17·
Keshavan et al, Psychiatric presentation of CJD: Brit J.Psyc. 151: 260-263, 1985.
18-
Kiloh: Clinical Electroencephalography, Butterworths co. Ltd, 171-172, 1981.1~ Kitomoto Tatelshi J., Amyloid plaques in CJD strain ' with prior protein antibodies. Ann. Neurol. 20: 204- 208, 1986.
2()- Kurada Y., Kaneoka H. HLA study of Japanese pati- ents with CJD: Signlficiant association with HLA- DOW3, Ann. Neurol. vol 20: 3 1986.
21· Mandell A, Alexander M, et al, CJD presenting as isola- ted aphasia: Neurology, 39: 55-58, 1989. .
22· Manuelidis E, Rorke L, Transmission of Alper's disease produces experimental CJD in hamstem: Neurol 39:
615-621, 1989.
23- Masters Colin L., Gajdusec C. The familiar occurence
of CJD ve Alzheimer disease. Brain 104: 535-558, 1981
24· Moru S.: A CJD agents (Echig-L strain) recovered from brain tissue showing the panencephalopathlc type dise- ase, Neurol 39: 1337-1342, 1989.
25· Rappoport Elizabeth, 'Tht~ojenic CJD, Neurol 37: 1520 1522, 1987.
26- Rowland L. Merritt's Textbook of neurology, Lea and Febinger, 126-129, 1989.
27-
28-
29-
30-
31-
32-
33-
34-
35·
36-
Rosenberg R. The Clinical Neurosciences vol 1, Churc·
hill Livingstone Sy: 358-359, 1983.
Salazar A., Masters C. Syndromf'S of Amyotrophic La·
tetal Sclerosis, and ·Dementia: Relation to transmisslbl CJD, ann. Neurol 14: 17-26, 1983.
Salva'tore Raiti, Human growth hormone and CJD, Ann Int. Med vol: 103 No: 2, 228-229, 1985.
Shibasaki H, Neshige R, et al, Photic cortical reflex myoclonus, Ann. Neurol. 22: 252-257, 1987.
'Thteishi H, Nagara H, Amyloid plaques in the brain of mice with CJD Ann. Neurol. 15: 278-280, 1984.
Taylor David, Autoclaving standars for CJD agent, Ann Neurol, vol: 22 No: 4, 1987.
'func;bay Tore, etal, Creutzfeldt Jakob hastaltgt, XXL Ulusal Psikiatri ve Norolojik Bilimler Kongresi, Bilimsel
Qah~malar Kitabt, 341·344, 1985.
Willi R.G., A retrospective study of CJD in England and Wales 1970-1970 II. Epid. J. Neurol. Neurosur.
Psych. 49: 749-755, 1986.
Yamanouchi H, et al, unilateral CJD, Neurol. 36: 1517·
1520, 1986.
Zochodne, D.W. et, al. CJD without periodic sharp wa- ve complexes, Neurol. 38: 1056-1060. 1988.
BEDENSELL_E$Ti~ME·DEPRESiF BOZUKLUKLAR iLi$KiSi (BIR GOZDEN GE<;IRME <;ALI$MASI)
Dr. Mustafa SERCAN*
.. ~ZET:_ Bedenselle!jlirme, bedensi bozukluklar drijmdp bir~ok psikiyatrik bozuklukta, bu arada depresif bozukluklarda da srk goru/en brr durumdur. Depresif bozukluklarda bedenselleijlirmenin ortaya phrijmda sosyohiiltiirel ozelliklerin etkinligi savunul-
mahtadrr. ·
Bu yazrda depresif bozuhluhfarla bedenselli~termeni11 biyopsikososyal bahl$ a~rsmdan ili~jkileri iizerinde durulmahtadzr.
Anahtar Sozciikler: Bede~tsel/eijlirme, depresif bozuhluh.
RELATIONS BETWEEN SOMATIZATION AND DEPRESSIVE DISORDERS (A REVIEW STUDY)
SUMMARY: Somatization
i.~
a.~tate
that is.~ee11
frequently i11 depressive disorder·s too, except somatoform disorders. Appe·arence of .mmatization in depressive disorders is influenced by sociocultural features according to most authors.
Key Words: Somatization, depressive disorders
A· TANIM VE TERMINOLOJt
~ Bedensell~~ tirme
(Somatization):denselle&tlrme, heyecan (emotion) sorunlannm ve rub-
sal toplumsal zorlanmalann bedensel belirtilerle anlatimt ola- rak tammlanabilir (28). Bedenselle~tirme bir rahatstzhk (ill- ness) ya da hastaltk (disease) degil, bir ki~inin gerc;ekte has- tahgtn ttbbi delilleri yokken, bedensel bir hastaltgl oldugu
• Bakl
k"r 0Y Ruh ve Sinir Hastahklan Hastanesi, Ruh Saghgt ve Hastahklan Uzman1
93
inanci ve bu inan<; do~rultugundaki davram~lanm betimlcyen
geni~ bir terimdir. Bu kullammiyla bedenselle~tirme terirni, Bedcnsi (Somatoform) Bozukluklan da kapsayan, ama onun- la smirh olmayan bir kavram getirir (4 ). Bir <;ok tammlamada
yetersizli~in derecesi, blitlin i!?levlerin ortadan kalkmasmdan, bir ka<; dakikahk kisa slirelerle smirh bir i~lev bozuklu~u ara·
smda degi!?ir (24 ).
<;:e~itli tam ve smnlama dizgelcrinde yalmzca bedrnsellc!?·
tirme belirtilerinin yer aldigi klinik tablolar yanmda, beden·
selle!?tirmenin bir belirti demeti ya da sendrom olarak bir <;ok psikiyatrik tabloda e!?lik<;i olarak yer aldigi da bilinir. Orga·
nik kokenli hastaltklarda da bedenselle!?lirme, hastahgtn be- dense! bclirtilerinin abartJimasi ya da ki.i<;lilt.lilmesi bi<;iminde ortaya <;Ikar (17 ).
2- Depresif Durumlar:
"<;:oklintii" anlamma gelt>n "depresyon" sozciigli, ruh he- kimligi ahmmda bir yandan klinik durumlann, bir yandan da olagan bir ruhsal tepkinin adlandmlmasmda kullan1hr. Kan·
~·kiiklara yol a<;an bu <;oklu kullammm sakmcalannl onle- mek i<;in, sozcliglin sifat halinin "depresif" bi<;iminde kulla- nllmasi daha yararh goriilmektedir. Bu <;ah!?mada, degi!?ik si- mnama dizgclerinde <;e!?itli adlarla amlan depresif durumla- nn hepsi "Depresif Durumlar" ba~hgi al tJnda ele ahnm1~tJr.
~ BEDEN~BOZUKLUKLAR 1-Psikoanalitik Gorii!?ler:
Histerik nevrozlar i<;inde ele alman Donli~Uirme (Convt>r- tion) Bozuklugu, Hippocrates zamanmdan beri bilinmekte- rlir (12}. Ortac;llg Avrupa 'smda hist.eri belirtilrri dogalistli gii<;lere baglamrken, 19. ylizy1lda GriesengN'le ba~layan orga- nojrnik gorli!?le birlikte organik bir hastaltk olarak degerlen- dirilmeye ba~lllmm~tir (l 5 ).
Siizkonusu klinik tabloya "Donli!?tlinne Histerisi" admi vert>n Freud, donli~tlirme t.erimi ile 'bastmlmi!? ve halen baski altmda tutulan cinsel enerjinin, bedensel belirtilere donli~tii
riilmesini' anlatmak istemi~tir. Ferencz!, Abraham ve Fenic- lwl donli~tlirmenin temt>linde bir "beden dili" kullan1hnasl·
nm, bedensel ve ruhsal kimi on ko~ullann ve hazirhklann bu- lunmasmm onemincten soz etmi!?lerdir (7). Ancak Brnlik Psi- koanalizi savunurullln, inslln davrani~Iarmm yalmzca "id"- den gelf'n dlirtlilerin df'gil, ya~anan olaylarla, ogrenmeyle il- gili oriintlilerin de ont>mli etkileri oldu~u nu ileri slirmli!?ler·
dir ( ll ).
Hipokondriyazis. "organ nevrozlan" ic;inde ele ahmr ve analizci okula gore oral doneme geri donii~ii simgeler. "Bir t>ngellenme halinde narsissistik bir ic;e donmeyle tepki gos- terme yatkmhgmm hipokondriyak duyumlara yol ac;tlgmi"
ileri siirrn bu okul hipokondriyn isin olu~umunda bozul-
mu~ "bt>den imgesi"nin etken oldugunu, libidonun bozul-
mu~ bedl'n imgesindeki organ temsilcilerine yliklendigini sa- vunurlar (7). Hipokondriyazisin geli~imincte anal Protizme, mazohizme, gerilemeye (regresyon) yer vcren psikanalist.ler de vard1r (17).
Ruhko kenli i\gn (Psychogenic Pain) konusuna psi koana·
liz okulunun yakla~Jmi, agnnm anksiyeteyl' kar~I kaslann distonik bir yam t1 oldugu bic;iminderlir (7 ).
2- Biyopsikososyal Gorii~IN:
Bu gorli!lteki yazarlara gon> bedt>nsellc~tirme, bireyin di!?·
kokenli (c;evrf'sel, toplumsal} ya da ic;kokenli (ruhsal, fizyo·
lojik) uyaranlarll ozel bir yamtJ olarak goriilebilir. Bu uyaran·
lara bireyin yallltl ruhsal, ailevi, sosyal, kiiltlirel bir c;ok et- mence etkilenebilir, bu d1~ etkenler, uyaranm krndisi denli onemlidir ($ekil 1 ve $ekil 2)
Ruhbilimsel ve Ki~ilige lli§kin Etmt>nler: Zorlay1CI l'tmen- lerle bireyin nasii ba~a <;Ikt1gmi belirlemede. ki~ilerarasi et·
menler, ya~ ve geli~im a~amalan onde gelir. Engel (1959)'e
gore berlenselle!?tirici ki~ilik lie; ozellikle belirlenir. 1- Kronik su<;luluk, mazohizm, haslahgi bir ceza olarak degerlendirme 2- Jlaksizhga ugram1!? olma duygusuyla dli~manhk, 3- A!?l~
ki~ilerarllSI bllgnnhhk ve baghhk. Bedenselle!?tirme, herhangi bir kf!?ilik yap1smda ama en sik, histrionik, narsissistik, ba- g•mh, kornpulsif ve ·mazohistik ki!?ilik yapilannda gorlilUr.
Ruhsal ?-orlamalar yalmzca ba~laticl etken olarak gorlilme)j.
rlir. Zorlanma, ot.onomik sinir dizgesinin yliksek etkinligine bagh olarak bedensl'l duyumlann artmasma yol a<;abilir. Boy.
)eel' psikiyatrik bozukluklar oncelikle bedensel yakmmalarla
dile getirilir (28). 1
Ailevi Etmenler: Her ail en in sorunlanyla ba~a <;Ikrnada ay.
n degerleri, kurallan vardir. Ailede c;ocuk, <;evresinc, toplum.
sal diinyasma ve ic; duygulanna uygun yamtlan ogrenir. Mec- hanic (1972, 1979)'e gore <;ocuklar bedensel, ruhsal sorunla- nm llyJTdetmeyi bilmezler, bunlan eri!?kinlerin tepkilerinden o~renirler. Bedensel yakmmalarm one <;Ikhgi ailelerde, <;o- cuk dikkati <;t>kmek i<;in bedensel yakmmalar geli~tirir. En- gel (1959)'in c;ah~masmda 'agn yakmmas1' olan hastalann ai- lelerinde 1- Bedensel ve sozel olarak kotU davranan ana-baba- lar oldugu, 2- A!?m soguk ve uzak davranan ana-babalann,
<;ocuklanyla yalmz hastalandiklannda ilgilendikleri, 3- Ailede rahats1zhk ori.inl.iisli ve agn sorunu oldugu bulundu (28). Bazi ailelerde bedenselle~tirme, ana-baba arasmdaki <;ati!?malardan dogan sorunlara bir sistem c;ozlimii olarak hizmet edebilir (23). B<iyle durumlarda <;atJ~malarm sozle c;ozlimlinde yeter- sizlik oldugu, ailedeki <;ati~malarm sozle <;oziimiinde yeter- sizlik olctugu, ruhsal sorunlann yadsmdigl gozlenir. Boylece bu tlir bir aileden gelen c;ocuk,
eri~kin ya~ammda psikososy~
sorunlanyla bll~a <;Ikmada bedenselle!?tirme yolunu kullana- bilir.
Sosyokliltlirel Etmenler: Toplumsal yapi ve kliltlir, ya~a
nan biyolojik ve ruhbilimsel slire<;lerin olu~um yolunu derin- den etkiler. 'I'Ibbi sosyoloji alanmda, hastahk (disease) nesnel olarak oi<;Uiehilen ya rla gozlenebilen biyolojik ya da ruhsal slire<;lerrll' bir i~lev bozuklugu olarak tammlamr. RahatSJZhk (illness} ise, ki~i aile ve topJumsaJ orglitJenme tarafmdan baZJ belirtilerin hastahk olarak alg.lanmasi, degerlendirilmesi, a<;Iklanmasi ve adlandmlmasidir. Rahatsizhk, oznel bir du- rumdur. Bu iki olgunun c;aki!?t•g• durumlar olsa bile <;ogun- lukla birinin varhgmda oblirlinlin olmadigi kabul edilir (9, 28, 4 ). Toplumsal, siyasal, dinsel VI' ekonomik <;Ikanmlar ve tutumlar oncelikle psikiyatrik tanllan damgalayarak bedensel tamlara prim verirler. Bu tlir toplumsal tutumlar ki~ileri be- dense! yakmmalara iterler. "'Ilbbi hasta rolli" ki!?iyi toplum- daki sorumluluklarmdan ve yliklenecegi i!?lerden de korur
(9, 3, 29).
Saghk Orgi.itlenmesi ve Saghk <;:ah!?anlannm Etkisi: Be·
dense! bozukluklann tam ve tedavisiyle ugra!?an hekimlerin
<;ogu bedensel terimlere yoneliktirler. Bedenselle!?tirici bir hasta hekime ba!?vurdugunda yakmmalarmm organik bir te·
meli olup olmadigi ara!?tmlmahd1r. Bu slire<;te bir <;ok hekim, ki~iyi hiyopl:ikososyal ac;Idan degerlendirmekten, bir zihinsel saghk uzmanma gondermekten ka<;mJT. Bu biyopsikososyal a<;mazm kliltlirel ozelliklerle de desteklendigi goz online ah·
nirsa sorunun c;ozlihnesindeki gli<;llikler a<;Ik<;a gorlilecektir (28, 4, 9}. Kenyon, bir yandan toplumsal ileti§imin artmasiY·
Ia, yakmmalanm bir he kim yerine arkada~ma, akrabasma bir magnzin dergisinP ac;anlann arb!?I, ote yandan saghk tutumla·
nnm degi~mesiyle 7.ayiflama, yoga, meditasyon gibi metapsi·
kolojik yontemlerin moda olmasiyla da bedenselle~tirmenin ilgili oldugu gori.i~lindectir (17~
C-DEPRESlF BOZUKLUKLARIN BEDENSEL
BEL1RTlLER1
D~>presif bozukluklarm ve depresif belirtilerin kadmlarda daha sik gorlildligli bir <;ok <;ah&mada bildirilmi!?tir (30,
26~
Bvrne (1981)~ ~elirtilen cinsler arasmda ~it~l y.onden de fark- l
j
k gosterdigmt, kadmlarda bedensel behrtllenn ve yeme bo-~~kluklannm
daha yUksek oldugunu buldu (5).z J)uygulamm bozukluklan Uzerindeki erken donem
~ah!?·
malan a!lagt sosyo ekonomik dlizey toplum katmanlarmda dt>pres,if bozukluklann gorlilmedigi yonUndeydi (29 ). Ancak bu sonut;lann depresif bozukluklarm bedensel belirtilerini gO?. online almayan dammlamalardan kaynaklandtgl yaktn zamanlarda anla~ddt. A!lagt sosyoekon.o~ik smtfta bedensel belirtilerin baskm oldugu, depreslf behrtilere bedensel belir- tilerin e!jli k ettigi yoniinde sonu~lar elde eden '<ah!jmalar '<o-
~almaktad•r (9, 1). ~enzer bir durum tr~ konus~nda da goz.
IE'nmi!jtir. Erken donemlerde Asyahlar da, Afnkah ya da Amerikah zencilerde depresif bozukluklann ~ok az oldugu yoniinde bulgular elde edilmi!?ti, daha sonra bunlann dogru olmadtgJ, beyazlar d•!?mdaki trklarda da yakm insidens ve prevalans degerleri oldugu saptanm1!jt1r (29). Ge~mi!jteki bu fark bir yandan beyaz olmayan 1rklarm dU!?iik sosyoekono- mik katmanlardan gelmelerine (3 ), ote yandan sosyokUitiirel nf'denlere bagh oldugu dU~inUit>n, depresif bozukluklarda belirtilerin Avrupa ve Amerikah beyazlannkinden farkh olu-
~una baglanmJ!jtlr (29). Laubsher (1936), GUney Afrika yerli- lerinde konftizyonel ve hezeyanh ozelliklerin, Lambo (1960), Nijerya yerlilerinde bedensel yaklnmalann baskm oldugu dE'presif belirtilerin t;ogunlukta oldugunu bildirdiler. Bu be- lirti oriintiisU Babhla~ma artttk~a azalmaktayd1 (29, 25 ).
Carstairs (1975) ve Mubbashar (1976 ), lngiltere'de ya!jayan llintliler ve Pakistanhlar arasmda depresif bozukluklarm be- cll'nst>l bt>lirtilerin baskmhgtyla sUregittigini vurgulad!lar. Ba- hh olmayan kiiltiirlerdeki bu farkhilkiann 1rk etmeninden '<ok sosyokUitiirel etmenlerin bir sonucu oldugu yonUnde go-
rli~ birligi vard1r (29, 8, 25 ).
Depresif Bozukluklarm Biyolojik <:)zellikleri: Depresif bo- 7.Ukluklarda bozulan i!jtah, cinsel i!jlev, adet gorme, saldtrgan- hk gibi bedensel ozelliklerin dUzenlenme yeri hipotalamustur.
llipotalamus hipofiz baglanbsmm, endokrin i~levler lizerinde- ki etkinligi dikkatleri noroendokrinolojiye ~ekmi!jtir. Plazma kor.ti~o~ dlizeyleri ara!jbnlmaya, deksametazonun baskiiaylcl t>lkmh~l ara!jtmlmaya ba!jlanmt!jbr. Depresif kadtnlarda T3 ya d.a TSH'nm antidepresan ila'<lara yamti h•zlandnd1g1,
TRII a bozuk TSH yanttJ ahndtgt bilgisi noroendokrinolojik
~;ah!jm.alan geni~letmi!jtir. Ancak endokrin degi!ji kliklerle, d~>prestf bozukluklar arasmdaki ili!jkinin neden-sonu~; baglan- bsJ Ia~. kumlamami~tJr (21). Bedenselle!?tirme ile hormonal fizyolojJk yan1thhg•n ili~kisi de yamtJm bekleyen bir soru olarak clurmaktad1r.
DeprE>Sif Bozukluklarm Ruhbilimsel A<;tklama Giri!jimleri:
Ahra~am,
ct:presif~zukluklann olu~umunda
ag•zsalhk (orahty) ve '<•~.t de~erhh ~·(ambivalence) iizerinde durmu~tur.Oral talolma duzeyme genleme, sevilen nesnelerle birlikte kJZ·
I!10!•k ya da dii!jmanhgm da yutulmasma yol a'<acaktJr. Dep-
~s•f
hastalardaki oz sayg1s1 dii!jlikiUgUniin nPdeni de budur.TPUd, depresif. ki~i~.in, bir yitige kaT!jl duyuJan i)fkeyi it;e ya~~!tarak ken dme yoneltt.igini ileri sUrdli (14, 22 ).
·r
h•rschfeld v: Klerman (19791 bir ara!jttrmalarmda depre-s:
tk astala~~ kl!jilik profilini 91kardJiar. Depresif bozukluga ia lnhk gosteren ki!jilerin, ki!jilik ozellikleri !jUnlardw Zor-antm altmda kmlg I k I I .. .
i~;t>don"kl" an 1 ~. a~• '~.'· en~r!' azhg1, gUvensizlik, rt>ri
1"
~n
uk ve duyarhhk, uzuntuyee~Jhmlilik,
toplumsal be- a?.'"'' baj:hmhhk ve obsesiflik (3).D-DEPREStF
BOZUKLUKLAR-BEDENSELLE~TlRME
1Lt~K1St Krat>pelen T b I
sif bozukl kl 1 8!i ayan ta_n_'mlay1c1 ruh hekimliginin, dl'pre- bt>clt>nsel
~k.~rda nl~~al·bth~sel
belirtilere tamdlgl oncelik, ht>klmlertdtmal~n
onde olan bir~;ok
depresif hastamn ruh!ilndakt uzmanlara ba!jvurmasma, tedavinin tam
saglanamamasma yol a~hg• bilinmektedir. Bedensel belirti- leri ile hekime ba~vuran bu hastalann antidepresan tedaviden yararland1 klan da bir gert;ektir (20, 25, 13 ). <;:e~itli bedensel- le~tirmelerin "maskeledigi'' bu tiir depresif bozukluklarm ta·
mmlanmas1ndan sonra degi!jik kUltUrlerdeki depresif bozuk- luk tams• kolayla!jmt~, bedensel belirtiler depresif bozukluk- lann tam ve tedavisinde onemli bir etken olagelmi.,tir (29
20, 25). . 't '
Ma~keli depresyonlan Lesse (1979) iki boiUmde inceledi.
a· En gene! olarak, maskeli depresyonlar psikosomatik bo- z~~luklann, ~!~?k?.nd~i~azisin ya da daha seyrek plarak ~e
!jlth davram!j omntulermm ardma gizlenir. Heklm bu belirtile·
rin ardma bakarsa depresif 0z belirginle!jir. b- Ba~ka bir ko- num da bu belirtilerin bir ucunda depresif tepkinin bulundu- gu klinik bir yelpaze i~inde bulunmasldJr. Ruh hekimleri ya-
~~~m~n erken donemlerinde hipokondriyak orUntii gosteren k!_~tlen?, so~ralan depresif tepkiler geli~tirdiklerini slkltkla gozlem1~lerd•r. Hipokondriyazis, fobiler ve psikosomatik bo- z~kluklann psikodinamik mekanizmalan depresif hastalarda gozlen!'nlerle benzerlikler gostermektedir. Bu sonu~ ozellikle o~ta ya~h ya da ileri ya~taki ki!?ilerde kamtlanmt!jtlr (20).
P1lowsk1 ve ark. (1977 ), agn yakmmas1yla klinige ba!?vuranla- nn. %10'unda depresif sendrom tan1mland•gmt bildirdiler.
Knshnan, France ve Houpt (1985) sUregen bel agnsmdan ya- kmanlann birinci dereceden akrabalannda, tek ut;lu depresif bozukluk insidensini yUkst>k buldular (18). Romano ve Tur- ner (1985) de boyle bir genetik yakmhtpn varhgt konusuna dikkat ~~ktiler (27). Keefe ve ark. (1986) bel agns1 olan has·
talarda agn ve agn davrant!?mm degerlendirilmesinde depresif sUrecin onemli bir etken oldugunu yazdl)ar (16).
Burns ve Nichols (1972), Schneider'in "vital depresyon"
kavram1 ile ilgili gordiikleri, bedende baz1 belirtileri yerelle!j·
tirme olgusu ~7.erinde durdular. Kendell (1968), Roth ve Kerr (1970), h1pokondriyak belirtilerin depresif bozuklukla·
rm tiirUnU ayndetmede yararh olabilecegini, bazan sann (de- lusion) diizeyin~> vararak Cotard sendromunu olu!?turabilece- gin.i ileri sUrdiiler. Kenyon (1976) da hipokondriyazisin dep- resJf bozukluklan maskeleyebilecegi gorli~Undedir (17 ).
. ~osen, Kleinman ve Katon (1982), bedensel belirtilerle b1rh k.~e olan de pres if bozukluklarda, has tal arm aile de egemen o~a?. rahatslzhk davram~t (illness behavior)"m, onbelirleyici k~~•hk yaptsm•, hastanm "ruhsal zihinle!?tirmesi"ni, bedensel dth kullanma ah!?kanhgm1 degerlendirmek gerektigini savun- dular (28). Lazare ve Klerman (1968), histerik ozelliklerin depresif w bozu~lukl~ .birlikte ?labilecegini, o zaman depresif bozu.kl~gu~ ljlddettnl azaltabllecegini, histerik belirtilerin da- ha c1dd1 biT depresyona kar~1 bir savunma olabilecegini ileri
· sUrdUler (19 ).
7.0RU.YICI
l:rHt:tr DillEr > YA$.VITI
n
DII;::-:U, l)Ktll.Tilru:L IHANCLAn
l;ovroa•l VE N01tt1LAR
'l'OplUIIIOIIl
2 )COCUJCWK YA$At1Ttu.RI I~CI:L
J'hJolojt t 3)RUJISAL TAP! Y£
J'ulkolojUr 4)0 lliXl YE I;£VRI:SEL DIZCKl~!L!K a: O.Ci
~
ea.d Ruhed A. AileB. TOJ>lu..eol OrgUt C.Oat_hlc Dtzsui D.Soeyopol1tlk hpl.
l
~e kll 1: Bl'denselle~tlrmen in Biyopsi kososyal Modeli ---- (Rosen; Kleiman; Katon, 1982).
95
,., .. . ~ <" ~·
.... ~
...
:-: ·· . .,~~ :~... r .. - ·''· ~
I
. .. , ~ :r~: • 1
~ekil 2: Somatik belirtilerin biyopsikolojik mekanizmasa
; - - - - -- - · - -- - - -- - - · .
I
Df.PR.F.SYON vr. P.t-:nt:N~fJ.tJ::"'I'fmu.:
A
BlLIS!;EL IIUYI.:UI.A.tlli1!1AL
l)Xi.iltUrel inllln~lor ve norwl.nr 2)<;-oeulr:luk J~'O~'~Dtl.lan 5)Dilitad bata~l.kee aehnina-
lennt.n selteiaaal ·~··•hrl.
•)o anki <;evrenal ehte•,Yf'Dl / aa~h.k koruu shter~i,oile, topluaul Or~~tUtlen•• deatek- lar1,1~,0EUr,l!loayopollti\r k\.1- l'u.•l!lalll.k
Baea tepki ( ~·aedbaek)
\ .
Y11nl ikinC' \1 ko•:-1•t1~
~ekil 3: Depresyon ve bedenselle~tirme ogeleri (Katon; Kleinman; Rosen, 1982~
I
· -
ozellikle major depresif bozukluklarda bedensel belirtile- rin bir e~lik~i olarak ne gibi ozellikleri oldugu konusunda he- niiz bir anla~ma yok.tur. Aralarmda Hamilton, Kiloh ve Garsi·
de, Paykel, Kendell gibi ara~tmcalann bulundugu bir ~ok ya·
zar bedensel belirtilerin "endojen'' ve "psikotik" etmenlerle birlikte oldugu golii~iindedir. Politt (1965) ve Van Praag (1965 ), be dense! belirtileri, fizyoloji k temelli depresyonlann ayJrdedici bir ozelli~j sayarak, ay!TICI ofc;iit ofarak kulfandJJar.
Ancak bu varsay1mlar deneysel olarak gosterilemedi. Detre ve ark. (1972), Paykel (1977), bedensel belirtileri "bagams1z"
bir degi~ken saymak gerektigini ileri siirdiiler. Ba~oglu
(1984 ), 'IUrkiye'de 100 depresif hasta iizerinde yapttga faktor
l}(,
analitik ~ah~mada, hipokondriyazis, histerlk belirtiler ve obiir bedensel belirtileri nevrotik faktor iizerinde yiiklenmi~ olarak buldu (6, 2 ).
B\yopsikososyal A~1dan Depresif Bozuklukla Bedenselle!l·
tirme lti~kisi: Fizyolo]ik bala~ a~as1yla depresif bozukluklar beyin transmitterlerinde, hormonal sistemde, otonomik sini;
sisteminde, sirkadiyen ritimlerde degi~ikliklerle olu~an psiko.
biyolojik bir bozukluktur. Engel'in hastal1k modeli bu de~i!l·
kenlere 'toplumsal boyutu' da eklemeyi onerir. Depresif has.
talar bedensel, bili~sel, duygulammsal belirtileri yoniinden bir yelpaze olu~turmaktadu. Bir u~ta yalmzca bedensel yakm.
malanm bitdirenler. Biiyiik c;ogunluk bu iki uc; arasmda yer almaktadu (~ekil 3~ Depresif bozukluklarla bedenselle!ltir- me ili~kisinde anahtar kavram 'bili~sel'dir. Bu kavram, dii~iin.
ce siirec;lerini, ~evreyi algJlamayJ, c;evreden bilgilenmeyi, so- run ~ozme yollanm, ileti~imi ic;erir. Duygulamm, alga, beden- sel ya~anblar, o~enme diizenekleri, ba~atepkiyle toplumsat
sonu~lardan etkilenirler.
Bedenselle~tirme belirtilerinin basion oldu~u depresif bo- zukluklar Bahh kiiltiirii i~inde dii~k sosyoekonomik olan.
Jar, tanmsal bOlge kokenliler arasmda yaygmdtr. O~i.incii
diinya iilkelerinde de bu tiir depresif hastalardan, geleneksel tanm kesiminden gelenlerin oram %85'e dek yiikselmektedir.
Bu hastalar ~ogunlukla okur-yazar da de~ildir.
Depresif belirtiler i~inde bedensel belirtilerin a~u basma·
smda, sosyokiiltiirel etmenler, ~ocukluk ya~anhlan, bili~sel ba~a~Jkma yollarmm geli~im diizeyi, c;evresel sistemlerin et- kisi, sa~hk kurumlarmm yap1s1 ve orgiitlenmesi, toplumda oziirliilere sa~lanan olanaklar, sosyopolitik sistemlerin etkile- ri onemli sayJlmaktadu.
Depresif bozukluklardaki bedensel belirtilerin neden-so-
nu~ ili~kisi heniiz tam aydmlahlamamJ~tJr. Bir ~ok yoniiyle bu konu da ara~tumacdanm beklemektedir.
1·
2·
3·
4·
7·
&
KAYNAKLAR
Bagley, C.: "Occupational Class. and Symptoms of Depression", Soc. Sci. Med. 7, 327-340, 1973.
Ba~oglu, M.: "Symptomatology of Depressive Disor·
der in Thrkey· A Factor Analytic Study of 100 Depres- sed Patients", J. of Affect. Dis. 6, 317·330, 1984.
Boyd, J. H.: Weissman, M.M.: "Epidemiology" Ed.
E.
S. Paykel, Handbook of Affective Disorders, Singapo- re, Churchill Livingstone, 1982.
Brodsky, C. M.: "Sociocultural and Interactional Influ- ences on Somatizetion" Psychosomatics 25 (9), 673- 680, 1984.
Byrne, D. G.: "Sex Differences in the Reporting o Symptoms of Depression in the General Population"
J. Clin. Psycho. 20, 83-90, 1981.
Casper, R. C.: Redmond, E. Jr. Katz, M. M. ve ark.
"Somatic Symptoms in Primary Affective Disorde Presence and Relationship to the Classification Depression", Arch. Gen. Psych. 42, 1098-1104, 1985.
Fenichel, 0.: "Nevrozlann Psikoanalitik Teorisi"
<;ev. S. Thncer, tzmir, Ege Universitesi Tip Fakiilt 1974.
Fernando, S.J.M.: "A cross-Cultural Study of So. Familial and Social Factors In Depressive Illness"
B ll
J. Psych. 127, 46·53, 1975.to-
Ford, C.V.: "The Somatizing Disorders'", Psychosoma- tics, 27
(5), 327-336, 1986.
Freedman, L. Z.: Hollingshead, A. B.: "Neurosis and Social Class", Am. J. Psych. March,
769-775, 1957.
ll·
Ger;tan, E.: "Psikanaliz ve Sonrast", Istanbul, Hiir Ya·ym,
1981.
12. Ger;tan, E. "Qa~da~ Ya~am ve Normal Dt~t Davram~
Iar" Ankara, Maya Yaymclltk,
1983.
13·
14·
15·
16-
17·
18-
19-
20-
lbor,
J. J.
L.: "Masked Depressions" Brit.J.
Psych.120,
245-258, 1972.
Isenberg, P. L., Schatzberg A. F.: "Psychoanalytic Contribution to a theory of Depression", Ed: J. D.
Cole, A. F. Schatzberg, S. H. Frazier, Depression, New York, Plenum Press,
1978.
Karan,
0. :
"Psikiyatrinin Tarihr;esi", Ed. M.0.
oztiirk Ruh Sa~h~t ve Hastahklan, Ankara, Tiirkiye Sinir ve Ruh Saghgt Dernegi,1983.
Keefe, F.
J.,
Wilkins, R. H., Cook, W. A. ve ark.: "Dep- ression, Pain and Pain Behavior",J.
Consult. Clin.Psycho.
54 (5 ), 665-669, 1986.
Kenyon, F. E.: Hypocondriacal States" Brit.
J.
Psycho- logy,129, 1-4, 1976.
Krishnan, K. R. R., France R. D., Houpt J. L.: "Chro- nic Low Back Pain and Depression", Psychosomatics, 26 (4 ), 299-302, 1985.
Lazare, A., Klerman, L.: "Hystreria and Depression:
The Frequency and Significance of Hysterical Perso- nality Features in Hospitalized Depressed Women", Am. J. Psych. 124
(11), 48-56, 1968.
Lesse, S.: "Behavioral Problems Masking Depression-
21-
Cultural and Clinical Survey", Am.
J.
Psychotherapy,33 (1) 41-53, 1979.
Mendels,
J.,
Stern, S, Frazer, A.: "Biological Concepts of-Depression" Ed. D. M. Gallart, G. M. Simpson, Dep- ression, New York, Spectrum Publications,1976.
22-
Mendelson, M.: "Psychodynamics of Depression", Ed.E.S. Paykel, Handbook of Affective Disorders, Singa- pore, Churchill Livingstone,
1982.
l
23- Minuchin, S., Rosman, B. L., Baker, L.: Psychosomatic
24-
25-
26-
27-
28-
29-
30·
Families-Anorexia Nervosa in Context, Massachussets, Harvard Univarsity Press,
1978.
Nemhih,
J.
C.: "Somatofrom Disorders", Ed. H. L Kap- lan, A. M. Freedman, B.J.
Sadock, Comprehensive Textbook of Psychiatry Ed. III. Baltimore, London, Williams and Wilkins,1980.
Rack, P. H.: "Ethnic Differences in Depression and Its Response to Treatment" J. Int. Med. Res,
8
(Suppl.3 ), 2(}.23, 1980.
Radloff, L. S., Rae, D. S.: "Susceptibility and Precipi- tating Factors in Depression: Sex Differences and Simi- larities"
J.
Abnorm. Psych.88 (2), 174-181, 1979.
Romano,
J.
M., Turner,J.
A.: "Chronic Pain and Dep- ression: Does the Evidence Support a Relationship?"Psychological Bulletin,
97 (1 ), 18-34, 1985.
Rosen, G., Kleinman, A, Katon, W.: "Somatization in Family Practise: A Biopsychosocial Approach"
J.
Fa- mily Practice,14 (3), 493-502, 1982.
Singer, K.: "Depressive Disorders From A Transcultural Perspective" Soc. Sci. Med.,
9, 289-301, 1975.
Weissman, M. M., Klerman, G. L.: "Sex Differences and the Epidemiology of Depression", Arch. Gen. Psych.
34, 98-111, 1977.
VIII. SSPE OLGUSU VE PERiODiK EEG ANOMALiLERiNDE
DiAZEPAM SUPRESYON TESTi
Dr. Baki ARPACI*, Dr. Qi~dem t>ZKARA*, Dr. Dilek ATAKLI*, Dr. Sevim BAYBA~*, D Dr. Pakize SOTLA~*. Dr. Feriha t>ZER**
vu9ZET: 1988-1990 yrllarr arasmda Bakrrkoy Ruh ve Sinir Hastalrhlarr Noroloji Klinigi'nde incelenereh SSPE tamsr konan 1 k ~-lguya IV 10 mg Diazepam verilerek EEG cekimleri yap 1Im'~ ve bu uygulamanm daha once yaptlmr~ calt$malara uygun- bu_ ,.:osterereh EEG anomalilerini suprese etmedigi hatta bazen aktive edebilecegi belirlenmi$ ue bu deneyin diger bulgularla
lr 1 te tamya biiyiik oranda katk1da bulundugu saul destek1enmi$tir.
i SUMMARY: Duri1Jg EEG recording 10 mg Diazepam was giuen intravenously to the SSPE patients examined and diagnosed
0
~ neu~?logy clinic of &k1rkoy Mental Disease Hospital between 1988-19~0. After this application it was observed that EEG in ~lllat,~bs w.ere not supressed even might be activated. Just like the previous studies these results support the ualue of the teston rl u tmg the diagnosis.
Key Words: SSPE, periodik EEG, kompleksleri, Diazem supresyon
,.: :alorkoy Ruh ve Sinir Hastahklan Hastanesi, Noroloji Klinigi artai Devlet Hastanesi Noroloji Klinigi
