Özet Yazma

ÖZETLEME

•

Öğrencinin bir metni okuduktan sonra aklında kalan bilgileri zihninde geri

çağırması, sadece önemli bilgileri belirleyerek belirli bir sırada ve düzende bütünleştirip kendi sözcükleriyle ifade etmesidir (Westby vd., 2010).

•

Özetleme, okuma güçlüğü olan öğrencilerin kullanmada güçlük yaşadığı

Özetleme Stratejileri

önemli bilgi ile önemsiz bilgiyi ayırt etme ana düşünceyi belirleme ana düşünceyi destekleyen önemli ayrıntıları belirleme

metindeki düşünceleri kendi sözcükleriyle ifade etme

genelleme yapma

konu cümlesinin belirlenmesi konu cümlesi yoksa

okuyucunun bir konu cümlesi oluşturması

ön bilgileri yeni bilgiler ile ilişkilendirilerek özgün bir

düşünce oluşturma (yeniden yapılandırma)

Metni düzenleme

Özetlemenin boyutları

İçerik

Mekanik

ana düşünceyi verme,

ana düşünceyi destekleyen ayrıntıları verme, metni kendi cümleleriyle anlatma,

metni düzenleme, paragraf oluşturma,

sonuç cümlesi oluşturma, cümle yapısı,

dilbilgisi kurallarına uyma

Mekanik

yazım doğruluğu, noktalama,

Özetleme değerlendirilirken;

1.

Öğrencilerin metni anlayıncaya kadar okumaları sağlanır.

2.

Metin önlerinden alınır/alınmaz.

3.

Metni yazılı ya da sözlü özetlemeleri istenir.

4.

Yazılan özetler, çok boyutlu değerlendirme araçları olan puanlama

Okuma güçlüğü olan öğrencilerin

özetleme sorunları

özetleme stratejilerini kullanma yetersizliği (Winograd, 1983)

önemli bilgi ile önemsiz bilgiyi ayırt etmede güçlük (Dermitzaki ve diğ., 2008)

metinde geçen bilgileri yeniden düzenlemede güçlük (Cain ve Oakhill, 2006) metni düzenlemede güçlük (Englert ve Mariage, 1991) çıkarım yapmada güçlük (Kintsch, 1990) içerik ve dilbilgisel açıdan zayıf özetler (Graham ve diğ., 2001) Özetleme sorunları genellemede güçlük (Bossis-Boll, 1986)

konu cümlesi belirlemede güçlük

Özetlemeyi etkileyen faktörler

Özetleme

Özetleme stratejilerine ilişkin bilgi ve kullanım

yetersizliği

Önemli bilgiyi ayırt etme güçlükleri

Metin yapısını

belirleme güçlüğü Alıcı ve ifade edici dil becerilerinin sınırlı olması

Özetleme sırasında kullanılan stratejiler

•

Özet bir cümle oluşturmak için, ana metinde yer alan cümledeki gereksiz

bilgileri kaldırmak için bir silme stratejisi kullanılır.

•

Gereksiz bilgiler, örnekler ve senaryolar gibi konular hakkında önemsiz

ayrıntılar veya bazı önemli bilgilerin yeniden yazıldığı şeyler içerir.

Cümle Birleştirme

•

Özet bir cümle oluşturmak için cümle birleştirme, ana metindeki iki veya

daha fazla cümleyi / sözcük grubunu birleştirmek için kullanılır.

Genelleme

• Genelleme kuralı, bir listede sıralanan şeylerin için genel bir terim ile ifade edilmesidir.

• İfadeler iki şekilde değiştirilebilir.

• Birincisi, benzer nesnelerin listesi için genel bir sözcüğün yazılması, ör. "Ananas, muz, yıldız meyvesi ve armut", için "meyveler"

• Diğeri, benzer eylemlerin bir listesi için genel sözcüğün yazılması

Başka kelimelerle ifade etmek

(Paraphrasing)

•

Açıklama işleminde, ana metinde yer alan cümledeki bir sözcük, özetleme

Yaratıcılık

•

Metnin ana fikirini belirtmek için kendi kelimelerini kullanarak metinin konusunu yaratıcı özet cümlesiyle açıklar..

•

Öğrencilerin “kendileri için önceden verilen cümleleri silmek, seçmek veya

Kelimesi kelimesine kopyalama

•

Ana metindeki cümleden herhangi bir değişiklik yapılmadan özet bir cümle üretilir.

Konu Cümle Seçimi (TSS)

•

Özet bir cümle oluşturmak için, konu cümle seçim stratejisi, paragrafın ana fikrini temsil etmek için orijinal metinden önemli bir cümle çıkarmak için kullanılır. Önemli cümleyi tanımlamak için dört yöntem vardır:

•

1. Anahtar yöntem

•

2. Yer yöntemi

•

3. Başlık yöntemi

1. Anahtar yöntem

•

Bir metindeki çok sık kullanılan sözcükler içeriği en iyi temsil eden

sözcüklerdir, bu nedenle bunları içeren bir metin bölümü daha önemlidir.

•

Kelime sıklığı, metinde sık sık görülen anahtar kelimeleri tanımlamak için kullanılan bir yöntemdir.

2. Yer yöntemi

•

Önemli cümleler, bir metnin veya paragrafların başında ve sonunda ya da

3. Başlık yöntemi

•

Önemli cümleler normalde bir metnin başlığında ve ana başlıklarında sunulan

kelimeleri içerir.

4. İpucu yöntemi

•

İpucu ifadeleri, bir söylemin yapısını doğrudan gösteren kelimeler ve ifadelerdir.

•

Ayrıca dilbilimde söylem belirteçleri ve söylem bağlaçları olarak da bilinirler.

•

“Sonuç” veya “özellikle” gibi ipucu ifadelerini çoğunlukla önemli bilgiler takip eder.

•

Bu ipucu sözcükleri bağlama bağlıdır.

•

Bununla birlikte, farklı metin türlerinin varlığı nedeniyle, bu ipucu sözcüklerini bir listede toplamak zordur.

•

Bu nedenle, söylem belirteçleri bir metindeki önemli içeriğin bir göstergesi olarak kullanılabilir.

•

Tablo, bir cümlede görünebilecek bu ipcu szcüklerinden bazılarını

İpucu sözcükleri

Sonuç olarak Son olarak Bu yüzden Zorlukla

Mantıksal olarak Sonuçta Sonuç Bu metin

….açıklamaktadır. Şu sonuca varılabilir Elbette Bu nedenle son Bu nedenle