Yeni Doğmuş Bebeğin Refleksleri, Yeni Doğmuş Bebeğin Yeni Yaşama Uyumu,
Bakımı, Beslenmesi
1
Dr. Gökçe Karaman Benli
Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Temel Eğitim Bölümü Okul Öncesi Eğitim
Anabilim Dalı
Gallahue (1982), yeni doğanın sahip olduğu refleksleri ilkel refleksler ve duruşa ilişkin
refleksler olmak üzere iki grup halinde
sınıflandırmıştır.
Birincil Refleksler
• Moro Refleksi
• Asimetrik Tonik Boyun Refleksi
• Arama Refleksi
• Emme Refleksi
• Kavrama Refleksi
• Plantar Refleksidir.
3
Duruşa İlişkin Refleksler
• Adımlama Refleksi
• Emekleme Refleksi
• Yüzme Refleksi
• Çekme Refleksi
• Boynu ve bedeni çevirme Refleksi
5
Yeni Doğanın Yeni Yaşama Uyumu
• Yaşama uyum, vücudun tüm organlarında bazı fonksiyonel değişimleri gerektirir.
• Doğumda fetüsün placentadan ayrılması.
• Fetüsün uterusun stabil ortamından
ayrılmasıdır.
Yeni Doğanın Yeni Yaşama Uyumu
Fötal hayatta akciğerler sıvı ile doludur. Akciğerlerdeki bu sıvı önemli bir biyokimyasal madde içerir. Doğumdan sonra
akciğerlere hava girince alveollerin duvarı hava/sıvı yüzeyi ile örtülüdür. Bu madde, yüzey geriliminin etkisini azaltacak ve alveollerdeki genişlemeyi kolaylaştırarak küçük alveollerin
yapışmasını önler. Doğumdan hemen sonra normal solunumun sağlanmaması doğum asfiksisi diye adlandırılan duruma neden olabilir.
7
Yeni Doğanın Yeni Yaşama Uyumu
Doğum asfiksisinin nedenleri;
*doğum olayının uzaması,
*doğum sırasında anneye verilen ilaçlar, *doğumda mekonyum yutulması,
*beyin travması vb.
• Bebeğin sıcak tutulmasına özen gösterilmelidir.
Fetüsün vücut ısısı anneninkinden 1 derece kadar daha yüksektir.
• Anne sütü ile erken beslenme sağlanmalıdır. Yeni
doğan bebek, 24 saatte 8-12 defa, yani 2-3 saatte bir, emmek isteyebilir.
• Hava yollarının açık tutulması sağlanmalıdır.
Yeni Doğanın Yeni Yaşama Uyumu
9
• GAZ ÇIKARMA: Bebeğin emerken yuttuğu havayı çıkarması, onu rahatlatacaktır. Emzirmenin ortasında ve sonunda gazını çıkarmak uygun olur, çünkü yuttuğu hava bebeği rahatsız ederek daha fazla emmesine engel olabilir.
• Gazını çıkarmak için, bebek omzun üstüne veya kucağa yatırılır veya kucakta oturtulur, usulca sırtı sıvazlanır.
Yeni Doğanın Yeni Yaşama Uyumu
Yeni Doğan Bebeğin Bakımı
• GÖBEĞİN BAKIMI: Enfeksiyon gelişimini önlemek için göbek kordonunu temiz tutmak gereklidir. Bunun için; her bez
değişiminde, alkol veya doktorun önerdiği başka bir antiseptik solüsyona batırılmış bir kulak temizleme çubuğuyla kordonun özellikle tabanı silinmelidir. Bu işlem, bebeğin canını yakmaz .
• Göbek, 3-4 gün içinde düşebileceği gibi bu süre 15-20 güne kadar da uzayabilir.
• Göbek düşene kadar, bebeğin bezini göbek kordonu dışarıda
kalacak şekilde aşağıdan bağlanmalıdır. Bebek suya sokarak banyo yaptırılmamalı, sadece silinmelidir.
11
• Yeni doğan bebek, günde 6-8 bez ıslatabilir.
• İlk günlerde gaitanın rengi daha koyudur, sonra açılır.
• Bez kirlenince hemen değiştirilmelidir. Bebeğin altını temizleyerek pişikler önlenmiş olur.
• Kız bebeklerde alt temizliği mutlaka önden arkaya doğru yapılmalıdır.
• Erkek bebeklerde, sünnet derisini geriye çekip temizlemeye çalışılmamalıdır.
Yeni Doğan Bebeğin Bakımı
• Bebeğin gözlerini enfeksiyonlardan korumak için %1’lik gümüş nitrat solüsyonundan birer damla damlatılmalıdır.
• Bebeğe yumuşak, pamuklu, kaynatılabilen ya da yüksek ısıda yıkanabilen giysiler giydirilmelidir.
• Bebeğin yatağı çok yumuşak olmamalı, ter emici ve hava geçirici olmalıdır.
Yeni Doğan Bebeğin Bakımı
13
• Yatırırken yüzüstü yatırılmamalıdır.
• Boğulmanın önüne geçmek için bebek yatağında yastık, büyük oyuncak, plastik poşet türü şeyler bulundurulmamalıdır.
• Araba yolculuklarında bebeğin yaş ve kilosuna uygun araba koltuğu kullanılmalıdır. Yeni doğan bebek rahat etmesi için, kenarlardan
rulo yapılmış havlularla desteklenebilir.
• Araba hareket halindeyken, ağlayan bebeği sakinleştirmek veya emzirmek için koltuğundan alınmamalı, gerekirse araç
durdurulmalıdır.
Yeni Doğan Bebeğin Bakımı
Yeni Doğan Bebeğin Gelişimi
• Karın üstü yatarken başını kısa süre kaldırabilir. Oturtulursa başı düşer.
• Annesinin kokusunu tanır.
• Gereksinimlerini zamanında karşılayarak temel güven duygusunu geliştirin. Ağlayınca karşılık gören, sıkıntısı giderilen bebek hayata güvenli bir başlangıç yapacak, özgüven geliştirecektir.
15
Yeni Doğan Bebeğin Duyuları
• Yeni doğan, yaşamla duyuları aracılığıyla tanışmakta ve öğrenmektedir.
• Dokunma: Yeni doğan dokunmaya, ısı değişimine ve acıya karşı duyarlıdır. Bununla birlikte, dokunma duyusunun ilk 5 ayda
dudaklar ve dil dışında tam gelişmemiş olduğu belirtilmektedir.
• Tat alma: Bebeklerin içme sularına tuz karıştırıldığında emmeyi kestikleri, tatlı bir içecek verildiğinde emme süresini uzattıkları görülmüştür. Yüz ifadelerinden de farklı tatları ayırt edebildikleri görülmektedir.
• Koku alma: Bebeklerin kokulara verdikleri tepkiler yetişkinlerinkine çok benzer olduğu bulunmuştur. Burun deliklerine hafif bir amonyak kokusu verildiğinde bile 6 günden küçük bebeklerin bile başlarını
diğer yöne çevirdikleri görülmüştür.
• İşitme: Pek çok sesi işitebilmekte ancak bazı seslere daha duyarlı oldukları bilinmektedir. İnsan sesine karşı daha duyarlıdırlar. Şiddetli sesleri duyar ve irkilir.
• Görme: En az gelişmiş duyularıdır. Göz kasları ve hücreleri, optik
sinirler ve görmeyle ilgili diğer yapıların gelişimi doğumdan sonra da sürmektedir. Bu nedenle gözleri çok iyi odaklama yapamaz. Yaklaşık 20 cm’ lik bir mesafeyi görebilir. En çok yüzlere ve parlak, kontrast renklere bakmayı sever.
Yeni Doğan Bebeğin Duyuları
17
Yeni Doğanda Uyku
• Bebeklerin uyku düzenleri farklılık gösterir. İlk aylarda genellikle günde 15-18 saati uykuda geçirecektir. 4 saatte 30 dakika kadar uyanık olabilir.
• Gece ve gündüz farkını bilmez .Zamanla belli bir
uyuma ve uyanma düzeni oluşacak, gündüzleri 1-3 saat kadar, geceleri 3-6 saat kadar uyumaya başlayacaktır.
• Bebek uyurken yan veya sırtüstü yatırılmalıdır.
Yeni Doğanda Ağlama
• Ağlama bebeğin iletişim kurma yoludur. İlk haftalarda Bebekler günde 2-3 saat ağlayabilirler. Hatta, ilk 6-8 hafta boyunca
ağlama giderek artar.
• Farklı nedenlerle farklı ağlamalar olabilir. Zamanla, anneler bunu ayırt etmeye başlarlar. Ancak her ağlamanın da belli bir nedeni olmayabilir, bazen bebek nedensiz de ağlayabilir.
•
19
Yeni Doğanın Beslenmesi
• İlk 4-6 saat içinde başlanmalıdır.
• Yeterli kolostrum olmasa bile emme hareketi laktasyonu (süt salgılanmasını) uyaracaktır.
• Sağlıklı bir bebek beslenmeye anne sütü ile başlamalıdır.
• Bir öğünde 30ml sütü rahatça alabilir ve 4-5 gün içinde
bu miktar 80-90 ml kadar çıkar. İlave suya gerek yoktur.
Anne Sütünün Özellikleri
• Bebek için ideal bileşime sahiptir. Bebeğin ilk aylarda tüm ihtiyaçlarını karşılayacak özelliğe sahiptir. Anne sütünün % 95’i sudur.
• Sterildir yani mikrop içermez.
• Sindirimi bebek için en kolay besin maddesidir.
• Her zaman en uygun sıcaklık olan beden ısısındadır.
• Her zaman taze ve içilmeye hazır haldedir. Anne memesini emmek bebeğe anneye temas etmeyi sağlayarak duygusal iletişimine yarar sağlar.
• İçerisinde ancak insanlarda bulunan bazı özel yapıda immunglobin gibi maddeler bulunur. Bunlar bir çok hastalığa karşı koruyucu rol oynar.
21
Süt salgılanmasına etki eden durumlar:
• Annenin ruhsal durumu
• İlk beslenmeye başlangıç zamanı. Doğumdan sonra en kısa sürede ilk meme emzirme başlanmalıdır. En erken süre tercih edilir. Süt gelmese bile
emzirilmelidir. Bu refleksin oluşmasını ve sütün salgılanmasını başlatacaktır.
Diğer bir yandan annenin kolostrum denilen ilk ağız sütü bebek için çok önemlidir. Bu renk ve kıvam olarak sütten farklıdır. Rengi daha kirli sarı, bulanıktır.
• Emzirme süresi ve aralıkları. 15-20 dakikalık bir emzirme süresi ve bunun 1-2 saatlik aralıklarla yapılması süt salgılanmasını arttırır.
• Uygun ortam ısısı.
Yeni Doğanın Beslenmesi
• Yeterli beslenme ve sıvı alımı. Emziren bir anne kendi ihtiyaçlarının biraz üzerinde beslenmesi süt salgılanması için yeterlidir. Protein, yağ ve
karbonhidratların karışık yenilmesi, kayıpların göz önüne alınarak uygun miktarda vitamin ve minerallerin karşılanması gerekir.
• Anne sütünün % 95’i sudur. Anne kendi doğal gereksinmesi dışında süt salgısı için yetecek sıvı almak zorundadır. Normalde bir insanın mevsimine göre sıvı alımının 1,5 - 2,5 litre olması gerektiği, ek olarak da süt salgısı da düşünülerek emziren bir kadının 3-4 litre sıvı alması uygun olacaktır.
Yeni Doğanın Beslenmesi
23
Bebek emzirilirken dikkat edilmesi gereken konular.
• Bebek burnundan rahat nefes alabilmelidir. Bebek rahat olmalıdır.
• Besleme süresi yeterli olmalıdır. Normalde bebekler bir öğünde alacakları anne sütünün yaklaşık olarak % 50’ini ilk 1-2 dakikada,
% 90’ını ilk 5 dakika içerisinde emerler. Normal bir emzirme süresi 15-20 dakika olmalıdır. Daha kısa veya uzun sürdüğünde başka bir sorun olması mümkündür.
Yeni Doğanın Beslenmesi
Anne Sütü Vermenin Uygun Olmadığı Durumlar
• Annede meme iltihabı oluşması.
• Annenin herhangi bir nedenle süte geçen ve bebeğe zararlı olabilecek ilaç kullanma zorunluluğu.
• Annenin sütten geçebilecek veya solunum yolu ile bulaşabilecek bir
hastalığı olması. Bazı hastalıkların mikrobu sütten bebeğe geçebilecek özellik taşır. Bu tür hastalıklar nadirdir fakat solunum yolu ile geçen hastalıklarla çok daha sık olarak karşılaşılır. Bu durumda anne sütü kesilmesi kesin şart değildir.
Anne emzirme esnasında ağız ve burnunu bir tıbbi maske ile kapatabilirse bulaşma olasılığı büyük ölçüde azalır.
