• HİPOTEZ VE ARAŞTIRMA SORULARININ BELİRLENMESİ
Bu konuya girmeden önce, değişken, bağımlı değişken, bağımsız değişken ve hipotez gibi bazı terimlerin bilinmesi gerekir.
Nesnelerin ya da kişilerin birden çok değer alabilen özellikleri Değişken olarak tanımlanır. Çalışmanın türüne göre değişkenler tespit edilebilir. Örneğin, eğitim düzeyi ile kişilerin gelir düzeyleri arasındaki ilişkinin
incelenmesinde hem gelir düzeyi, hem de eğitim düzeyi değişkendir. Yeni üretilen bir ilacın hayvanlar üzerindeki etkisinin belirlenmesinde de ilaç ve
etki düzeyi değişkendir.Değişkenler kendi içerisinde ilişki bakımından bağımlı ve bağımsız değişkenler olmak üzere ikiye ayrılır. Bağımsız değişken olayları veya durumu etkileyen değişkendir. Bağımlı değişken ise bu olaylardan etkilenen
değişkendir.
Hipotez (varsayım) bir araştırma probleminde, bağımlı ve
bağımsız değişkenler arasındaki ilişkinin açıkça ifade edilerek doğru oldu- ğunun kabul edilmesi, şeklinde de tanımlanabilir. “İnsanlar yaşlandıkça daha sabırsız olurlar” şeklindeki bir varsayımda, “yaş” bağımsız değişken olurken “sabır” bağımlı değişken olmaktadır. Hipotezler genel bir araş- tırma problemi etrafında oluşturulur. Hipotez testlerinde, bu varsayımın doğruluğu ispatlanmaya çalışılır.
1. Amacın ve hedefin tam olarak tanımlanması
Yapılacak araştırmada hedef net olarak belirlenmelidir ki, kısa süre-
de etkili bir sonuç alınabilsin. Amaç genellikle bir problemin doğrudan çözümü veya o problemin tanımlanması kapsamındadır. Problemi orta-
ya çıkaran etmenler veya çözümü etkileyebilecek bütün faktörler tek tek değerlendirilmeli ve araştırma hedefi buna göre tespit edilmelidir. Faktör
sayısı araştırma kapasitesini zorladığı durumlarda hedef küçültülmeli ve araştırma sınırları net olarak tanımlanmalıdır.
2. Amaca ulaşmak için gerekli bilgilerin toplanması
Hedef ve amaç belirlendikten sonra bu hedefe ulaşabilmek için gerekli bilgilerin toplanması ve araçların belirlenmesi gerekir. Bunun için
geçmiş
deneyimler ve yapılan çalışmalar incelenmeli, bu yolda yapılabilecek hata-
lar minimuma indirilmelidir. Verilecek karar bir ilk değilse deneme yanıl- ma yoluyla yol bulmaya çalışmak boşuna zaman harcamaktır.
• 3. Uygun çözümlerin belirlenmesi
• Bu adımda, belirlenen birçok durum arasından, önce bu amaca ulaşmada uygun olanların seçilmesi, ardından bunun elenerek
azaltılması ve en son iki alternatife düşürerek birinin seçilmesi gerekir.
4. Yapılması gereken faaliyetlere karar verilmesi
Gerekliliği tespit edilen faaliyetler öncelikler sıraya konulmalı ve o sıraya göre gerçekleştirilmelidir. Alınan kararlarda daima bir risk söz konusu olabilir. Risk faktörü kimi zaman küçük olurken kimi zaman ise çok yük- sek olabilmektedir. Ölçü, kişinin altından kalkabileceği kadar riski göze almasıdır. Bazı işlerde istatistiki metotlarla risk olasılığı tahmin edilebilir.
Önemli olan, olabilecek en iyi durumla birlikte en kötü durumun da düşünülmesi ve ona göre hareket edilmesidir.
5. Uygulama ve değerlendirme
Son olarak alınan kararın uygulanması ve değerlendirilmesi
gerekmektedir. Özellikle geri dönüşü mümkün olmayan kararlarda çok iyi düşünüp öyle adım atılmalıdır ki, araştırmada motivasyon kırılmasına neden olmasın.
