Sınıf İçi (Tamamlayıcı/Alternatif) Değerlendirmede Kullanılan Ölçme Araçları

(1)

1 Sınıf İçi (Tamamlayıcı/Alternatif) Değerlendirmede Kullanılan Ölçme Araçları

• Öğrenci başarısı hakkında karar verme amaçlanıyorsa, geleneksel ölçme araçlarının (çoktan seçmeli, yazılı, D/Y vb.testler) kullanılması daha uygundur.

• Öğretim sürecinin etkililiğini artırmak amaçlanıyorsa diğer bir ifadeyle sürece odaklanılıyorsa, izleme amçlanıyorsa Sınıf İçi (Tamamlayıcı/Alternatif) ölçme araçlarından yararlanılmalıdır. Ancak tek başına yine kullanılmamalıdır. Başarı değerlendirmede kullanılmamalıdır.

(2)

2 Sınıf İçi (Tamamlayıcı/Alternatif) Değerlendirmede Kullanılan Ölçme Araçları

• Portfolyolar (Ürün seçki dosyası)

• Öz değerlendirme

• Akran Değerlendirme

• Gözlem Formları

• Performans değerlendirme çizelgeleri (kontrol listeleri veya dereceleme ölçekleri)

• Tutum ölçekleri

• Gösteriler, Anektodlar,Tartışmalar, Sergiler, Görüşme (Mülâkat), Projeler, Araştırma Kâğıtları vb.

(3)

3 Performans Testleri

Testler, öğrencinin sahip olduğu bilgisinin derinliği ve soru, problem ve ödevlerde bu bilgiyi nasıl kullanacaklarına dair çok az ya da hiç bir bilgi vermemektedir.

Performans testleri, öğrencinin daha çok ya da daha az gerçekçi

koşullarda, kompleks ödevleri yaparken öğrendiği temel bilgiyi ne kadar iyi

kullandığını ölçmeye çalışır.

(4)

4 Portfolyo/Ürün Seçki Dosyası/Bireysel Gelişim Dosyası

Portfolyo değerlendirme, öğrencinin öğrenme süreci içerisindeki performansının ve başarısının kaydedilmesidir.

Bireyin güçlü ve zayıf yönlerini tanımaya fırsat vermektedir.

(5)

5 Portfolyo İçerisinde Neler Yer Almkatadır?

• Geçmiş eğitim yaşantısına ait bilgiler

• Sağlık ve fiziksel özellikleri

• Duyuşsal özellikleri

• Akademik başarıları

• Sosyal özellikleri

• Ders kapsamında yapmış olduğu ürünler

• Eğitim öğretimle ilgili özel durumları

• …

Kendisi-Öüretmeni-Aile-Arkadaşları hem bilgi toplar hem de aile ile dosyası paylaşabilir

(6)

6 Portfolyo/Ürün Seçki Dosyası/Bireysel Gelişim Dosyası Türleri

• Toplama

• Seçme

• Yansıtma

• Sonuç

(7)

Geleneksel Değerlendirme Yöntemi Portfolyo Değerlendirme Yöntemi Öğrencinin yeteneği tek bir zamanda ölçer Öğrencinin yeteneğini her zaman ölçer

Öğrenci ölçütlerden habersizdir Öğrenci kriterlerden haberdardır.

Öğretmen değerlendirmeyi yalnız yapar Değerlendirme, öğretmen ve öğrenci tarafından yapılır.

Öğrencilere bir derece tayin eder. Öğrencinin kendi değerlendirmesini içerir

Öğrencinin dil yeteneği ranjını yakalamaz Dil öğrenme performansını bir çok yönüyle yakalar Öğrenciye sorumluluk verilmez Öğrenci nasıl sorumluluk alacağını öğrenir

7

(8)

8 Tutum Ölçekleri

Bir şeyin beğenilir olması ya da olmaması açısından değerlendirilmesi sonucunda bu şeye karşı ortaya çıkan psikolojik bir eğilimdir.

Tutumlar, duygu, düşünce/biliş ve davranışlardan oluşmaktadır.

(9)

9 Öz Değerlendirme

Belli bir konuda bireyin kendi kendisini değerlendirmesine öz değerlendirme denir. Eksik öğrenmelerin belirlenmesinde kullanılabilir.

• Öz değerlendirme, bireyin kendi yeteneklerini kendilerinin keşfetmelerine yardımcı olan bir yaklaşımdır.

• Öz değerlendirme öğrencilerin okulda yaptıkları çalışmaları, nasıl düşündüğünü ve nasıl yaptığını değerlendirmelerini gerektirir.

• Kendini değerlendirme, öğrencilerin kendi güçlü ve zayıf yönlerini tanımalarına yardım eder.

• Performansının düzeyi hakkında karar vermek için kişisel ya da kişiler arası kriter koymada öğrencilere fırsatlar sunar.

• Kendini değerlendirmeyle öğrencinin motivasyonunun yükselmesine fırsat verir.

• Öğrencilerin değişik durumlarda davranışlarını kontrol altına almalarını sağlar.

(10)

10 Öz Değerlendirme Türleri

1. Ünite veya konunun Bütününün Değerlendirilmesi

2. Sınavın Puanlanması

(11)

11 Öz Değerlendirmenin Olumlu ve Olumsuz Yönleri

• Genellikle kendi performanslarını değerlendirirken yanlılığın varlığı göz ardı edilmemelidir.

• Başlangıçta kendini değerlendirme, öğrencilerin deneyimsizliği nedeniyle yanılgılara neden olabilir.

• Yine de öğrenciler daha fazla deneyim kazandıkça aldıkları kararlar daha doğru olacaktır.

(12)

12 Akran Değerlendirme ve Formu

Akran değerlendirme, öğrencilerin arkadaşlarının hazırladığı ödev, proje, rapor vb. çalışmaları değerlendirmesidir.

Öğrenme eksiklikleri belirlenmede kullanılacaksa, ölçütler önceden öğrencilere verilmelidir.

(13)

13 Gözlem Formu

• Çıktılarının görülebildiği bazı alanlarda bu yöntem oldukça önemlidir (Örneğin; resim, konuşma vb.. )

• Uygulamada hız ve zaman önemlidir.

• Özellikle psikomotor becerilerin değerlendirilmesinde ve fen dersleri için uygundur.

• Gözlemler, öğrenciler hakkında doğru ve çabuk bilgiler sağlar.

Kontrol Listesi Performans ödevleri ve projeler

(14)

14 Öğretmenlere gözlem formu hazırlarken aşağıdaki ölçütlerden faydalanabilir

• Ölçütleri koyarken bütün öğrenciler için aynı standartları kullanılması.

• Her öğrencinin birkaç kez gözlemlenmesi.

• Her öğrencinin değişik durumlarda ve farklı günlerde gözlemlenmesi.

• Her öğrencinin değişik özellikler, beceriler ve davranışlara göre değerlendirilmesi.

• Yapılan gözlem için değerlendirme mümkün olduğu kadar gözlemlenen zamanın kaydedilmesi.

(15)

15 Gözlem Formu Örneği

(16)

16 Kavram Haritası

Kavram, nesleri ve olayları ortak özellikleri üzerinden bir tanımda toplanmasıdır.

Kavram haritası, bir kavramın alt kavramları arasındaki hiyerarşik şekilde görmeyi sağlayan şemadır.

Kavram Haritası Türleri

• Örümcek

• Balık kılçığı

• Sınıflama

• Hiyerarşik

(17)

Değerlendirmede Kullanılan Ölçme Araçları

Prof. Dr. Cem Oktay GÜZELLER

17

(18)

18 Örümcek Kavram Haritası Örneği

Balık Kılçığı Kavram Haritası Örneği

(19)

Sınıflama Kavram Haritası Örneği Hiyerarşik Kavram Haritası Örneği

19

(20)

20 Kavram Haritası Puanlama

• Holistik (Bütünsel) puanlama

• Yapısal puanlama

• Ilişkisel puanlama

(21)

Yapısal Puanlama Örneği

İlişkisel Puanlama Örneği

21

(22)

Performans Değerlendirme Araçları

Gözlem yönteminden çok fazla farklı olmamakla beraber öğrenci etkinliği, uygulamayı ve pisiko-motor becerileri (performansı) gerektirdiğinde performans değerlendirme ölçeği kullanılabilir.

Örnek: deney düzeneği hazırlayabilme ve deneyi yapabilme, bir müzik aletini çalabilme becerisi, voleybolda servis atabilme becerisi gibi.

Performans değerlendirme ölçekleri iki farklı şekilde düzenlenebilir:

1) kontrol listeleri

2) dereceleme ölçekleri

22

(23)

Kontrol Listeleri

• Öğrencinin performansa dayalı işlem basamakları ilk hareketten başlayarak son harekete kadar sıralanır.

• Gösterilebilecek her hareketin karşısına “Gözlendi” ve “Gözlenemedi” kutuları konulur.

Öğrencinin gözlenen davranışlarının sayısı performans göstergesi olarak alınır.

• Bazen bir davranış tam olarak gösterilmeyebilir. Kısmi olarak gösterilebilir ise kontrol listesi dereceli olarak hazırlanabilir.

23

(24)

İşlem basamakları Gözlendi Gözlenmedi

1. 

2. 

3. 

4. 

5. 

6. 

Toplam 4 2

4

Kontrol Listesi Örneği

24

(25)

Dereceleme Puanlama

•Dereceleme ölçekleri, işin kalitesinin ölçülmesinde yani becerinin mükemmelliği de ölçülecekse kullanılmaktadır.

•Ayrıca, psiko-motor becerinin kısmi olarak puanlanması söz konusu olduğunda kullanılmaktadır.

25

(26)

Dereceleme Ölçekleri

• Kontrol listesinde olduğu gibi her davranışın karşısına davranışın gösterilebilme düzeyi dereceli şekilde,

• Tam gösterildi (2)

• Kısmen gösterildi (1)

• Gösterilemedi (0) gibi üçlü veya

• Tam gösterildi (4)

• Gösterildi (3)

• Kısmen gösterildi (2)

• Çok az gösterildi (1)

• Gösterilemedi (0)

gibi beşli derecelerle ifade edilebilir. Derecelere 2-1-0 veya 4-3-2-1-0

ağırlıkları verilerek sayısal ölçme sonuçları hesaplanabilir.

26

(27)

İşlem basamakları 5 4 3 2 1

1. 

2. 

3. 

4. 

5. 

6. 

Toplam 1 2 1 1 1

4

Dereceli Puanlama Örneği

27

(28)

Diğer Yöntemler 1) Gösteri

2) Anektodlar 3) Tartışmalar 4) Sergiler

5) Görüşme (Mülâkat), 6) Projeler

7) Araştırma Kâğıtları 8)Tutum ölçekleri

28

(29)

Gösteri

Öğrencilerin fiziksel beceri ya da yeteneklerini göstermelerini gerektiren durumları kapsar.

Değerlendirmeleri kontrol listeleri ya da dereceleme ölçekleriyle yapılabilir.

29

(30)

Anektodlar

Öğrencilerin problemleri için bilgi toplama yöntemlerinden biridir. Öğrencilerin davranışlarıyla ilgili kısaca yazılmış raporların kaydedilmeleriyle oluşturulurlar. Karar vermede diğer yöntemlerle birlikte kullanılırlar.

Üst düzey beceriler ve duyuşsal alanla ilgili davranışların değerlendirilmesinde kullanılabilirler.

30

(31)

Tartışmalar Eleştirel düşünme için en uygun yöntemdir.

• Öğrencinin, değerlendirme ya da yordama yapması gereken bir konuda sözlü ya da yazılı tartışması istenebilir.

• Açık uçlu maddelere çok benzerler.

• Çoğu zaman tek bir doğru cevabı olmayabilir.

• Puanlama, bu maddeler için sorun olabilir.

31

(32)

Sergiler

Bu yöntem öğrencilerin yaratıcılıklarını ve sanatsal çalışmalarını sergileyebilecekleri kullanışlı bir yöntemdir.

Aynı zamanda üst düzey zihinsel becerilerin değerlendirilmesinde çok kullanışlıdır.

Kontrol listeleri ya da dereceleme ölçekleri kullanılarak bu tür çalışmalar değerlendirilebilir.

32

(33)