BİTKİ BÜYÜME MADDELERİ BİTKİ BÜYÜME MADDELERİ

(1)

BİTKİ BÜYÜME MADDELERİ BİTKİ BÜYÜME MADDELERİ

 Bitkinin büyümesi dinamik ve kompleks olayların bir Bitkinin büyümesi dinamik ve kompleks olayların bir

sonucudur ve kesinlikle kontrol edilen bir olaydır. Bu olaylar sonucudur ve kesinlikle kontrol edilen bir olaydır. Bu olaylar

dizini çeşitli konrol mekanizmalarının denetiminde dizini çeşitli konrol mekanizmalarının denetiminde

gerçekleşmektedir. Bu kontrol mekanizmalarında temel gerçekleşmektedir. Bu kontrol mekanizmalarında temel

görevler üstlenen hormonlar sadece bitkinin bir bütün olarak görevler üstlenen hormonlar sadece bitkinin bir bütün olarak büyümesinde etkin olmayıp aynı zamanda tek tek organlarda büyümesinde etkin olmayıp aynı zamanda tek tek organlarda

da kontrol mekanizmalarına sahiptirler.

 Hormonlar sitoplazmik zarların suya ve çeşitli madensel tuz Hormonlar sitoplazmik zarların suya ve çeşitli madensel tuz iyonlarına geçirgenligini etkileyerek, protoplazmanın

iyonlarına geçirgenligini etkileyerek, protoplazmanın

viskozitesini değiştirerek, hücrede protein sentezi, solunum, viskozitesini değiştirerek, hücrede protein sentezi, solunum,

fotosentez gibi metabolik olayları etkileyerek, çeşitli fotosentez gibi metabolik olayları etkileyerek, çeşitli

enzimlerin aktivitesini etkileyerek ya da hücre çeperinin enzimlerin aktivitesini etkileyerek ya da hücre çeperinin

fizikokimyasal özelliklerini değiştirerek büyüme ve gelişme fizikokimyasal özelliklerini değiştirerek büyüme ve gelişme

olaylarını yönlendirebilirler olaylarını yönlendirebilirler

(2)

BİTKİ HORMONLARI (Bitki Büyüme Maddeleri) Büyüme- Gelişme ve buna ilişkin

olayları teşvik edenler (Stimülatörler)

Büyüme- Gelişme ve buna ilişkin olayları engelleyenler

( İnhibitörler)

Oksinler Absisik asit

Gibberellinler Etilen

Sitokininler naringerin, gallikasit,

kumarikasit, kumarin, Florigen ( çiçek oluşumu) ve

Rizokalin(kök oluşumu),

Antezinler( Kuramsal hormonlar) Yara hormonları(Nekro hormonlar):

Travmatin

(3)

Oksinler Oksinler

 1. Yapısı, genel özellikleri. Yapay oksinler1. Yapısı, genel özellikleri. Yapay oksinler

 2. Biyosentezleri 2. Biyosentezleri 1. Farklı türlerde triptofandan başlayan 1. Farklı türlerde triptofandan başlayan IAA biyosentezinin farklı metabolik yollar izlediği özel IAA biyosentezinin farklı metabolik yollar izlediği özel

durumlar bulunabilir; 2. tek bir türde , birden fazla durumlar bulunabilir; 2. tek bir türde , birden fazla

metabolik gidiş yolu iş görebilir; 3. bu metabolik gidiş metabolik gidiş yolu iş görebilir; 3. bu metabolik gidiş

yolları, aynı bitkinin farklı bölümlerinde veya aynı bitkide yolları, aynı bitkinin farklı bölümlerinde veya aynı bitkide

değişik büyüme evrelerinde farklılıklar gösterebilir değişik büyüme evrelerinde farklılıklar gösterebilir..

 3. Deaktivitasyonu3. Deaktivitasyonu

 1. Işık etkisi ile , 2.Enzimatik olarak ve 3. Başka 1. Işık etkisi ile , 2.Enzimatik olarak ve 3. Başka nedenler

nedenler

(4)

Oksinin fizyolojik etkileri Oksinin fizyolojik etkileri

 1.Hücre uzamasını uyarır.1.Hücre uzamasını uyarır.

 a.Sitoplazmik zarların permeabilitesini arttırır. b.Primer çeperin a.Sitoplazmik zarların permeabilitesini arttırır. b.Primer çeperin elastikiyetini arttırır c.Solunum hızını arttırır. Meydana gelen elastikiyetini arttırır c.Solunum hızını arttırır. Meydana gelen

enerji gerekli yeni madde sentezinde kullanılır. d.RNA ve enerji gerekli yeni madde sentezinde kullanılır. d.RNA ve

protein sentezini arttırır e.Kambiyal aktivite, odun dokusu protein sentezini arttırır e.Kambiyal aktivite, odun dokusu

teşekkülü, meyve oluşumunu teşvik eder.

 2. Fototropizmayı 2. Fototropizmayı kontrol eder. kontrol eder.

 3. Geotropizmayı 3. Geotropizmayı kontrol eder.kontrol eder.

 4.Kesik dalda kök oluşumunu 4.Kesik dalda kök oluşumunu hızlandırır. Yan kök oluşumu için hızlandırır. Yan kök oluşumu için uygun olan doz kök gelişimini inhibe eder.

uygun olan doz kök gelişimini inhibe eder.

 5.Yaprak ve meyve dökümünü 5.Yaprak ve meyve dökümünü kontrol eder. Lateral tomurcuk kontrol eder. Lateral tomurcuk gelişimini önler. Çiçeklenmeyi arttırır ve bitkiye dişilik

gelişimini önler. Çiçeklenmeyi arttırır ve bitkiye dişilik yönünden etkiler

yönünden etkiler

 6. Partenokarpiye 6. Partenokarpiye neden olur.neden olur.

(5)

GİBBERELLİNLER GİBBERELLİNLER

 1. Yapısı, genel özellikleri. Yapay ve doğal gibberellinler1. Yapısı, genel özellikleri. Yapay ve doğal gibberellinler

 2. Biyosentezi2. Biyosentezi

 3. Deaktivasyonu3. Deaktivasyonu

 Gibberellik asit özellikle yüksek sıcaklıkta, çözeltide asit Gibberellik asit özellikle yüksek sıcaklıkta, çözeltide asit hidrolizi ile bozulabilir ve sonuçta

hidrolizi ile bozulabilir ve sonuçta gibberellenik asitgibberellenik asit, , allogibberik asit

allogibberik asit ve ve gibberik asitgibberik asit meydana gelir. Gibberik meydana gelir. Gibberik asit hormonal aktivite göstermediği halde diğerleri

asit hormonal aktivite göstermediği halde diğerleri gösterebilir.

gösterebilir.

(6)

Gibberellinlerin fizyolojik etkileri Gibberellinlerin fizyolojik etkileri

 1.1.IAA gibi hücre uzaması, partenokarpi, RNA ve protein IAA gibi hücre uzaması, partenokarpi, RNA ve protein sentezine neden olur.

sentezine neden olur.

 2.2. Kalıtsal cüceliği ortadan kaldırır. Kalıtsal cüceliği ortadan kaldırır.

 3.3. Tohum çimlenmesi, çiçeklenmeyi arttırır. Tohum çimlenmesi, çiçeklenmeyi arttırır.

 4. 4. Adventif kök oluşumunu engeller. Adventif kök oluşumunu engeller.

 5.5.Vernalizasyonun yerine geçer. Uyku halini kaldırır. Vernalizasyonun yerine geçer. Uyku halini kaldırır.

Absisyona ket vurur. Bitkiyi erkeklik yönünde etkiler.

 6.6. Nişastayı parçalayan Nişastayı parçalayan  - amilaza etki ederek glikoza - amilaza etki ederek glikoza dönüşümü hızlandırır. Gibberellinler etkinliklerini

dönüşümü hızlandırır. Gibberellinler etkinliklerini oksinler ile birlikte çalışarak yürütürler

oksinler ile birlikte çalışarak yürütürler

(7)

SİTOKİNİNLER SİTOKİNİNLER

 1. Yapısı, genel özellikleri. Yapay ve doğal 1. Yapısı, genel özellikleri. Yapay ve doğal sitokininler

sitokininler

 2. Biyosentezi2. Biyosentezi

 3. Deaktivasyonu3. Deaktivasyonu

(8)

Sitokininlerin fizyolojik etkileri Sitokininlerin fizyolojik etkileri

 1. Hücre bölünmesini arttırarak büyümeyi sağlar1. Hücre bölünmesini arttırarak büyümeyi sağlar

 2. Tüm bitkinin büyümesinde rol oynar. Kökü kesilen bir bitkiye 2. Tüm bitkinin büyümesinde rol oynar. Kökü kesilen bir bitkiye Sitokinin ve GA verilirse Sitokinin hipokotilin üst kısmında

Sitokinin ve GA verilirse Sitokinin hipokotilin üst kısmında hücre bölünmesini, GA ise bu bölgenin altındaki hücrelerde hücre bölünmesini, GA ise bu bölgenin altındaki hücrelerde uzamayı sağlar. Oksinin sağladığı büyümeyi ise sitokinin uzamayı sağlar. Oksinin sağladığı büyümeyi ise sitokinin engeller

engeller

 4. Dinlenme anında tohum dormansisini kırar. Tohum 4. Dinlenme anında tohum dormansisini kırar. Tohum çimlenmesini uyarır.

çimlenmesini uyarır.

 5. Protein sentezini hızlandırır. RNA metabolizmasında 5. Protein sentezini hızlandırır. RNA metabolizmasında düzenleyici rol oynar.

düzenleyici rol oynar.

 6. Apikal Dominansa(Tepe hakimiyetine) etkilidir.6. Apikal Dominansa(Tepe hakimiyetine) etkilidir.

 7. Bulunduğu organa madde mobilizasyonu sağlayarak senesensi 7. Bulunduğu organa madde mobilizasyonu sağlayarak senesensi geciktirir.

geciktirir.

 8. Klorofil oluşumunda etkilidir8. Klorofil oluşumunda etkilidir

(9)

KAYNAKLAR KAYNAKLAR

 Leopold, A.C., Kridemann, P.ELeopold, A.C., Kridemann, P.E., 1975. Plant Growth and ., 1975. Plant Growth and Development. Tata McGraw-HILL Publishing Company Development. Tata McGraw-HILL Publishing Company

LTD. New Delhi.

 Devlin, R.M., Witham, F.H., Devlin, R.M., Witham, F.H., 1983. Plant Physiology. 1983. Plant Physiology.

Woodsworth. Publishing Company. California.

 Palavan Ünsal, N., 1982Palavan Ünsal, N., 1982. Bitki Büyüme Maddeleri. . Bitki Büyüme Maddeleri. I.Ü. I.Ü.

Basımevi ve Film Merkezi. İstanbul.

 Özen H.Ç., ONAY A.,1999, Bitki Büyüme ve Gelişme Özen H.Ç., ONAY A.,1999, Bitki Büyüme ve Gelişme Fizyolojisi. Dicle Üniversitesi

Fizyolojisi. Dicle Üniversitesi

 Taiz, L., Zeiger, E., Taiz, L., Zeiger, E., 2008. Plant Physiology. The 2008. Plant Physiology. The

Benjamin/Cummins. Publishing Company. Inc. California.

 Kadıoğlu, A. Kadıoğlu, A. 2004. Bitki Fizyolojisi. Esen Ofset 2004. Bitki Fizyolojisi. Esen Ofset Matbaacılık Şti. Trabzon.

Matbaacılık Şti. Trabzon.