Rusya siyasi kriz yaşadığı Ukrayna’ya nükleer yakıt ve doğalgaz sevkiyatını kısarken, Türkiye’de iktidarın “Akkuyu Rusya’ya bağımlılığımızı arttırmıyor, azaltıyor,” “Nükleer santral dışa bağımlılığı azaltmada son derece lüzumludur” gibi ifadelerle savunduğu Akkuyu Nükleer Güç Santrali (NGS) enerjide Rusya’ya olan bağlılığı artıracak ve
Türkiye’yi siyasal krizlerde daha savunmasız kılacak.
Ukrayna’da başlayan karışıklıkların ardından Kırım’ı ilhak eden Rusya önce sattığı doğalgaz fiyatlarında büyük zamlar yaptı, sonra nükleer yakıt sevkiyatını durdurdu. İddialara göre Ukrayna’nın Kırım’daki eğitim amaçlı nükleer reaktörünü de Rusya’ya bağlı silahlı güçler işgal etti. Akkuyu NGS’nin Türkiye’nin enerjide dışa bağımlılığını azaltacağını savunan siyasiler ve iş çevreleri, tüketilen doğalgazın 2011 yılı itibarıyla yaklaşık yüzde 58’ini satın aldığımız Rusya’ya nükleer enerjide de bağımlı hale gelineceği gerçeği karşısında suskunluklarını koruyorlar. NÜKLEER AMBARGO BAŞLADI
Geçtiğimiz hafta Rusya’nın Ukrayna’ya yolladığı doğalgaza neredeyse ambargo koyması, siyasal kriz yaşayan ülkeyi enerji darboğazının kıyısına sürükledi. Doğalgaz musluklarını kapatmayan ancak Gazprom şirketi yoluyla ülkeye sattığı doğalgaza yüzde 80 oranında zam yapan Rusya, bu yolla Kırım krizini kendi lehine çözmek isterken, Ukrayna ise Rusya doğalgazı dışındaki alternatifleri gündemine aldı. Ancak Rusya’nın Ukrayna’daki nükleer endüstrisini ilgilendiren tedbirleri de ülkenin enerji krizini derinleştiren unsurlar arasında. Ukrayna’daki çevre örgütlerinden Ecoclub Rivne’ye göre, ülkedeki nükleer enerji sektörüne büyük bir belirsizlik hâkim. Ecoclub temsilcisi Andriy Martinyuk’un verdiği bilgiye göre, Ukrayna’daki tüm nükleer santraller yalnızca Rusya’nın ihraç ettiği nükleer yakıtları kullanabiliyorlar ancak Kırım krizi üzerine Rusya ambargo uygulayarak iki ülke arasındaki nükleer yakıt ticaretini durdurdu.
‘REAKTÖR İŞGAL EDİLDİ’ İDDİASI
Ukrayna devlet başkanlığı makamına vekâlet eden Aleksandr Turçinov’un yardımcısı Andriy Sençenko bir başka ciddi iddia ortaya attı. Kırım’daki bir nükleer tesisin Rus birlikleri tarafından işgal edildiğini önceki akşam katıldığı bir televizyon yayınında açıklayan Sençenko, bu şartlar altında Ukrayna’nın Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’na (UAEA) olan sorumluluklarını yerine getiremeyeceğini, denetçi çağırdıklarını açıkladı.
AB BAĞIMLILIĞI AZALTACAK
AB ve ABD’den sonra, Rusya’nın sahip olduğu enerji kaynakları üzerinden yürüttüğü politikaya bir tepki de önceki gün Avrupa Konseyi Başkanı Herman van Rompuy’dan geldi. Rusya’nın doğalgazı siyasal bir araç olarak kullandığını belirten van Rompuy, “Avrupa Konseyi, Birliğin enerji politikasının derinleştirilmesine karar vermiştir. Rusya’nın gazına olan bağımlılığımızı yüzde 30 civarında azaltmak istiyoruz” ifadelerini kullandı.
RUSYA’YA BAĞIMLILIK ARTACAK
Tüm bu gelişmeler Rusya’nın siyasal krizler yaş anması halinde Türkiye’nin de benzer sorunlarla karşı karşıya kalabileceğini işaret ederken, Rusya’yla olan enerji bağlarının artırılması Türkiye’nin de Rusya’ya karşı en az
Ukrayna kadar savunmasız kalmasına yol açacak. Anlaşmaya göre, Akkuyu NGS’nin tüm nükleer enerji teknolojisi ve yakıt sevkiyatı Rusya tarafından sağlanacak ve santral bir Rusya’ya ait bir devlet şirketi olan ROSATOM tarafından işletilecek. Türkiye, Akkuyu NGS’nin yüzde 49’undan fazla hissesini istese bile alamayacak. Yani santralin çoğunluk hissesi hep Rusya’ya ait olacak. Dolayısıyla iktidarın enerjide dışa bağımlılığı azaltacağı savıyla kurulumunu teşvik ettiği Akkuyu NGS, Türkiye’nin doğalgazda en bağımlı olduğu olan Rusya’nın elini daha da kuvvetlendirecek. ‘Dışa bağımlılık azalacak’ masalını anlatanlar neler dedi?
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız: “[Akkuyu NGS] Rusya’ya bağımlılığımızı arttırmıyor, azaltıyor. Atatürk Barajı’nın, Keban’ın elektriği yerine nükleeri koymaya çalışmıyoruz, doğalgazın yerine nükleeri koymayı düşünüyoruz. Hal böyle olunca Akdeniz’de Akkuyu’da ve Karadeniz’de Sinop’ta kuracağımız nükleer santrallerin üreteceği elektriği doğalgazla ikame edebilmek için bugünkü parayla 7,2 milyar dolarlık doğalgaz ithalatı yapmak gerekiyor.”
Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu: “Nükleer, en temiz ve çevreci enerjidir. Bunu size ispat ederim,
azaltmada son derece lüzumludur.”
Sanayici Turgay Ciner: “Bu saçmalığın daniskası. Nükleer devreye girince, doğalgazda bağımlılık azalacak. Yani terazinin bir kefesi yükselirken diğeri aşağı doğru inecek.” (Habertürk Gazetesi’nde yayınlanan bir röportajında, nükleer enerjinin enerjide dışa bağımlılığa yapacağı etki ile ilgili bir soruya yanıtı)
