerin sıralaması ilk harfe göre yapılır. İlk harfler aynı ise sırasıyla ikinci, üçüncü ve dördüncü harflere bakılır.

elma ayna

kantar kebap

fare göz

dinozor döner

çilek çiftlik

resim uçak salatalık

saat

mutfak marul

toprak kitap mantı çilek

pınar papatya polis paket hortum

hikâye hava halka

aslan ayı arı at elbise

dolap mısır çorap

armut kivi muz incir marul

maşa masa mavi

inci ilik il ilçe havlu

havuç

tarak turp patates

pırasa

mama matematik Kavrama Etkinliği Kavrama Etkinliği

(32)

Aşağıdaki şiiri okuyalım. Her dizede sözlükte diğerlerinden önce yer alan kelimeyi örnekteki gibi yuvarlak içine alalım.

YENİ YIL

Bir, iki, beş, on derken Üç yüz altmış beş oldu.

Göz açıp kapamadan Koskoca bir yıl oldu.

Her gün bir yaprak düştü Takvimden yavaş yavaş.

Yıl bitti, şimdi biz de Aldık birer yeni yaş.

Yeni yıl kutlu olsun Dedim de dün babama, Sağ ol, sevgili yavrum Dedi; unutma ama, Çalışmak zorundasın Bu yıl geçen yıldan çok Artık kocaman oldun, Boş vakit geçirmek yok.

Rakım ÇALAPALA

1. Aşağıdaki varlıklardan hangisinin ismi sözlükte diğerlerinden önce gelir?

A) gelir?

B)

C)

2. fındık fıstık fırın

Yukarıdaki kelimelerin alfabetik sıralaması nasıldır?

A) B) C)

3. deniz - ırmak - dere - erik Yukarıdaki kelimeler alfabetik

sıraya göre sıralandığında baştan ikinci kelime hangisi olur?

A) erik B) deniz C) dere

(33)

Eş Anlamlı (Anlamdaş) Kelimeler

Aşağıdaki kelimeleri eş anlamlıla-

rıyla numara vererek eşleştirelim. Aşağıdaki cümlelerde mavi yazıl- mış kelimelerin eş anlamlılarını bulup işaretleyelim.

 Yumurta yemek çok yararlıdır.

zararlı faydalı kararlı

 Dün gece çok güzel rüya gördüm.

düş kâbus hayal

 Yaşlı adam gazetesini okuyordu.

genç yorgun ihtiyar

 Beyaz gömleğim çok kirlendi.

al ak siyah

 Yarın yurt genelinde yağış varmış.

millet halk vatan

 Öğretmen hepimizi uyardı.

muallim hekim talebe

 Fatih bana hediye almış.

armağan oyuncak kutu

Yazılışları ve okunuşları farklı, anlamları aynı olan kelimelere eş anlamlı (anlamdaş) kelimeler denir.

• Cümleler kelimelerden oluşur.

• Tümceler sözcüklerden oluşur.

yoksul güven

zaman temiz

hekim ırmak

giysi fakir 1

hikâye soru

nehir öykü

emniyet doktor

sual kelime

ıslak davet

çağrı yaş

sözcük vakit

pak elbise 1

2 3 4 5 6 7 8 9 10

11 12

Cümlelerin anlamları aynıdır.

(34)

Aşağıdaki kelimelerin eş anlamlıla- rını karşılarına yazalım.

1. “Hayat” kelimesinin eş anlamlısı aşağıdakilerden hangisidir?

A) yıl B) yaşam

C) sene

2. Aşağıdaki kelimelerden hangisinin anlamı farklıdır?

A) vakit B) sene C) zaman

3. Aşağıdaki kelimelerden hangisinin eş anlamlısı yoktur?

A) matem B) kolay

C) kalem

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eş anlamlı kelimeler bir arada kullanılmıştır?

A) Arkadaşlarım kıymetli hediyeler verdi, değerli sözler söyledi.

B) Seninle acı tatlı günlerimiz oldu.

C) Yaşlı adam yanındaki gence bir şeyler anlatıyordu.

Kelime Eş Anlamlısı duru

barış arzu kafa beygir biçim cevap cins çabuk dargın kanıt dilek doğa doruk ilave kolay hadise kişi yabancı karşıt mesut

(35)

Zıt (Karşıt) Anlamlı Kelimeler

Aşağıdaki kelimeleri zıt anlamlıla-

rıyla numara vererek eşleştirelim. Aşağıdaki kelimelerin zıt anlamlı- larını yazalım. Birlikte aynı cümlede kullanalım.

siyah

...

 ...

...

hızlı

...

 ...

...

uzun ...

 ...

...

eski ...

 ...

...

Anlam yönünden birbirine zıt (karşıt) olan kelimelere zıt (karşıt) anlamlı kelimeler denir.

gündüz-gece, genç-yaşlı

Her kelimenin zıt anlamlısı yoktur. Bir kelimenin olumsuzu, o kelimenin zıt anlamlısı değildir.

almak - almamak (olumsuzu) almak - vermek (zıt anlamlısı)

kirli sıcak

soğuk temiz

tenha zayıf

çürük ıslak 1

dolu doğu

zengin boş

şişman çalışkan

kuru sabah

akşam fakir

tembel kalabalık

batı acı

tatlı sağlam 1

2 3 4 5 6 7 8 9 10

11 12

(36)

Aşağıdaki kelimelerin zıt (karşıt) anlamlılarını karşılarına yazalım.

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde

“hafif” kelimesinin zıt anlamlısı vardır?

A) Yarın sabah erkenden gelirim.

B) Çok ağır olduğu için koliyi kaldıramadım.

C) Yeni elbisen sana çok yakışmış.

2. Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde iki kelime arasında farklı bir an- lam ilişkisi vardır?

A) acemi - usta B) misafir - konuk C) siyah - kara

3. “Islak” kelimesi için aşağıdaki ifa- delerden hangisi yanlıştır?

A) Eş anlamlısı vardır.

B) Zıt anlamlısı yoktur.

C) Hem eş anlamlısı hem de zıt anlamlısı vardır.

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zıt anlamlı kelimeler bir arada kullanılmıştır?

A) Ağaç yaş iken eğilir.

B) Sakla samanı, gelir zamanı.

C) Ak akçe, kara gün içindir.

Kelime Zıt Anlamlısı yeni

artı pahalı hızlı sık inmek cesur ağır dost acemi bayat güney ilk önce katı üzüntü gelir nazik alçak aydınlık yaz

(37)

Eş Sesli (Sesteş) Kelimeler

Aşağıda görselleri verilen eş sesli sözcükleri farklı anlamları ile birer cüm- lede kullanalım.

Yazılışları ve okunuşları aynı, anlamları farklı olan kelimelere eş sesli (sesteş) kelimeler denir.

• Kahvaltıda çay içmeyi severim. (çay bir içecek)

• Köylüler çayın üzerine köprü yaptılar. (çay küçük akarsu)

 ...

...

 ...

...

 ...

...

 ...

...

 ...

...

 ...

...

 ...

...

 ...

...

kaz

saz

gül

ekmek

(38)

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakı- lan yerleri, verilen eş sesli kelimelere uygun ekler getirerek tamamlayalım.

yüz ben dal ocak

 Annemin ... hemen tanırım.

 Baba, ... lira verir misin?

 Ağacın ... kırılmış.

 Ördekler suya ...

 Ablam ... ayında doğmuş.

 Annem çayı ... unutmuş.

 Tahtayı ... çizmedim.

 Yüzümdeki ... gittikçe büyüdü.

Aşağıdaki kelimelerden hangileri eş seslidir? İşaretleyelim.

kalem güz yat at

diz bağ deniz gül

perde bin yüz el

halı ocak satır dede

çöp kız defter balon

ev masal tuz kaç

pas al su un

1. Aşağıdaki görsellerden hangisini ifade eden kelime eş sesli değildir?

A) B)

değildir

A) B)

C)

2. “El” kelimesi aşağıdaki cümlelerin hangisinde “yabancı” anlamında kullanılmıştır?

A) Yemekten önce ellerimi yıkadım.

B) İki elimle de yazabiliyorum.

C) Dünkü olaydan sonra arkada- şım bana el gibi davrandı.

3. “Dil” kelimesi hangi cümlede di- ğerlerinden farklı anlamda kulla- nılmıştır?

A) Yazı yazarken dil bilgisi kural- larına dikkat etmeliyiz.

B) Elma yerken dilimi ısırdım.

C) Sıcak süt dilimi yaktı.

4. “Her yaz kız kardeşimle Rize’ye çay toplamaya gideriz.” cümlesinde kaç tane eş sesli kelime vardır?

A) 2 B) 3 C) 4

(39)

Kelimelerin Anlamlarını Değiştiren Ekler

Aşağıdaki varlıkların adlarına, verilen ekleri getirerek yeni kelimeler oluşturalım.

Aşağıdaki kelimeleri anlamları ile eşleştirelim.

Türkçemizde kelimelerin sonuna bazı ekler getirildiğinde kelime- nin anlamı değişir ve yeni bir kelime türemiş olur.

“-ci, -li, -lik, -siz” ekleri kelimelerin anlamını değiştiren eklerdir.

• şeker - li şekerli

• demir - ci demirci

• kitap - lık kitaplık

• tuz - suz tuzsuz

tuz

tuzlu

tuzsuz

tuzcu

Tuzu çok olan.

Yiyecekleri korumada ve tatlandırmada

kullanılan madde.

Tuzu olmayan veya tuzu az

olan.

Tuz satan kimse.

...

-çi

...

-lük

...

-siz

...

-ci

...

-lu

(40)

Aşağıdaki kelimelere yukarıdaki ek- lerden uygun olanlarını getirerek yeni kelimeler yazalım.

Kelimeler Ek Yeni Kelime kalem

sözsu taşkış kolşeker sütgül boyakapı diştat kömür odunfırın salça yolbuz ciğer güneş

1. “Çanta” kelimesine aşağıdaki ekler- den hangisi getirilirse “Çanta sa- tan kişi.” anlamı kazanır?

A) -sız B) -lar C) -cı

2.

evsiz sütçü

köy biber

kediler kitapçı

Yukarıdaki kelimelerden kaç ta- nesi ek alarak yeni bir anlam kazanmıştır?

A) 3 B) 4 C) 5

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde

“çiçek” kelimesinin, aldığı ek nede- niyle anlamı değişmiştir?

A) Annem bahçedeki çiçekleri suladı.

B) En sevdiğim çiçek papatyadır.

C) Bu gülleri hangi çiçekçiden aldın?

4. Aşağıdaki kelimelerden hangisinin anlamı ek aldığı hâlde değişme- miştir?

A) ormancı B) kalemler C) gözlük

-cı -ci -cu -cü

-lı -li -lu -lü

-lık -lik -luk -lük

-sız -siz -suz -süz

(41)

2. “Atatürk” denince şairin aklına aşa- ğıdakilerden hangileri gelmekte- dir?

A) sevmek-okumak-çalışmak B) karınca-çalışmak-ağaç C) sevmek-insan-cumhuriyet

3. Şiirin her satırına dize adı verilir.

Buna göre okuduğumuz şiirde kaç dize vardır?

A) 8 B) 10 C) 12

4. Şiirin ana duygusu (teması) aşa- ğıdakilerden hangisidir?

A) İnsan sevgisi B) Okuma sevgisi C) Atatürk sevgisi

5. Şiirin son dizesinde renkli yazılan kelimenin eş anlamlısı aşağıdaki- lerden hangisidir?

A) mesut B) üzüntü C) iyi

İlk 5 soruyu yukarıdaki şiire göre cevaplayalım.

1. Şiire en uygun başlık aşağıdakiler- den hangisi olabilir?

A) Atatürk ve Çocuk B) Atatürk Demek C) Karınca

TEST-2 Kelime Bilgisi / Bölüm Değerlendirme

...

Atatürk demek, Sevmek demektir.

Yurdunu ulusunu Bayrağını çok sevmek!

Atatürk demek,

Okumak demektir.

Bilimin ışığında,

Okumak, insan olmak!

Atatürk demek,

Çalışmak demektir.

Karınca kardeş gibi Çalışmak, mutlu olmak.

Aziz SİVASLIOĞLU

(42)

6. kirli - temiz

Yukarıdaki kelimeler arasındaki an- lam ilişkisi aşağıdakilerden hangi- sinde vardır?

A) konut - ev

B) yapıt - eser C) soru - cevap

7. Aşağıdaki kelime çiftlerinden han- gisi anlam ilişkisi bakımından di- ğerlerinden farklıdır?

A) cimri - cömert B) güçlü - kuvvetli C) ıslak - yaş

8. “Yaz” kelimesi aşağıdaki cümlelerin hangisinde “Bizim memleket yazın çok sıcak olur.” cümlesindeki anla- mı ile kullanılmıştır?

A) Ayşe, bu şiiri çok güzel yaz- malısın.

B) Emel, başındaki yazmayı nere- den aldın?

C) Fatih, bu yaz mutlaka yüz- meyi öğrenmelisin.

9. Aşağıdaki cümlelerde renkli yazı- lan kelimelerden hangisi ek ala- rak yeni bir anlam kazanmıştır?

A) Hangi kalemler senin?

B) Bugün sütçü gelecek mi?

C) Sandalyeden mi düştün?

10. Aşağıdaki cümlelerde altı çizi- li kelimelerden hangisinin tek başına anlamı yoktur?

A) Hasta olduğu için ateşi yük- seldi.

B) Umut, Güneş doğmadan burada olur.

C) Tavukların üçünü tilki yemiş.

11. Aşağıdaki kelimelerden hangisi eş sesli değildir?

A) kır B) köy C) gül

12. Aşağıdaki kelimelerden hangisi- nin anlamı aldığı ek nedeniyle değişmiştir?

A) muzlar B) tamirci C) evden

(43)

2. Tema Değerlendirme Sınavı Adı-Soyadı: ... Sınıfı: ... Puan:

A Aşağıdaki cümlelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başı- na “Y” yazalım.

1. “Ama” tek başına anlamı olmayan bir kelimedir.

2. “Zor - kolay” eş anlamlı kelimelerdir.

3. “Barış” kelimesinin zıt anlamlısı “savaş”tır.

4. “Kış” kelimesi sözlük sıralamasında “leylek” kelimesinden önce gelir.

5. “Eskici” ek alarak anlamı değişen bir kelimedir.

6. “Yaş” kelimesinin hem eş hem de zıt anlamlısı vardır. Aynı zamanda eş sesli bir kelimedir.

B Aşağıdaki noktalı yerlere, verilen kelimelerden uygun olanlarını yazarak cümleleri tamamlayalım.

uzun değişir eş sesli farklı on anlamını

7. Yazılışları ve okunuşları aynı, anlamları farklı olan kelimelere ...

... kelimeler denir.

8. “-ci, -li, -lik, -siz” ekleri kelimelerin ... değiştirir.

9. “Kısa” kelimesinin zıt anlamlısı ... dur.

10. “Kelimeler satır başında veya sonunda tek harf kalacak şekilde bölün- mez.” cümlesi ... kelimeden oluşmuştur.

11. “Yağmur” kelimesine “-luk” eki getirilirse anlamı ...

12. “Ocak” kelimesi cümlelerde ... anlamlarda kullanılabilir.

(44)

17. “Kırlarda koşup oynarken kolum kırıldı.” cümlesinde kırmızı ile ya- zılan kelimeler arasında nasıl bir anlam ilişkisi vardır?

A) Zıt anlamlı kelimelerdir B) Eş anlamlı kelimelerdir.

C) Eş sesli kelimelerdir.

18. “İsraf - tutum” kelimeleri ara- sındaki anlam ilişkisi aşağıdaki seçeneklerin hangisinde vardır?

A) kalın - ince B) güç - kuvvet C) iri - büyük

19. “-cı” eki, aşağıdaki kelimelerden hangisinin sonuna getirilirse bir meslek adı oluşturur?

A) şaka B) kira C) posta

20. Aşağıdaki atasözlerinin hangisin- de zıt anlamlı kelimeler birlikte kullanılmıştır?

A) Eğri oturalım, doğru konuşa- lım.

B) Dost acı söyler.

C) Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır.

C Aşağıdaki sorularda doğru seçe- neği işaretleyelim.

13. Aşağıdaki varlıklardan hangisinin adı sözlükte diğerlerinden sonra yer alır?

A) B)

C)

14. “Bu sınavdaki sorular bana göre kolaydı.” cümlesinde altı çizili ke- limenin karşıt anlamlısı aşağıda- kilerden hangisidir?

A) basit B) zor C) güzel

15. Yüreğinizden vatan ve millet sevgisi eksik olmasın.

Aşağıdakilerden hangisi öğret- menin söylediği cümledeki ke- limelerden birinin eş anlamlısı değildir?

A) tam B) yurt C) ulus 16. Aşağıdaki kelimelerden hangisi, ek alarak bir eşya ismi olmuştur?

A) fırıncı B) şekerlik C) sütçü

(45)

3. _tema

Umay’ın Uzay Gezisi (Okuma Metni)

• • • Cümle Bilgisi

• • •

Cümlenin Yazımı

• • •

Kurallı - Devrik Cümle

• • •

Olumlu - Olumsuz Cümle

• • •

Soru Cümlesi - Ünlem Cümlesi

• • •

Cümlede 5N 1K

Hayal Gücü

Cümlede 5N 1K

NEDEN?

CÜMLE BİLGİSİ

Cümlede 5N 1K

(46)

3. TEMA

1

Cümle (Tümce)

Şaşma, korku, acıma, sevinç gibi duyguları ifade eden cümleler ünlem cümle-

sidir ve sonuna ünlem işareti (!) konur.

Bir işin yapılmadığını veya yapılmayacağı- nı anlatan cümleler

olumsuz cümle- lerdir.

Devrik cümlelerde iş, oluş, hareket bildi- ren kelimeler cüm-

lenin sonunda değildir.

Cümle- lerin ilk harfi her zaman büyük yazılır. Cümlelerin sonuna uygun nok-

talama işareti konur.

Duygu ve düşüncelerimizi anlatmaya yarayan kelime ya da kelime

grubuna cümle denir.

Kurallı cüm- lelerde iş, oluş ve hareket bildiren kelimeler cümlenin

sonunda bulunur.

Bir işin yapıl- dığını, yapılmakta olduğunu veya yapı- lacağını anlatan cüm-

leler olumlu cümle- lerdir.

Soru anlamı içeren cümleler soru cümlesidir ve sonuna soru işareti

(?) konur.

(47)

Okuyorum-Anlıyorum

UMAY’IN UZAY GEZİSİ Yine bir pazar günü, yine bir AVM gezisi…

Küçük Umay alışveriş merkezlerinde dolaşmayı sevmezdi. Canı sıkılır, keyfi kaçar, suratı asılırdı. Onun bu hâlini gören babası, oyuncakçıya gö- türdü kızını.

– İstediğin oyuncağı alabilirsin canım, dedi.

Vitrindeki ve raflardaki oyuncaklara bakan Umay, uzay gemisinin önünde durdu. Heyecanlandı, parmağını çıtlattı:

– Seninle uzaya çıkıp gezegen- ler arasında dolaşalım mı?

Gözlerini kapatıp hayal kurma- ya başladı. Uzay gemisine atlayıp atmosferin dışına çıktı.

İlk önce Güneş’e en yakın geze- gen olan Merkür’e gitti. Ne var ki çok sıcaktı Merkür. Boncuk boncuk terlemeye başlayınca rotasını de-

ğiştirdi. Hızını artırıp en uzağa, Plüton’a kadar uçtu. Tam inişe geçiyordu ki üşüdüğünü hissetti:

– Bırrr! Çok soğukkk!

Ne de olsa Güneş’e en uzak gezegene gelmişti. Soğuk olmasına şa- şırmamak gerekirdi. Hasta olmadan geri dönmeye karar verdi. Aslında Güneş Sistemi’ndeki en güzel gezegenin Satürn olduğunu düşünüyordu.

Satürn’ün etrafını saran halkaya hayran hayran baktı. Uzay gemisi ile halkanın etrafında turladıktan sonra en büyük gezegen olan Jüpiter geldi aklına. Ama Jüpiter’e uğramaktan vazgeçti. Dünya’yı özlemişti. Rotasını değiştirip ‘’Mavi Gezegen’’ olarak bilinen Dünya’ya döndü.

Bu sırada babası seslendi ona:

– Umay! Hangi oyuncağı alacağına karar verebildin mi?

Gülümsedi Umay:

– Uzay yolculuğuna çıkmak için uzay gemisi istiyorum baba!

Şenol YANIK

3 3.TEMA

(48)

Okuduğumuz metnin hikâye un- surlarını yazalım.

Ana karakter:

Yer:

Olay:

Zaman:

Aşağıdaki kelimelerin zihnimizde çağrıştırdıklarını altlarına yazalım.

...

uzay

...

masal

En büyük hayaliniz nedir? Kısaca yazınız.

1. Umay, pazar günleri nerede gez- meyi sevmezmiş?

A) Çarşıda B) Alışveriş merkezlerinde C) Kırlarda

2. Umay, babası ile ne zaman gez- meye çıkarmış?

A) Her gün B) Cuma günleri C) Pazar günleri

3. Umay, Merkür gezegeninde niçin boncuk boncuk terlemiş?

A) Çok sıcak olduğu için B) Sıkıldığı için C) Kalın giysiler giydiği için

4. Umay’ın Güneş Sistemin’de hay- ran olduğu gezegen hangisidir?

A) Jüpiter B) Merkür C) Satürn

HER KAZANIM

HER KAZANIM

Copyright

Yayın Kurulu

Baskı

Kaliteli Eğitim Yayınları

1. tema

Harf ve Hece Bilgisi

1. TEMA

Harf

Hece

2. tema

Atatürk

2. TEMA

Kelime (Sözcük)

3. tema

Hayal Gücü

NEDEN?

NEDEN?

NEDEN?

3. TEMA

Cümle (Tümce)

1. _tema

2. _tema

3. _tema