P e n c e r e d o ğ r a m a l a r ı c a m l ı s a t ı h l a r i l e i l g i l i h u s u s l a r
D e r l e y e n : T ü t e n S u n a r
Günümüzde, yapı alanına giren diğer iş kollarında olduğu gibi; cam takma mesleği de bir gelişim içindedir. Bu yön- lü gereksinmeler, cam takma işinin gi- derek daha titizlikle ele alınmasını ge- rektirmekte ve dolayısıyla yüklenicilerin sorumluluğunu da arttırmaktadır.
Bu yazı, büyük bir bölümüyle CSTC (Centre Scientifique et technique de fa Construotion) Araştırma Baş Mühendis- leri tarafından «Bâtıment İrrternational (CIB) dergisi (Vol. 7. no. 5 September/
Octobre 1979 12. a mı 6e) için hazırlan- mış olan «R&glement pour les vitrages»
adlı makaleden derlenmiştir.
CAM SATIHLAR VE İŞLEVLERİ : Bilindiği gibi, bina İçi mahallerin iyi bir şekilde doğal; yani, gün ışığı ile ay- dınlatılabilmesi için "cephe boşluk alan- larının yeterince büyük tutulmaları ya- msıra, saydam olmayan doğrama oranı- nın da sınırlı olması gerekmektedir. Bu- nunla beraber, camın Ük takılması ka- dar, sonradan herhangi bir nedenle yapı- lacak tamir ve yeniden takma işlemleri- ne olanak tanımak için doğrama boyut- ları ile ii'gili sınır değerlerine dikkat et- mek ve 'bunlara uymak zorunlu olmakta- dır. Ayrıca, bazı ortamlarda şiddetli gün ışığından korunmak ve etkilerini azalt- mak için pencerelere ışık geçirimi (la transmission lumineuse). zayıf cam tür- lerinin takılması gerekebilir. Kezâ, mi- marî 'düzenlemeler dışında mekânların içe dönüklüğünü (L'intimitĞ des locaux) sağlamak amacıyla cephe veya iç bölme- lerde yarı saydam, opalin (süt beyazı renginde) camlar, emaye satıhlar ya da sandviç - pano tarzı elemanlar 'kullanıla- bilir.
Özerlikle cephe düzenlemelerinde;
cam kalınlığı, birim alana düşen rüzgâr basıncı, cam sathinin kaç doğrultuda (2,3 veya 4) çevrelendiği ve pencere boş- luk boyutları gibi hususlar dikkate alına- rak saptanmalıdır. Camın doğramaya ta- kılması yapı yönetmeliklerine uygun ya- pıldığı takdirde cam satıhların yağmur ve kar etkilerine karşı yeterfi olacağı or- tadadır.
Doğramalarda saydam, yarı saydam düz camlar ya da arasında bir plâstik ta- baka bulunan cam satıhların kullanıldığı durumlarda ısının geçiş ve yayılımı (la transmission de la chaleur) genellikre radyasyon ve kondüksiyon yoluyla mey- dana gelir. Cam satıhlar arasında gaz ve- ya hava tabakası bulunan yalıtkan düzen- lemelerde ise, ısının geçiş ve yayılımı
konveksiyon, kondüksiyon ve radyasyon şeklinde üç yolla orur.
£ Dolgu Malzemeleri : (Les produits de calfeutrement)
Camın kendi veya yapının diğer öğe- lerinin genleşme, oturma, akma ve bü- zülme gibi hareketleri sonucu meydana gelebilecek cam kırılmalarını önlemek için camı Idoğrama ve kaba yapıdan ba-
Tek <
1. Dış düşey satıhlarda kullanılan bazı cam türlerinin tsı geçirgenlik katsayıları.
Cam satıh türleri
satıh düz cam
5-
92 cam satıh arasında 12 mm hava tabakası bulunan
düzenleme 3-0 Çift cam Yansıtıcı cam + 12 ımm. hava
satıh + normal cam satıh 1.7 Üçlü cam 3 adet cam satıh arasında
satıh iki adet 12 mm. hava
tabakası bulunan düzenleme 2,1 Dörtlü cam 4 adet cam satıh arasında
satıh 3 adet 8 mm. hava tabakası
bulunan düzenleme 1.7
* 1. W (watt) = 0,86 kcal/h
Akustik yalıtım açrsından cephenin en zayıf öğesi, penceredir. Bu nedenle, pence- reyi oluşturan doğrama ve cam satıhlara özel bir önem göstermek gerekir. Yalnız, akustik yalıtım karmaşık bir 'konu olduğundan doğru ve güvenli bir sonuç elde edebil- mek için sorunun uzman kişilerce incelenmesi gerekli ve şart olmaktadır. Cephenin ve dolayısfyle pencere satıhlarının bu yönlü yalıtımı en azından dış gürültü seviyesi ile bina içi çeşitli mahallerde aşılmaması istenen seviye arasındaki fatka eşit nitelik- te olmalıdır. (Tablo. 2,3)
Tablo. 2 gürültü (akustik) seviyeleri Gürültü Gürültü «TİycUri dB(A) Gürültü
(Silence: ı .sizlik datif) doyanılabilır
gurülfü. tehlikeli Mlge
> 20 40 60 â ) ta 3 120
•• -ıtri" | ! !
sessiz
a|an aofcalc
çok. sessiz bahçe park
çok. sessiz bahçe park
Şekil .1 kapalı (çıialı) yuvalı ' 4 pencere
Tablo. 3. Değişik bina ve mahaller için maksimum gürültü seviyesi
Bina ve mahaller Maksimum
gürültü seviyesi dB (A)
Yatak odaları, kütüphaneler 20-30
30-40 25-40 30-45 40-50 20-30 30-40 25-40 30-45 40-50 Bölünmüş geleneksel büro mahalleri
20-30 30-40 25-40 30-45 40-50 20-30 30-40 25-40 30-45 40-50
—birbirine yapıştırılmış ahşap satıhlar
—dıs damlalık
DOĞRAMALAR :
Pencere doğramalarının yapımında çeşitli malzemeler, örneğin; ahşap, beton, me- tal (alüminyum ve alışımları, demir, saç; paslanmaz çelik) ve plâstikler (thermoplas- tiques, thermodurcissables) kullanılır. 6u malzemelerin çeşitli özellikleri, başta genleş- me ve ısısal iletkenlik olmak üzere, doğrama - cam ikilisinin davranışlarını büyük ölçü- de etkilemektedir. Keza, camın takılması açısından doğramada bırakılan yuva ve onun dış etkilere karşı korunumu büyük önem taşır.
Eskiden açık yuvalı doğramalar daha yaygındı. Ancak, günümüzlde kapalı yuvalı (çı- talı) doğramalar daha çok kullanılmağa başlanmıştır, ve bu eğilim giderek artmaktadır.
Şekil 1.de de görüldüğü gibi, cam satıh (doğramaya çıtalarfa tutturulmaktadır.
Pencere doğramalarında bırakılacak kapalı {çıtalı) cam yuvasının (la feuillure fer- mee) en küçük boyutları aşağıda verilmektedir.
Genişlik : cam kafınlığı + 8 mm.
Yükseklik : cam sathı <0,25 m
2olan düz-basit cam yerleştirmeleri için 10 mm.
cam sathı >0,25 m®
< 2.0 m
2ğımsız olarak takmak ve yerleştirmek gerekir. Bu nedenle cam malzeme île onun" taşıyıcı ve takozları (destekleri) arasında yeterli bir aralık - boşluk bı- rakmak doğru ve anlamlı olur. Kuşkusuz, bu boşluğun cam takıldıktan sonra ma- cun veya uygun dolgu malzemeleri île gerektiği şekilde doldurulması şarttır.
Doğramalarda cam yuvası ve boşluklar iki şekilde düzenlenirler. Birincisi (Şekil 2) hava ve su yalıtımı tek bir engel ile sağlanmış çözüm şekil; diğeri ise, dış hava ile bağlantılı ve su engelini geçen suların 'boşaltılmasına olanak veren bir boşluk - kanal ile birbirinden ayrılmış iki yaHtım engelini içeren cam yuvası terti- bidir (Şekil 3).
olan düz-basit cam yerleştirmeleri İçin 13 mm.
cam sathı > 2.0 m
2< 6.0 m
2olan düz ve yalıtkan (hava tabakalı) düzenlemeler için 18 mm.
cam sathı > 6.0 m
2olan düz veya yalıtkan (hava tabakalı) düzenlemeler için 25 mm.
Ayrıca, yağmur sularının rahatça akması için cam macunu, çıta veya doğrama üst
yüzeylerinin yeterli eğime <15°) sahip olması gerökir.
İlgililer, ahşap doğramaların kısa sü- rede çürüyüp harap olmalarını önlemek için cam takma ve ®u yalıtımı işlemle- rinden önce doğramalarda su boşaltma kanallarının bırakılmasını önermektedir- ler. Ayrıca, iyi bir sonuç almak için dol- gu malzeme veya malzemelerinin seçi- mine özen gösterilmesini ve bunların pencere boyut ve şekline, doğrama türü- ne, bırakılan cam yuvasının form ve ni- teliğine, cam takma işlemlerinin yapıl- dığı zaman ve hava koşullarına göre se- çilip uygulanmasını gerekli görmektedir- ler.
molekül yapışıklığı - tutuculuk (cohösi- on) deneylerine göre macunlar 6 sınıfa ayrılmaktadır. Bunlar kısaca:
(Devamı 158. Sahifede)
£ Cam macunları :
Kullanılırken hamur kıvamında olan, uygulandığı satha yapışma ve bu niteli- ğini sürdürme özelliği gösteren ve ken-
di 'başına yalıtkan olan dolgu malzemele- ri macun (mastic) adı ile tanınırlar.
Çekme - gerilme (traction), sertlik ve
yüke dönüşmüş bir dünyada, sarsıcı ve coşku verici anlatımlarıyla insanlıkla do- lu çağrılar düzeyindedir.
Prof. Hans Erich KASPER
Teknik çağının başlangıcından bu yana büyük, sanatçıların tümünün geçirdiği 'bir sarsıntı, ANDRE VERLON'dan da
—gerçök adıyla VVilly Verkauf— uzak kalmamıştır; yerinden oynamış bir dün- yanın gerginliklerinde temellenme bir sarsıntıdır bu. Birey olarak, maddenin ötesinde bir de ruh taşıyan bir canlı ola- rak insan, bireysellikten alabildiğine uzak bir teknikle, adsızlardan oluşma bir bürokrasiyle kaba kuvvet ve yıkımlarla sürekli çarpışma içersindedir. Korku, umutsuzluk ve çaresizlik, bu durumun doğal sonucudur. Verlon'un yapıtllarında da yansıyan budur. Ancak Verlon, salt belli bir eğilim doğrultusundaki toplum- sal eleştiriyle yetinmez.
Yaratısr alabildiğine insancıl bir içe- rikle dolu olduğundan ve özellikle bu nedenden ötürü, başkaldırısını her şeye karşın üstesinden gelme isteği ile bir- leştirir ve belli bir bireşime varır. Kor- kunun karşısına güveni, kuşkunun karşı- sına umudu çıkarır. ıBunun bir sonucu olarak da, Verlon'un yapıtlarından bize yansıyan tüm dehşetin ve bozulmuşlu-- ğun ardından yeni bir insanın görüntüsü, ilerleme ile mutlak anlamda yıkım ku- tupları arasında bir yeniden insancıllaş- tırrna çabası belirginleşir. ıBu nitelikle- riyle Verlon'un yapıtları, insanoğlu yü- zünden insanoğlulnun sırtında ağır bir
ANDRE VERLON, 6 Mart 1917'de Zü- rih'te doğdu. Avusturya vatandaşıdır.
Viyana Güzel Sanatlar Derneği (Künst- lerhaus) üyesidir. Eğitim yıllarını Viya- na'da geçirdi. Bahçıvanlık, kitapçılık ve yayımcılık yaptı. Sanat tarihi üzerine in- celemeler yayınladı. Avusturya, isviçre, .Fransa, İngiltere, İtalya, Almanya, Çe- koslavakya, Yugoslavya, İsrail, ABD ve başka ülkelerde 60'ı aşkın kişisel sergi açtı. Museum of 'Modern Art (New York), Musöe National d'Art Moderne (Paris), Kustgevverbemuseum (Zürich), Leverkusen Müzesi gibi yerlerde açılan sergilerle Floransa, Krakau, Laibach, Ber- lin Vb. bienallerine katıldı. Yapıtları çe- şitli müzelerde 'bulunmaktadır.
1963'te Paris ve Roma'da «Imago» ad- lı sanatçılar gurübunu kurdu.
Retrospektifler : Künstlerhaus, Viya- na 1964, Österreichisohe Galerie im Oberen Belvedere, Viyana 1976.
1966 italyan Senatosu Kupası 1969 Theodor Kömer Sanat ödüllü, 1974 Mas- ter of Fine Arts International, New York, 1977 Avusturya Bilim ve Sanat Onur Nişanı.
•İstiklâl caddesinde devlet güzel sanat- lar galerisinde 2 - 14 Nisan tarihleri ara- sırfda açılan
Tülin Serpen
sergisi ilgi ile izlenmiştir.
(Baştarafı 151. Sahifede)
Sınıf 1 : sertleşebilir macunlar (mastics durcissants)
Sınıf 2 ve 3 : . plâstik macunlar (mas- tics plastiques)
Sınıf 4,5 ve 6.-Elâstik macunlar (mas- tics 6(astiques)
şeklinde belirlenebilir.
Uygulama ve kullanım açısından cam macununun türünü seçerken ilk önce onun dolgu malzemesi olarak kalıcılığını zedeleyecek veya önleyecek başlıca et- kenleri dikkate almak gerekir.
Bu etkenler şu şekilde sıralanabilir : o Bina yüksekliğine bağlı olarak rüz-
gârın etki ve gücü, o Yakın çevredeki yapılara göre bina-
nın konumu,
o Trafik yoğunluğu sonucu meydana -gelebilecek titreşimin önemi,
0Çıplak cephe yüzeyine göre doğra-
manın konumu.
Ayrıca, doğrama bütününde kullanılan malzemelerin uyuşması ve" birbiri üzerin- de fiziksel ve kimyasal yönden kötü et- kileşim ortaya koymaması. gerekli ve şarttır.
•Sözkonusu etkileşim;
0
Dolgu malzemesi ile doğrama ara- sında {örneğin, gözenekli bir ıdestek veya cam takozu macunun bünye-.
sindeki bazı maddeleri emebilir ve kimyasal yapısını bozabilir).
o Dolgu malzemeleri ile cam satıhlar arasında (örneğin, çift tabakalı ya- lıtkan cam satıhların birleşim ıftokta- ları silikon veya bazı macunların ih- tiva ettikleri «ac'ide ac6tique» tara- fından eritilebiHr).
0
